1-2. Mwakuyanana ndi Loti, kumbi ndi suzgu niyi yo Akhristu akumana nayu mazuŵa nganu?

 ASANI tiwona mijalidu yiheni yo ŵanthu achita mazuŵa nganu, tituvwa nge mo Loti wavwiyanga. Iyu “wasuzgikanga maŵanaŵanu chifukwa chakuti ŵanthu ambula kuvwiya marangu achitanga jalidu liheni mwambula soni” ndipu iyu waziŵanga kuti Awusefwi akuchanya atinkha jalidu liheni. (2 Petu. 2:7, 8) Chifukwa chakuti Loti wawopanga Chiuta kweniso wamuyanjanga, wakhwechanga mijalidu yiheni yo ŵanthu wo wajanga nawu pafupi achitanga. Nasi tija ndi ŵanthu wo atizitumbika cha fundu zaku Yehova, pamwenga atizitumbika kamanavi. Chinanga kuti ve viyo, tingalutirizga kuja ndi mijalidu yamampha asani tilutirizga kwanja Yehova kweniso kumuwopa mu nthowa yakwenere.​—Nthanthi 14:2.

² Yehova watitiwovya kuti tichiti venivi kuziya mu ulongozgi wakuchiska wo we mu buku la Nthanthi. Akhristu wosi, anthulumi, anthukazi, achinyamata kweniso akukota, angayanduwa asani aŵanaŵaniya ulongozgi wazeru wo usanirika mu buku lenili.

3. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 17:3, ntchifukwa wuli tikhumbika kuvikiliya mtima widu? (Wonani so chithuzi.)

³ Chifukwa chikulu cho tivikiliya mtima widu ntchakuti Yehova wasanda mtima. Ivi ving’anamuwa kuti iyu wawona vinandi kuluska ŵaka vo ŵanthu angawona ndi masu ngawu. Ndipuso waziŵa mo tiliri mu mtima mwidu. (Ŵerengani Nthanthi 17:3.) Iyu wangatiyanja asani tilutirizga kuŵanaŵaniya ulongozgi waki wo ungatiwovya kuti tizisaniyi umoyu wamuyaya. (Yoha. 4:14) Asani tachita viyo, tikhwechengi vinthu vo vingatipweteka nge nkharu ziheni, maboza ngaku Satana kweniso ŵanthu aheni a mucharu chaki. (1 Yoha. 5:18, 19) Asani tija pa ubwezi wakukho ndi Yehova, timuyanjengi kweniso kumutumbika ukongwa. Chifukwa chakuti  tikhumba cha kuŵaguŵiska Awusefwi, titinkhengi maŵanaŵanu ngakukhumba kubuda. Asani titeseka kuti tichiti chinthu chiheni tijifumbengi kuti, ‘Kumbi ndingamuguŵiskiya dala Munthu yo wakulongo kuti watindiyanja ukongwa?’​—1 Yoha. 4:9, 10.

4. Kumbi kopa Yehova kungumuvikiliya wuli mzichi munyaki kuti waleki kuchita chinthu chiheni?

⁴ Mzichi munyaki zina laki Marta yo waja ku Croatia yo wanguyeseka kuti wachiti ureŵi wangulemba kuti: “Vingundisuzga kuŵanaŵana umampha kweniso kulimbana ndi khumbiru lakuchita ubudi. Kweni kopa Yehova kungundivikiliya.” b Kumbi kopa Chiuta kungumuvikiliya wuli? Marta wangukamba kuti wanguŵanaŵaniya masuzgu ngo wangakumana nangu asani wangachita ureŵi. Nasi tingachita so viyo. Chinthu chiheni ukongwa ntchakuti tingaguŵiska Yehova kweniso kuleka kumusopa mpaka muyaya.​—Gene. 6:5, 6.

5. Kumbi mungasambiranji pa vo vinguchitikiya Leo?

⁵ Asani titopa Yehova, tikhwecha kwanjana ndi ŵanthu wo achita vinthu viheni. Leo yo waja mucharu cha Congo wanguwona kuti fundu yeniyi njauneneska. Pati pajumpha vyaka vinayi kutuliya po wangubatizikiya, iyu wangwamba kucheza ndi ŵanthu amijalidu yiheni. Iyu waŵanaŵananga kuti palivi suzgu kucheza ndi ŵanthu ŵenaŵa, chikulu waleka kuchitaku vinthu viheni. Kweni pati pajumpha nyengu yimanavi, mabwezi ngaheni ngangumuchitiska kuti wayambi kumwa ukongwa moŵa kweniso kuchita ureŵi. Kweni pavuli paki, wangwamba kuŵanaŵaniya vo apapi ŵaki wo ŵenga Akaboni angumusambiza ndipuso likondwa lo wenga nalu pa nyengu yo wateŵetiyanga Yehova. Kumbi venivi vingumuwovya wuli? Iyu wanguwamu ndipu wangusintha mijalidu yaki. Ŵara angumuwovya ndipu wanguwere kwaku Yehova. Pasonu panu, wakondwa kuteŵete nge mura kweniso mpayiniya wapade.

6. Kumbi sonu tikambiskanengi va anthukazi ŵaŵi naŵa akuyeruzgiya?

⁶ Tiyeni tikambiskani buku la Nthanthi chaputala 9, mo tiŵerenga vakukwaskana ndi anthukazi ŵaŵi. Yumoza yo wamiya zeru ndi munyaki yo wamiya uzereza. (Yeruzgiyani ndi Aroma 5:14; Agalatiya 4:24.) Po tikambiskana venivi, mungaluwanga cha kuti mucharu chaku Satana ichi, ŵanthu anandi atanja kuchita ureŵi kweniso kuwonere vinthu vakusikuwa. (Aefe. 4:19) Mwaviyo, tingachita umampha kulutirizga kopa Chiuta ndi kukhwecha kuchita vinthu viheni. (Nthanthi 16:6) Ndipu tosi kwali ndisi anthulumi pamwenga anthukazi, tingayanduwa ndi vo ve mu chaputala chenichi. Munthukazi weyosi mu chaputala ichi, wakonkhoskeka nge kuti wadana ŵanthu ambula kuziŵa vinandi pamwenga “ŵanthu ambula zeru.” Vija nge kuti weyosi wakamba kuti, ‘Zani ku nyumba kwangu kuti muziryi chakurya.’ (Nthanthi 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kweni vo vichitikiya wo azomera mudanu wewosi vakupambana.

7. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 9:13-18, kumbi ntchinthu wuli cho chichitikiya ŵanthu wo azomera mudanu wa munthukazi muzereza? (Wonani so chithuzi.)

⁷ Tiyeni tikambiskani mudanu wakutuliya ku “munthukazi muzereza.” (Ŵerengani Nthanthi 9:13-18.) Mwambula soni, iyu wadaniya ŵanthu ambula zeru ku nyumba kwaki kuti azichiti nayu phwandu. Kumbi ntchinthu wuli chitiŵachitikiya ŵanthu ŵenaŵa? Vesi 18 likamba kuti, “ŵanthu akufwa ŵe kweniko.” Panyaki mukumbuka mazu ngakuyeruzgiya ngakuyanana ndi ngenanga ngo nge kukwamba kwa buku la Nthanthi. Mu chaputala 2 cha buku lenili titcheŵeskeka vakukwaskana ndi “munthukazi wankharu yabwekabweka” ndipuso “munthukazi muyaya.” Pa vesi 18 pakamba kuti: “Nyumba yaki yisikiya ku nyifwa.” (Nthanthi 2:11-19) Pa Nthanthi 5:3-10, patititcheŵeska va “munthukazi wankharu yabwekabweka” yo “maphazi ngaki ngasikiya ku nyifwa.”

8. Kumbi tikhumbika kusankhanji?

⁸ Ŵanthu wo azomera mudanu wa “munthukazi muzereza,” akhumbika kusankha kuzomera pamwenga kukana. Nasi tingakhumbika kusankha asani takumana ndi vinthu nge venivi. Asani munthu munyaki watitichichizga kuti tichiti ureŵi pamwenga asani mwamabuchibuchi tawona vinthu vakusikuwa, kumbi tisankhengenji?

9-10. Kumbi ndi vifukwa vinyaki nivi vo tikhumbikiya kukhweche ureŵi?

⁹ Pe vifukwa vakuvwika vo titenere kukhweche ureŵi. “Munthukazi muzereza” wakonkhoskeka kuti wakamba kuti: “Maji ngakuba nganowa ukongwa.” Kumbi “maji ngakuba” ndi vinthu wuli? Bayibolu liyeruzgiya kugonana kwa ŵanthu akutorana ndi maji ngakusisipuwa. (Nthanthi 5:15-18) Munthulumi ndi munthukazi wo akutorana  mwa dangu, mbakufwatuka kugonana. Kweni venivi vakupambana ndi “maji ngakuba.” Ivi vingang’anamuwa kugonana kwambula kuzomerezeka. Kanandi ŵanthu wo achita ureŵi achita venivi mwakubisa nge mo munkhungu wachitiya asani watuba. “Maji ngakuba” ngangawoneka ngakunowa ukongwa asani ŵanthu wo atingamwa awona kuti palivi yo waziŵengi ubudi wawu. Kweni kwenuku nkhujipusika, chifukwa Yehova wawona vosi. Vingawa vakuŵaŵa ukongwa asani ubwezi widu ndi Yehova wanangika. Mwaviyo chingaja chinthu ‘chakunowa’ cha. (1 Akori. 6:9, 10) Kweni pe masuzgu so nganyaki ngo munthu wangakumana nangu chifukwa chakuchita ureŵi.

¹⁰ Kuchita ureŵi kungachitiska kuti munthu wachiti soni, kujivwa kuti ngwaŵakaŵaka, kuto nthumbu zapadondu kweniso kumala kwa nthengwa. Mwaviyo ndi zeru kukana mudanu wa munthukazi wa nkharu yabwekabweka ndipuso chakurya chaki. Kusazgiyapu pa kunanga ubwezi wawu ndi Yehova, ŵanthu wo achita ureŵi, ato matenda ndipu atufwa liŵi. (Nthanthi 7:23, 26) Vesi 18 la Nthanthi chaputala 9, limaliza ndi mazu ngakuti: “Alendu ŵaki ŵe mundimba za Dindi.” Kweni ntchifukwa wuli ŵanthu anandi azomera mudanu waki wo ulongozge ku nyifwa?​—Nthanthi 9:13-18.

11. Ntchifukwa wuli kuwonere vinthu vakusikuwa nkhwakofya ukongwa?

¹¹ Chinthu chinyaki chakuwanda cho tikhumbika kukhwecha nkhuwonere vinthu vakusikuwa. Ŵanthu anyaki awona kuti kuwonere vinthu vakusikuwa nkhwakofya cha. Kweni kuwonere vinthu vakusikuwa kungananga ŵanthu, kungachitiska kuti anangi mbiri yawu, alekengi kutumbika ŵanthu anyaki ndipuso vingaŵa vakusuzga kuti aleki jalidu lenili. Asani munthu wawona vithuzi vakusikuwa, visuzga kuviluwa. Kuwonere vinthu vakusikuwa kutimuwovya cha munthu kubaya makhumbiru ngaheni. Mumalu mwaki, kuchitiska kuti makhumbiru ngo ngakuwi ukongwa. (Ako. 3:5; Yako. 1:14, 15) Ndipu ŵanthu anandi wo awonere vinthu vakusikuwa, kanandi achita ureŵi.

12. Kumbi tingalongo wuli kuti tikhwecha vithuzi vo vingachitiska kuti tiŵi ndi maŵanaŵanu nga ureŵi?

¹² Nge Akhristu, kumbi titenere kuchitanji asani mwamabuchibuchi tawona vinthu vakusikuwa? Nyengu yeniyo tikhumbika kulereska kumphepeti. Vingatisuzga cha kuchita venivi asani tikumbuka kuti ubwezi widu ndi Yehova ndiwu wakukhumbika ukongwa. Chinanga ndi vithuzi vo vilongo vinthu vakusikuwa viŵi cha, vingachitiska kuti tiŵi ndi maŵanaŵanu nga ureŵi. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuvikhwecha? Chifukwa tikhumba cha kuti tiŵi ndi maŵanaŵanu ngakuchita ureŵi chinanga nkhamanavi. (Mate. 5:28, 29) Mura munyaki waku Thailand zina laki David wangukamba kuti: “Nditijifumba kuti: ‘Chinanga kuti vithuzi ivi vakusikuwa viŵi cha, kweni kumbi Yehova wangakondwa asani ndingalutirizga kuvilereska?’ Kujifumba fumbu lenili kutindiwovya kuchita vinthu mwazeru.”

13. Kumbi ntchinthu wuli chingatiwovya kuchita vinthu mwazeru?

¹³ Tichitengi vinthu mwazeru asani titopa kuchita chinthu chechosi cho chingaguŵiska Yehova. Kopa Chiuta ndichu “chiyambi cha zeru.” (Nthanthi 9:10) Tiwona fundu yeniyi kukwamba kwa Nthanthi chaputala 9 po “zeru chayizu” atiziyeruzgiya ndi munthukazi munyaki.

14. Kumbi ndi mudanu wuli wo we pa Nthanthi 9:1-6?

¹⁴ Ŵerengani Nthanthi 9:1-6. Pa lemba ili tiŵerenga vakukwaskana ndi mudanu wakutuliya kwaku Yehova yo ndi Mlengi widu kweniso mweneku wa zeru. (Nthanthi 2:6; Aro. 16:27) Pa lemba lenili pazumbulika nyumba yikulu yo ye ndi vipilala 7. Venivi vilongo kuti Yehova ngwakupaska, kweniso kuti walonde weyosi yo wakhumba kugwiriskiya ntchitu zeru zaki pa umoyu waki.

15. Kumbi Chiuta watitipempha kuchitanji?

¹⁵ Yehova ndi Chiuta wakupaska ukongwa. Mu  chakuyeruzgiyapu cha munthukazi yo wamiya “zeru chayizu,” cho che mu Nthanthi chaputala 9, tisambira kuti Yehova ngwakupaska kweniso kuti watitipaska vinthu vinandi vamampha. Nkhani iyi yikamba za munthukazi wakuyeruzgiya yo wanozga nyama umamphaumampha, wasazga vinyu waki kweniso wanozga thebulu laki. (Nthanthi 9:2) Kweniso mwakukoliyana ndi vesi 4 ndi 5, ‘Iyu wakambiya munthu wambula zeru kuti: “Iza uziryi chiŵandi changu.”’ Ntchifukwa wuli tikhumbika kuzomera mudanu wa munthukazi mwenuyu wakuti tikaryi chakurya cho watinozge? Ve viyo chifukwa chakuti Yehova wakhumba kuti ŵana ŵaki aje akuvikilirika. Iyu wakhumba cha kuti tichiti vinthu viheni vo vingachitiska kuti tipwetekeki. Ndichu chifukwa chaki “ŵanthu akunyoloka watiŵasungiya zeru zakovya.” (Nthanthi 2:7) Asani titopa Yehova mu nthowa yakwenere, tikhumbisiskengi kumukondwesa. Tivwisiya ulongozgi waki wazeru kweniso tikondwa kuwugwiriskiya ntchitu.​—Yako. 1:25.

16. Kumbi kopa Chiuta kungumuwovya wuli Alain kusankha vinthu mwazeru, nanga ndi vinthu wuli vo vinguchitika pavuli paki?

¹⁶ Wonani mo kopa Chiuta kunguwovye Alain kusankha vinthu mwazeru. Iyu ndi mura mumpingu kweniso wagwira ntchitu ya usambizi. Alain wangukamba kuti: “Anyangu anandi wo ndigwira nawu ntchitu, awona kuti kuwonere mafilimu ngakusikuwa ndi nthowa yakusambiriya vakugonana.” Kweni iyu wanguziŵa kuti venivi vaboza. Iyu wanguti: “Chifukwa chakuti nditanja kweniso kopa Yehova, ndingukana kuwonere mafilimu ngenanga. Asambizi anyangu ŵenaŵa ndinguŵakokhoske so chifukwa cho ndikaniya.” Iyu wagwiriskiyanga ntchitu ulongozgi wakutuliya ku “zeru chayizu” wakuti “yendani munthowa ya kuvwisa vinthu.” (Nthanthi 9:6) Anyaki mwa asambizi ŵenaŵa angukwaskika ndi vo wanguŵakambiya ndipu sonu asambira Bayibolu ndipuso kuwungana.

17-18. Kumbi ndi vitumbiku wuli vo ŵanthu wo azomera mudanu wakutuliya ku “zeru chayizu” asaniya, ndipu kunthazi alindizganji? (Wonani so chithuzi.)

¹⁷ Yehova wagwiriskiya ntchitu vakuyeruzgiyapu va anthukazi ŵaŵi kuti watilongo mo tingazijaliya ndi umoyu wamampha kunthazi. Ŵanthu wo azomera mudanu wakutuliya ku “munthukazi muzereza” awona kuti akondwa chifukwa chakuchita ureŵi. Kweni uneneska ngwakuti yiwu aja kanyengu kamanavi ndipu vo achita, vazamukwaska vo vazakuŵachitikiya kunthazi. Vakutuwapu vaki vitiŵalongozge “mundimba za Dindi.”​—Nthanthi 9:13, 17, 18.

¹⁸ Kweni ŵanthu wo azomera mudanu wakutuliya ku munthukazi yo wamiya “zeru chayizu,” vinthu vazakuŵayende umampha kunthazi. Ŵanthu wo alondo zeru chayizu akondwa chifukwa ŵe ndi vosi vo vingaŵawovya kulutirizga  kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. (Yesa. 65:13) Kuporote mwa mchimi Yesaya, Yehova wangukamba kuti: “Vwisiyani mwakuphwere kwaku ini, ryani vinthu vamampha, ndipu mukondwengi ukongwa ndi chakurya chamampha.” (Yesa. 55:1, 2) Tisambira kwanja vo Yehova watanja kweniso kutinkha vo Iyu watinkha. (Salimo 97:10) Ndipuso tikondwa chifukwa tidaniyaku ŵanthu anyaki kuti asambiri kutuliya ku “zeru chayizu.” Te nge ateŵeti wo ‘adaniriza pamalu ngakukwera nga tawuni kuti: “Weyosi yo waleka kuziŵa vinandi wazi kunu.”’ Vitumbiku vo isi kweniso ŵanthu wo avwisiya asaniya vasonu pe cha. Vitumbiku venivi vakumala cha chifukwa vititiwovya ‘kuzija’ ndi umoyu wamuyaya po ‘titenda munthowa ya kuvwisa vinthu.’​—Nthanthi 9:3, 4, 6.

19. Mwakukoliyana ndi Wakutawula 12:13, 14, kumbi tikhumbisiskengi kuchitanji? (Wonani so bokosi lakuti, “ Kopa Chiuta Kutitivikiliya.”)

¹⁹ Ŵerengani Wakutawula 12:13, 14. Kopa Chiuta kutivikiliyengi kweniso kutiwovyengi kuja ndi nkharu yamampha ndi kulutirizga kuja nayu pa ubwezi mu nyengu zinu zakumaliya. Tilutirizgengi kudana ŵanthu anandi kuti asaniyi “zeru chayizu” ndi kuyanduwa nazu chifukwa titanja kweniso kutumbika Yehova ndi mtima widu wosi.