Julani

Lutani pa vo ve mukati

NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 2

‘Mungaŵachiska Ukongwa’ Anyinu

‘Mungaŵachiska Ukongwa’ Anyinu

“Ŵenaŵa pe ndiwu antchitu anyangu chifukwa cha Ufumu waku Chiuta, ndipu atindichiska ukongwa.”​—AKO. 4:11.

SUMU 90 Tichiskanengi

VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *

1. Kumbi ateŵeti anandi aku Yehova akumana ndi masuzgu wuli?

PACHARU chosi chapasi, ateŵeti anandi aku Yehova akumana ndi masuzgu ngo ngatiŵafipiska mtima kweniso kuŵaguŵiska. Kumbi mu mpingu winu mwe abali ndi azichi wo akumana ndi masuzgu? Akhristu anyaki atama matenda ngakulu pamwenga ŵe ndi chitima chifukwa cha nyifwa ya mubali wawu. Anyaki adandawula ukongwa chifukwa mubali wawu pamwenga mubwezi wawu wakuleka kuteŵete Yehova. Kweniso anyaki asuzgika chifukwa cha masoka ngachilengedu. Abali ndi azichi wosi ŵenaŵa akhumbika kuchiskika. Kumbi tingaŵawovya wuli?

2. Ntchifukwa wuli Paulo wakhumbikanga kuchiskika nyengu zinyaki?

2 Wakutumika Paulo wangukumana ndi masuzgu ngakuchita kundondozgana waka. (2 Akori. 11:23-28) Wangukunthiyapu “minga muliŵavu.” Minga uwu utenere kuti ngenga matenda. (2 Akori. 12:7) Kweniso wangudandawula, Demasi yo wenga wantchitu munyaki wati wamusiya “chifukwa cha kwanja vinthu va mugonezi wunu.” (2 Timo. 4:10) Paulo wenga Mkhristu wachiganga yo wawovyanga anyaki. Kweni nyengu zinyaki nayu waŵanga ndi chitima chikulu.​—Aro. 9:1, 2.

3. Kumbi Yehova wangumupembuzga wuli Paulo?

3 Paulo wanguchiskika kweniso kuwovyeka. Kumbi wanguchiskika wuli? Tikayika cha kuti Yehova wangugwiriskiya ntchitu mzimu waki wakupaturika kuti wamuchiski. (2 Akori. 4:7; Afi. 4:13) Yehova wangumuchiska so kupolote mwa Akhristu anyaki. Paulo wangukamba kuti Akhristu anyaki ‘amuchiskanga ukongwa.’ (Ako. 4:11) Anyaki mwa Akhristu wo wanguchita kuŵazumbuwa mazina ŵenga Arisitako, Tukiko ndi Mariko. Yiwu angumuwovya Paulo kukunthiyapu. Kumbi ndi mijalidu niyi yo yinguwovya Akhristu atatu yaŵa kuti achiskengi anyawu? Kumbi nasi tingachita wuli nge yiwu penipo tipembuzgana ndi kuchiskana?

JANI AKUGOMEZGEKA NGE ARISITAKO

Tingaja akugomezgeka nge Arisitako asani timeremete kwa abali ndi azichi pa “nyengu ya masuzgu” (Wonani ndimi 4-5) *

4. Kumbi Arisitako wangulongo wuli kuti wenga bwezi lakugomezgeka kwaku Paulo?

4 Arisitako wenga Mkhristu wa ku Tesalonika, tawuni yo yenga muchigaŵa cha Makedoniya. Iyu wenga bwezi lakugomezgeka kwaku Paulo. Tiŵerenga vakukwaskana ndi Arisitako kakwamba, Paulo wati waluta ku Efeso pa ulendu waki wachitatu wa umishonale. Pa nyengu yo wenga ndi Paulo, chigulu cha ŵanthu chingumuko Arisitako. (Machi. 19:29) Ŵati amusiya iyu wanguleka cha kwenda ndi Paulo. Pati pajumpha myezi, Arisitako wenga weche ndi Paulo ku Girisi, chinanga kuti arwani aku Paulo akhumbanga mbwenu kumubaya. (Machi. 20:2-4) Cha mu ma 58 C.E., Paulo wati watumizika ku Roma nge mukayidi, Arisitako nayu wanguluta kweniko. Pa ulendu uwu sitima yinguŵasweke pa nthowa. (Machi. 27:1, 2, 41) Viwoneka kuti ŵati afika ku Roma, Arisitako wanguja kweniko ndi Paulo kwa kanyengu. (Ako. 4:10) Vakuziziswa cha kuti Paulo wangupembuzgika kweniso kuchiskika ukongwa ndi mubwezi waki wakugomezgeka mwenuyu!

5. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 17:17, kumbi tingachita wuli kuti tije bwezi lakugomezgeka?

5 Nge mo Arisitako wanguchitiya, nasi tingaŵa bwezi lakugomezgeka asani timeremete kwa abali ndi azichi ŵidu pa “nyengu ya masuzgu” kweniso pa chimangu. (Ŵerengani Nthanthi 17:17.) Chinanga kuti masuzgu ngo abali ŵidu akumana nangu ngangamala, kweni angakhumbika mbwenu kuchiskika kwa nyengu yitali. Frances, * yo apapi ŵaki wosi ŵaŵi angutayika mu myezi yitatu pe ndi matenga nga kansa, wangukamba kuti: “Ndiwona kuti vito nyengu yitali kuti tiluweku masuzgu ngo takumana nangu. Mwaviyo, nditiŵawonga abwezi ŵangu akugomezgeka wo aziŵa kuti ndeche ndi chitima chinanga kuti pajumpha nyengu kutuliya po apapi ŵangu akutayikiya.”

6. Kumbi tichitengenji asani te akugomezgeka?

6 Mabwezi ngakugomezgeka ngagwiriskiya ntchitu nyengu ndi nthazi zawu kuti ngawovyi abali ndi azichi ŵawu. Mwakuyeruzgiyapu, mubali munyaki zina laki Peter angumusaniya ndi nthenda yambula kukonda munkhwala. Muwolu waki Kathryn wangukamba kuti: “Mubali munyaki ndi muwolu waki mu mpingu widu anguluta nasi kuchipatala kuti tikaziŵi nthenda yo Peter watamanga. Te kwenuku, angutikambiya kuti atilekengi tija cha ndipu akutilekapu nadi cha.” Ntchakuchiska ukongwa kuŵa ndi mabwezi ngo ngatitiwovya pa nyengu ya masuzgu!

JANI AKUTHEMBEKA NGE TUKIKO

Tingaja akuthembeka nge Tukiko asani anyidu akumana ndi masuzgu (Wonani ndimi 7-9) *

7-8. Mwakukoliyana ndi Akolose 4:7-9, kumbi Tukiko wangulongo wuli kuti wenga wakuthembeka?

7 Tukiko yo wenga Mkhristu wa ku Asia, wenga munyaki wakuthembeka ukongwa waku Paulo. (Machi. 20:4) Cha m’ma 55 C.E., Paulo wangunozga kuti abali asonkhi ndalama kuti zikawovyi Akhristu a ku Yudeya. Iyu watenere kuti wangupempha Tukiko kuti wawovyi pa ntchitu yakukhumbika yeniyi. (2 Akori. 8:18-20) Pavuli paki, Paulo wati wamangika kakwamba ku Roma, Tukiko ndiyu wenga thenga laki. Paulo wamutumanga kuchikamba uthenga wakuchiska ndipuso kuchipereka makalata ku mipingu ya ku Asia.​—Ako. 4:7-9.

8 Tukiko wenga bwezi lakuthembeka kwaku Paulo nyengu zosi. (Tito 3:12) Pa nyengu iyi, Mbakhristu wosi cha wo ŵenga akuthembeka nge Tukiko. Paulo wati wamangika kachiŵi cha m’ma 65 C.E., wangulemba kuti abali anandi a ku Asia akhumbanga cha kucheza nayu. Panyaki yiwu achitanga viyo chifukwa chakopa arwani ŵawu. (2 Timo. 1:15) Mwakupambana ndi ŵanthu ŵenaŵa, Paulo wangumuthemba ukongwa Tukiko ndipu wangumutuma so kunyaki. (2 Timo. 4:12) Tikayika cha kuti Paulo wakondwanga kuja ndi bwezi lamampha nge Tukiko.

9. Kumbi tingachita wuli nge mo Tukiko wachitiyanga?

9 Nasi tingachita nge mo wanguchitiya Tukiko asani tingaŵa akuthembeka kwa abwezi ŵidu. Mwakuyeruzgiyapu, tikamba ŵaka cha kuti tiŵawovyengi abali ŵidu wo asuzgika kweni tichitapu kanthu. (Mate. 5:37; Luka 16:10) Abali ŵidu wo akhumba chovyu achiskika asani aziŵa kuti tiŵawovyengi. Mzichi munyaki wangukamba chifukwa cho achiskikiya. Iyu wanguti: “Ufipa mtima cha asani waziŵa kuti abali wo ajipereka kuti akuwovyengi, afiskengi vo alayizga.”

10. Nge mo pakambiya pa Nthanthi 18:24, kumbi mbayani wo angachiska ŵanthu wo akumana ndi mayeseru pamwenga wo aguŵa?

10 Kanandi ŵanthu wo akumana ndi mayeseru pamwenga wo aguŵa, achiskika asani akambiyaku mubwezi wawu wakuthembeka. (Ŵerengani Nthanthi 18:24.) Mwakuyeruzgiyapu, mubali Bijay, mwana waki wati wasezgeka wangukamba kuti: “Ndakhumbanga kukambiyapu munyangu yo ndingamuthemba mo ndavwiyanga.” Carlos yo wanguleka uteŵeti wo wachitanga mu mpingu chifukwa chakuti wangunangisa vinthu vinyaki, wanguti: “Ndakhumbanga munthu wakuti ndimukambiyi mwakufwatuka kwambula kopa kuti wandiŵanaŵaniyengi vinthu viheni.” Carlos wanguwona kuti ŵara ndiwu angamuwovya pa suzgu lo wenga nalu. Iyu wanguchiskika wati waziŵa kuti ŵara achitengi vinthu mwazeru ndipu akambiyengi munthu weyosi cha vo wanguŵakambiya.

11. Kumbi tingachita wuli kuti tije bwezi lakuthembeka?

11 Kuti anyidu atithembengi ndi kutikambiya mo avwiya, tikhumbika kuja akuzikira. Mzichi Zhanna mulumu waki wati wamuleka, wanguchiskika wati wakambiyaku anyaki apamtima mo wavwiyanga. Iyu wangukamba kuti: “Yiwu angundidumuliza cha chinanga kuti ndakambanga vinthu vakuyanana ŵaka mwakuwerezawereza.” Nasi tingalongo kuti te bwezi lamampha asani tivwisiya po anyidu atitikambiya masuzgu ngawu.

MUŴENGI NDI MTIMA WAKUKHUMBA KUTEŴETE ANYINU NGE MARIKO

Vo wanguchita Mariko vinguwovya kuti Paulo wakunthiyepu ndipu nasi tingawovya abali ŵidu asani akumana ndi masuzgu (Wonani ndimi 12-13) *

12. Kumbi Mariko wenga yani, nanga wangulongo wuli kuti wakhumbisiskanga kuwovya anyaki?

12 Mariko wenga Myuda ndipu kwawu kwenga ku Yerusalemu. Musiŵani waki Baranaba wenga mumishonale wakuziŵika umampha. (Ako. 4:10) Kwawu kwaku Mariko ŵenga akukhupuka kweni iyu wanguŵika mtima pa kupenja ndalama ndi katundu cha. Kwa umoyu waki wosi, Mariko wangulongo kuti wakhumbisiskanga kuwovya anyaki ndipu wakondwanga kuŵateŵete. Mwakuyeruzgiyapu, kanandi wayendanga ndi wakutumika Paulo ndi Peturo penipo achitanga uteŵeti wawu. Mariko watenere kuti waŵawovyanga kugula vakurya, kusaniya malu ngakugona ndipuso vinthu vinyaki. (Machi. 13:2-5; 1 Petu. 5:13) Paulo wangukamba kuti Mariko wenga yumoza wa ‘antchitu anyaki chifukwa cha Ufumu waku Chiuta,’ wo ‘amuwovyanga ukongwa.’​—Ako. 4:10, 11, mazu ngamumphata.

13. Kumbi lemba la 2 Timote 4:11, lilongo wuli kuti Paulo wawonganga vinthu vo Mariko wamuchitiyanga?

13 Mariko wenga mubwezi wapamtima waku Paulo. Mwakuyeruzgiyapu, Paulo wati wamangika kakumaliya cha mu ma 65 C.E. ku Roma, wangulembe Timote kalata yachiŵi. Mukalata yeniyi, wangukambiya Timote kuti waluti ku Roma pamoza ndi Mariko. (2 Timo. 4:11) Tikayika cha kuti Paulo wawonganga uteŵeti wo Mariko wangumuchitiyapu kuvuli. Ndichu chifukwa chaki wangupempha Timote kuti waluti ndi Mariko pa nyengu yakusuzga yeniyi. Mariko wamuwovyanga mu nthowa zinandi Paulo. Iyu watenere kuti wamuguliyanga vakurya, inki ndi mipukutu. Tikayika cha kuti vo Mariko wanguchita vingumuwovya ukongwa Paulo kuti wakunthiyepu masuzgu ngo wangukumana nangu mpaka po angumubayiya.

14-15. Kumbi lemba la Mateyu 7:12, lingatiwovya wuli kuti tiwovyengi anyidu?

14 Ŵerengani Mateyu 7:12. Asani tisuzgika, tiwonga ukongwa asani ŵanthu atitiwovya. Ryan yo awisi angufwa pa ngozi wangukamba kuti: “Asani wakumana ndi suzgu, vituŵa vakusuzga kuchita vinthu vo uchita zuŵa ndi zuŵa. Vija vakuchiska ukongwa asani munthu munyaki wakuwovya, chinanga chovyu cho chingaŵa chimana wuli.”

15 Asani tivwisiya ndi kuwonesesa vo abali akumana navu, tikayika cha kuti tingasaniya nthowa zakuŵawovye. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki wanguchitapu kanthu kuti wawovyi Peter ndi Kathryn kuti akakumanengi ndi dokotala pa madeti ngo angupangana. Pakuti Peter ndi Kathryn atondekanga kwendesa galimotu, mzichi wangunozga ndondomeku kuti abali ndi azichi mu mpingu akaŵaperekengi ku chipatala. Kumbi vo mzichi uyu wanguchita vinguwovya? Kathryn wangukamba kuti: “Tingujivwa nge kuti tathula katundu mzitu.” Nyengu zosi tingaluwanga cha kuti anyidu achiskika ukongwa chinanga tingaŵachitiya kanthu kamana wuli!

16. Kumbi tisambiranji kwaku Mariko pa nkhani yakuchiska anyidu?

16 Mariko watenere kuti watangwanikanga ukongwa ndi uteŵeti. Iyu wanguchita vinandi pakuteŵete Yehova, nge kulemba buku la Uthenga Wamampha lo liziŵika ndi zina laki. Chinanga kuti Mariko watangwanikanga, kweni wanguleka cha kuchiska Paulo ndipu Paulo nayu wangufwatuka kumupempha Mariko kuti wamuwovyi. Angela yo wenga ndi chitima chifukwa cha nyifwa ya ambuyaki wo anguchita kuŵabaya, wanguwonga ukongwa mtima wakukhumba kovya wa abali ndi azichi wo angumupembuzga. Iyu wangukamba kuti: “Asani anyaku akhumba nadi kukuwovya, ufwatuka kukambiskana nawu. Yiwu asoŵa cha asani akhumba kukuwovya ndipuso agongowa cha kuchita viyo.” Tosi tingajifumba kuti, ‘Kumbi ndiziŵika kuti ndikhumbisiska kuwovya Akhristu anyangu?’

MUŴENGI NDI MTIMA WAKUKHUMBISISKA KUPEMBUZGA ANYINU

17. Kumbi lemba la 2 Akorinto 1:3, 4, lingatichiska wuli kuti tipembuzgengi anyidu?

17 Vambula kusuzga kusaniya abali ndi azichi wo akhumbika kupembuzgika. Tingaŵapembuzga ndi mazu ngo abali ndi azichi angukamba pakutipembuza. Mzichi Nino yo ambuyaki anthikazi akutayika wangukamba kuti: “Yehova wangatigwiriskiya ntchitu kuti wapembuzgi anyidu asani tizomera kuti watigwiriskiyi ntchitu.” (Ŵerengani 2 Akorinto 1:3, 4.) Frances yo tamuzumbuwapu kali wanguti: “Mazu nga pa 2 Akorinto 1:4 ngauneneska. Nasi tingagwiriskiya ntchitu mazu ngo anyidu angukamba pakutipembuzga kuti tipembuzgi anyidu.”

18. (a) Ntchifukwa wuli anyaki achita mantha kupembuzga anyawu? (b) Kumbi tingachita wuli kuti tipembuzgengi anyidu? Kambani chakuyeruzgiyapu.

18 Tikhumbika kusaniya nthowa zo tingawovye anyidu chinanga kuti tingaŵa ndi mantha. Mwakuyeruzgiyapu, tingaŵanaŵana kuti tamusoŵa chakukamba pamwenga chakuchita kwaku yo wakhumbika kupembuzgika. Mura munyaki zina laki Paul wangukamba kuti abali anguyesesa ukongwa kuti amupembuzgi awisi ŵati atayika. Iyu wanguti: “Ndachitanga kuwone limu kuti chenga chipusu cha kuti akambiskani nani. Yiwu anthatiyanga pakulongoro. Kweni ndinguwonga ukongwa kuti akhumbisiskanga kundipembuzga kweniso kundiwovya.” Mwakuyanana ŵaka, kwati kwachitika chidilirisi, mubali munyaki zina laki Tajon wangukamba kuti: “Ndikumbuka mameseji ngosi cha ngo ŵanthu angunditumiziya pati pajumpha mazuŵa ngamanavi kutuliya po chidilirisi chinguchitikiya. Kweni cho ndikumbuka ntchakuti akhumbanga kuziŵa mo vinthu venge chifukwa andiŵanaŵaniyanga.” Nasi tingapembuzga anyidu asani tilongo kuti titiŵaŵanaŵaniya.

19. Ntchifukwa wuli mukhumbisiska ‘kuchiska anyinu’?

19 Penipo umaliru wa mugonezi uwu uŵandika, vinthu vihenekiyengihenekiyengi ndipu umoyu uŵengi wakusuzga ukongwa. (2 Timo. 3:13) Kweniso pe masuzgu nganyaki ngo titijidaniya tija chifukwa cha ubudi wo tikuhara. Venivi vilongo kuti tikhumbika kupembuzgika nyengu zosi. Wakutumika Paulo wangukunthiyapu chifukwa Akhristu anyaki amupembuzganga. Mphanyi nasi taŵa akugomezgeka nge Arisitako, akuthembeka nge Tukiko kweniso akukhumbisiska kuteŵete anyidu nge Mariko. Asani tichitengi viyo, tiwovyengi abali ndi azichi kuti aje akukho mu chivwanu.​—1 Ate. 3:2, 3.

^ ndimi 5 Wakutumika Paulo wangukumana ndi masuzgu nganandi pa umoyu waki. Asani ivi vachitika, abali anyaki wo wateŵetiyanga nawu limoza amuwovyanga ukongwa. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi mijalidu yitatu yo yinguchitiska abali ŵenaŵa kuti awovyengi anyawu. Tikambiskanengi so vo tingasambira kwa abali ŵenaŵa kuti nasi tiwovyengi anyidu.

^ ndimi 5 Mazina nganyaki ngasinthika mu nkhani iyi.

SUMU 111 Pe Vinthu Vinandi vo Vichitisa Kuti Tikondwengi

^ ndimi 56 VITHUZI: Arisitako ndi Paulo sitima yinguŵasweke panyanja.

^ ndimi 58 VITHUZI: Tukiko wangutumika ndi Paulo kuti wakaperekengi makalata ku mipingu.

^ ndimi 60 VITHUZI: Mariko wanguwovya Paulo mu nthowa zakupambanapambana.