Ndinguwiya ku St. Paul, Minnesota, ku U.S.A., mu chaka cha 1954. Tosi mu banja mwidu tenga Akatolika. Apapi ŵangu ŵenga akavu ukongwa cha. Ini nde mwana wachiŵi mubanja la ŵana ankhondi. Ndeche mwana, ndalutanga kusukulu yo yenga ya Akatolika. Ndipu pa unyamata wangu ndateŵetiyanga wasembi wa tchalitchi la Katolika. Kweni ndaliziŵanga viŵi cha Bayibolu. Chinanga kuti ndagomezganga kuti kwe Chiuta yo wakulenga vinthu vosi kweni ndagomezganga cha kuti Tchalitchi cha Katolika chingandiwovya kuti ndimusopengi.

Ndichisambira va uloya pa Koleji ya William Mitchell mu chaka chakwamba, Akaboni aku Yehova anguza ku nyumba kwangu. Pa zuŵa lo anguziya angundisaniya kuti ndichapa vakuvwala. Banja lo lingulongoro nani mwalisungu ndipu tingupangana kuti akawe so. Yiwu anguza nadi, ndipu ndinguŵafumba mafumbu ngaŵi. Ndinguŵafumba kuti, “Ntchifukwa wuli ŵanthu aheni vinthu vitiŵayende umampha mucharu kuphara ŵanthu amampha?” ndipu “Kumbi ŵanthu akhumbika kuchitanji kuti akondwengi?” Angundipaska buku la mutu wakuti, Coonadi cimene cimatsogolera ku  Moyo Wamuyaya kweniso Bayibolu la Charu Chifya la Malemba Ngakupaturika la chikonkhombi cha girini. Ndinguzomera so kuti asambirengi nani Bayibolu. Venivi vingundijula masu. Ndingukondwa kusambira kuti Ufumu waku Chiuta ndilu boma lija lo likhumbika kulamuliya ŵanthu pacharu chapasi. Ndinguwone limu kuti ulamuliru wa ŵanthu watondeka ndipu wachitiska kuti ŵanthu asuzgikengi mu nthowa zakupambanapambana.

Ndingujipatuliya kwaku Yehova kukwamba kwa chaka cha 1982 ndipu ndingubatizika mu chaka chenichi pa unganu wa mutu wakuti, “Uneneska Wakukwaskana ndi Ufumu.” Unganu uwu unguchitikiya mu tawuni ya St. Paul. Ndinguwere so mutawuni yeniyi sabata yakulondopu kuti nkhalembi mayesu nga uloya. Kukwamba kwa October angundikambiya kuti ndakwera mayesu nga uloya ndipu nde wakwenere kuja loya.

Pa unganu wachigaŵa wo ndingubatizika, ndingukumana ndi Mike Richardson, yo wateŵetiyanga pa Beteli ku Brooklyn. Wangundikambiya kuti ku likulu lidu ajalikiska ofesi yakuwona va marangu. Ndingukumbuka mazu nga nduna ya ku Ifiyopiya ngo ngakulembeka pa Machitidu 8:36, ndipu ndingujifumba kuti, ‘Ntchinthu wuli cho chitinditondekesa kugwira ntchitu mu ofesi yakuwona va marangu?’ Mwaviyo, ndingupempha uteŵeti wa pa Beteli.

Apapi ŵangu angukondwa cha ndati ndaja Kaboni waku Yehova. Ada angundikambiya kuti masambiru ngangu nga uloya ndiyanduwengi nangu cha asani ndingachiteŵete pa Beteli. Ndinguŵakonkhoske kuti ndi ntchitu yakujipereka ŵaka. Ndinguŵakambiya kuti akundipaskanga madola 75 pa mwezi. Ndipu ndalama zenizi ndizu alondiyanga wo ateŵetiyanga pa Beteli pa nyengu yo.

Chifukwa chakuti ndingulembeka ntchitu pa khoti linyaki, ndingwamba nyengu yeniyo cha uteŵeti wa pa Beteli ku Brooklyn, New York. Ndingwamba uteŵeti wa pa Beteli mu 1984. Angundikambiya kuti nditeŵetiyengi mu ofesi yakuwona va marangu. Ntchitu yo ndingulembeka pa khoti yingundiwovya kuti ndizichitengi umampha uteŵeti wa pa Beteli.

Nyumba ya Stanley yo yenga mutawuni ya New Jersey, yingugulika mu November 1983. Abali angupempha ku boma kuti aŵazomerezi kunozga va magesi kweniso mapayipi nga maji mu nyumba iyi. Angukambiya ŵara aboma kuti nyumba yeniyi akhumba kuti ngaje malu ngakuchitiyamu maunganu ngakulungakulu. Venivi vinguchitiska kuti ŵara aboma akani. Marangu nga tawuni ya New Jersey ngakambanga kuti ko kuja ŵanthu ndiku kuzengekengi nyumba zakusopiyamu. Chifukwa  chakuti nyumba ya Stanley yenga ku malu nga malonda, ŵara aboma anguŵakaniya abali kuti ayinozgi. Abali anguchita apilu nkhani yeniyi kweni anguŵakaniya.

Sabata yakwamba yo ndigwamba kuteŵete pa Beteli, gulu laku Yehova linguluta ndi nkhani yeniyi ku khoti. Chifukwa chakuti pa nyengu yeniyi ndipu ndamaliza ŵaka kugwira ntchitu pa khoti kwa vyaka viŵi ku St. Paul, Minnesota, milandu ya nge yeniyi ndayiziŵanga umampha. Yumoza mwa maloya ngidu wangukamba kuti nyumba ya Stanley yagwiriskikiyanga ntchitu pa vinthu vakupambanapambana nge kuwoneriyamu mafilimu kweniso kumbiyamu sumu. So ntchifukwa wuli akaniza kuchitiyamu vinthu vakukwaskana ndi kusopa? Khoti lo linguwona kuti tawuni ya Jersey yingutumbika cha wanangwa widu wakusopa. Khoti lingulamula kuti aŵazomerezi Akaboni kunozga so nyumba ya Stanley. Yapa ndinguwona kuti Yehova watumbika gulu laki mwakugwiriskiya ntchitu marangu nga boma kuti ntchitu yaki yiluti panthazi. Ndingukondwa ukongwa kuti Yehova wangundigwiriskiya ntchitu.

Abali angwamba kunozga nyumba yeniyi ndipu wo angumaliza sukulu ya Giliyadi ya nambala 79 anguwungana mu holu yeniyi pa September 8, 1985. Yapa ndipu pajumpha myezi yimanavi kutuliya po anguyambiya kuyinozga. Ndingukondwa ukongwa kugwiraku ntchitu yakulutisa panthazi Ufumu mu dipatimenti yakuwona va marangu. Ntchitu yeniyi yingundiwovya kuti ndikondwengi ukongwa kuluska ntchitu ya uloya yo ndagwiranga ndechendazi pa Beteli. Ndaziŵanga cha kuti Yehova wandigwiriskiyengi so ntchitu pa milandu yinandi mugulu laki.

Mu vyaka va mu ma 1980, madokotala kweniso vipatala vinyaki akananga pemphu lidu lakuleka kuŵikika ndopa. Mwakuyeruzgiyapu, akuyeruzga mulandu akambanga kuti munthukazi yo we ndi nthumbu walivi wanangwa wakukana kuŵikika ndopa. Yiwu akambanga kuti asani munthukazi wa nthumbu wangaleka kuŵikika ndopa wangafwa ndipu mwana wangaja mulanda.

Pa 29 December, 1988, Mzichi Denise Nicoleau wangutaya ndopa zinandi pakuchira mwana waki munthulumi. Chifukwa chakuti umoyu waki wenga pa ngozi, dokotala wangukamba kuti waŵikiki ndopa. Kweni Mzichi Nicoleau wangukana. Mawa laki madokotala ngangupempha wakuyeruzga mulandu kuti waŵazomerezi kuti amuŵiki ndopa. Wakuyeruzga mwenuyu wangumufumba cha mzichi Nicoleau pamwenga mulumu waki kuti akonkhoski maŵanaŵanu ngawu pa nkhani yeniyi. Kweniso wanguŵakambiya cha kuti wazomereza madokotala kuti ngamuŵiki ndopa.

Pa Chinkhondi pa 30 December Mzichi Nicoleau angumuŵika ndopa chinanga kuti mulumu waki kweniso ŵanthu anyaki amubanja laki angukana. Ndi mazulu pa zuŵa lenili abali ŵawu anyaki kweniso ŵara anyaki angumangika chifukwa chakukaniza  kuti mzichi Nicoleau aleki kumuŵika ndopa. Pa Chisulu ndi mlenji pa 31 December mutawuni ya New York kweniso ku Long Island, nkhani yeniyi anguyilemba munyuzipepala, anguyikamba pa TV ndi pa wayilesi.

Pa Mandi ndi mlenji ndingulongoro ndi Milton Mollen wakuyeruzga mulandu wa khoti likulu. Ndingumukonkhoske mwakuvwika umampha kuti wakuyeruzga mulandu munyaki wasayina chikalata chakukwaskana ndi kuŵikika ndopa kwambula kuvwa maŵanaŵanu nga wakutama. Mollen wangundipempha kuti ndiluti ku ofesi kwaki zuŵa lenili ndi mazulu kuti tikakambiskani nkhani yeniyi kweniso tikawoni vo marangu ngakamba. Ini ndi Mubali Philip Brumley tingulutiya limoza ku ofesi yaku Mollen. Mollen wangudana loya wa chipatala kuti waŵepu tichikambiskana nkhani yeniyi. Po takambiskananga, tingupwakasana kasaza cha. Nyengu yinyaki Mubali Brumley wangundilembe pakapepala kundiziŵisa kuti “ndisiskeku mazu.” Wenuwu wenga ulongozgi wamampha chifukwa ndakalipanga ukongwa ndichisuskana ndi loya wa chipatala.

Pati pajumpha pafufupi ora limoza, Mollen wakuyeruzga mulandu wangukamba kuti nkhani yidu ndiyu yamukuŵa yakwamba kukambiskana mkhoti mawa laki. Tichituwa mu ofesi, Mollen wangukamba kuti loya wa chipatala we ndi “ntchitu yikulu mawa.” Yapa wang’anamuwanga kuti loya wamusuzgika kupereka ukaboni wakuti chipatala che ndi mazaza ngakuchichizga ŵanthu kuti alondiyengi ndopa. Ndinguwona kuti Yehova wandisimikiziyanga kuti tamuwina mulandu wenuwu. Venga vakukondwesa kuwona mo Yehova watigwiriskiyanga ntchitu kufiska khumbu laki.

Tingugona mwakuswera chifukwa tanozgekiyanga nkhani yeniyi ndi usiku. Khoti le pafupi ukongwa ndi ofesi ya ku Brooklyn. Mwaviyo, abali ndi azichi anandi wo ateŵetiyanga mu ofesi yakuwona va marangu anguluta kwenuku. Akuyeruzga anayi ŵati avwisiya maŵanaŵanu ngidu angukamba kuti vingunangika kumupaska ndopa Mzichi Nicoleau. Mzichi Nicoleau wanguwina mulandu ndipu akuyeruzga angukamba kuti kuchichizga munthu kuti waŵikiki ndopa kwambula kuvwa maŵanaŵanu ngaki nkhuswa marangu.

Pavuli paki khoti likulu la ku New York nalu lingukamba kuti angunangisa kumuŵika ndopa Mzichi Nicoleau. Wenuwu wenga mulandu wakwamba pa milandu yinayi yo yingukambika mu makhoti  ngakupambanapambana ku United States. Ndipu Yehova wangundigwiriskiya ntchitu pa milandu yeniyi. (Wonani bokosi lakuti “ Kuwina Milandu ku Khoti Likulu.”) Ndateŵetiyapu so ndi maloya nganyaki ku Beteli pa nkhani zakukwaskana ndi yo wakhumbika kulera ŵana asani nthengwa yamala, kumala kwa nthengwa, ndipuso nkhani zakukwaskana ndi malu kweniso nyumba.

Pa nyengu yo ndingukumana ndi Dawn, ndipu nthengwa yamala ndi mulumu waki. Iyu waleranga yija ŵana ŵatatu. Dawn wagwiranga ntchitu kweniso kuchita upayiniya. Iyu wangukumana ndi masuzgu pa umoyu waki ndipu ndingumukhorwa chifukwa chakuti wayanjanga kuteŵete Yehova. Mu 1992, tinguluta ku Unganu Wachigaŵa wa mutu wakuti “Wo Apinga Ukweru” wo unguchitikiya mutawuni ya New York. Ndipu ndingukambiskana ndi Dawn kuti tizitorani. Pati pajumpha chaka tingutorana. Kutorana ndi munthukazi yo watanja Yehova kweniso wakuseka, kwandiwovya ukongwa pa umoyu wangu. Dawn wandiwovya kuti ndikondwengi ukongwa pa umoyu wangu.—Nthanthi 31:12.

Tichitorana ŵana aku Dawn ŵenga ndi vyaka 11, 13, ndi 16. Ndakhumbanga kuti ndije wusewu wamampha. Mwaviyo, ndingwamba kuŵerenga ndi kugwiriskiya ntchitu fundu za mu mabuku ngidu zo zikonkhoska vakukwaskana ndi apapi amusaniyapu. Chinanga kuti masuzgu ngengapu kweni ndikondwa kuti ŵana ŵenaŵa andiwonanga nge mubwezi wawu chayiyu kweniso wusewu wamampha. Abwezi a ŵana ŵidu taŵazomerezanga kuza kunyumba kwidu ndipu takondwanga kucheza nawu.

Mu 2013, ini ndi Dawn tinguluta ku Wisconsin kuti tikaphweriyengi apapi ŵidu wo ŵenga akukota. Kweni ndinguzizwa kuti uteŵeti wa pa Beteli ungumala cha. Angundikambiya kuti ndilutirizgengi kuwovya gulu lidu pa nkhani za marangu.

Mu September 2018, ndinguwona kuti ndakharatuwanga mankholo kaŵikaŵi. Dokotala wangundipima kweni wangusaniya cha chifukwa cho ndachitiyanga viyo. Pavuli paki dokotala munyaki wangundikambiya kuti nkhakumani ndi dokotala wa matenda nga muwongu. Mu January 2019, dokotala wangundikambiya kuti nde ndi matenda nga muwongu ngo ngangazinanga liŵavu losi.

Pati pajumpha mazuŵa ngatatu chituliyi ku chipatala, ndinguluta kuchichita masaza ngakwenda mu ayisi ndipu ndingufyoka janja lamaryi. Ndayanjanga ukongwa kuchita masaza ngenanga. Chifukwa cha vo vingundichitikiya, ndingwamba kutondeka kuchita vinthu vinyaki pa umoyu wangu. Matenda nga muwongu ngangufika paheni ndipu ndasuzgikanga kulongoro, kwenda kweniso kumeza.

Ndikondwa ukongwa kuti Yehova wandigwiriskiya ntchitu nge loya kufiska khumbu laki. Ndikondwa so ukongwa kuti ndagwiriskikiya ntchitu kulembaku nkhani za mu magazini zakukwaskana ndi madokotala, maloya ndi akuyeruzga milandu. Ndalongoronga pa nkhumanu zakupambanapambana kuvikiliya wanangwa wa Akaboni pa nkhani za kuŵikika ndopa kweniso nkhani zinyaki. Kweni ndikoliyana ndi vo Luka wangukamba pa Luka 17:10. ‘Nde kapolu ŵaka. Ndachita vo ndakhumbikanga kuchita.’