“Msiŵani wangu wati wayambana nani ndingumufyeka pakhosi ndipu ndakhumbanga kumubaya.”—Paul.

“Kanandi asani nde pa nyumba ndasweranga cha kukwiya chinanga mpha vifukwa vambula kuvwika. Ndaphwanyanga mipandu, vidoli pamwenga chechosi cho che pafupi.”—Marco.

Panyaki isi tikwiya nge mo akwiyiya ŵanthu yaŵa cha. Chinanga kuti ve viyo, nyengu zinyaki nasi titondeka kujiko. Ve viyo chifukwa chakuti tikuhara ubudi kutuliya kwaku Adamu. (Aro. 5:12) Nge mo viliri ndi Paul kweniso Marco, anyaki atondeka kujiko asani akwiya. Ndipu anyaki atondeka kukaniza maŵanaŵanu ngawu. Mwakuyeruzgiyapu, alutirizga kuŵanaŵaniya vinthu vo vitiŵachitiska mantha pamwenga vo vitiŵaguŵiska. Penipo anyaki angasuzgika kujiko pa nkhani yakuchita ureŵi, kumwa ukongwa moŵa pamwenga kugwiriskiya ntchitu uheni munkhwala.

Ŵanthu wo aleka kukaniza maŵanaŵanu ngawu, makhumbiru kweniso vakuchita vawu ananga umoyu wawu. Kweni isi tingakhwecha venivi. Kumbi tingakhwecha wuli? Asani titijiko. Kuti tichiti venivi, tiyeni tikambiskani mafumbu ngatatu yanga: (1) Kumbi kujiko kung’anamuwanji? (2) Ntchifukwa wuli nkhwakukhumbika? (3) Chifukwa chakuti kujiko ndi ‘jalidu lo mzimu utuzga,’ kumbi tingachita wuli kuti tije ndi jalidu lenili? (Aga. 5:22, 23) Pavuli paki tikambiskanengi vo tingachita asani tatondeka kujiko pa vinthu vinyaki.

Munthu wakujiko wachita ŵaka chechosi cha cho wakhumba. Mumalu mwaki, watijiko kuti waleki kukamba pamwenga kuchita vinthu vo vingaleka kukondwesa Chiuta.

Yesu wangulongo vo kujiko kung’anamuwa. Bayibolu likamba kuti: “Po wanyozekanga wanguweze kunyoza cha. Po wasuzgikanga wanguwofyeza cha, kweni wanguzomereza kuti Mweniyo wayeruzga mwaurunji wamuphwere.” (1 Petu. 2:23) Yesu wangujiko pa nyengu yo arwani ŵaki amunyozanga ŵati amukhoma pachimiti chakutombozgekiyapu. (Mate. 27:39-44) Pakwamba wangulongo kuti ngwakujiko pa nyengu yo alongozgi avisopa amufumbanga mafumbu kuti amusaniyi chifukwa. (Mate. 22:15-22) Yesu wangulongo so chakuyeruzgiyapu chamampha pa nyengu yo Ayuda akhumbanga kumuponya mya. Mumalu mwakuŵaweze, “Yesu wangubisama ndipu wangutuwamu munyumba yakusopiyamu.”—Yoha. 8:57-59.

Kumbi isi tingachita nge mo Yesu wanguchitiya? Mu nthowa yinyaki tingachita. Wakutumika Peturo wangukamba kuti: “Khristu wangusuzgika chifukwa chaku yimwi, ndipu wakukusiliyani chakuwoniyapu kuti mulondongi maphazi ngaki mwakugomezgeka.” (1 Petu. 2:21) Chinanga kuti te ambula kufikapu, tingalondo Yesu mwakuja ndi jalidu lakujiko. Ntchifukwa wuli kujiko nkhwakukhumbika?

Tikhumbika kujiko kuti Yehova wakondwengi nasi. Chinanga kuti tateŵete Yehova kwa nyengu yitali, ubwezi widu ungamala ndi iyu asani tingaleka kujiko pa vo tikamba ndi kuchita.

Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya Mozesi yo “wenga munthu wakufwasa ukongwa kuluska ŵanthu wosi wo ŵenga pacharu chapasi.” (Nume. 12:3) Mozesi wanguzikira kwa vyaka vinandi ndi vinthu viheni vo Ayisirayeli akambanga. Kweni zuŵa linyaki wangutondeka kujiko. Iyu wangukwiya ukongwa Ayisirayeli ŵati amudandawuliya so kuti akhumba maji. Mozesi wangukambiya ŵanthu mwakukwiya kuti: “Sonu vwani, mwaŵanthu akugaruka yimwi! Kumbi tikutuzgiyeni maji mujalawi ili?”—Nume. 20:2-11.

Mozesi wangutondeka kujiko. Iyu wangumutumbika cha Yehova yo wanguŵapaska maji mwakuziziswa. (Sali. 106:32, 33) Chifukwa cha venivi Yehova wangumuzomereza cha Mozesi kusere mucharu cho wangulayizga Ayisirayeli. (Nume. 20:12) Tikayika cha kuti Mozesi wangujimba mulandu kwa umoyu waki wosi chifukwa chakuleka kujiko.—Doto. 3:23-27.

Kumbi tisambiranjipu? Chinanga kuti taja mu uneneska kwa vyaka vinandi, tikhumbika cha kukamba mwambula ulemu asani ŵanthu anyaki atikwiyisa pamwenga asani tikhumba kuŵapaska ulongozgi. (Aefe. 4:32; Ako. 3:12) Asani tikota, kuzikira kungaŵa kwakusuzga. Kweni kukumbuka vo vinguchitikiya Mozesi kungatiwovya. Tikhumba cha kunanga mbiri yidu yamampha kwaku Yehova chifukwa chakuleka kujiko. Kumbi tingachita wuli kuti tije ndi jalidu lakujiko?

Mupemphengi mzimu wakupaturika. Chifukwa wuli? Chifukwa kujiko ndi jalidu lo mzimu utuzga ndipu Yehova wapereka mzimu waki ku ŵanthu wo atimupempha. (Luka 11:13) Yehova wangagwiriskiya ntchitu mzimu waki kuti watipaski nthazi zo zingatiwovya kuti tije akujiko. (Afi. 4:13) Iyu wangatiwovya so kuja ndi mijalidu yinyaki yo mzimu utuzga nge chanju. Ndipu jalidu lenili lingatiwovya kuti tijikongi.—1 Akori. 13:5.

Mukhwechengi chechosi cho chingachitiska kuti mutondeki kujiko. Mwakuyeruzgiyapu, mutenere kukhwecha ma webusayiti kweniso vakusangaluska vo vingachitiska kuti muje ndi mijalidu yiheni. (Aefe. 5:3, 4) Tikhumbika kukhwecha chechosi cho chingachitiska kuti tichiti chinthu chiheni. (Nthanthi 22:3; 1 Akori. 6:12)  Mwakuyeruzgiyapu, munthu yo wayeseka kuti wachiti ureŵi, wakhumbika kukhwecha mabuku pamwenga mafilimu ngo ngakamba va chanju.

Vingaŵa vakusuzga kuvwiya ulongozgi uwu. Kweni asani tiŵikiyapu mtima, Yehova watipaskengi nthazi kuti tijikongi. (2 Petu. 1:5-8) Iyu watiwovyengi kuti tijikongi mu vo tiŵanaŵana, tilongoro ndi kuchita. Tikamba viyo, chifukwa Yehova wakuwovya Paul ndi Marco wo taŵazumbuwapu kali kuti aje akujiko. Chakuyeruzgiyapu chinyaki ndi mubali munyaki yo watondekanga kujiko kweniso wayambananga ndi anyaki asani watendesa galimotu. Kumbi wanguchita wuli kuti wasinthi jalidu laki? Iyu wangukamba kuti: “Zuŵa lelosi ndapempheranga. Ndaŵerenganga nkhani zakukwaskana ndi kujiko ndipuso ndinguloŵeza mavesi nganyaki nga mu Bayibolu. Chinanga kuti ndachita ivi kwa vyaka vinandi, kweni ndiwona kuti mbumampha kuti zuŵa lelosi ndiyesesengi kuja ndi mtima wakujiko. Mazuŵa nganu ndichelera ko ndiluta kuti ndileki kuyambana ndi anyangu mu msewu.”

Nyengu zinyaki tingatondeka kujiko. Asani venivi vachitika tingachita soni ukongwa kupemphera kwaku Yehova. Kweni pa nyengu iyi ndipu tikhumbika kupemphera ukongwa kuti Yehova watiwovyi. Mungasweranga cha kupemphera kwaku Yehova. Mupempheni kuti wakugowokiyeni, wakuwovyeni ndipu mungawerezangapu so cha kuchita vo mwanangisa. (Sali. 51:9-11) Mutenere cha kuŵanaŵana kuti Yehova wavwengi cha pempheru linu lakutuliya pasi pa mtima kuti wakuchitiyeni lisungu. (Sali. 102:17) Wakutumika Yohane wangukamba kuti ndopa za Mwana waku Chiuta “zitititowesa ku maubudi ngosi.” (1 Yoha. 1:7; 2:1; Sali. 86:5) Kuluwa cha kuti Yehova wakambiya ateŵeti ŵaki kuti agowokiyanengi nyengu zosi. Mwaviyo, tikayika cha kuti nayu wachitengi viyo asani tabuda.—Mate. 18:21, 22; Ako. 3:13.

Yehova wangukondwa cha Mozesi wati waleka kujiko muchipululu. Kweni Yehova wangumugowoke. Ndipu Mazu ngaku Chiuta ngakamba kuti Mozesi wamugomezganga ukongwa Yehova ndipu nasi tikhumbika kuchita nge iyu. (Doto. 34:10; Ahe. 11:24-28) Yehova wangumuzomereza cha Mozesi kusere mucharu cho wangulayizga Ayisirayeli. Kweni wazakumuyuska kuti wazije mucharu chifya kwamuyaya. Nasi tingazilonde umoyu wamuyaya asani tiyesesengi kujiko.—1 Akori. 9:25.