1-2. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuvwisa mo Yehova wavwiya chifukwa cha maboza ngakukwaskana ndi iyu ngo ngakambika?

 TIYERUZGIYI kuti munthu munyaki yo mutimuyanja ukongwa wakamba vinthu viheni vakukwaskana ndi yimwi. Muziŵa kuti vo wakamba vaboza kweni ŵanthu anyaki ativigomezga. Ndipu chakupweteka ukongwa ntchakuti ŵanthu wo atamba kuwandisa boza lo, mwakuti ŵanthu anyaki anandi nawu so atiligomezga. Kumbi mungavwa wuli? Asani mutanja ŵanthu ndipuso mukhumba cha kuti akuwoneningi mu nthowa yambula kwenere, vinthu vaboza vo munthu yo wakamba vingakuŵaŵani ukongwa.—Nthanthi 22:1.

² Chakuyeruzgiyapu ichi chingatiwovya kuvwisa mo Yehova wanguvwiya mbiri yaki yati yanangika. Mungelu yumoza wangukambiya Heva boza lakukwaskana ndi Yehova. Heva wangugomezga boza lo. Chifukwa cha boza lenili, Adamu ndi Heva angugarukiya Yehova ndipu ŵanthu wosi akubuda kweniso atufwa. (Gene. 3:​1-6; Aro. 5:12) Masuzgu ngosi ngo tiwona mucharu ichi nge nyifwa, nkhondu kweniso masuzgu nganyaki ngakwamba chifukwa cha maboza ngo Satana wangwamba kuwandisa mumunda wa Edeni. Kumbi Yehova watuvwa kuŵaŵa mumtima chifukwa cha maboza ngenanga kweniso masuzgu ngo ngakwamba chifukwa cha maboza ngenanga? Hinya. Chinanga kuti ve viyo, Yehova ngwakukwiya cha pamwenga so kusunga vifukwa. Mumalu mwaki, iyu walutirizga kuja “Chiuta walikondwa.”—1 Timo. 1:11.

3. Kumbi te ndi mwaŵi wuli?

³ Te ndi mwaŵi wakulongo kuti vo Satana wangukamba vakukwaskana ndi Yehova vaboza. Ndipu tichita venivi asani tivwiya dangu lambula kusuzga ili lakuti: “Thamikani zina laku Yehova.” (Salimo 113:1) Tithamika zina laku Yehova asani tikambiya ŵanthu anyaki  vinthu vamampha vakukwaskana ndi iyu. Kumbi namwi muthamikengi nawu zina laku Yehova? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu vo vingatiwovya kuti tithamikengi zina laku Chiuta widu ndi mtima wosi.

TIKONDWESA YEHOVA ASANI TITHAMIKA ZINA LAKI

4. Ntchifukwa wuli Yehova wakondwa asani titimuthamika? Kambani chakuyeruzgiyapu. (Wonani so chithuzi.)

⁴ Tikondwesa Awusefwi akuchanya asani tithamika zina lawu. (Salimo 119:108) Kumbi venivi ving’anamuwa kuti Chiuta wanthazizosi we nge ŵanthu ambula kufikapu wo akhumbisiska kuti ŵanthu aŵathamikengi chifukwa chakuti atijikayikiya? Awa. Tiyeruzgiyi kuti kamsungwana kakoloŵeka manja ngaki mukhosi la awisi ndipu katiŵakambiya kuti, “Ndimwi ada amampha ukongwa kuluska weyosi!” Awisi akondwa ukongwa ndipuso akwaskika chifukwa cha vo mwana wawu wakamba. Chifukwa wuli? Kumbi tingakamba kuti iyu watijikayikiya mwakuti wakhumbisiska kuti mwana waki wamuchiskengi kweniso kuti wamuthamikengi? Awa. Mumalu mwaki, iyu ndi da yo wakondwa kuwona kuti mwana waki watimuyanja kweniso wawonga vo wachita. Da uyu waziŵa kuti asani mwana waki wakuwa, wazamuja wakukondwa chifukwa chakuti watanja ŵanthu kweniso wawonga. Mwakuyanana ŵaka, Yehova ndi Da wamampha ukongwa yo wakondwa asani titimuthamika.

5. Kumbi ndi boza nili lo tisuska asani tithamika Yehova?

⁵ Asani tithamika Awusefwi akuchanya, tisuska boza linyaki lo Satana wangukamba lakukwaskana ndi isi. Satana wakamba kuti palivi munthu yo wangavikiliya zina laku Chiuta mwakugomezgeka. Iyu wakamba kuti palivi munthu yo wangalutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Chiuta asani wayeseka. Ndipu wakamba so kuti tosi tingaleka kuteŵete Chiuta asani tiwona kuti vinthu vitiyendiyengi umampha asani tachita viyo. (Yobu 1:​9-11; 2:4) Kweni Yobu wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Chiuta ndipu wangulongo kuti Satana ngwaboza. Nanga yimwi? Weyosi waku isi we ndi mwaŵi wakuvikiliya zina la Awusefwi kweniso kuŵakondwesa mwakuŵateŵete mwakugomezgeka. (Nthanthi 27:11) Ndi mwaŵi ukulu ukongwa kuchita venivi.

6. Kumbi tingayiyezga wuli Fumu Davidi kweniso Alevi? (Nehemiya 9:5)

⁶ Kwanja Chiuta kutovya ŵanthu akugomezgeka kuti athamikengi zina laki ndi mtima wawu wosi. Fumu Davidi yikulemba kuti: “Ndithamikengi Yehova; chechosi cho che mukati mwangu, chithamiki zina laki lakupaturika.” (Salimo 103:1) Davidi waziŵanga kuti asani tithamika zina laku Yehova, ndikuti tithamika Yehova mweneku. Zina laku Yehova lisazgapu mbiri yaki, ndipu asani tavwa zina laku Yehova tikumbuka mijalidu yaki yamampha kweniso vinthu vamampha vo iyu wakuchita. Davidi wawonanga kuti zina la Awisi akuchanya ndakupaturika ndipu wakhumbanga  kulithamika. Iyu wakhumbanga kuchita venivi, ndi “chechosi cho che mukati” mwaki, kung’anamuwa ndi mtima waki wosi. Mwakuyanana ŵaka, Alevi ajanga panthazi pakuthamika Yehova. Mwakujiyuyuwa yiwu angukamba kuti angafiska cha kuthamika zina lakupaturika laku Yehova mwakukoliyana ndi mo litenere kuthamikikiya. (Ŵerengani Nehemiya 9:5.) Tikayika cha kuti Yehova wangukondwa ukongwa chifukwa chakuti yiwu angumuthamika kutuliya pasi pa mtima ndipu anguchita venivi mwakujiyuyuwa.

7. Kumbi tingamuthamika wuli Yehova asani te mu upharazgi kweniso asani tichita vinthu va zuŵa ndi zuŵa?

⁷ Mazuŵa nganu, tingakondwesa Yehova asani tikamba vakukwaskana ndi iyu mu nthowa yakulongo kuti tiwonga kweniso titimuyanja ukongwa. Asani tipharazga, chilatu chidu nkhuwovya ŵanthu kuti aje pa ubwezi ndi Yehova kweniso kuti awonengi Awusefwi akuchanya nge mo isi titiŵawone. (Yako. 4:8) Tikondwa ukongwa kulongo ŵanthu mo Bayibolu litimukonkhoske Yehova ndipu livumbuwa mijalidu yaki nge chanju, urunji, zeru, nthazi kweniso mijalidu yinyaki yamampha. Tithamika so Yehova kweniso kumukondwesa asati titesesa kumuyezga. (Aefe. 5:1) Asani tichita viyo, ŵanthu anyaki angawona kuti tipambana ukongwa ndi ŵanthu a mucharu chiheni ichi ndipu angazizwa kuti ntchifukwa wuli. (Mate. 5:​14-16) Tichichita nawu vinthu zuŵa lelosi tingaŵakonkhoske chifukwa cho tipambaniyana ndi ŵanthu a mucharu ichi. Venivi vitovya kuti ŵanthu a mtima wamampha aje pa ubwezi ndi Chiuta widu. Kuthamika Yehova mu nthowa zenizi kukondwesa mtima waki.—1 Timo. 2:​3, 4.

TIKONDWESA YESU ASANI TITHAMIKA ZINA LAKU YEHOVA

8. Ntchifukwa wuli Yesu ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani yakuthamika zina laku Yehova?

⁸ Palivi munthu munyaki weyosi kuchanya ndi pacharu chapasi yo watimuziŵa umampha ukongwa Yehova kuluska Yesu. (Mate. 11:27) Yesu watanja Awisi ndipu ndiyu we panthazi pakuthamiza zina laku Yehova. (Yoha. 14:31) Mu pempheru lo wangupempha Awisi usiku wa zuŵa lo wangufwiya, iyu wangukonkhoska chinthu chakukhumbika ukongwa cho wangufiska pa uteŵeti waki wa pacharu chapasi. Iyu wanguti: “Ndaŵaziŵisa zina linu.” (Yoha. 17:26) Kumbi Yesu wanguchita wuli venivi?

9. Kumbi Yesu wangugwiriskiya ntchitu ntharika niyi kuti wakonkhoski mijalidu yo Awisi ŵe nayu?

⁹ Yesu wanguchita vinandi kuluska ŵaka kukambiya ŵanthu kuti zina laku Chiuta ndi Yehova. Ayuda wo Yesu waŵasambizanga aliziŵanga kali zina laku Chiuta. Kweni Yesu wenga panthazi “[kukonkhoska] vakukwaskana ndi Iyu.” (Yoha. 1:​17, 18) Mwakuyeruzgiyapu, Malemba nga Chiheberi ngakamba kuti Yehova ngwalisungu kweniso ngwawezi. (Eki. 34:​5-7) Yesu wangukonkhoska umampha venivi po wangukamba ntharika ya mwana wakusoŵa ndi awisi. Ntharika yeniyi yikamba kuti awisi ŵati awona mwana wawu yo wangulapa “we chapataliku,” angutchimbiya kuchikumana nayu, angumuvumbatiya kweniso angumugowoke ndi mtima wawu wosi. Venivi vititiwovya kuvwisa umampha ukongwa kuti Yehova ngwalisungu kweniso ngwawezi. (Luka 15:​11-32) Vo Yesu wangukamba vinguwovya ŵanthu kuziŵa mo Yehova waliri.

10. (a) Kumbi tiziŵa wuli kuti Yesu wangugwiriskiya ntchitu zina chayilu la Awisi kweniso kuti wakhumbanga kuti ŵanthu anyaki nawu achitengi venivi? (Mariko 5:19) (Wonani so chithuzi.) (b) Kumbi Yesu wakhumba kuti isi tichitengenji mazuŵa nganu?

¹⁰ Kumbi Yesu wakhumbanga so kuti ŵanthu agwiriskiyengi ntchitu zina chayilu la Awisi? Hinya. Alongozgi anyaki avisopa a mu nyengu yaki, agomezganga kuti nkhuŵavi ulemu kuzumbuwa zina laku Chiuta. Kweni Yesu wanguzomereza cha kuti maŵanaŵanu ngenanga ngambula kutuliya mu Malemba ngamutondekesi kutumbika zina la Awisi. Kumbukani vo vinguchitika Yesu wati wachizga munthu yo wenga ndi viŵanda muchigaŵa cha Agerasa. Ŵanthu a kwenuku anguchita mantha ukongwa ndipu angupempha Yesu kuti watuweku. Mwaviyo, iyu wanguja muchigaŵa chenichi cha. (Mariko 5:​16, 17) Chinanga kuti  venga viyo, Yesu wakhumbanga kuti ŵanthu a kwenuku aziŵi zina laku Yehova. Mwaviyo, iyu wangukambiya munthu yo wanguchizgika kuti wakambiyengi ŵanthu vo Yehova wangumuchitiya mumalu mwakukamba vo Yesu wangumuchitiya. (Ŵerengani Mariko 5:19.) a Venivi ndivu so Yesu wakhumba kuti isi tichitengi mazuŵa nganu. Iyu wakhumba kuti tiziŵisi ŵanthu zina la Awisi pacharu chosi! (Mate. 24:14; 28:​19, 20) Asani tichita venivi, tikondwesa Yesu Fumu yidu.

11. Kumbi Yesu wangusambiza akusambira ŵaki kuti apempheriyengenji, nanga ntchifukwa wuli kuchita viyo nkhwakukhumbika? (Ezekiyeli 36:23)

¹¹ Yesu wanguziŵa kuti khumbu laku Yehova nkhutowesa zina Laki, kung’anamuwa kususka maboza ngosi ngo ngakambika ngakukwaskana ndi iyu. Ndichu chifukwa chaki Ambuyafwi angusambiza akusambira ŵawu kuti apempherengi kuti: “Awusefwi akuchanya, zina linu litoweseki.” (Mate. 6:9) Yesu waziŵanga kuti yeniyi ndi nkhani yikulu yo yikwaska weyosi mu chilengedu. (Ŵerengani Ezekiyeli 36:23.) Palivi mungelu pamwenga munthu weyosi mu chilengedu yo wangufwiyapu kutowesa zina laku Yehova kuluska Yesu. Kweni Yesu wati wamangika, kumbi arwani ŵaki angumumba mulandu wuli? Angumumba mulandu wakunyoza Chiuta! Yesu waziŵanga kuti kunyoza pamwenga kufipiska zina la Awisi lakupaturika wenga ubudi ukulu ukongwa. Iyu wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu kuti amumbengi mulandu wenuwu kweniso kuti amusaniyengi kuti ngwakunanga. Chenichi chitenere kuti ndichu chenga chifukwa chikulu ukongwa cho Yesu ‘wangusuzgikiya maŵanaŵanu ukongwa’ kwati kwaja maora ngamanavi kuti wamangiki.—Luka 22:​41-44.

12. Kumbi Yesu wangutowesa zina la Awisi mu nthowa yapade niyi?

¹² Kuti Yesu watowesi zina la Awisi wangukunthiyapu pa nyengu yo amutombozganga, amunyozanga kweniso akambanga vinthu vaboza vakukwaskana ndi iyu. Iyu wanguziŵa kuti wavwiya Awisi pa chechosi, mwaviyo pengavi chifukwa chakuti wachitiyi soni. (Ahe. 12:2) Iyu waziŵanga so kuti Satana ndiyu wachitiskanga masuzgu ngenanga pa nyengu yakusuzga yeniyi. (Luka 22:​2-4; 23:​33, 34) Satana wagomezganga kuti walekesengi Yesu kuja wakugomezgeka. Kweni wangutondeke limu! Yesu wangulongo kuti Satana ngwaboza kweniso kuti Yehova we ndi ateŵeti ŵaki akugomezgeka wo alutirizga kuja akugomezgeka chinanga mphanyengu yo akumana ndi mayeseru ngakulu!

13. Kumbi mungayikondwesa wuli Fumu yinu yo yilamuliya?

 ¹³ Kumbi mukhumbisiska kukondwesa Fumu yinu yo yilamuliya? Lutirizgani kuthamika zina laku Yehova ndipu muwovyengi ŵanthu anandi kuziŵa mijalidu yakukondwesa yo Chiuta widu we nayu. Asani muchita viyo ndikuti muyezga Yesu. (1 Petu. 2:21) Nge Yesu mukondwesa Yehova kweniso mulongo kuti Satana yo ndi murwani Waki ngwaboza!

TITOVYA KUTASKA MAUMOYU NGA ŴANTHU ASANI TITHAMIKA ZINA LAKU YEHOVA

14-15. Kumbi ndi vinthu nivi vakukondwesa vo vingachitika asani tisambiza ŵanthu vakukwaskana ndi Yehova?

¹⁴ Asani tithamika zina laku Yehova titovya kutaska maumoyu nga ŵanthu. Kumbi tichita wuli venivi? Satana “wabulumutizga maŵanaŵanu nga ŵanthu ambula kugomezga.” (2 Akori. 4:4) Chifukwa cha venivi, yiwu agomezga maboza ngaki nge ngakuti kulivi Chiuta, Chiuta we kutali ukongwa ndi isi, watitiŵanaŵaniya cha, ngwankhaza ndipuso walanga ŵanthu aheni kwamuyaya. Satana wakamba maboza ngenanga kuti wanangi mbiri yaku Yehova kweniso wakhumba kuti ŵanthu aŵevi mtima wakukhumba kuja pa ubwezi ndi Chiuta. Kweni asani tipharazga titondekesa Satana kufiska vo wakhumba. Tisambiza ŵanthu uneneska wakukwaskana ndi Awusefwi kweniso tithamika zina lakupaturika laku Chiuta widu. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitika chifukwa cha venivi?

¹⁵ Uneneska wo we mu Mazu ngaku Chiuta ngwanthazi ukongwa. Asani tisambiza ŵanthu vakukwaskana ndi Yehova kweniso mo iyu waliri, tiwona chinthu chinyaki chamampha ukongwa chichichitika. Ŵanthu abulumutizgika so cha ndi maboza ngaku Satana ndipu yiwu atamba kuziŵa mijalidu yamampha ukongwa ya Awusefwi nge mo isi tichitiya. Yiwu azizwa ukongwa asani aziŵa kuti iyu we ndi nthazi zambula mphaka. (Yesa. 40:26) Atamba kumugomezga chifukwa chakuti wachita vinthu mwaurunji ukongwa. (Doto. 32:4) Yiwu asambira vinandi kutuwa pa zeru zaki zapachanya. (Yesa. 55:9; Aro. 11:33) Kweniso achiskika ukongwa kuziŵa kuti iyu ntchanju. (1 Yoha. 4:8) Po aja pa ubwezi wakukho ndi Yehova, akayikiya cha kuti azamuja kwamuyaya mu Paradayisu nge ŵana ŵaki. Te ndi mwaŵi ukulu ukongwa wakovya ŵanthu kuti aje pa ubwezi ndi Awusewu akuchanya. Asani tichita viyo, Yehova watitiwona kuti “tigwira ntchitu limoza” ndi iyu.—1 Akori. 3:​5, 9.

16. Kumbi ŵanthu anyaki achita wuli asani aziŵa zina laku Chiuta? Kambani vakuwoniyapu.

 ¹⁶ Pakwamba, ŵanthu tingaŵasambiza ŵaka kuti zina laku Chiuta ndi Yehova. Kuziŵa venivi kungasintha umoyu wa munthu wa mtima wamampha. Mwakuyeruzgiyapu, munthukazi munyaki zina laki Aaliyah b wangulereke mu banja la Akaboni cha. Kweni iyu wakhorwanga cha ndi vo wasambiranga ku chisopa chaki ndipuso wenga pa ubwezi wewosi cha ndi Chiuta. Kweni vinthu vingusintha wati wayamba kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova. Wangwamba kuwona kuti Chiuta ndi Mubwezi waki. Iyu wanguzizwa ukongwa kuziŵa kuti mu Mabayibolu nganandi akutuzgamu zina laku Chiuta ndipu akuŵikamu ŵaka mazina nga udindu nge lakuti Ambuya. Kuziŵa zina laku Yehova kungusintha umoyu waki. Iyu wangukamba mwakukondwa kuti: “Mubwezi wangu wa pamtima we ndi zina!” Kumbi ntchinthu wuli chinguchitika chifukwa cha venivi? Iyu wangukamba kuti: “Sonu nde ndi chimangu chikulu mumtima mwangu. Nde ndi mwaŵi ukulu ukongwa.” Munthu munyaki zina laki Steve wenga wakumba sumu ndipu wangukuliya mu banja lo lenga lakujipereka ukongwa pa chisopa cha Chiyuda. Iyu wakhumbanga so cha kuja mu chisopa chechosi chifukwa wanguwona vinthu vinandi vachinyengu vo vachitikanga mu visopa. Kweni anyina ŵati atayika, wanguzomera kujapu pa sambiru la Bayibolu lo wachitiskanga Kaboni waku Yehova. Iyu wangukwaskika ukongwa kuvwa zina laku Chiuta. Iyu wangukamba kuti: “Nkhakwamba kuvwa zina laku Chiuta pa umoyu wangu.” Ndipu wangukamba so kuti: “Yaka kenga kakwamba pa umoyu wangu kuti ndivwisi kuti Chiuta waliku nadi. Ndingwamba kumuwona nge Munthu chayiyu ndipu ndinguziŵa kuti ndasaniya Bwezi chayilu.”

17. Ntchifukwa wuli mukhumbisiska kulutirizga kuthamika zina laku Yehova? (Wonani so chithuzi.)

¹⁷ Asani mupharazga pamwenga musambiza, kumbi mutiŵakambiya ŵanthu zina lakupaturika laku Yehova? Kumbi mutiŵawovya kumuziŵa umampha Chiuta widu? Asani muchita viyo, muthamika zina laku Chiuta. Lutirizgani kuthamika zina lakupaturika laku Yehova mwakuwovya ŵanthu kuti amuziŵi umampha. Asani muchitengi viyo, mutaskengi maumoyu nga ŵanthu. Muyezgengi vo Yesu Khristu Fumu yidu wachita. Ndipu kuluska vosi, mukondwesengi Awusemwi wo atikuyanjani ukongwa, a Yehova. Mwaviyo, lutirizgani ‘kuthamika zina laki muyaya mpaka muyaya’!—Salimo 145:2.