1. Kumbi mungalikonkhoska wuli banja lo Yakobe wangulerekiyamu?

 YAKOBE mvurwa waku Yesu, wangulereke mubanja lo lenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Yosefi ndi Mariya wo ŵenga apapi ŵaki, amuyanjanga ukongwa Yehova ndipu achitanga vosi vo angafiska kuti amuteŵete. Yakobe wangutumbikika so mu nthowa yinyaki, chifukwa mku waki wanguzija Mesiya yo wangulayizgika. Yakobe wenga ndi mwaŵi wapade kukuliya mubanja lenili!

2. Kumbi ndi vinthu wuli vo vatingi vichitiskengi kuti Yakobe wathembengi mku waki?

² Yakobe wenga ndi vifukwa vinandi vakuthembe mku waki. (Mate. 13:55) Mwakuyeruzgiyapu, Yesu wangaziŵanga umampha ukongwa Malemba, mwakuti pa nyengu yo wenga ndi vyaka 12, wanguziziswa ŵara ku Yerusalemu. (Luka 2:46, 47) Yakobe watenere kuti wagwiriyanga limoza ndi Yesu ntchitu ya ukalipentala. Asani ndimu venge, ndikuti Yakobe wamuziŵanga umampha ukongwa mku waki. Mubali Nathan H. Knorr, wayanjanga kukamba kuti: “Utimuziŵa umampha munthu asani ugwiriya nayu limoza ntchitu.” * Yakobe watenere so kuti wawonanga kuti “Yesu wakuwanga mu zeru ndi msinkhu ndipuso Chiuta ndi ŵanthu, amuyanjanga.” (Luka 2:52) Mwaviyo, tingaŵanaŵana kuti Yakobe watingi waŵengi yumoza mwa akusambira akwamba aku Yesu. Kweni ndivu vinguchitika cha.

3. Kumbi Yakobe wanguchita wuli pa nyengu yo Yesu wayambanga uteŵeti waki?

³ Pa nyengu yo Yesu wachitanga uteŵeti waki pacharu chapasi, Yakobe wanguja wakusambira waki cha. (Yoha. 7:3-5) Viwoneka kuti Yakobe wenga yumoza mwa abali ŵaki aku Yesu wo aŵanaŵananga kuti Yesu “wazunguliya mutu.” (Mariko 3:21) Ndipu palivi ukaboni wewosi wo ulongo kuti Yakobe wenga limoza ndi anyinawu a Mariya, pa nyengu yo Yesu wabayikanga pachimiti chakutombozgekiyapu.—Yoha. 19:25-27.

4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

 ⁴ Pavuli paki, Yakobe wanguvwana mwaku Yesu ndipu wanguja munthu wakuthembeka mumpingu Wachikhristu. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vinthu viŵi vo tingasambira kwaku Yakobe: (1) chifukwa cho titenere kujaliya akujiyuyuwa ndipuso (2) mo tingajaliya asambizi amampha.

5. Kumbi Yakobe wanguchita wuli Yesu yo wanguyuskika wati wawoneke kwaku iyu?

⁵ Kumbi mphanyengu niyi po Yakobe wangujaliya wakusambira wakugomezgeka waku Yesu? Yesu wati wayuskika kwa akufwa, “wanguwoneke kwaku Yakobe, ndipu pavuli paki kwa akutumika wosi.” (1 Akori. 15:7) Pa nyengu yeniyi ndipu Yakobe wangujaliya wakusambira waku Yesu. Iyu wengapu pa nyengu yo akutumika ŵenga muchipinda chamuchanya ku Yerusalemu kuti alonde mzimu wakupaturika wo Yesu wanguŵalayizga. (Machi. 1:13, 14) Pavuli paki, Yakobe wenga ndi mwaŵi wakuteŵete mu wupu wakulongozga wa mu nyengu ya akutumika. (Machi. 15:6, 13-22; Aga. 2:9) Ndipu nyengu yinyaki chaka cha 62 C.E. chechendafiki, Yakobe wangukambirika kuti waŵalembe kalata Akhristu akusankhika. Kalata yeniyi njakovya ukongwa kwaku isi mazuŵa nganu, kwali tilindizga kuluta kuchanya pamwenga kuzija pacharu chapasi. (Yako. 1:1) Mwakukoliyana ndi vo wakulemba mbiri munyaki zina laki Josephus wangukamba, Yakobe wangubayika Wasembi Mura Hananiya Mumana, wati walamula. Yakobe wangulutirizga kuja wakugomezgeka kwaku Yehova mpaka po wangumaliziya uteŵeti waki wa pacharu chapasi.

6. Kumbi Yakobe wapambananga wuli ndi alongozgi achisopa a mu nyengu yaki?

⁶ Yakobe wenga wakujiyuyuwa. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Tiyeni tiwoni kupambana pakati pa mo Yakobe wanguchitiya ndi Yesu ndi mo alongozgi anandi achisopa anguchitiya. Yakobe wati wawona ukaboni wanthazi wakuti Yesu wenga mwana waku Chiuta, wangukoliyana nawu mwakujiyuyuwa. Kweni ŵara ŵa asembi ku Yerusalemu anguchita viyo cha. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu angukana cha kuti Yesu wanguyuska Lazaro. Kweni mumalu mwakuzomereza kuti Yesu wangutumika ndi Yehova, yiwu  anguyesesa kuti abayi Yesu ndi Lazaro. (Yoha. 11:53; 12:9-11) Pavuli paki, Yesu wati wayuskika, yiwu angupangana kuti abisi venivi kuti vileki kuziŵika. (Mate. 28:11-15) Kujikuzga kwa alongozgi achisopa ŵenaŵa kunguchitiska kuti akani Mesiya.

7. Ntchifukwa wuli titenere cha kuja akujikuzga?

⁷ Vo Tisambirapu: Tingajikuzganga cha, ndipu tisambizikengi. Nge mo matenda nga mtima ngangachitiskiya kuti mtima wa munthu ulekengi kugwira ntchitu umampha, kujikuzga kungachitiska kuti munthu waleki kuvwiya ulongozgi wakutuliya kwaku Yehova. Afarisi ŵenga akujikuzga ukongwa mwakuti angukana kugomezga ukaboni wakuwoneke limu wakuti Yesu walongozgekanga ndi mzimu waku Chiuta ndipuso kuti wenga Mwana waku Chiuta. (Yoha. 12:37-40) Venivi venga vakofya chifukwa vikuŵatondekesa kuti azisaniyi umoyu wamuyaya. (Mate. 23:13, 33) Mwaviyo, tingachita umampha ukongwa kulutirizga kuzomereza Mazu ngaku Chiuta kweniso mzimu waki, kuti visinthengi nkharu yidu, maŵanaŵanu ngidu ndipuso kuti vitiwovyengi kusankha umampha vinthu pa umoyu widu! (Yako. 3:17) Chifukwa chakuti Yakobe wenga wakujiyuyuwa, iyu wanguzomereza kuti wasambiziki ndi Yehova. Ndipu nge mo tiwoniyengi, kujiyuyuwa kwenuku ndiku kungumuwovya kuti waje msambizi walusu.

8. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuja asambizi amampha?

⁸ Yakobe wenga wakusambira ukongwa cha. Tikayika cha kuti alongozgi achisopa a mu nyengu yaki, amuwonanga kuti ‘ngwambula kusambira ndipuso ngwambula kutchuka,’ nge mo awoniyanga wakutumika Peturo kweniso Yohane. (Machi. 4:13) Kweni Yakobe wangusambira kuja msambizi walusu ndipu tiziŵa venivi asani tiŵerenga buku la mu Bayibolu lo liziŵika ndi zina laki. Nge Yakobe, panyaki nasi tikusambira ukongwa cha. Chinanga kuti vingaŵa viyo, mzimu waku Yehova ndipuso masambiru ngo tilonde mugulu laki, vingatiwovya kuja asambizi amampha. Sonu tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu cho Yakobe wakutileke nge msambizi ndipu tiwoni vo tingasambirapu.

9. Kumbi mungakonkhoska wuli mo Yakobe wasambiziyanga?

⁹ Yakobe wagwiriskiyanga ntchitu mazu nganononu cha pamwenga ngakusuzga kungakonkhoska. Venivi vawovyanga ŵanthu wo amuvwisiyanga  kuziŵa vo akhumbikanga kuchita kweniso mo angachitiya. Mwakuyeruzgiyapu, wonani mo Yakobe wangusambiziya mu nthowa yipusu kuti Akhristu atenere kuja akunozgeka kukunthiyapu vinthu vambula urunji kwambula kuguŵa. Iyu wangulemba kuti: “Ŵanthu wo akukunthiyapu titiŵawona kuti mbakukondwa. Mwavwa va kukunthiyapu kwaku Yobu kweniso mwawona vo Yehova wangumuchitiya. Venivi vakuwovyani kuziŵa kuti Yehova ngwachanju chikulu ukongwa kweniso ngwalisungu.” (Yako. 5:11) Wonani kuti Yakobe wathembanga Malemba pakusambiza Akhristu anyaki. Iyu wangugwiriskiya ntchitu Mazu ngaku Chiuta kuti waŵawovyi kuwona kuti nyengu zosi Yehova watumbika ŵanthu wo mbakugomezgeka kwaku Iyu, nge mo wanguchitiya ndi Yobu. Yakobe wangusambiza fundu yeniyi mwakugwiriskiya ntchitu mazu ngapusu kweniso ngakuvwika umampha. Mu nthowa yeniyi, iyu wanguwovya ŵanthu kuti aŵanaŵaniyengi vaku Yehova mumalu mwaku iyu.

10. Kumbi tingamuyezga wuli Yakobe asani tisambiza?

¹⁰ Vo Tisambirapu: Mukambengi uthenga upusu ndipu musambizengi kutuliya mu Mazu ngaku Chiuta. Asani tisambiza ŵanthu, chilatu chidu nkhukhumba kuŵalongo unandi wa vo isi tiziŵa cha, kweni kuŵalongo unandi wa vinthu vo Yehova waziŵa ndipuso mo watiŵaphwere. (Aro. 11:33) Tingafiska chilatu chenichi asani nyengu zosi vo tisambiza vituliya mu Malemba. Mwakuyeruzgiyapu, mumalu mwakukambiya wo tisambira nawu Bayibolu vo isi tikhumba kuchita, titenere kuŵawovya kuti aŵanaŵaniyengi vakuwoniyapu va mu Bayibolu kweniso kuvwisa mo Yehova waŵanaŵaniya ndipuso mo wavwiya. Asani tachita viyo, yiwu agwiriskiyengi ntchitu vo asambira kuti akondwesi Yehova, isi cha.

11. Kumbi Akhristu anyaki a mu nyengu yaku Yakobe ŵenga ndi masuzgu wuli, nanga iyu wanguŵapaska ulongozgi wuli? (Yakobe 5:13-15)

¹¹ Yakobe wakambanga vinthu mwambula kubisa. Mukalata yaki, Yakobe wangulongo kuti wangaziŵanga umampha masuzgu ngo Akhristu anyaki ŵenga nangu ndipu wanguŵapaska ulongozgi wakuvwika umampha wa vo akhumbikanga kuchita. Mwakuyeruzgiyapu, Akhristu anyaki awugwiriskiyanga ntchitu liŵi cha ulongozgi. (Yako. 1:22) Anyaki ayanjiyanga ŵanthu akukhupuka. (Yako. 2:1-3) Penipo anyaki vaŵasuzganga kuko lilimi lawu. (Yako. 3:8-10) Akhristu ŵenaŵa ŵenga ndi masuzgu ngakulungakulu, kweni Yakobe wanguvuka nawu cha. Iyu wanguŵapaska ulongozgi mwachanju, kweni mwambula kubisa ndipu wanguchiska anyaki wo akhumbikanga kuwovyeka mwauzimu kuti apemphi ŵara kuti aŵawovyi.​—Ŵerengani Yakobe 5:13-15.

12. Kumbi tingachita wuli kuti tijengi ndi maŵanaŵanu ngakwenere asani titovya wo tisambira nawu Bayibolu?

¹² Vo Tisambirapu: Mukambengi vinthu mwambula kubisa kweni muŵawonengi mwakwenere ŵanthu. Ŵanthu anandi wo tisambira nawu Bayibolu vingaŵasuzga kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wa mu Bayibolu. (Yako. 4:1-4) Vingaŵatole nyengu kuti aleki mijalidu yiheni ndi kuja ndi mijalidu yamampha ya Chikhristu. Mwakuyanana ndi Yakobe, nasi tikhumbika chiganga kuti tikambiyi wo tisambira nawu Bayibolu vo akhumbika kusintha. Tikhumbika so kuja ndi maŵanaŵanu ngakwenere ndipu tigomezgengi kuti Yehova waŵaguziyengi kwaku iyu ŵanthu akujiyuyuwa ndipuso waŵapaskengi nthazi kuti asinthi umoyu wawu.​—Yako. 4:10.

13. Nge mo pakambiya pa Yakobe 3:2 ndi mazu ngamumphata, kumbi Yakobe wanguziŵanji?

¹³ Yakobe wajiwonanga mwakwenere. Yakobe wanguŵanaŵanapu cha kuti wenga wakuzirwa ukongwa kuluska Akhristu anyaki chifukwa chakuti wenga mvurwa waku Yesu pamwenga chifukwa cha uteŵeti wo wachitanga. Mwakuti Akhristu anyaki wanguŵadana kuti “abali ŵangu akwanjiwa.” (Yako. 1:16, 19; 2:5) Iyu wanguchitapu cha vinthu vakuti anyaki amuwonengi  nge ngwakufikapu. Mumalu mwaki, iyu wangukamba kuti: “Tosi tinangisa nyengu zinandi.”​—Ŵerengani Yakobe 3:2 ndi mazu ngamumphata.

14. Ntchifukwa wuli titenere kuzomereza kuti nasi tinangisa?

¹⁴ Vo Tisambirapu: Tikumbukengi kuti tosi te akubuda. Tikhumbika cha kuŵanaŵana kuti mu nthowa yinyaki isi te apachanya kuluska wo titiŵasambiza. Chifukwa wuli? Asani tachitiska kuti yo tisambira nayu waŵanaŵanengi kuti isi tinangisa cha, iyu wangawona kuti wangafiska cha kuchita vo Chiuta wakhumba. Kweni asani titimukambiya mwauneneska kuti nasi nyengu zinyaki vatisuzganga kugwiriskiya ntchitu fundu za mu Malemba ndipuso kumukonkhoske mo Yehova wangutiwovye kuti tisinthi umoyu widu, tingamuwovya kuwona kuti nayu wangafiska kuteŵete Yehova.

15. Kumbi mungazikonkhoska wuli ntharika zo Yakobe wangugwiriskiya ntchitu? (Yakobe 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Yakobe wagwiriskiyanga ntchitu ntharika zakuchontha mtima. Tikayika cha kuti mzimu wakupaturika ndiwu ungumuwovya. Kweni iyu watenere so kuti wangusambira vinandi vakukwaskana ndi mo wangasambiziya, mwakusambira ntharika zo mku waki Yesu, wagwiriskiyanga ntchitu. Ntharika zo Yakobe wangugwiriskiya ntchitu mukalata yaki, zipusu ndipuso zambula kusuzga kusambirapu kanthu.—Ŵerengani Yakobe 3:2-6, 10-12.

16. Ntchifukwa wuli tikhumbika kugwiriskiya ntchitu ntharika za kuŵafika pa mtima ŵanthu?

¹⁶ Vo Tisambirapu: Tigwiriskiyengi ntchitu ntharika zamampha. Asani mugwiriskiya ntchitu ntharika zakwenere, ŵanthu atuvwa waka cha, kweni ayeruzgiya so kuti awona. Venivi vitiŵawovya kuti akumbukengi fundu zikuluzikulu zauneneska za mu Bayibolu. Yesu wenga ndi lusu ukongwa pakugwiriskiya ntchitu ntharika za kuŵafika pa mtima ŵanthu, ndipu mvurwa waki Yakobe nayu wangumuyezga. Sonu, tiyeni tikambiskani yimoza mwa ntharika zo Yakobe wangugwiriskiya ntchitu ndipu tiwonengi kuti ntchifukwa wuli njakwenere.

17. Ntchifukwa wuli ntharika ya pa Yakobe 1:22-25, njakwenere?

¹⁷ Ŵerengani Yakobe 1:​22-​25. Ntharika ya gilasi yo Yakobe wangukamba njakovya mu nthowa zinandi. Iyu wasambizanga fundu yakuti, kuti tiyanduwengi ndi Mazu ngaku Chiuta, tikhumbika kuchita vinandi kuluska waka kungaŵerenga; tikhumbika kugwiriskiya ntchitu vo taŵerenga. Yakobe wangugwiriskiya ntchitu ntharika yo ŵanthu angusuzgika cha kuyivwisa, ya munthu yo walereska pagilasi. Kumbi iyu wasambizanganji penapa? Kungaŵa kuŵavi zeru kuti munthu walereska pagilasi ndipu wawona kuti wakhumbika kunozga pa malu nganyaki, kweni mbwenu wachitapu kanthu cha. Mwakuyanana waka, kungaŵa kuŵavi zeru kuŵerenga Mazu ngaku Chiuta ndi kuwona kuti tikhumbika kusintha nkharu yidu, kweni mbwenu tichitapu kanthu cha.

18. Kumbi titenere kukumbuka vinthu vitatu nivi asani tigwiriskiya ntchitu ntharika?

 ¹⁸ Asani mugwiriskiya ntchitu ntharika, mungayezga Yakobe mwakuchita vinthu vitatu ivi: (1) Muwonesesengi kuti ntharika yo mugwiriskiya ntchitu yikoliyanengi ndi nkhani yo musambiza. (2) Mugwiriskiyengi ntchitu ntharika yo ŵanthu angasuzgika cha kuvwa. (3) Mukonkhoskengi mwakuvwika umampha vo munthu wasambirapu. Asani vitikusuzgani kuŵanaŵaniya ntharika zakwenere, wonani mu Watch Tower Publications Index. Pa mutu wakuti “Illustrations,” musaniyengepu vakuyeruzgiyapu vinandi vo mungavigwiriskiya ntchitu. Kweni mukumbukengi kuti ntharika ze nge mayikulofoni, mu nthowa yakuti zitovya kuti fundu yo musambiza yivwiki umampha. Mwaviyo, muwonesesengi kuti mukamba ntharika pa fundu zikuluzikulu pe zo mukhumba kusambiza. Kweni chilatu chidu chikulu pakusazgiyaku lusu lidu lakusambiza, nkhukhumba kuti ŵanthu aŵanaŵaniyengi vaku isi cha, kweni kuwovya ŵanthu anandi kuti aje kuchigaŵa cha banja laku Yehova lo ndalikondwa.

19. Kumbi tilongo wuli kuti titanja abali ndi azichi ŵidu?

¹⁹ Yakobe wenga ndi mku waki wakufikapu, kweni isi tilivi. Chinanga kuti ve viyo, te ndi mwaŵi wakuteŵete Yehova limoza ndi banja likulu la abali ndi azichi. Tilongo kuti titiŵayanja asani ticheza nawu, tisambira kwaku yiwu kweniso asani titeŵete nawu limoza mwakugomezgeka pa ntchitu yakupharazga ndi kusambiza. Asani titesesa kuyezga Yakobe mu vo tichita, nkharu yidu kweniso mo tisambiziya, tikankhuska Yehova ndipuso titovya ŵanthu a mtima wamampha kuti andere kufupi ndi Awusefwi achanju akuchanya.