NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 3
Yehova Watikuwovyani Kuti Vinthu Vikuyendiyeningi Umampha
‘Yehova wenga ndi Yosefi. Mwaviyo, vinthu vamuyendiyanga umampha . . . , pa chechosi cho wachitanga.’—GENE. 39:2, 3.
SUMU 30 Ada Ŵangu, Chiuta Wangu Ndipuso Bwezi Langu
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI a
1-2. (a) Ntchifukwa wuli tizizwa cha asani tikumana ndi masuzgu? (b) Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
ISI NGE ateŵeti aku Yehova, tizizwa cha asani takumana ndi masuzgu. Tiziŵa kuti Bayibolu likamba kuti, “titenere kukumana ndi masuzgu nganandi kuti tikasere mu Ufumu waku Chiuta.” (Machi. 14:22) Tiziŵa so kuti masuzgu nganyaki ngamaliyengi limu cha mpaka po tazamuselere mucharu chifya chaku Chiuta mo “nyifwa yazamuŵaku so cha, kwazamuŵavi kuliya, kukuta pamwenga urwirwi.”—Chivu. 21:4.
2 Yehova watitivikiliya cha ku masuzgu kweni watitiwovya kuti tikunthiyengepu. Wonani vo wakutumika Paulo wangukambiya Akhristu a ku Roma. Pakwamba, wanguzumbuwa masuzgu ngo iyu kweniso abali ndi azichi ŵaki akumananga nangu. Pavuli paki wangulemba kuti: “Titivithereska nadi kuporote mwaku mweniyo wakutiyanja.” (Aro. 8:35-37) Venivi ving’anamuwa kuti Yehova wangakuwovyani pa nyengu yo mukunthiyapu masuzgu. Tiyeni tiwoni mo Yehova wanguwovye Yosefi kuti vinthu vimuyendiyengi umampha kweniso mo namwi wangakuwovyiyani.
ASANI VINTHU VASINTHA MWAMABUCHIBUCHI
3. Kumbi vinthu vingumusinthiya wuli Yosefi pa umoyu waki?
3 Yakobe wangulongore limu kuti wamuyanjanga ukongwa mwana waki Yosefi. (Gene. 37:3, 4) Venivi vinguchitiska kuti aku ŵaki amuchitiyengi sanji Yosefi. Ndipu yiwu ŵati asaniya mpata, angumugulisa kwa amalonda Achimidiyani. Amalonda ŵenaŵa anguluta ndi Yosefi ku charu chakutali ukongwa ku Ijipiti ko nawu anguchimugulisa kwaku Potifara mura wa asilikali akuvikiliya fumu. Vinthu vingusintha mwaliŵi pa umoyu waku Yosefi, kutuwa pa mwana wakwanjiwa kwa awisi ndi kuja kapolu waŵakaŵaka wa munthu wa ku Ijipiti!—Gene. 39:1.
4. Kumbi tingakumana ndi masuzgu wuli?
4 Bayibolu linyaki likamba kuti “vinthu viheni vichitikiya weyosi.” (Waku. 9:11, Holy Bible—Easy-to-Read Version). Nyengu zinyaki tikumana ndi masuzgu ngo “ngawiya ŵanthu wosi.” (1 Akori. 10:13) Pamwenga tingakumana ndi masuzgu chifukwa chakuti te akusambira aku Yesu. Mwakuyeruzgiyapu, tinganyozeka, kususkika pamwenga kutombozgeka chifukwa cha vo tigomezga. (2 Timo. 3:12) Kwali mungakumana ndi masuzgu wuli, Yehova wangakuwovyani. Kumbi wangumuwovya wuli Yosefi?
Yehova wanguwovya Yosefi kuti vinthu vimuyendiyengi umampha chinanga mphanyengu yo wangugulisika nge kapolu kwaku Potifara ku Ijipiti (Wonani ndimi 5)
5. Kumbi Potifara wanguziŵanji vakukwaskana ndi Yosefi? (Genezesi 39:2-6)
5 Ŵerengani Genezesi 39:2-6. Potifara wanguwona kuti Yosefi wenga mnyamata wazeru kweniso wakulimbikiya ntchitu. Iyu wanguziŵa so chifukwa cho Yosefi wachitiyanga viyo. Potifara wanguwona kuti ‘Yehova watimutumbika [Yosefi] pa chechosi cho wachitanga.’ b Mwaviyo, Potifara wanguŵika Yosefi kuja mteŵeti waki. Iyu wanguŵika so Yosefi kuti wawoneriyengi nyumba yaki yosi. Venivi vinguchitiska kuti vinthu vimuyendiyengi umampha Potifara.
6. Kumbi Yosefi wanguvwa wuli chifukwa chakuti wenga kapolu?
6 Aŵanaŵaniyani mo Yosefi wanguvwiya. Kumbi ndi vinthu wuli vo iyu wakhumbanga ukongwa? Kumbi Yosefi wakhumbanga kuti Potifara wamuwoni kweniso kumutumbika? Tikayika cha kuti iyu wakhumbanga kuti wamufwatuwi kuti wawere kwa awisi. Chinanga kuti vinthu vamuyendiyanga umampha Yosefi mu nyumba yaku Potifara, kweni wenga kapolu mbwenu wa munthu yo wasopanga Yehova cha. Yehova wanguseleriyapu cha kuti wachitiski Potifara kuti wafwatuwi Yosefi. Ndipu Yosefi watingi wakumanengi ndi masuzgu ngakulu kuphara penapa.
ASANI SUZGU YO MWAKUMANA NAYU YIKULIYAKULIYA
7. Kumbi masuzgu ngaku Yosefi ngangukuwa wuli? (Genezesi 39:14, 15)
7 Lemba la Genezesi chaputala 39, lilongo kuti muwolu waku Potifara wangukopeka ndi Yosefi. Ndipu mwakuwerezawereza wamunyengeliyanga kuti wagoni nayu. Ndipu nyengu yeyosi asani watimunyengere, Yosefi wakananga. Pakumaliya paki, muwolu waku Potifara wangumukwiyaya ukongwa Yosefi mwakuti wangumupusikiziya kuti wakhumbanga kumukolere. (Ŵerengani Genezesi 39:14, 15.) Potifara wati wavwa venivi, wangumuŵika mujeri Yosefi ndipu wangujamu vyaka vinandiku. (Gene. 39:19, 20) Kumbi jeri lenili lawonekanga wuli? Mazu nga Chiheberi ngo Yosefi wangugwiriskiya ntchitu ngangang’anamuwa “chisimi” pamwenga “zenji,” kulongo kuti angumuŵika mumalu nga mdima ndipu wangutaya mtima. (Gene. 40:15, mazu ngamumphata) Kweniso Bayibolu lilongo kuti kwakanyengu Yosefi angumumanga malundi ndi simbi ndipu khosi laki anguliseleza mu visulu. (Salimo 105:17, 18) Masuzgu ngo Yosefi wangukumana nangu ngakuliyangakuliyanga. Iyu wangutuwa pakuja kapolu wakugomezgeka ndi kuja mukayidi waŵakaŵaka.
8. Kumbi tingasimikizanji chinanga kuti mayeseru ngo takumana nangu ngangakuwa ukongwa?
8 Kumbi yimwi mukukumanapu ndi masuzgu mwakuti vinthu vingufika paheni ukongwa, chinanga kuti mwapempheranga kutuliya pasi pa mtima? Venivi vingachitika. Ve viyo, chifukwa chakuti Yehova watitivikiliya cha ku mayeseru ngo tingakumana nangu mucharu ichi cho chilamulika ndi Satana. (1 Yoha. 5:19) Kweni mungasimikiza fundu yakuti: Yehova waziŵa umampha vo vitikuchitikiyani ndipu watikuŵanaŵaniyani. (Mate. 10:29-31; 1 Petu. 5:6, 7) Ndipuso iyu walayizga kuti: “Ndazakukulekani cha ndipuso ndazakukujowoni cha.” (Ahe. 13:5) Yehova wangakuwovyani kuti mukunthiyepu chinanga mphanyengu yo muwona kuti vinthu vingasintha cha. Tiyeni tiwoni mo Yehova wanguwovye Yosefi.
Yehova wenga ndi Yosefi chinanga mphanyengu yo wenga mujeri ndipu venivi vinguchitiska kuti waŵikiki kuti wawoneriyengi akayidi anyaki wosi (Wonani ndimi 9)
9. Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti Yehova wenga ndi Yosefi pa nyengu yo wenga mujeri? (Genezesi 39:21-23)
9 Ŵerengani Genezesi 39:21-23. Yehova wanguwovya Yosefi kuti vinthu vimuyendiyengi umampha chinanga mphanyengu yo wenga mujeri. Mu nthowa wuli? Pati pajumpha nyengu msilikali wakuwonere jeri wangwamba kumutumbika kweniso kumuthemba Yosefi nge mo Potifara wanguchitiya. Pavuli paki, wakuwonere jeri wanguŵika Yosefi kuti wawoneriyengi akayidi wosi. Ndipu Bayibolu likamba kuti “msilikali wakuwonere jeri wafipanga mtima cha chinanga nkhamanavi ndi chechosi cho chenga mu manja mwaku Yosefi.” Yapa Yosefi wenga ndi ntchitu yakuti wachiti. Ndipu vinthu vingusintha mwamabuchibuchi. Mukayidi yo angumukamba kuti wakhumbanga kukolere muwolu wa nduna ya fumu wangupasika udindu ukulu. Yapa fundu njakuti venivi vinguchitika chifukwa lemba la Genezesi 39:23 likamba kuti, “Yehova wenga ndi Yosefi, ndipu Yehova wangutumbika chechosi cho wachitanga.”
10. Ntchifukwa wuli tingakamba kuti Yosefi watenere kuti wawonanga kuti vinthu vitimuyende umampha cha?
10 Ŵanaŵaniyani mo Yosefi wanguvwiya. Ŵati amumba mulandu waboza kweniso kumuŵika mujeri, kumbi muŵanaŵana kuti wawonanga kuti vinthu vosi vitimuyende umampha? Kumbi ndi vinthu wuli vo Yosefi wakhumbanga ukongwa? Kumbi wakhumbanga kuti msilikali wakuwonere jeri wamuyanjengi? Tikayika cha kuti Yosefi wakhumbanga kuti wafwatuliki. Yosefi wangupempha mukayidi munyaki yo wenga pafupi kutuzgika mujeri kuti wakakambiyi Farawo vakukwaskana ndi iyu kuti wamutuzgi mujeri. (Gene. 40:14) Kweni mukayidi mwenuyu wangumukambiya cha Farawo vakukwaskana ndi Yosefi wati watuzgika ŵaka mujeri. Mwaviyo, Yosefi wangulutirizga kuja mujeri kwa vyaka vinyaki viŵi. (Gene. 40:23; 41:1, 14) Chinanga kuti venga viyo, Yehova wangulutirizga kovya Yosefi kuti vinthu vimuyendiyengi umampha. Mu nthowa wuli?
11. Kumbi Yehova wangumupaska lusu lapade nili Yosefi, nanga venivi vingufiska wuli khumbu laku Yehova?
11 Pa nyengu yo Yosefi wenga mujeri, Yehova wanguchitiska fumu yaku Ijipiti kuti yiloti malotu ngaŵi ngakusuzga ukongwa. Farawo wakhumbisiskanga kuziŵa kuti malotu ngo ngang’anamuwanji. Fumu yaku Ijipiti yati yaziŵa kuti Yosefi we ndi lusu lakufwatuliya malotu yingumudanisa. Yehova wanguwovya Yosefi kufwatuliya malotu ndipu Farawo wangukhorwa ndi ulongozgi wakovya wo wangumupaska. Farawo wati wawona kuti Yehova we ndi Yosefi, wangumusankha kuti waje mura wakuwonere chakurya mucharu chosi cha Ijipiti. (Gene. 41:38, 41-44) Pavuli paki, nja yikulu yinguwa mu Ijipiti kweniso ku Kanani, mucharu cho ŵanthu a mu banja laku Yosefi ajanga. Yapa Yosefi wenga wakuti wangafiska kutaska banja laki ndipu pavuli paki mu banja lenili -ndimu mwatingi muzituwengi Mesiya.
12. Kumbi Yehova wanguchita wuli kuti wawovyi Yosefi?
12 Ŵanaŵaniyani vinthu vo vinguchitikiya Yosefi pa umoyu waki. Ndiyani yo wanguchitiska kuti Potifara wamuwoni mwapade Yosefi kapolu waŵakaŵaka? Ndiyani yo wanguchiska msilikali wakuwonere jeri kuti wamuyanjengi Yosefi mukayidi waŵakaŵaka? Ndiyani yo wanguchitiska Farawo kuti waloti malotu ngakusuzga ukongwa kweniso kovya Yosefi kungafwatuliya? Nanga ndiyani yo wanguchitiska Farawo kuti wasankhi Yosefi kuti wawoneriyengi chakurya mucharu chosi cha Ijipiti? (Gene. 45:5) Yapa viwoneke limu kuti ndi Yehova yo wanguwovya Yosefi kuti vinthu vimuyendiyengi umampha. Chinanga kuti aku ŵaki aku Yosefi akhumbanga kumubaya, Yehova wangusintha vinthu kuti wafiski khumbu Laki.
MO YEHOVA WATIKUWOVYIYANI
13. Kumbi Yehova waseleriyapu pa vinthu vosi viheni vo vititichitikiya? Konkhoskani.
13 Kumbi tisambiranji pa vo vinguchitikiya Yosefi? Kumbi Yehova waseleriyapu pa vinthu vosi vo vititichitikiya? Kumbi iyu waseleriyapu nyengu zosi kuti wasinthi vinthu viheni vo vititichitikiya pa umoyu widu? Awa, ndivu Bayibolu likamba cha. (Waku. 8:9; 9:11). Kweni cho tiziŵa ntchakuti: Asani tikumana ndi mayeseru, Yehova waziŵa ndipu watuvwa asani titimupempha kuti watiwovyi. (Salimo 34:15; 55:22; Yesa. 59:1) Kweni chakukhumbika ukongwa ntchakuti, Yehova wangatiwovya kuti tikunthiyepu mayeseru ngo tikumana nangu. Mu nthowa wuli?
14. Kumbi Yehova watitiwovya wuli pa nyengu yo tikumana ndi mayeseru?
14 Nthowa yimoza yo Yehova wachitiya venivi nkhutichiska kweniso kutipembuzga pa nyengu yakwenere. (2 Akori. 1:3, 4) Venivi ndivu vinguchitikiya mubali Eziz wa ku Turkmenistan yo angumukambiya kuti wakaje mujeri kwa vyaka viŵi chifukwa cha chivwanu chaki. Iyu wangukamba kuti: “Pa zuŵa lo ayeruzgiyanga mulandu wangu, mubali munyaki wangundilongo lemba la Yesaya 30:15 lo likamba kuti: ‘Mwazamusaniya nthazi chifukwa chakuja mwakufwasa kweniso kundithemba.’ Vesi lenili landiwovyanga kuti ndilekengi kufipa mtima ukongwa kweniso kuti ndimuthembengi ukongwa Yehova pa chechosi. Kuŵanaŵaniya vesi lenili kungundiwovya pa nyengu yosi yo ndenga mujeri.” Kumbi mungakumbuka nyengu yinyaki pa umoyu winu po Yehova wangukupembuzgani kweniso kukuchiskani pa nyengu yo mwakhumbikiyanga ukongwa venivi?
15-16. Kumbi mwasambiranji pa vo vinguchitikiya Tori?
15 Kanandi asani masuzgu ngajumphapu ndipu titachiziŵa kuti Yehova wangutiwovya kukunthiyapu. Mzichi munyaki zina laki Tori wanguwona kuti venivi vauneneska. Mwana waki Mason wangusuzgika ndi khansa kwa vyaka 6 mpaka po wangufwiya we ndi vyaka 14. Mphakuvwika kuti Tori wanguguŵa ukongwa. Iyu wangukamba kuti: “Ndiwona kuti yeniyi yenga nyengu yakupweteka ukongwa kwaku ini nge mpapi. Apapi anandi angazomereza kuti vipweteka ukongwa kuwona kuti mwana waku wasuzgika ndi matenda, kuphara mo ungavwiya asani utama ndiwi.”
16 Chinanga kuti Tori wanguguŵa ukongwa kuwona mwana waki wachisuzgika ukongwa, iyu wanguŵanaŵana mo Yehova wangumuwovye kukunthiyapu. Iyu wangukamba kuti: “Asani ndikumbuka vo vachitikanga pa nyengu yo, ndiwona kuti Yehova wangundiwovya kuti ndikunthiyepu pa nyengu yosi yo mwana wangu watamiyanga. Mwakuyeruzgiyapu, pa nyengu yo Mason wenga siliyasi ukongwa, abali ndi azichi ayendanga maora ngaŵi pa galimotu kuti azimuwoni. Yiwu atandalanga kuchipatala ndipu akhumbisiskanga kutiwovya. Abali ndi azichi ŵenaŵa atipaskanga so vinthu vakukhumbika pa umoyu. Chinanga mphanyengu yo vinthu venga vakusuzga ukongwa, tasoŵanga kanthu cha.” Yehova wangupereka chovyu chakwenere kwaku Tori ndi Mason ndipu venivi vinguŵawovya kuti akunthiyepu.—Wonani bokosi lakuti “ Yehova Wangutipaska vo Takhumbikiyanga.”
MUŴANAŴANIYENGI VINTHU VAMAMPHA VO YEHOVA WAKUCHITIYANI
17-18. Ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuziŵa kweniso kuwonga chifukwa chakuti Yehova watitiwovya pa nyengu yo tikumana ndi masuzgu? (Salimo 40:5)
17 Ŵerengani Salimo 40:5. Munthu yo wakwera phiri chilatu chaki chituŵa chakuti wakafiki pachanya paphiri. Kweni iyu wangama mumalu munandi kuti wawoni vinthu vakutowa. Mwakuyanana ŵaka, kanandi muŵanaŵaniyengi mo Yehova wakuwovyiyani chinanga mphanyengu yo mwakumana ndi masuzgu. Ndipu pakumaliya pa zuŵa lelosi mujifumbengi kuti: ‘Kumbi Yehova wandiwovya wuli msanawale? Chinanga kuti suzgu yo ndakumana nayu yechendamali, kumbi Yehova watindiwovya wuli kuti ndikunthiyengepu?’ Wonani asani pe chinthu chinyaki cho Yehova wakuchitiyani kuti wakuwovyeni.
18 Vingaŵa kuti mupemphera kuti Yehova wakuwovyeni kuti suzgu yo mwenayu yimali. Venivi vakuvwika ndipu mbumampha kuchita viyo. (Afi. 4:6) Kweni tiziŵengi so mo Yehova watititumbikiya pasonu panu. Ndipuso Yehova walayizga kuti watichiskengi kweniso kutiwovya kuti tikunthiyepu. Mwaviyo, nyengu zosi muwongengi kuti Yehova watikuwovyani. Asani muchitengi viyo, muwonengi mo Yehova watikuwovyiyani nge mo wanguchitiya ndi Yosefi chinanga mphanyengu yo wakumananga ndi mayeseru.—Gene. 41:51, 52.
SUMU 32 Jani ku Chigaŵa Chaku Yehova
a Asani takumana ndi masuzgu, tingawona kuti vinthu vititiyende umampha cha. Tingaziyamba kuwona kuti vinthu vititiyende umampha pija asani suzgu yo tenga nayu yamala. Kweni vo vinguchitikiya Yosefi vititisambiza fundu yakukhumbika ukongwa yakuti Yehova wangatiwovya kuti vinthu vitiyendiyengi umampha chinanga mphanyengu yo tikumana ndi masuzgu. Nkhani iyi yikonkhoskengi mo venivi vichitikiya.
b Bayibolu likonkhoska ukongwa cha kusintha ko kwengapu pa nyengu yo Yosefi wenga kapolu kweni venivi vitenere kuti vinguchitika kwa vyaka vinandi.
