1-3. Kumbi ndi masuzgu nanga ngo ngangachitiska kuti tiliyi?

 KUMBI ndi zukwanji po munguliyapu? Nyengu zinyaki, tiliya chifukwa cha likondwa. Kweni kanandi, tiliya chifukwa chakuti te ndi chitima. Mwakuyeruzgiyapu, tiliya asani munthu yo tamuyanjanga watayika. Mzichi Lorilei wa ku United States, wangulemba kuti: “Nyengu zinyaki ndachitanga chitima ukongwa chifukwa cha nyifwa ya mwana wangu munthukazi, mwakuti ndawonanga kuti palivi cho chingandipembuzga. Pa nyengu yo, ndaŵanaŵanangapu cha kuti chitima changu chazamumalaku.” *

² Tingaliya pa vifukwa vinyaki. Mpayiniya munyaki wa ku Japan zina laki Hiromi, wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki ndiguŵa chifukwa ŵanthu wo nditiŵapharazgiya avwisiya cha. Ndipu ndi masozi mumasu, nyengu zinyaki ndipempha Yehova kuti wandiwovyi kusaniya munthu yo wakhumbisiska kusaniya uneneska.”

³ Kumbi namwi nyengu zinyaki venivi vitikuchitikiyani? Tanandi aku isi vititichitikiya. (1 Petu. 5:9) Tikhumba ‘kuteŵete Yehova mwakukondwa,’ kweni nyengu zinyaki tingamuteŵete ndi masozi chifukwa cha chitima, kuguŵa pamwenga masuzgu ngo ngatesa kugomezgeka kwidu kwaku Chiuta. (Salimo 6:6; 100:2) Kumbi tingachita wuli asani venivi vititichitikiya?

4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

⁴ Tingasambira pa chakuwoniyapu chaku Yesu. Nyengu zinyaki, nayu wakumananga ndi vinthu vo vamuchitiskanga kuti ‘waliyi.’ (Yoha. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Ahe. 5:7) Tiyeni tikambiskani vinthu venivi ndipuso tiwoni vo tingasambirapu. Tiwonengi so nthowa zo zingatiwovya kuti tikunthiyepu masuzgu ngo ngachitiska kuti tiliyi.

5. Kumbi tisambiranji vakukwaskana ndi Yesu pa nkhani yo ye pa Yohane 11:32-36?

⁵ Mu chipwepwi cha mu 32 C.E., Lazaro mubwezi waku Yesu wangutama ndipu wangufwa. (Yoha. 11:3, 14) Iyu wenga ndi azichi ŵaki ŵaŵi, Mariya ndi Marita ndipu Yesu waŵayanjanga ukongwa wosi atatu. Azichi ŵaki aku Lazaro ŵenga ndi chitima ukongwa chifukwa cha nyifwa ya mzichi wawu wakwanjiwa. Lazaro wati wafwa, Yesu wanguluta ku Betaniya ko Mariya ndi Marita ajanga. Marita wati wavwa kuti Yesu watuza, wangutchimbiriya ku nthowa kuchikumana nayu. Aŵanaŵaniyani waka chitima cho wenga nachu wachikamba kuti: “Ambuya, mukaŵengi kunu, mzichi wangu watingi wafwengi cha.” (Yoha. 11:21) Pati pajumpha nyengu yimanavi Yesu wati wawona kuti Mariya ndipuso ŵanthu anyaki aliya, nayu “wanguliya.”​—Ŵerengani Yohane 11:32-36.

6. Ntchifukwa wuli Yesu wanguliya Lazaro wati watayika?

⁶ Ntchifukwa wuli Yesu wanguliya pa nyengu yeniyi? Buku la Insight on the Scriptures limuka kuti: “Nyifwa ya mubwezi waki Lazaro kweniso chitima cho azichi ŵaki aku Lazaro ŵenga nachu, vinguchitiska kuti Yesu ‘wadaŵi kweniso waliyi.’” * Yesu watenere kuti waŵanaŵaniyanga mo mubwezi waki wakwanjiwa Lazaro wavwiyanga wachitama kweniso mo wanguvwiya wati waziŵa kuti umoyu waki umala. Yesu watenere kuti wanguliya so, wati wawona mo Mariya ndi Marita angukwaskikiya chifukwa cha nyifwa ya mzichi wawu. Asani mubwezi winu wakwanjiwa pamwenga munthu munyaki wa mubanja linu wakutayika, tikayika cha kuti namwi vingukuŵaŵani ukongwa. Wonani vinthu vitatu vo mungasambira pa chakuchitika chenichi.

7. Kumbi kuliya kwaku Yesu kutitisambizanji vakukwaskana ndi Yehova?

⁷ Yehova waziŵa mo muvwiya. Yesu “ntchikozgu chayichu” cha mo Awisi aliri. (Ahe. 1:3) Pa nyengu yo Yesu wanguliriya, wangulongo mo Awisi avwiya asani munthu wafwa.  (Yoha. 14:9) Asani munthu yo mwamuyanjanga wakutayika, mungasimikiza kuti Yehova wawona chitima cho mwenachu kweniso watikuchitiyani chitima. Iyu wakhumba kuchizga mtima winu wakusweka.​—Salimo 34:18; 147:3.

8. Ntchifukwa wuli tingasimikiza kuti Yesu wazamuyuska akwanjiwa ŵidu?

⁸ Yesu wakhumba kuziyuska akwanjiwa ŵinu. Yesu wechendaliyi, wangusimikiziya Marita kuti: “Mzichi waku wayukengi.” Marita wangumugomezga Yesu. (Yoha. 11:23-27) Chifukwa chakuti Marita wasopanga Yehova mwakugomezgeka, iyu waziŵanga kuti mchimi Eliya ndi Elisha, anguyuskapu ŵanthu kuvuli. (1 Mafu. 17:17-24; 2 Mafu. 4:32-37) Ndipu watenere so kuti wanguvwa kuti Yesu wanguyuskapu ŵanthu anyaki. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Namwi mungasimikiza kuti mwazakuŵawona so akwanjiwa winu wo akutayika. Fundu yakuti Yesu wanguliya pa nyengu yo wapembuzganga mabwezi ngaki ngo ngenga ndi chitima ukongwa, mbukaboni wakuti iyu wakhumbisiska kuziyuska ŵanthu wo akufwa!

9. Mwakuyanana ndi Yesu, kumbi mungaŵawovya wuli ŵanthu wo ŵe ndi chitima? Kambani chakuwoniyapu.

⁹ Mungawovya wo ŵe ndi chitima. Yesu wanguliya ndi Marita kweniso Mariya ndipu wanguŵavwisiya ndi kuŵapembuzga. Nasi tingachita so viyo ndi ŵanthu wo ŵe ndi chitima. Mura munyaki yo waja ku Australia, zina laki Dan wanguti: “Muwolu wangu wati watayika, ndakhumbikanga chovyu. Mabanja ngakupambanapambana, nyengu zosi ngandivwisiyanga. Yiwu andizomerezanga kuti ndiliyi, ndipu achitanga soni cha kuwona kuti ndiliya. Yiwu andiwovyanga so mu nthowa zinyaki, nge kundisukiya galimotu, kuchindiguliya vinthu kweniso kundibikiya chakurya pa nyengu yo ndatondekanga kuchita ndija vinthu venivi. Ndipuso kanandi apempheranga nani. Yiwu angulongo kuti ndi mabwezi chayingu kweniso abali, wo ‘akubalika kuti akuwovyi pa nyengu ya suzgu.’”​—Nthanthi 17:17.

10. Konkhoskani vo ve pa Luka 19:36-40.

¹⁰ Yesu wangufika ku Yerusalemu pa Nisani 9, mu 33 C.E. Wachifika ŵaka pafupi ndi tawuni yeniyi, chigulu cha ŵanthu chinguwungana ndipu atandikanga malaya ngawu ngakubwalu mumsewu, kuzomereza kuti iyu ndi Fumu yawu. Venivi venga vakukondwesa ukongwa. (Ŵerengani Luka 19:36-40.) Mwaviyo, akusambira ŵaki akhazganga cha vo vinguchitika pavuli paki. “[Yesu] wati wafika pafupi ndi Yerusalemu, wanguwona tawuni yo ndipu wanguyiliriya.” Ndi masozi mumasu mwaki, Yesu wangukambiya limu vinthu vakofya vo venga pafupi kuchitikiya ŵanthu wo ajanga mu Yerusalemu.—Luka 19:41-44.

11. Ntchifukwa wuli Yesu wanguliriya ŵanthu wo ajanga mu Yerusalemu?

¹¹ Yesu wenga ndi chitima ukongwa chifukwa wanguziŵa kuti chinanga kuti angumulonde umampha, kweni ŵanthu anandi amtundu waki angulongore limu kuti azamukana kuvwisiya uthenga wa Ufumu. Ndipu chifukwa cha venivi, Yerusalemu watingi wazibwangandulikengi ndipu Ayuda wo azitaskikanga azitolekiyanga ku ukapolu. (Luka 21:20-24) Vachitima kuti nge mo Yesu wangukambiya, anandi angumukana. Kumbi ko yimwi muja, ŵanthu achita wuli ndi uthenga wa Ufumu? Asani mbamanavi wo avwisiya uneneska, kumbi mungasambiranji kwaku Yesu yo wanguliya chifukwa cha ŵanthu wo waŵapharazgiyanga? Wonani vinthu vinyaki vitatu vo tisambirapu.

12. Kumbi kuliya kwaku Yesu kutitisambizanji vakukwaskana ndi Yehova?

¹² Yehova waŵanaŵaniya ŵanthu. Kuliya kwaku Yesu, kutitikumbusa kuti Yehova watiŵaŵanaŵaniya  ukongwa ŵanthu. “Iyu . . . wakhumba cha kuti weyosi wanangiki, kweni wakhumba kuti weyosi walapi.” (2 Petu. 3:9) Mazuŵa nganu, tilongo kuti titanja ŵanthu wo titiŵapharazgiya, asani titesesa kuŵawovya kuti asambiri uthenga wamampha wa Ufumu.​—Mate. 22:39. *

13-14. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti waŵalengiyanga lisungu ŵanthu, nanga isi tingachita wuli kuti tije ndi jalidu lenili?

¹³ Yesu wafwiyangapu kugwira ntchitu yakupharazga. Iyu wangulongo kuti wayanjanga ŵanthu, mwakulutirizga kuŵasambiza posi po wasaniriya mpata. (Luka 19:47, 48) Ntchifukwa wuli wachitanga viyo? Yesu waŵalengiyanga lisungu ŵanthu ŵenaŵa. Nyengu zinyaki, ŵanthu anandi akhumbanga kuvwisiya mazu ngaku Yesu, mwakuti iyu ndi akusambira ŵaki ‘aŵangavi nyengu yakuryiya.’ (Mariko 3:20) Ndipuso pa nyengu yo munthu munyaki wakhumbanga kukambiskana ndi Yesu ndi usiku, Yesu wanguzomera kukumana nayu. (Yoha. 3:1, 2) Ŵanthu anandi wo pakwamba anguvwisiya Yesu, anguja akusambira ŵaki cha. Kweni wosi wo angumuvwisiya wanguŵapharazgiya mwakukwana. Mazuŵa nganu, tikhumba kupereka mwaŵi kwaku weyosi kuti wavwisiyi uthenga wamampha. (Machi. 10:42) Kuti tifiski kuchita venivi, tikhumbika kusintha nthowa zakupharazgiya.

¹⁴ Mujengi akunozgeka kusintha. Asani tipharazga waka nyengu yimozamoza pe, tingaŵafikiya cha ŵanthu wo angavwisiya uthenga wamampha. Mpayiniya munyaki zina laki Matilda wangukamba kuti: “Ini ndi mulumu wangu titesesa kupharazgiya ŵanthu pa nyengu zakupambanapambana. Ndi mlenjilenji, tipharazga kumalu nga bizinesi. Ndi msana pa nyengu yo ŵanthu anandi asanirika mumsewu, tigwiriskiya ntchitu timashelufu. Ndipu chakumazulu, tisaniya ŵanthu anandi pa nyumba zawu.” Mumalu mwakupharazga pa nyengu yo isi tiwona kuti njakwenere, tijengi akunozgeka kusintha ndondomeku yidu kuti tipharazgengi pa nyengu yo tingakumana ndi ŵanthu anandi. Asani tachita viyo, tingasimikiza kuti Yehova wakondwengi.

15. Nge mo pakambiya pa Luka 22:39-44, kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika pa usiku wakumaliya wa umoyu waku Yesu?

¹⁵ Ndi mazulu pa Nisani 14, mu 33 C.E., Yesu wanguluta mumunda wa Gesemani. We kwenuku, wangupunguliya mtima waki kwaku Yehova. (Ŵerengani Luka 22:39-44.) Penga pa nyengu yakusuzga yeniyi po Yesu “wangupereka mapempheru ngakuŵeyere . . . , mwakuliya ukongwa kweniso ndi masozi.” (Ahe. 5:7) Kumbi Yesu wapempheriyanganji pa usiku wakumaliya wenuwu wechendafwi? Iyu wapempheranga kuti walutirizgi kuja wakugomezgeka kwaku Yehova ndipuso kuti wachiti khumbu Laki. Yehova wanguvwa pempheru lakutuliya pasi pamtima la Mwana waki ndipu wangumutumiziya mungelu kuti wamuchiski.

16. Ntchifukwa wuli Yesu wangusuzgika maŵanaŵanu pa nyengu yo wapempheranga mumunda wa Gesemani?

¹⁶ Tikayika cha kuti Yesu wanguliya wachipemphera mumunda wa Gesemani, pakuti wangusuzgika maŵanaŵanu chifukwa ŵanthu atingi amuwonengi kuti ngwakunyoza Chiuta. Iyu waziŵanga so udindu ukulu wo wenga nawu wakutowesa zina la Awisi. Asani musuzgika maŵanaŵanu chifukwa chakuti muyeseka kuti muje akugomezgeka kwaku Yehova, kumbi mungasambiranji pakuliya kwaku Yesu? Tiyeni tiwoni so vinthu vitatu vo tingasambirapu.

17. Kumbi tingasambiranji vakukwaskana ndi Yehova pa mo wangumukiya mapempheru ngaku Yesu ngakutuliya pasi pamtima?

¹⁷ Yehova wavwisiya mapempheru nginu ngakuŵeyere. Yehova wanguvwisiya mapempheru ngaku Yesu ngakutuliya pasi pamtima. Chifukwa wuli? Chifukwa Yesu wakhumbisiskanga ukongwa kuja wakugomezgeka kwa Awisi ndipuso kutowesa zina Lawu. Asani isi tikhumbisiska kuja akugomezgeka kwaku Yehova ndipuso kutowesa zina laki, iyu wavwisiyengi mapempheru ngidu ngakupempha chovyu.​—Salimo 145:18, 19.

18. Kumbi Yesu ndi bwezi lamampha kweniso la kuvwisa mu nthowa wuli?

¹⁸ Yesu waziŵa mo tivwiya. Asani taguŵa tikondwa kuja ndi mubwezi widu yo wavwisa mo tivwiya, ukongwa yo wakukumanapu ndi mayeseru nge ngo isi takumana nangu. Yesu ndiyu bwezi lenili. Iyu waziŵa mo munthu wavwiya asani walopwa kweniso asani wakhumbika  chovyu. Iyu waziŵa vo tinangisa ndipu wawonesesengi kuti talonde chovyu cho tikhumbikiya “pa nyengu yakwenere.” (Ahe. 4:15, 16) Nge mo Yesu wanguzomere kuwovyeka ndi mungelu mumunda wa Gesemani, nasi titenere kuja akunozgeka kulonde chovyu cho Yehova watitipaska, kwali chovyu cho chituliyengi mu mabuku ngidu, muvidiyo, nkhani pamwenga kuchiskika ndi mura pamwenga mubwezi widu wakukhwima mwauzimu.

19. Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuchiskani asani mwakumana ndi mayeseru ngo ngatesa kugomezgeka kwinu kwaku Chiuta? Kambani chakuwoniyapu.

¹⁹ Yehova wakupaskeningi “chimangu chaku Chiuta.” Kumbi Yehova watichiskengi wuli? Asani tipemphera, iyu watipaskengi “chimangu chaku Chiuta cho chiluska kuziŵa vinthu kosi.” (Afi. 4:6, 7) Chimangu cho Yehova watitipaska chititizikisa mtima ndipuso chititiwovya kuti tiŵanaŵanengi mwakwenere. Venivi ndivu vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Luz. Iyu wangukamba kuti: “Kanandi ndichita phukwa. Nyengu zinyaki, venivi vichitiska kuti ndiŵanaŵanengi kuti Yehova watindiyanja cha. Kweni asani venivi vachitika, nyengu yeniyo nditimukambiya Yehova mo ndivwiya. Pempheru litindiwovya kuti ndivwengeku umampha.” Venivi vilongo kuti pempheru lingatiwovya kuja ndi chimangu.

20. Kumbi tasambiranji pakuliya kwaku Yesu?

²⁰ Kuliya kwaku Yesu kutitisambiza fundu za kupembuzga kweniso zakovya! Takumbusika kuti tiwovyengi mabwezi ngidu ngo nge ndi chitima kweniso kuti tigomezgengi kuti Yehova ndi Yesu atiwovyengi asani munthu yo tamuyanjanga watayika. Tichiskika kuti tipharazgengi ndipuso kusambiza mwalisungu chifukwa Yehova Chiuta ndi Yesu Khristu alongo jalidu lamampha lenili. Ndipu tipembuzgika kuziŵa kuti Yehova ndi Mwana waki wakwanjiwa, aziŵa mo tivwiya, atitichitiya lisungu chifukwa cha vo tinangisa kweniso akhumba kutiwovya kuti tikunthiyepu. Mwaviyo, mphanyi tingulutirizga kugwiriskiya ntchitu vo tasambira, mpaka pa zuŵa lo Yehova wazamufiskiya layizgu laki lamampha ukongwa, la ‘kuleska masozi ngosi mumasu mwidu!’​—Chivu. 21:4.