NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 27
Lekani Kujiŵanaŵaniya Kuluska mo Mutenere Kujiŵanaŵaniya
“Ndikambiya weyosi waku yimwi kweniko, kuti mungajiŵanaŵaniyanga kuluska mo mutenere kujiŵanaŵaniya cha, kweni muŵanaŵanengi mwakulongo kuti mwe ndi maŵanaŵanu ngamampha.”—ARO. 12:3.
SUMU 130 Mugowokengi
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1. Mwakukoliyana ndi Afilipi 2:3, kumbi kujiyuyuwa kungatiwovya wuli kuti tiyanjanengi ndi anyidu?
TIVWIYA Yehova chifukwa tiziŵa kuti watitikhumbiya vamampha. (Aefe. 4:22-24) Asani te akujiyuyuwa tiziŵa kuti vo Yehova wakhumba vakukhumbika ukongwa kuphara vidu. Tiziŵa so kuti Yehova wakhumba kuti tiwonengi kuti anyidu atitiluska. Venivi vititiwovya kuti tiyanjanengi ukongwa ndi Yehova kweniso Akhristu anyidu mu mpingu.—Ŵerengani Afilipi 2:3.
2. Kumbi wakutumika Paulo wanguziŵanji, nanga mu nkhani iyi tikambiskanengenji?
2 Asani tingaleka kuphwere, tingachita vinthu nge ŵanthu wo alongozgeka ndi Satana wo mbakujikuzga kweniso akukhumba vawu pe. * Panyaki venivi ndivu vachitikiyanga Akhristu anyaki mu nyengu ya akutumika. Ndichu chifukwa chaki wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Ndikambiya weyosi waku yimwi kweniko, kuti mungajiŵanaŵaniyanga kuluska mo mutenere kujiŵanaŵaniya cha, kweni muŵanaŵanengi mwakulongo kuti mwe ndi maŵanaŵanu ngamampha.” (Aro. 12:3) Wakutumika Paulo wanguziŵa kuti mbuheni cha kujiŵanaŵaniya tija. Kweni kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tijiŵanaŵaniyengi mwakwenere. Mu nkhani yinu tikambiskanengi mo tingalongore kuti te akujiyuyuwa (1) mu nthengwa yidu, (2) asani tikupaskika uteŵeti mu gulu laku Yehova kweniso (3) asani tigwiriskiya ntchitu malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti.
MUJIYUYUWENGI MUNTHENGWA YINU
3. Ntchinthu wuli cho chichitiska kuti ŵanthu akutorana ayambanengi, ndipu anyaki achita wuli ndi suzgu lenili?
3 Yehova wakwambisa nthengwa kuti ŵanthu akutorana akondwengi. Pakuti ŵanthu akutorana mbambula kufikapu nyengu zinyaki angayambana. Wakutumika Paulo wangukamba kuti ŵanthu akutorana azamukumana ndi masuzgu. (1 Akori. 7:28) Anyaki ayambana kaŵikaŵi ndipu angaŵanaŵana kuti akutorana ndi munthu wambula kwenere. Asani angayende maŵanaŵanu nga charu chaku Satana, angatchimbiriya kumalisa nthengwa. Angayamba kujiwanaŵaniya ŵija ndipu angawona kuti angakondwa asani nthengwa yingamala.
4. Kumbi ndi vinthu wuli vo tikhumbika cha kuchita?
4 Tingaŵanaŵananga cha kuti nthengwa yidu yatondeka. Tiziŵa kuti nthengwa yingamala asani munyaki wachita ureŵi. (Mate. 5:32) Mwaviyo, asani mukumana ndi masuzgu ngo Paulo wangukamba mungaŵanaŵananga cha kuti: ‘Munthu yo ndikutorana nayu walivi nani ntchitu. Watindiyanja cha. Ndingakondwa ukongwa asani ndingatorana ndi munthu munyaki.’ Asani muŵanaŵana viyo, ndikuti muŵanaŵaniya vinu pe, va munthu yo mukutorana nayu cha. Charu chaku Satana chingakuchiskani kuti muchiti vo mtima winu ukhumba vilivi kanthu kuti nthengwa yo yimalengi. Bayibolu likamba kuti “mungaŵanaŵaniyanga vakukhumba vinu pe cha, kweni va ŵanthu anyaki so.” (Afi. 2:4) Yehova wakhumba cha kuti nthengwa yimalengi. (Mate. 19:6) Iyu wakhumba kuti tiŵanaŵaniyengi fundu zaki pa nkhani ya nthengwa, zidu cha.
5. Mwakukoliyana ndi Aefeso 5:33, kumbi ŵanthu akutorana atenere kuchita wuli?
5 Ŵanthu akutorana atenere kwanjana kweniso kupaskana ulemu. (Ŵerengani Aefeso 5:33.) Bayibolu lititichiska kuti tipaskengi, mumalu mwakulonde. (Machi. 20:35) Kumbi ndi jalidu nili lo lingawovya ŵanthu akutorana kuti ayanjanengi kweniso kupaskana ulemu? Nkhujiyuyuwa. Ŵanthu akutorana aŵanaŵaniya vakukhumba vawu pe cha kweni vakukhumba va munthu yo akutorana nayu.—1 Akori. 10:24.
Mumalu mwakuhohosana, akutorana wo mbakujiyuyuwa achita vinthu mwakukoliyana (Wonani ndimi 6)
6. Kumbi mwasambiranji pa vo Steven ndi Stephanie angukamba?
6 Kujiyuyuwa kwawovya Akhristu anandi akutorana kuti akondwengi mu nthengwa yawu. Mwakuyeruzgiyapu, Steven wangukamba kuti: “Asani mukoliyana muchitiya limoza vinthu asani mwakumana ndi masuzgu. Mumalu mwakuŵanaŵana kuti ‘ntchinthu wuli cho chingandiwovya?’ muŵanaŵana kuti ntchinthu wuli cho chingatiwovya?’” Muwolu waki Stephanie nayu wawona so viyo. Iyu wangukamba kuti: “Palivi munthu yo wakhumba kuja ndi munthu yo wapindana nayu. Asani tayambana tifufuza cho chachitiska. Tiromba, tifufuza mu mabuku ngidu ndipu tikambiskana. Tilimbana ndi kumalisa suzgu mumalu mwakuhohosana.” Ŵanthu akutorana akondwa asani weyosi waŵanaŵaniya va munyaki mumalu mwakuŵanaŵaniya vaki pe.
MUTEŴETIYENGI YEHOVA “MWAKUJIYUYUWA UKONGWA”
7. Kumbi mubali wakhumbika kuchitanji asani wapaskika uteŵeti?
7 Tiwona kuti ndi mwaŵi kuteŵete Yehova mu nthowa yeyosi. (Sumu 27:4; 84:10) Asani mubali wajipereka kuti wachiti uteŵeti, ndikuti wachita umampha. Bayibolu likamba kuti: “Asani munthu wapenja kuja wakuwonere, wakhumba ntchitu yamampha.” (1 Timo. 3:1) Kweni asani wapaskika uteŵeti wakhumbika cha kujikuzga. (Luka 17:7-10) Iyu watenere kuteŵete abali mwakujiyuyuwa.—2 Akori. 12:15.
8. Kumbi tisambiranji kwaku Diyotirefe, Uziya ndi Abisalomu?
8 Bayibolu likamba va ŵanthu anyaki wo ajiŵanaŵaniyanga ŵija. Diyotirefe wenga wakujiyuyuwa cha. Iyu wakhumbanga kuja“ wakwamba” mu mpingu. (3 Yoha. 9) Chifukwa chakujikuzga, Uziya wangugwira ntchitu yo Yehova wangumukambiya cha kuti wachiti. (2 Miko. 26:16-21) Chifukwa chakuti Abisalomu wakhumbanga kuja fumu wangunyengere ŵanthu kuti amukhorwi kuti ndiyu wakwenere kuja fumu. (2 Samu. 15:2-6) Nkhani za mu Bayibolu zenizi, zilongo kuti Yehova watinkha ŵanthu wo atijipenje unkhankhu. (Nthanthi 25:27) Kanandi ŵanthu akujikuzga akumana ndi masuzgu.—Nthanthi 16:18.
9. Kumbi Yesu wangulongo jalidu wuli?
9 Yesu wenga wakupambana ndi Diyotirefe, Uziya kweniso Abisalomu wo ŵenga akujikuzga. Bayibolu likamba kuti “chinanga kuti [Yesu] wenga chikozgu chaku Chiuta, wanguŵanaŵanapu cha kuphanga udindu wakuti waje wakuyanana ndi Chiuta.” (Afi. 2:6) Yesu ngwachiŵi kwaku Yehova kweni watijikuzga cha. Iyu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Mweniyo wachita vinthu nge mumana ukongwa paku mosi, mweniyo ndiyu mura.” (Luka 9:48) Tikondwa ukongwa kuteŵete ndi apayiniya, ateŵeti akovya, ŵara kweniso akuwonere madera wo ayezga Yesu pa nkhani ya kujiyuyuwa. Asani te akujiyuyuwa tilongongi kuti titanja anyidu. Ndipu Yesu wangukamba kuti Akhristu auneneska azamuyanjanga anyawu.—Yoha. 13:35.
10. Kumbi tikhumbika kuchitanji asani tiwona kuti ŵara atendesa umampha cha vinthu mu mpingu?
10 Nanga wuli asani mu mpingu mwe masuzgu ndipu tiwona kuti ŵara atendesa umampha cha vinthu? Mumalu mwa kudinginyika, mungalongo kuti mwe akujiyuyuwa asani mukoliyana ndi ŵara wo alongozga. (Ahe. 13:17) Kuti muwonengi vinthu mwakwenere, mujifumbengi kuti: ‘Kumbi masuzgu ngenanga ngafika paheni ukongwa mwakuti pakhumbika kuchitapu kanthu? Kumbi iyi ndi nyengu yakwenere yakuchitiyapu kanthu? Kumbi ini nde ndi mazaza ngakunozge vinthu? Kumbi ndiwovyengi kuti mpingu ukoliyanengi panyaki ndikhumba kuti ŵanthu andiwoni kuti ini mphatali?’
Ŵanthu wo ŵe ndi udindu mu gulu laku Yehova, atenere kuziŵika kuti ŵe ndi lusu pe cha kweniso aziŵikengi chifukwa cha kujiyuyuwa (Wonani ndimi 11) *
11. Mwakukoliyana ndi Aefeso 4:2, 3, ntchinthu wuli cho chichitika asani titeŵete Yehova mwakujiyuyuwa?
11 Kujiyuyuwa kweniso kukoliyana mu mpingu nkhwakukhumbika ukongwa pa masu paku Yehova kuphara malusu ngo tenangu. Mwaviyo, tifwiyengepu kuteŵete Yehova mwakujiyuyuwa. Kuchita venivi kungawovya kuti tikoliyanengi mu mpingu. (Ŵerengani Aefeso 4:2, 3.) Kumbi tingalongo wuli kuti te akujiyuyuwa? Tiŵikengepu mtima pa ntchitu yakupharazga. Tiwovyengi abali ndi azichi mu nthowa zakupambanapambana. Mwakuyeruzgiyapu, tilondiyengi Mkhristu weyosi kusazgapu wo alivi udindu mu mpingu. (Mate. 6:1-4; Luka 14:12-14) Asani tilutirizgengi kujiyuyuwa kweniso kuchitiya limoza vinthu ndi Akhristu anyidu, awonengi kuti te ndi lusu kweniso kuti te akujiyuyuwa.
MUJIYUYUWENGI ASANI MUGWIRISKIYA NTCHITU MALU NGAKUCHEZIYAPU NGA PA INTANETI
12. Kumbi Bayibolu likambanji pa nkhani yakuja ndi mabwezi?
12 Yehova wakhumba kuti tichezengi ndi anyidu kweniso abali ŵidu akuliŵavu. (Sumu 133:1) Yesu wenga ndi mabwezi ngamampha. (Yoha. 15:15) Bayibolu likamba umampha wakuja ndi mabwezi ngamampha. (Nthanthi 17:17; 18:24) Lititikambiya kuti mbumampha cha kujipatuwa. (Nthanthi 18:1) Anyaki awona kuti malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti ndingu ngangaŵawovya kuja ndi mabwezi nganandi kweniso kuti aleki kuchita phukwa. Kweni tikhumbika kuchita vinthu mwazeru ndi malu ngenanga.
13. Ntchifukwa wuli ŵanthu wo agwiriskiya ntchitu Intaneti aguŵa kweniso achita phukwa?
13 Kafukufuku walongo kuti ŵanthu wo ajaliya ŵaka kuwona vithuzi pamwenga kuwona vo anyawu alemba pa Intaneti, akondwa cha kweniso achita phukwa. Chifukwa wuli? Chifukwa kanandi ŵanthu aŵikapu vithuzi vo awona kuti vakutowa, vo angujambulisiya ku malu nganyaki, vo vilongo vo achitanga kweniso vithuzi va anyawu. Munthu yo wawona vithuzi ivi wangayamba kuyeruzgiya ndi mo vinthu viliri pa umoyu waki ndipu wangawona kuti ngwakumaliyapu. Mzichi munyaki wa vyaka 19 wangukamba kuti: “Ndingwamba kuchita sanji ndati ndawona vithuzi vo anyangu anguŵika pa Intaneti ndipu valongonga vo achitanga pa Chisulu ndi pa Sabata penipo ini ndenga ŵaka pa nyumba.”
14. Kumbi lemba la 1 Peturo 3:8 lingatiwovya wuli kuti tigwiriskiyengi ntchitu mwazeru Intaneti?
14 Intaneti tingayigwiriskiya so ntchitu munthowa yinyaki yamampha nge kucheza ndi ŵanthu a mubanja lidu kweniso mabwezi ngidu. Kumbi mukuwonapu kuti ŵanthu anyaki alemba mazu pa Intaneti, kuŵika vithuzi kweniso mavidiyo kuti ŵanthu anyaki aŵakhumbiri? Yiwu achita vosi ivi kuti ŵanthu aŵawoni. Anyaki alembapu mazu ngaheni pamwenga ngakutuka pa vithuzi vawu kweniso asani akamba za vithuzi vo anyawu aŵikapu. Kweni Akhristu achiskika kuti ajengi akujiyuyuwa kweniso kuti ayanjengi anyawu. Mwaviyo, akhumbika cha kugwiriskiya ntchitu Intaneti munthowa yiheni.—Ŵerengani 1 Peturo 3:8.
Asani muŵika vinthu vinu pa malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti, kumbi vilongo kuti mwe akujiŵikamu pamwenga akujiyuyuwa? (Wonani ndimi 15)
15. Kumbi Bayibolu lingatiwovya wuli kuti tileki kujiwona kuti te akukhumbika ukongwa?
15 Asani mugwiriskiya ntchitu malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti jifumbeni kuti: ‘Kumbi mazu ngo ndilemba, vithuzi vo ndiŵikapu kweniso mavidiyo vilongo kuti nde wakujiŵikamu? Kumbi vichitiska kuti anyangu achitengi sanji?’ Bayibolu likamba kuti: “Chechosi cha mucharu, kwali ndi khumbiru la liŵavu, khumbiru la masu kweniso kujiwonesa ndi vinthu vo munthu we navu pa umoyu, vituliya kwa Ada cha, kweni kucharu.” (1 Yoha. 2:16) Mazu ngakuti “kujiwonesa ndi vinthu vo munthu we navu pa umoyu,” Bayibolu linyaki akufwatuliya kuti “kukhumba kuti uwonekengi kuti we wakukhumbika.” Akhristu akhumbika cha kujiwona kuti mbakukhumbika ukongwa pamwenga kuti ŵanthu anyaki aŵakhumbirengi. Yiwu alondo ulongozgi wa mu Bayibolu wakuti: “Tingajikuzganga cha, tingayambisanga maphara cha kweniso tingachitiyananga bina cha.” (Aga. 5:26) Kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tileki kuyanana ndi ŵanthu a mucharu ichi wo mbakujikuzga ndipu akhumba kuti anyawu aŵawonengi kuti mbakuzirwa ukongwa.
MULONGONGI KUTI MWE NDI “MAŴANAŴANU NGAMAMPHA”
16. Ntchifukwa wuli titenere cha kuja akujikuzga?
16 Titenere kuja akujiyuyuwa chifukwa ŵanthu wo mbakujikuzga ŵe ndi “maŵanaŵanu ngamampha” cha. (Aro. 12:3) Ŵanthu akujikuzga atuŵa amphindanu kweniso amaphara. Kanandi vo aŵanaŵana ndi kuchita vitiŵapweteka kweniso vipweteka anyawu. Asani angaleka kusintha, maŵanaŵanu ngawu nganganangika chifukwa cha kujikuzga kweniso Satana wangabulumutizga maŵanaŵanu ngawu. (2 Akori. 4:4; 11:3) Kweni munthu wakujiyuyuwa watuŵa ndi maŵanaŵanu ngamampha. Iyu watijiwona mwakwenere ndipu wawona kuti anyaki atimuluska mu vinthu vinandi. (Afi. 2:3) Ndipu waziŵa kuti “Chiuta wasuska akujikuzga, kweni wapereka wezi ukulu ku ŵanthu akujiyuyuwa.” (1 Petu. 5:5) Ŵanthu wo ŵe ndi maŵanaŵanu ngamampha akhumba cha kuti apindikani ndi Yehova.
17. Kumbi titenere kuchitanji kuti tilutirizgi kuja akujiyuyuwa?
17 Kuti tilutirizgi kuja akujiyuyuwa titenere kugwiriskiya ntchitu ulongozgi wa mu Bayibolu wakuti “zuwani umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki, ndipu vwalani umunthu wufya.” Tikhumbika kufwiyapu kuti tichiti venivi. Tisambirengi vo Yesu wachitanga ndipuso tiyesesengi kumuyezga. (Ako. 3:9, 10; 1 Petu. 2:21) Asani tachita venivi, vinthu vitiyendiyengi umampha. Kujiyuyuwa kungatiwovya kuti tikondwengi mubanja lidu, tikoliyanengi mu mpingu kweniso kuti tigwiriskiyengi ntchitu mwakwenere malu ngakucheziyapu nga pa Intaneti. Ndipu chakukhumbika ukongwa ntchakuti Yehova watiyanjengi ndi kutitumbika.
SUMU 117 Umampha Ndi Jalidu Lakukhumbika
^ ndimi 5 Mazuŵa nganu ŵanthu anandi mbakujikuzga kweniso aŵanaŵaniya vawu pe. Mwaviyo, tikhumbika kuphwere kuti tileki kuyanana nawu. Mu nkhani yinu tikambiskanengi nthowa zitatu zo zingatiwovya kuti tilekengi kujiwona nge kuti te akuzirwa ukongwa kuluska anyidu.
^ ndimi 2 VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: Munthu wakujikuzga waŵanaŵaniya ukongwa vaki pe ndipu walivi navu ntchitu va ŵanthu anyaki. Mwaviyo, tingakamba kuti munthu wakujikuzga ngwambunu. Kweni kujiyuyuwa kutovya kuti munthu waŵanaŵaniyengi so anyaki. Asani munthu ngwakujiyuyuwa watijikuzga cha kweniso watijiwona kuti ngwakuzirwa ukongwa cha kuphara anyaki.
^ ndimi 56 VITHUZI: Mura wa mpingu wakamba nkhani pa unganu wachigaŵa ndipuso wawonere ntchitu yakuzenga. Walongozga so abali ndi azichi mu uteŵeti ndipuso wakolopa Nyumba ya Ufumu.
