1. Asani mzichi wambula kuyirwa waŵanaŵaniya va munthu yo wakhumba kutolana nayu, watenere kujifumba mafumbu nanga?

AKHRISTU wosi ŵe pasi pa mazaza ngaku Yesu Khristu yo ndi mulongozgi wakufikapu. Kweni asani munthukazi Wachikhristu wayirwa, mulumu waki yo ngwambula kufikapu ndiyu watuŵa mutu waki. Kweni kuchita venivi nkhupusu cha. Sonu asani mzichi waŵanaŵaniya va munthu yo wakhumba kutolana nayu, wangachita umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti mubali uyu wamuja mutu wamampha wa banja? Kumbi waŵika vinthu vauzimu pa malu ngakwamba pa umoyu waki? Asani ndi viyo cha, kumbi wazamulongozga umampha vinthu vauzimu asani tatolana?’ Ndipu mzichi nayu wangachita so umampha kujifumba kuti: ‘Kumbi nde ndi mijalidu niyi yo yazamuwovya banja lidu? Kumbi ndichita vinthu mwakuzikira kweniso nde wakupaska? Kumbi nde paubwezi wakukho ndi Yehova?’ (Waku. 4:9, 12) Asani munthukazi wasankha umampha vinthu wechendayirwi, vingazimuwovya kuti wazikondwengi asani wayirwa.

2. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

² Azichi anandi Achikhristu, alongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa chifukwa atijithereska kwa alumu ŵawu. Azichi ŵenaŵa akhumbika kuwongeka ukongwa! Tikondwa kuteŵete Yehova limoza ndi azichi akugomezgeka ŵenaŵa. Mu nkhani iyi, tiwonengi kwamuka kwa mafumbu ngatatu yanga: (1) Kumbi anthukazi akuyirwa angakumana ndi masuzgu wuli? (2) Ntchifukwa wuli munthukazi yo wakuyirwa wasankha kujithereska ku mulumu waki? (3) Kumbi anthulumi Achikhristu ndi awolu ŵawu angasambiranji kwaku Yesu, Abigelu, ndi Mariya anyina aku Yesu, pa nkhani ya kuvwiya ndi kujithereska kwaku wo ŵe ndi mazaza?

3. Ntchifukwa wuli ŵanthu akutorana akumana ndi masuzgu munthengwa?

³ Nthengwa ndi mphasu yakuzirwa yakutuliya kwaku Chiuta, kweni ŵanthu mbambula kufikapu. (1 Yoha. 1:8) Ndichu chifukwa chaki Mazu ngaku Chiuta ngatcheŵeska ŵanthu akutorana kuti akumanengi ndi masuzgu ngo Bayibolu likamba kuti “suzgu muliŵavu lawu.” (1 Akori. 7:28) Tiyeni tiwoni masuzgu nganyaki ngo munthukazi wakuyirwa wangakumana nangu.

4. Ntchifukwa wuli munthukazi wangawona kuti vakuchitiska soni kujithereska ku mulumu waki?

⁴ Nyengu zinyaki chifukwa cha mo munthukazi wakukuliya, wangawona kuti kujithereska ku mulumu waki ntchinthu chakuchitiska soni. Marisol yo waja ku United States wangukamba kuti: “Ko ndikukuliya, kanandi anthukazi aŵakambiyanga kuti akhumbika kuchita vinthu mwakuyanana ndi mo anthulumi achitiya. Ndiziŵa kuti Yehova wakuŵika ndondomeku yakuti munthulumi waje mutu wa munthukazi ndipu wakusankha kuti munthukazi wavwiyengi mulumu waki. Chinanga kuti ve viyo, anthukazi nawu akhumbika so kupaskika ulemu. Kweni kanandi vitindisuzga kutumbika udindu wo mulumu wangu wenawu chifukwa ko ndija ŵanthu akamba kuti ndikhumbika cha kuchita viyo.”

5. Kumbi ndi maŵanaŵanu ngaheni nanga ngo anthulumi anyaki ŵe nangu ngakukwaskana ndi anthukazi?

⁵ Nyengu zinyaki munthukazi wangatorana ndi munthulumi yo waŵanaŵana kuti anthukazi mbakusika. Mzichi munyaki zina laki Ivon, yo waja ku South America wangukamba kuti: “Muchigaŵa chidu, anthulumi ndiwu atamba kurya chakurya ndipu anthukazi aturya asani anthulumi amaliza. Ndipu ŵanthu awona kuti ntchitu ya asungwana nkhubika chakurya ndi kunozga pa khomu. Kweni anyamata atiŵakambiya kuti yiwu ndi ‘mafumu nga panyumba’ ndipu anyinawu ndi azichi ŵawu ndiwu atiŵachitiya chechosi.” Mzichi munyaki zina laki Yingling yo waja ku Asia wangukamba kuti: “Mu chineneru chidu mwe mazu nganyaki ngo ŵanthu akamba ngo ngang’anamuwa kuti anthukazi akhumbika cha kuja ndi zeru ukongwa pamwenga malusu. Kweni udindu wawu ngwa kugwira ntchitu zosi za pakhomu ndipu azomerezeka cha kukambiya alumu ŵawu maŵanaŵanu ngawu.” Munthulumi yo wachita vinthu venivi ndikuti walivi chanju kweniso wachita cha vo Bayibolu likamba. Ndipu wachitiska kuti umoyu wa muwolu waki uje wakusuzga ukongwa ndipu watondeka kuyezga Yesu kweniso watimukondwesa cha Yehova.—Aefe. 5:28, 29; 1 Petu. 3:7.

6. Kumbi anthukazi akuyirwa akhumbika kuchitanji kuti alutirizgi kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova?

⁶ Nge mo tinguwone mu nkhani yajumpha, Yehova wakhumba kuti anthulumi Achikhristu aphweriyengi mabanja ngawu mwauzimu ndi mwakuliŵavu. (1 Timo. 5:8) Chinanga kuti ve viyo, azichi wo akuyirwa, zuŵa lelosi akhumbika kupatuwa nyengu ya kuŵerenge Mazu ngaku Chiuta ndi kuŵanaŵaniyapu ndipuso kupemphera kwaku Yehova kutuliya pasi pa mtima. Kweni kuchita venivi kungaŵa kwakusuzga. Anthukazi akuyirwa atangwanika ndipu chifukwa cha venivi angaŵanaŵana kuti alivi nyengu pamwenga nthazi yakuchitiya vinthu venivi. Kweni yiwu angachita mbwenu umampha kupatuwa nyengu. Ntchifukwa wuli akhumbika kuchita viyo? Chifukwa Yehova wakhumba kuti weyosi waku isi walutirizgi kuja nayu pa ubwezi wakukho.—Machi. 17:27.

7. Kumbi ntchinthu wuli cho chingawovya munthukazi wakuyirwa kuti waleki kusuzgika kufiska vo Yehova wakhumba kuti wachitengi?

⁷ Mphakuvwika kuti munthukazi wakuyirwa wangakhumbika kuyesesa kuti wajithereski ku mulumu waki wambula kufikapu. Chinanga kuti ve viyo, iyu wangasuzgika cha kufiska vo Yehova wakhumba kuti wachitengi, asani wavwisa ndi kuzomereza vifukwa vo Malemba ngakambiya kuti wajithereskengi ku mulumu waki.

8. Nge mo pakambiya pa Aefeso 5:22-24, ntchifukwa wuli munthukazi wakuyirwa wakhumbika kujithereska ku mulumu waki?

⁸ Munthukazi wakuyirwa Wachikhristu wakhumbika kujithereska ku mulumu waki chifukwa  ndivu Yehova wakhumba kuti wachitengi. (Ŵerengani Aefeso 5:22-24.) Iyu watiŵathemba Awisi akuchanya, chifukwa waziŵa kuti yiwu nyengu zosi achita vinthu mwachanju ndipu angamukambiya kuti wachiti vinthu vo vakwenere kwaku iyu.—Doto. 6:24; 1 Yoha. 5:3.

9. Kumbi ntchinthu wuli chichitika asani munthukazi Wachikhristu watumbika udindu wo mulumu waki we nawu?

⁹ Charu chichiska anthukazi kuti alekengi kuvwiya marangu ngaku Yehova kweniso kuti awonengi kuti kujithereska kwa alumu ŵawu nkhwakuchitiska soni. Kweni ŵanthu wo achiska maŵanaŵanu ngenanga atimuziŵa cha Chiuta widu wachanju. Yehova wangaŵapaska dangu lakuchitiska soni cha ŵana ŵaki akuzirwa anthukazi. Mzichi yo watesesa kufiska udindu wo Yehova wakumupaska, watovya kuti mubanja muje chimangu. (Sali. 119:165) Asani wachita viyo, iyu, mulumu waki kweniso ŵana ŵaki ayanduwa.

10. Kumbi tingasambiranji pa vo Carol wangukamba?

¹⁰ Munthukazi yo watijithereska ku mulumu waki wambula kufikapu, walongo kuti watanja ndi kutumbika Yehova yo wakwambiska umutu. Carol yo waja ku South America wangukamba kuti: “Ndiziŵa kuti mulumu wangu wanganangisa. Ndiziŵa so kuti mo ndichitiya ndi vinthu vo wanangisa, vilongo mo ndiwone ubwezi wangu ndi Yehova. Mwaviyo, nditesesa kulutirizga kujithereska kwaku iyu chifukwa ndikhumba kukondwesa Ada ŵangu akuchanya.”

11. Kumbi ndi vinthu wuli vo vitovya mzichi Aneese kuti wagowokengi, nanga vo wangukamba vititisambizanji?

¹¹ Vingaŵa vakusuzga kuti munthukazi wakuyirwa watumbikengi ndi kujithereska ku mulumu waki, asani wawona kuti mulumu waki watoliyaku kanthu cha mo iyu wavwiya kweniso vinthu vo vitimusuzga maŵanaŵanu. Kweni wonani mo mzichi munyaki wakuyirwa zina laki Aneese wachitiya asani venivi vachitika. Iyu wangukamba kuti: “Nditesesa kuti ndileki kukwiya. Ndikumbuka kuti tosi tinangisa. Ndikhumbisisa kuti ndigowokengi ndi mtima wosi nge mo Yehova wachitiya. Ndipu asani ndagowoka, ndija so ndi chimangu cha mumaŵanaŵanu.” (Sali. 86:5) Munthukazi yo wagowoka wangasuzgika cha kujithereska ku mulumu waki.

12. Kumbi mu Bayibolu mwe vakuwoniyapu va ŵanthu wo anguchitanji?

¹² Ŵanthu anyaki angaŵanaŵana kuti munthu yo watijithereska walivi chiganga. Kweni maŵanaŵanu ngenanga ngaboza. Mu Bayibolu, mwe vakuwoniyapu va ŵanthu anandi wo ajithereskanga kweniso ŵenga ndi chiganga. Tiyeni tiwoni vo tingasambira kwaku Yesu, Abigelu ndi Mariya.

13. Ntchifukwa wuli Yesu watijithereska kwaku Yehova? Konkhoskani.

 ¹³ Yesu watijithereska kwaku Yehova, kweni wachita venivi chifukwa chakuti walivi zeru cha pamwenga lusu. Vo wasambizanga kweniso mo wasambiziyanga, valongonga kuti iyu we ndi zeru ukongwa. (Yoha. 7:45, 46) Yehova wanguziŵa kuti Yesu we ndi lusu ukongwa ndichu chifukwa chaki wangumuzomereza kuti wagwiri nayu limoza ntchitu yakulenga vinthu vakuchanya ndi pacharu chapasi. (Nthanthi 8:30; Ahe. 1:2-4) Ndipu kutuliya po Yesu wakuyusikiya, Yehova wakumupaska ‘mazaza ngosi, kuchanya ndi pacharu chapasi.’ (Mate. 28:18) Chinanga kuti Yesu we ndi lusu ukongwa, wathemba mbwenu Yehova kuti wamupaski ulongozgi. Chifukwa wuli? Chifukwa iyu watiŵayanja Awisi.—Yoha. 14:31.

14. Kumbi anthulumi akuto angasambiranji pa (a) mo Yehova wawone anthukazi? (b) lemba la Nthanthi 31?

¹⁴ Kumbi anthulumi akuto asambiranjipu? Yehova wachijalikisa dangu lakuti anthukazi ajithereskengi kwa alumu ŵawu, wang’anamuwanga kuti watawona kuti mbakusika cha. Yehova iyu mweneku wakulongo venivi chifukwa wasankha anthukazi ndi anthulumi kuti akalamuliyengi limoza ndi Yesu. (Aga. 3:26-29) Yehova wakulongo kuti watimuthemba Mwana waki chifukwa chakuti wakumupaska mazaza. Mwakuyanana ŵaka, munthulumi wazeru wakhumbika kumupaska mazaza muwolu waki ngakuchitiya vinthu vinyaki. Pakukamba za vo munthukazi wazeru wachita, Mazu ngaku Chiuta ngakamba kuti iyu wangawonere a munyumba yaki, kugula munda ndi kuwugulisa kweniso kuchita malonda. (Ŵerengani Nthanthi 31:15, 16, 18.) Kweni iyu wayanana ndi kapolu cha yo waŵavi wanangwa wakukamba maŵanaŵanu ngaki. Mumalu mwaki, mulumu waki watimuthemba ndipu wavwisiya maŵanaŵanu ngaki. (Ŵerengani Nthanthi 31:11, 26, 27.) Asani munthulumi watimutumbika munthowa yeniyi muwolu waki, iyu wakondwengi kujithereska ku mulumu waki.

15. Kumbi anthukazi akuyirwa angasambiranji kwaku Yesu?

¹⁵ Kumbi anthukazi akuyirwa asambiranjipu? Chinanga kuti Yesu wanguchita vinthu vikulu, wanguŵanaŵanapu cha kuti vakuchitiska soni kujithereska kwaku Yehova yo ndi mutu. (1 Akori. 15:28; Afi. 2:5, 6) Mwakuyanana ŵaka, munthukazi wazeru yo watezga Yesu, wangaŵanaŵana cha kuti ntchinthu chakuchitiska soni kujithereska ku mulumu waki. Iyu wamuwovyengi mulumu waki chifukwa chakuti watimuyanja ŵaka cha kweni chifukwa chakuti watanja Yehova kweniso watimutumbika.

16. Mwakukoliyana ndi 1 Samuyeli 25:3, 23-28, kumbi Abigelu wangukumana ndi masuzgu wuli? (Wonani chithuzi cho che pachikonkhombi.)

¹⁶ Abigelu wenga ndi mulumu waki zina laki Nabala. Nabala wenga wakujiyanja, wakujikuzga kweniso wenga munthu wambula kuwonga. Chinanga kuti venga viyo, Abigelu wanguŵanaŵanapu cha kuti venivi ndi vifukwa vakuvwika vakumalisiya nthengwa yaki. Tikamba viyo, chifukwa chakuti wakaŵengi munyaki, watingi wajengepu ŵaka cheti ndi kuzomereza kuti Davidi ndi anthulumi ŵaki abayi mulumu waki. Kweni mumalu mwaki, iyu wanguchitapu kanthu kuti wavikiliyi Nabala ndi ŵanthu anandi a mu nyumba yaki. Aŵanaŵaniyani ŵaka chiganga cho Abigelu wenga nachu kuti waluti kuchikumana ndi anthulumi 400 wo angupinga vidya vankhondu, ndi kukambiskana nayu mwaulemu Davidi vakukwaskana ndi nkhani yeniyi. Abigelu wangupepesa chifukwa cha vo mulumu waki wanguchita. (Ŵerengani 1 Samuyeli 25:3, 23-28.) Davidi wanguziŵa kuti Yehova wangugwiriskiya ntchitu munthukazi wachiganga mwenuyu kuti wamupaski ulongozgi wo wakhumbikiyanga, wo ungumuwovya kuti waleki kuchita ubudi ukulu.

17. Kumbi anthulumi akuto angasambiranji pa nkhani yaku Davidi ndi Abigelu?

¹⁷ Kumbi anthulumi akuto asambiranjipu? Abigelu wenga munthukazi wazeru. Davidi wanguvwisiya ulongozgi waki mwazeru. Chifukwa cha venivi, iyu wangukhwecha vinthu vo vatingi vimuchitiskengi kuti waje ndi mulandu wa ndopa. Mwakuyanana ŵaka, munthulumi wazeru, wakhumbika kuŵanaŵaniya mwakuphwere maŵanaŵanu nga muwolu waki wechendasankhi vinthu vakukhumbika ukongwa. Ve viyo, chifukwa maŵanaŵanu nga muwolu waki, ngangamuwovya kuti waleki kusankha vinthu mwambula zeru.

18. Kumbi anthukazi akuyirwa asambiranji kwaku Abigelu?

 ¹⁸ Kumbi anthukazi akuyirwa asambiranjipu? Munthukazi wakuyirwa yo watanja Yehova kweniso kumutumbika, wangawovya kuti banja laki liyanduwi chinanga kuti mulumu waki wateŵete Yehova cha pamwenga wavwiya cha fundu zaku Chiuta. Iyu wasaniya cha vifukwa vakumalisiya nthengwa vo mu Malemba mulivi. Mumalu mwaki, chifukwa chakuti watimutumbika kweniso watijithereska kwaku iyu, watesesa kovya mulumu waki kuti wasambiri vakukwaskana ndi Yehova. (1 Petu. 3:1, 2) Kweni chinanga kuti mulumu waki wakopeka cha ndi mijalidu yaki yamampha, Yehova wakondwa asani munthukazi walutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Iyu ndipuso kujithereska ku mulumu waki.

19. Kumbi mpha vakuchitika nivi po munthukazi wakhumbika cha kuvwiya mulumu waki?

¹⁹ Kweni munthukazi wakuyirwa yo watijithereska, wangakoliyana nayu cha mulumu waki asani watimukambiya kuti waleki kuvwiya marangu pamwenga fundu za mu Bayibolu. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi yo wakutorana ndi munthulumi yo ndi Kaboni cha, wangazomera cha asani mulumu waki watimukambiya kuti wakambi boza, wabi pamwenga wachiti chinthu chinyaki cho chileka kukoliyana ndi fundu za mu Malemba. Mkhristu weyosi, kusazgapu azichi wo akuyirwa, chakwamba akhumbika kuvwiya Yehova Chiuta. Asani munthulumi wakambiya mzichi kuti waleki kuvwiya fundu za mu Bayibolu, iyu wakhumbika kukana. Ndipu wakhumbika kukonkhoska mwaulemu chifukwa cho wakaniya, kweni wakhumbika kuchita venivi mwachiganga.—Machi. 5:29.

20. Kumbi tiziŵa wuli kuti Mariya wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova?

²⁰ Mariya wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Ndipu viwoneke limu kuti iyu wangaziŵanga umampha Malemba. Tikamba viyo chifukwa nyengu yinyaki wachikambiskana ndi Elizabeti anyina aku Yohane Mubatizi, Mariya wangukamba mazu nga mu Malemba nga Chiheberi maulendu ngakujumpha 20. (Luka 1:46-55) Aŵanaŵaniyani fundu iyi, chinanga kuti Yosefi wangumulayizga kuti wamutongi Mariya, kweni mungelu waku Yehova wangudankha kuwoneke kwaku iyu cha. Kweni pakwamba mungelu wangulongoro ndi Mariya ndipu wangumukambiya kuti wazamubala Mwana waku Chiuta. (Luka 1:26-33) Yehova wamuziŵanga umampha Mariya  ndipu waziŵanga so kuti Mariya wazakumuyanja Mwana waki kweniso wazakumuphwere. Ndipu tikayika cha kuti Mariya wangulutirizga kuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova chinanga mphanyengu yo Yesu wangufwiya ndi kuyuskika kuluta kuchanya.—Machi. 1:14.

21. Kumbi anthulumi akuto angasambiranji pa nkhani yaku Mariya yo yikulembeka mu Bayibolu?

²¹ Kumbi anthulumi akuto asambiranjipu? Munthulumi wazeru wakondwa asani muwolu waki watingaziŵa umampha Malemba. Iyu watopa cha ndi kuŵanaŵana kuti muwolu waki wamulondengi udindu wo we nawu. Kweni waziŵa kuti muwolu waki yo watiliziŵa umampha Bayibolu ndi fundu zaki, wangaliwovya ukongwa banja laki. Chinanga kuti munthukazi wangaŵa kuti wakusambira ukongwa masambiru nga kucharu kuluska mulumu waki, mbudindu wa munthulumi kulongozga kuchita kusopa kwa pabanja kweniso vinthu vinyaki vakukwaskana ndi kusopa.—Aefe. 6:4.

22. Kumbi anthukazi akuyirwa angasambiranji kwaku Mariya?

²² Kumbi anthukazi akuyirwa asambiranjipu? Munthukazi watenere kujithereska ku mulumu waki, kweni wakhumbika kulutirizga mbwenu kusambira pakuyija kuti waje ndi chivwanu chakukho. (Aga. 6:5) Kuti venivi vichitiki, iyu wakhumbika kupatuwa nyengu yakusambiriya Bayibolu ndi kuŵanaŵaniyapu. Venivi vingawovya kuti walutirizgi kwanja Yehova kweniso kumutumbika ndipu wakondwengi kujithereska ku mulumu waki.

23. Kumbi anthukazi akuyirwa wo atijithereska ayanduwa wuli? Nanga vo achita vitovya wuli banja lawu kweniso mpingu?

²³ Anthukazi akuyirwa wo alutirizga kujithereska kwa alumu ŵawu chifukwa chakuti atanja Yehova, akondwa ukongwa kweniso akhorwa kuluska anthukazi wo akana kuvwiya ndondomeku ya umutu yo Yehova wakujalikiska. Yiwu alongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa kwa anyamata kweniso asungwana. Kweniso yiwu atovya kuti mubanja ndi mumpingu muje chimangu. (Tito 2:3-5) Mazuŵa nganu, anthukazi ndiwu anandi pa ateŵeti akugomezgeka aku Yehova. (Sali. 68:11) Kweni weyosi waku isi, kwali ndi munthulumi pamwenga munthukazi, wangawovya kuti mpingu uje wakukondwa. Nkhani yakulondopu, yazamukonkhoska mo weyosi waku isi wangafiskiya venivi.