NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 10
‘Mungazuwa Umunthu Wakali’
“Zuwani umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki.”—AKO. 3:9.
SUMU 29 Tichitengi Vinthu Mwakukoliyana ndi Zina Lidu
VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *
1. Kumbi umoyu winu wenga wuli mwechendayambi kusambira Bayibolu?
KUMBI umoyu winu wenga wuli mwechendayambi kusambira Bayibolu ndi Akaboni aku Yehova? Tanandi tikhumba cha kukumbuka mo umoyu widu wenge. Mo tawoniyanga vinthu kweniso umunthu widu, vawumbikanga ndi vo charu chikamba kuti vamampha ndipuso viheni. Asani ndi viyo, ndikuti ‘tengavi chilindizga ndipu tenga ambula Chiuta mucharu.’ (Aefe. 2:12) Kweni tati tayamba kusambira Bayibolu, umoyu widu ungusintha!
2. Kumbi munguziŵanji mwati mwayamba kusambira Bayibolu?
2 Mwati mwayamba kusambira Bayibolu, mungusaniya kuti mwe ndi Awusemwi akuchanya wo atikuyanjani ukongwa. Munguziŵa kuti asani mukhumba kukondwesa Yehova kweniso kuja kuchigaŵa cha banja laki la ŵanthu wo atimusopa, mutenere kusintha vinthu vikulu pa umoyu winu, mo muwone vinthu kweniso maŵanaŵanu nginu. Mwakhumbikanga kusambira kuti mugwiriskiyengi ntchitu fundu zaki za mijalidu yamampha.—Aefe. 5:3-5.
3. Mwakukoliyana ndi Akolose 3:9, 10, kumbi Yehova wakhumba kuti tichitenji, nanga tikambiskanengenji mu nkhani iyi?
3 Mlengi widu kweniso Yehova, Awusefwi akuchanya, we ndi mazaza ngakusankha mo ŵanthu a mubanja laki atenere kuchitiya vinthu. Ndipu iyu wakhumba kuti techendabatiziki, tifwiyengepu ‘kuzuwa umunthu wakali limoza ndi ntchitu zaki.’ * (Ŵerengani Akolose 3:9, 10.) Nkhani iyi, yiwovyengi ŵanthu wo akhumba kubatizika kumuka mafumbu ngatatu yanga: (1) Kumbi “umunthu wakali” ung’anamuwanji? (2) Ntchifukwa wuli Yehova wakhumba kuti tiwuzuwi? (3) Nanga tingawuzuwa wuli? Kwaku isi tikubatizika kali, nkhani iyi yitiwovyengi kukhwecha kwamba so mijalidu ya umunthu wakali.
KUMBI “UMUNTHU WAKALI” UNG’ANAMUWANJI?
4. Kumbi munthu wachita wuli asani we ndi “umunthu wakali”?
4 Munthu yo we ndi “umunthu wakali,” kanandi waŵanaŵana kweniso kuchita ntchitu za liŵavu. Iyu wangaŵa wambunu, wakukwiya liŵi, wambula kuwonga kweniso wakujikuzga. Wangawonere vinthu vakusikuwa kweniso kuwonere mafilimu ngaheni pamwenga nga viwawa. Wangaŵa kuti we ndi mijalidu yinyaki yamampha, ndipu wangajimba mulandu chifukwa cha vinthu viheni vo wakamba pamwenga kuchita. Kweni vitimusuzga kusintha maŵanaŵanu ngaki ndipuso mijalidu yaki.—Aga. 5:19-21; 2 Timo. 3:2-5.
Asani tazuwa “umunthu wakali,” tileka makhumbiru ngaliŵavu ndipuso vinthu viheni vo tachitanga (Wonani ndimi 5) *
5. Kumbi tingazuliya limu umunthu wakali? Konkhoskani. (Machitidu 3:19)
5 Taŵanthu te ambula kufikapu, mwaviyo tingatuzgiyamu limu cha maŵanaŵanu kweniso makhumbiru ngosi ngaheni mumtima ndi mumaŵanaŵanu ngidu. Nyengu zinyaki, tichita pamwenga kukamba vinthu vo pavuli paki titijimba navu mulandu. (Yere. 17:9; Yako. 3:2) Kweni asani tazuwa umunthu wakali, tileka makhumbiru ngaliŵavu ndipuso vinthu viheni vo tachitanga. Tija munthu wamampha ukongwa.—Yesa. 55:7; ŵerengani Machitidu 3:19.
6. Ntchifukwa wuli Yehova wakhumba kuti tizuwi maŵanaŵanu ngaheni ndipuso nkharu ziheni za umunthu wakali?
6 Yehova wakhumba kuti tizuwi maŵanaŵanu ngaheni kweniso nkharu ziheni, chifukwa chakuti watitiyanja ukongwa kweniso wakhumba kuti tikondwengi ndi umoyu. (Yesa. 48:17, 18) Iyu waziŵa kuti ŵanthu wo atondeka kulimbana ndi makhumbiru ngaheni, atijipweteka ŵija kweniso ŵanthu anyaki. Iyu vitimuŵaŵa ukongwa kuwona kuti titijipweteka tija ndipuso anyidu.
7. Mwakukoliyana ndi Aroma 12:1, 2, kumbi tikhumbika kusankhanji?
7 Mabwezi ngidu nganyaki kweniso ŵanthu a mubanja lidu, pakwamba angatinyoza chifukwa chakuti titesesa kuti tisinthi umunthu widu. (1 Petu. 4:3, 4) Yiwu angakamba kuti te ndi wanangwa wakuchita chechosi cho tikhumba ndipuso kuti tingazomerezanga cha kuti ŵanthu anyaki atikambiyengi vakuchita. Kweni ŵanthu wo akana kwende fundu zaku Yehova, atende maŵanaŵanu ngawu cha. Uneneska ngwakuti, yiwu azomereza kuti awumbiki ndi charu cho chilamulika ndi Satana. (Ŵerengani Aroma 12:1, 2.) Tosi tikhumbika kusankha: Kwali tilutirizgengi kuja ndi umunthu wakali, wo uwumbika ndi ubudi kweniso charu chaku Satana pamwenga kuzomereza kuti Yehova watisinthi kuja munthu wamampha ukongwa.—Yesa. 64:8.
KUMBI ‘MUNGAZUWA’ WULI UMUNTHU WAKALI?
8. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kuti tileki maŵanaŵanu ngaheni kweniso nkharu ziheni?
8 Yehova waziŵa kuti vito nyengu ndipuso phamphu kuti tileki maŵanaŵanu ngaheni kweniso nkharu ziheni. (Salimo 103:13, 14) Kweni kuziya mu Mazu ngaki, mzimu waki kweniso gulu laki, Yehova watitipaska zeru, nthazi kweniso chovyu cho tikhumbikiya kuti tisinthi umunthu widu. Tikayika cha kuti Yehova wakuwovyani kali. Sonu tiyeni tikambiskani vinthu vinyaki vo mungachita kuti mulutirizgi kuzuwa umunthu wakali ndipuso kuti muje akwenere kubatizika.
9. Kumbi Mazu ngaku Chiuta ngangakuwovyani wuli?
9 Mugwiriskiyengi ntchitu Bayibolu kuti mujifufuzi mwakuphwere. Mazu ngaku Chiuta ngagwira ntchitu nge gilasi; ngangakuwovyani kuti mujifufuzi mo muŵanaŵaniya, mo mulongolore kweniso mo muchitiya vinthu. (Yako. 1:22-25) Munthu yo watikusambizani Bayibolu kweniso Akhristu anyaki akukhwima mwauzimu angakupaskani ulongozgi. Mwakuyeruzgiyapu, angagwiriskiya ntchitu Malemba kuti ngakuwovyeni kuziŵa vo muchita umampha ndipuso vo muleka kuchita umampha. Yiwu angakusambizani mo mungasaniriya fundu za mu Bayibolu zo ze ndi ulongozgi wa mo mungamaliyana ndi nkharu ziheni. Ndipu nyengu zosi Yehova ngwakunozgeka kukuwovyani. Iyu ndiyu ngwakwenere kukuwovyani chifukwa chakuti waziŵa vo ve mumtima winu. (Nthanthi 14:10; 15:11) Mwaviyo, jani ndi chiziŵirizga cha kupemphera kwaku iyu kweniso kusambira Mazu ngaki zuŵa lelosi.
10. Kumbi mwasambiranji pa vo vinguchitikiya Elie?
10 Musimikizengi kuti fundu zaku Yehova zamampha ukongwa. Tingayanduwa ndi chechosi cho Yehova watitipempha kuchita. Ŵanthu wo agwiriskiya ntchitu fundu zaki, atijipaska ulemu, aja ndi umoyu wamampha kweniso likondwa chayilu. (Salimo 19:7-11) Kweni ŵanthu wo akana kwende fundu zaku Yehova, akumana ndi masuzgu chifukwa cha kuchita ntchitu za liŵavu. Wonani vo Elie wangukamba pa nkhani yakukana kwende fundu zaku Chiuta. Iyu wangulereka ndi apapi wo ayanjanga Yehova. Kweni pa nyengu yo Elie wenga ndi vyaka va pakati pa 13 ndi 19, wangwamba kucheza ndi ŵanthu aheni. Iyu wangwamba kugwiriskiya ntchitu munkhwala wakutimbanyizga wongu, kuchita ureŵi kweniso kuba. Elie wangukamba kuti wasweranga cha kukwiya kweniso wenga wankhaza. Iyu wanguti: “Ndingakamba waka kuti ndachitanga chechosi cho ndingukanizgika nge Mkhristu.” Kweni Elie wanguluwa cha vo wangusambizika weche mwana. Pakumaliya, iyu wangwamba so kusambira Bayibolu. Iyu wangufwiyapu kuti waleki nkharu zaki ziheni ndipu wangubatizika mu 2000. Kumbi wayanduwa wuli chifukwa cha kugwiriskiya ntchitu fundu zaku Yehova pa umoyu waki? Elie wanguti: “Sonu nde ndi chimangu cha mumtima kweniso njuŵi yamampha.” * Chakuwoniyapu chaku Elie chilongo kuti ŵanthu wo akana fundu zaku Yehova atijipweteka ŵija. Chinanga kuti vingaŵa viyo, Yehova ngwakunozgeka kuŵawovya kuti asinthi.
11. Kumbi ndi vinthu wuli vo Yehova watinkha?
11 Musambirengi kutinkha vo Yehova watinkha. (Salimo 97:10) Bayibolu lilongo kuti Yehova watinkha “masu ngakujikuzga, lilimi laboza, ndipuso manja ngo ngadira ndopa zambula mulandu.” (Nthanthi 6:16, 17) Ndipuso iyu “waseruka ndi ŵanthu ankhaza kweniso aryarya.” (Salimo 5:6) Yehova watinkha ukongwa nkharu kweniso vakuchita venivi, mwakuti wangunanga ŵanthu aheni a mu nyengu yaku Nowa chifukwa anguchitiska kuti charu chapasi chizazi ndi chiwawa. (Gene. 6:13) Wonani so chakuwoniyapu chinyaki. Kuziya mwa mchimi Malaki, Yehova wangukamba kuti watinkha ŵanthu wo atimupata mwachinyengu munthu wambula kunanga yo akutorana nayu. Chiuta wakana kusopa kwawu ndipu wazakuŵayeruzga chifukwa cha vo achita.—Mala. 2:13-16; Ahe. 13:4.
Kuchita chinthu cho Yehova wakamba kuti ntchiheni, titenere kuseruka naku nge kuti tarya chakurya chakuvunda (Wonani ndimi 11-12)
12. Kumbi mazu ngakuti “tinkhani chinthu chiheni” ngang’anamuwanji?
12 Yehova wakhumba kuti ‘titinkhengi chinthu chiheni.’ (Aro. 12:9) Mazu ngakuti “tinkhani,” ngalongo kukwaskika ukongwa ndi chinthu chinyaki. Ndipu ngang’anamuwa kutinkha ukongwa chinthu chinyaki kweniso kuseruka nachu. Ŵanaŵaniyani mo mungakwaskikiya asani mungapempheka kuti muryi chakurya chakuvunda. Kuŵanaŵaniya venivi kungachitiska kuti mutami. Mwakuyanana waka, chinanga ndi maŵanaŵanu ngakuchita chinthu cho Yehova wakamba kuti ntchiheni, tikhumbika kuseruka nangu.
13. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuvikiliya maŵanaŵanu ngidu?
13 Muvikiliyengi maŵanaŵanu nginu. Vo tiŵanaŵana vikwaska vo tichita. Ndichu chifukwa chaki Yesu wangutisambiza kuti tikanengi maŵanaŵanu ngo ngangachitiska kuti tichiti ubudi ukulu. (Mate. 5:21, 22, 28, 29) Kukamba uneneska tikhumba kuŵakondwesa Awusefwi akuchanya. Mwaviyo, tingachita umampha ukongwa kuti tikanengi nyengu yeniyo ndi yeniyo maŵanaŵanu ngengosi ngaheni ngo ngatiziya!
14. Kumbi vo tilongoro vivumbuwanji, nanga tikhumbika kumuka mafumbu nanga?
14 Mukongi lilimi linu. Yesu wangukamba kuti: “Vinthu vosi vo vituwa mumulomu vituliya mumtima.” (Mate. 15:18) Kukamba uneneska, vo tilongoro vivumbuwa ukongwa mo umunthu widu uliri. Mwaviyo, mujifumbengi mafumbu ngakuti: ‘Kumbi ndikana kukamba boza, chinanga kuti asani ndingakamba uneneska vingachitiska kuti ndikumani ndi masuzgu? Nge munthu wakuto pamwenga kuyirwa, kumbi ndiphwere kuti ndilekengi kukopana ndi munthu yo ndi kutorana nayu cha? Kumbi ndikhweche limu njerengu ziheni? Kumbi ndimuka mwakuzikira asani munthu munyaki wandiguŵiska?’ Mungachita umampha kuŵanaŵaniya mwakuphwere mafumbu ngenanga. Vo mulongoro tingaviyeruzgiya ndi mabitani ngalaya. Asani mwajula mabitani, mungasuzgika cha kuzuwa laya. Mwakuyanana waka, asani mutesesa kuti muleki kukamba mazu ngaheni, boza kweniso njerengu ziheni, mungasuzgika cha kuzuwa umunthu wakali.
15. Kumbi kukhome umunthu widu wakali “pachimiti” kung’anamuwanji?
15 Mujengi akunozgeka kuchitapu kanthu. Wakutumika Paulo wangugwiriskiya ntchitu chakuyeruzgiyapu kuti watisambizi kukhumbika kwa kusintha umoyu widu. Iyu wangulemba kuti tikhumbika kukhome umunthu widu wakali “pachimiti.” (Aro. 6:6) Mu mazu nganyaki tingakamba kuti tikhumbika kulondo chakuwoniyapu chaku Khristu. Tikhumbika kuleke limu kuchita vinthu viheni kweniso nkharu zo Yehova watinkha. Kuchita venivi ndiku kungatiwovya kuti tije ndi njuŵi yamampha kweniso kuti tije ndi chilindizga chakuzija ndi umoyu wamuyaya. (Yoha. 17:3; 1 Petu. 3:21) Kumbukani kuti Yehova wangasintha cha fundu zaki kuti zikoliyani ndi vo isi tikhumba. Mumalu mwaki, isi ndisi tikhumbika kusintha umunthu widu kweniso kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu zaki.—Yesa. 1:16-18; 55:9.
16. Ntchifukwa wuli mutenere kusimikiza mtima kuti mulutirizgengi kulimbana ndi makhumbiru ngaheni?
16 Lutirizgani kulimbana ndi makhumbiru ngaheni. Chinanga mphavuli pakuti mwabatizika, mukhumbika kulutirizga kulimbana ndi makhumbiru ngaheni. Wonani vo vinguchitikiya munthulumi munyaki zina laki Maurício. Weche munamana wangwamba kugonana ndi anthulumi anyaki. Pakumaliya, wangukumana ndi ŵanthu aku Yehova ndipu wangwamba kusambira Bayibolu. Wati wasintha umoyu waki, wangubatizika mu 2002. Chinanga kuti wateŵete Yehova kwa vyaka vinandi, Maurício wangukamba kuti: “Ndizomerezi kuti nyengu zinyaki ndiyeseka ndi makhumbiru ngaheni.” Kweni venivi vitimugongowesa cha. Mumalu mwaki, iyu wanguti: “Kweni ndikondwa kuziŵa kuti asani ndifiska kumalana nangu, ndikondwesa Yehova.” *
17. Kumbi nkhani yaku Nabiha yakuchiskani wuli?
17 Mupempherengi kwaku Yehova kuti wakuwovyeni ndipuso muthembengi mzimu waki, nthazi zinu cha. (Aga. 5:22; Afi. 4:6) Titenere kufwiyapu asani tikhumba kuzuwa umunthu wakali kweniso kuwuleke limu. Wonani vo vinguchitikiya munthukazi munyaki zina laki Nabiha. Awisi angumujowo we ndi vyaka 6 pe. Iyu wangukamba kuti: “Venivi vachitiskanga kuti ndisuzgikengi ukongwa maŵanaŵanu.” Nabiha wachikuwa wasweranga cha kukwiya kweniso kufya mtima. Iyu wangwamba kugulisa munkhwala wakutimbanyizga wongu, wangumangika ndipu wanguja vyaka vinandiku mujeri. Akaboni wo anguza kujeri angwamba kusambira nayu Bayibolu. Nabiha wangwamba kusintha vinthu vikuluvikulu pa umoyu waki. Iyu wangukamba kuti: “Chenga chipusu kuleka nkharu zangu zinyaki ziheni. Kweni kuleka kukweŵa yenga nkhani yinyaki.” Nabiha wangulimbana ndi suzgu yeniyi mpaka kujumpha chaka, ndipu pakumaliya paki wanguleka kukweŵa. Kumbi wanguchita wuli kuti wamalani ndi suzgu yeniyi? Iyu wangukamba kuti: “Kupemphera kwaku Yehova kaŵikaŵi ndichu chinthu chakuzirwa ukongwa cho chingundiwovya kuti ndileki kukweŵa.” Sonu, Nabiha wakambiya anyaki kuti: “Ndisimikiza kuti asani ini ndingufiska kusintha kuti ndikondwesi Yehova, ndikuti weyosi wangafiska!” *
MUNGAJA AKWENERE KUBATIZIKA!
18. Mwakukoliyana ndi 1 Akorinto 6:9-11, kumbi ateŵete anandi aku Chiuta afiska kuchitanji?
18 Mu nyengu ya akutumika, anthulumi ndi anthukazi anyaki wo Yehova wanguŵasankha kuti akalamuliyi limoza ndi Khristu, pakwamba achitanga vinthu viheni ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu ŵenga achigololu, agonananga anthulumianthulumi pe pamwenga anthukazianthukazi pe kweniso ŵenga ankhungu. Kweni mzimu wakupaturika waku Chiuta unguŵawovya kuti asinthi nkharu zawu. (Ŵerengani 1 Akorinto 6:9-11.) Mazuŵa nganu napu, Bayibolu lawovya ŵanthu mamiliyoni nganandi kusintha maumoyu ngawu. * Yiwu akuleka nkharu ziheni zo zingume misisi mwaku yiwu. Vakuwoniyapu vawu vilongo kuti namwi mungasintha umunthu winu kweniso kuleka nkharu ziheni ndi chilatu chakuti muje akwenere kubatizika.
19. Kumbi tazamukambiskananji mu nkhani yakulondopu?
19 Kusazgiyapu pa kwesesa kuti azuwi umunthu wakali, ŵanthu wo akhumba kubatizika, atenere kufwiyapu kuti avwali umunthu wufya. Mu nkhani yakulondopu, tazamukambiskana mo tingachitiya venivi kweniso mo ŵanthu anyaki angatiwovye.
SUMU 41 Chondi Vwani Pempheru Langu
^ ndimi 5 Kuti tiŵi akwenere kubatizika, tikhumbika kuja akunozgeka kusintha umunthu widu. Nkhani iyi, yitiwovyengi kuziŵa vo umunthu wakali ung’anamuwa, chifukwa cho tikhumbikiya kuzuwa mijalidu ya umunthu wakali, kweniso mo tingachitiya venivi. Mu nkhani yakulondopu, tazamuwona mo tingalutirizgiya kuvwala umunthu wufya chinanga mphavuli pakuti tabatizika.
^ ndimi 3 VO MAZU NGANYAKI NGANG’ANAMUWA: ‘Kuzuwa umunthu wakali’ kung’anamuwa kuzuwa nkharu kweniso makhumbiru ngo ngaleka kukondwesa Yehova. Titenere kwamba kuchita venivi techendabatiziki.—Aefe. 4:22.
^ ndimi 10 Kuti muziŵi vinandi, wonani nkhani yakuti “Bayibolu Lisintha Ŵanthu—‘Ndakhumbikanga kuwere kwaku Yehova,’” yo ye mu Chigongwi cha Mlinda cha April 1, 2012.
^ ndimi 16 Kuti muziŵi vinandi, wonani nkhani yakuti “Bayibolu Lisintha Ŵanthu—‘Yiwu Anguchita Nani Vinthu Mwalisungu Ukongwa,’ yo ye mu Chigongwi cha Mlinda cha May 1, 2012.
^ ndimi 17 Kuti muziŵi vinandi, wonani nkhani yakuti “Baibulo Limasintha Anthu—‘Ndinali Munthu Waukali Komanso Wosachedwa Kupsa Mtima,’” yo ye mu Chigongwi cha Mlinda cha Chicheŵa cha October 1, 2012.
^ ndimi 18 Wonani bokosi lakuti “ Bayibolu Lisintha Ŵanthu.”
^ ndimi 64 VITHUZI: Kuleka nkharu ziheni kweniso vinthu viheni vo tichita kwenge kuzuwa laya lakali.
