1. Kumbi ntchinthu wuli cho chingukuzizwisani mwati mwakambiyaku anyinu uthenga wa mu Bayibolu kakwamba?

KUMBI mukumbuka nyengu yo munguziŵiya kakwamba kuti mwasaniya uneneska? Venga vambula kusuzga kuvwisa chechosi cho mwasambiranga mu Bayibolu. Panyaki mwaŵanaŵananga kuti weyosi wangakondwa asani wangasambira vinthu vo mugomezga. Kweniso mungusimikiza kuti uthenga wa mu Bayibolu watingi uŵawovyengi kuti aje ndi umoyu walikondwa sonu kweniso kuti alindizgengi vinthu vamampha ukongwa kunthazi. (Salimo 119:105) Mwaviyo, munguyesesa kukambiyaku mabwezi nginu kweniso abali ŵinu uneneska wo mukusaniya. Kweni ndi vinthu wuli vo vinguchitika? Mutenere kuti munguzizwa ukongwa kuti anandi angukana uthenga wo munguŵakambiya.

2-3. Kumbi ŵanthu anandi amuwonanga wuli Yesu kweniso uthenga wo wapharazganga?

² Tikhumbika cha kuzizwa asani ŵanthu anyaki akana uthenga wo titiŵapharazgiya. Mu nyengu yaku Yesu, ŵanthu anandi angumukana chinanga kuti wachitanga vakuziziswa vo valongonga kuti Chiuta ndiyu wamupaskanga nthazi zakuchitiya venivi. Mwakuyeruzgiyapu, Yesu wanguyuska Lazaro ndipu chenichi chenga chakuziziswa cho ŵanthu wo amususkanga atingi asuskengi cha. Chinanga kuti venga viyo, alongozgi a Chiyuda amugomezganga cha Yesu kuti ndi Mesiya. Mwakuti akhumbanga kubaya Yesu ndi Lazaro.—Yoha. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu waziŵanga kuti ŵanthu anandi amugomezgengi cha kuti iyu ndi Mesiya. (Yoha. 5:39-44) Iyu wangukambiya akusambira aku Yohane Mubatizi kuti: “Ngwakukondwa yo waleka kuguŵa *  chifukwa chaku ini.” (Mate. 11:2, 3, 6) Ntchifukwa wuli ŵanthu anandi angumukana Yesu?

4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

⁴ Mu nkhani iyi kweniso yakulondopu, tikambiskanengi vifukwa vo ŵanthu anandi a mu nyengu yaku Yesu anguleke kumugomezga. Tikambiskanengi so chifukwa cho ŵanthu anandi mazuŵa nganu akaniya uthenga wo titiŵapharazgiya. Ndipu chakuzirwa ukongwa, tikambiskanengi chifukwa cho tikhumbikiya kujaliya ndi chivwanu chakukho mwaku Yesu kuti tilutirizgi kumulondo.

5. Ntchifukwa wuli ŵanthu anyaki aŵanaŵananga kuti Yesu wenga Mesiya wakulayizgika cha?

⁵ Ŵanthu anandi angumukana Yesu chifukwa cha ko wangukuliya. Yiwu aziŵanga kuti Yesu wenga msambizi walusu kweniso kuti wachitanga vakuziziswa. Kweni yiwu amuwonanga kuti wenga ŵaka mwana wa kalipentala yo wenga mukavu. Kweniso iyu wenga wa ku Nazareti, tawuni yo ŵanthu ayiwonanga kuti njakuzirwa ukongwa cha. Mwakuti Nataniyeli yo wanguja wakusambira waku Yesu, pakwamba wangukamba kuti: “Ku Nazareti kungatuwa kanthu kamampha?” (Yoha. 1:46) Panyaki Nataniyeli wayiyanjanga viŵi cha tawuni yo Yesu wajangamu. Pamwenga iyu watenere kuti waŵanaŵaniyanga uchimi wa pa Mika 5:2, wo ungukambiya limu kuti Mesiya wazamuwiya ku Betelehemu, ku Nazareti cha.

6. Kumbi ndi vinthu nivi vo vatingi viwovyengi ŵanthu a mu nyengu yaku Yesu kuti amuziŵi kuti iyu ndi Mesiya?

⁶ Kumbi Malemba ngakambanji? Mchimi Yesaya wangukambiya limu kuti arwani aku Yesu azamutondeka kuŵanaŵaniya “vosi vakukwaskana ndi mugonezi [waku Mesiya].” (Yesa. 53:8) Achimi angukambiya limu vinthu vinandi vakukwaskana ndi Mesiya. Asani ŵanthu ŵenaŵa angusaniya nyengu yakufufuziya fundu zosi zauneneska zenizi, atingi aziŵengi umampha kuti Yesu waziwiyanga ku Betelehemu kweniso kuti wenga mwana wa Fumu Davidi. (Luka 2:4-7) Mwaviyo, Yesu wanguwiya kumalu ngo ngangukambikiya limu pa Mika 5:2. Sonu kumbi suzgu yenga niyi? Ŵanthu asweranga cha kuyeruzga nkhani. Yiwu aŵangavi fundu zosi zauneneska. Chifukwa cha venivi, yiwu angumukana Yesu.

7. Ntchifukwa wuli ŵanthu anandi mazuŵa nganu akana ŵanthu aku Yehova?

⁷ Kumbi ŵanthu achita so venivi mazuŵa nganu? Hinya. Ŵanthu anandi aku Yehova mbakavu. Mwaviyo, ŵanthu anandi atiŵawona kuti ‘mbambula kusambira ndipuso mbambula kutchuka.’ (Machi. 4:13) Anandi awona kuti ŵanthu aku Chiuta angasambiza cha vakukwaskana ndi Bayibolu chifukwa yiwu akulutaku cha ku masukulu ngakutchuka nga visopa. Penipo anyaki akamba kuti Akaboni aku Yehova “ntchisopa cha ku America.” Kweni fundu yauneneska njakuti Akaboni aku Yehova anandi aja ku America cha. Ndipu anyaki akamba kuti Akaboni akumulonde cha Yesu. Kwa vyaka vinandi, ŵanthu aja achitidana kuti “kagulu ko kakutumika ndi boma la America,” kweniso “kagulu ko kachita vinthu vakofya.” Mwaviyo, ŵanthu anandi akhumba cha kuja Akaboni aku Yehova chifukwa yiwu atuvwa nkhani zenizi ndipu aziŵa cha uneneska wakukwaskana ndi Akaboni aku Yehova.

8. Mwakukoliyana ndi Machitidu 17:11, kumbi ŵanthu akhumbika kuchitanji asani akhumba kuziŵa vakukwaskana ndi ateŵeti aku Chiuta mazuŵa nganu?

⁸ Kumbi munthu wangachita wuli kuti waleki kuguŵa? Ŵanthu akhumbika kuziŵa ukaboni wauneneska wa nkhani yosi. Venivi ndivu Luka yo wangulembaku Bayibolu wanguyesesa kuchita. Iyu wangufwiyapu kufufuza “mwakuphwere vinthu vosi kwamba pakwamba.” Iyu wakhumbanga kuti ŵanthu wo aŵerenganga buku laki ‘asimikizi kuti vinthu vo’ akuvwa vakukwaskana ndi Yesu, “vauneneska.” (Luka 1:1-4) Ayuda wo ajanga ku Bereya wa mu nyengu yakali, ŵenga nge Luka. Yiwu ŵati avwa uthenga wakukwaskana ndi Yesu kakwamba, aŵerenganga so Malemba nga Chiheberi kuti asimikiziyi kuti vo anguvwa vauneneska. (Ŵerengani Machitidu 17:11.) Mwakuyanana ŵaka, ŵanthu mazuŵa nganu akhumbika  kufufuza uneneska wosi. Yiwu akhumbika kusimikiziya kuti vo ŵanthu aku Chiuta akuŵasambiza, viyanana ndi vo Malemba ngakamba. Atenere so kusambira vakukwaskana ndi vo ŵanthu aku Yehova achitapu mazuŵa nganu. Asani afufuza mbiri yauneneska yakukwaskana ndi ŵanthu aku Yehova, azomerezengi cha kuti sankhu pamwenga vinthu vo ŵavwa viŵajali kumasu.

9. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika Yesu wati wakana kulongo chisimikizu chakutuliya kuchanya?

⁹ Ŵanthu anyaki a mu nyengu yaku Yesu, akhorwanga cha ndi vo iyu wasambizanga. Yiwu akhumbanga vinandi. Yiwu angumukambiya kuti walongo kuti iyu ndi Mesiya mwakulongo “chisimikizu chakutuliya kuchanya.” (Mate. 16:1) Panyaki yiwu akhumbanga kuti wachiti venivi chifukwa angavwisanga umampha cha mazu nga pa Daniyeli 7:13, 14. Kweni yapa, nyengu yaku Yehova ndipu yechendakwani kuti uchimi wenuwu ufiskiki. Vo Yesu wasambizanga, venga vakukwana kwaku yiwu kuti agomezgi kuti iyu ndi Mesiya. Kweni iyu wati wakana kuŵalongo chisimikizu cho akhumbanga, yiwu anguguŵa.—Mate. 16:4.

10. Kumbi Yesu wangufiska wuli vo Yesaya wangulemba vakukwaskana ndi Mesiya?

¹⁰ Kumbi Malemba ngakambanji? Pakukamba vakukwaskana ndi Mesiya, mchimi Yesaya wangulemba kuti: “Iyu wazamudaniriza cha pamwenga kukweza mazu ngaki, ndipu mazu ngaki ngazamuvwika cha mumsewu.” (Yesa. 42:1, 2) Yesu wachitanga uteŵeti waki kuti ŵanthu amuwoni cha. Iyu wanguzengapu cha nyumba zakusopiyamu zapachanya, wanguvwalapu cha malaya ngapade ngo alongozgi avisopa avwala, pamwenga kukhumba kuti ŵanthu amudanengi mazina ngakuzirwa. Pa nyengu yo Yesu wayesekanga, wangukana kuchita chakuziziswa kuti wakondwesi Fumu Herodi. (Luka 23:8-11) Mbuneneska kuti Yesu wachitanga vakuziziswa vinyaki. Kweni chilatu chaki chikulu chenga kupharazga uthenga wamampha. Iyu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: “Chifukwa chenichi ndichu ndikuziya.”—Mariko 1:38.

11. Kumbi ndi maŵanaŵanu ngaheni nanga ngo ŵanthu anyaki ŵe nangu mazuŵa nganu?

¹¹ Kumbi ŵanthu achita so venivi mazuŵa nganu? Hinya. Mazuŵa nganu, ŵanthu akopeka ndi matchalitchi ngakulungakulu ngo angadyoŵa ndi vinthu vakudula. Akopeka so ndi mazina  ngaudindu ngo alongozgi a visopa aziŵika nangu kweniso akopeka ndi midawuku yo atiyiziŵa cha pamwenga yo ŵanthu anandi aziŵa cha ko yikwambiya. Kweni ŵanthu wo aluta ku visopa venivi, asambira vinandi cha vakukwaskana ndi Chiuta ndipuso khumbu laki. Ŵanthu wo asanirika pa maunganu ngidu nga Chikhristu, asambira vo Yehova wakhumba kuti tichitengi kweniso mo tingachitiya vinthu mwakukoliyana ndi khumbu laki. Nyumba za Ufumu zidu zakutowa kweni titizitowesa ndi vinthu vapachanya ukongwa cha. Wo alongozga, avwala malaya ngapade cha kweniso adanika mazina ngaudindu cha ngo ŵanthu atingawona kuti ngakuzirwa. Vo tisambiza kweniso vo tigomezga, vituliya mu Mazu ngaku Chiuta. Chinanga kuti ve viyo, mazuŵa nganu ŵanthu anandi akana uthenga widu chifukwa chakuti tichitaku cha midawuku yo yiwu atiyiwona kuti njakuzirwa, kweniso vo tisambiza vikoliyana cha ndi vo yiwu akhumba kuti avwengi.

12. Nge mo pakonkhoske pa Aheberi 11:1, 6, kumbi chivwanu chidu chizengeka pa vinthu wuli?

¹² Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵa? Wakutumika Paulo wangukambiya Akhristu a ku Roma kuti: “Munthu waja ndi chivwanu chifukwa cha vinthu vo wavwa. Ndipu vinthu vo wavwa vija vakutuliya mu mazu ngakukwaskana ndi Khristu.” (Aro. 10:17) Mwaviyo, tizenga chivwanu chidu chifukwa chakusambira Malemba, mwakuchitaku midawuku ya visopa yo yileka kukoliyana ndi malemba cha, chinanga kuti midawuku yeniyi yingawoneka kuti njamampha ukongwa. Titenere kuja ndi chivwanu chakukho chifukwa chakuwuziŵa umampha uneneska, chifukwa “kwambula chivwanu vingachitika cha kukondwesa Chiuta.” (Ŵerengani Aheberi 11:1, 6.) Mwaviyo, tikhumbika chisimikizu chakuziziswa chakutuliya kuchanya cha kuti tisimikizi kuti tikusaniya uneneska. Kweni kusambira nkhani za mu Bayibolu zo zingatiwovya kuti tije ndi chivwanu chakukho, nkhwakukwana kuti tisimikizi kuti tikusaniya uneneska kweniso kuti tileki kukayikiya.

13. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitiska kuti ŵanthu anandi amukani Yesu?

¹³ Mu nyengu yaku Yesu, akusambira aku Yohane Mubatizi anguzizwa chifukwa akusambira aku Yesu afunganga cha. Yesu wangukamba  kuti pengavi chifukwa chakuti afungiyi iyu weche ndi umoyu. (Mate. 9:14-17) Chinanga kuti venga viyo, Afarisi kweniso ŵanthu anyaki wo amususkanga Yesu angumumba mulandu chifukwa chakuti iyu wachitangaku cha midawuku yawu. Yiwu akwiyanga asani Yesu wachizga ŵanthu pa zuŵa la Sabata. (Mariko 3:1-6; Yoha. 9:16) Yiwu ajikuzganga chifukwa chakuti akambanga kuti atumbika zuŵa la Sabata. Kweni awonangapu suzgu yeyosi cha kuchita malonda mu nyumba yakusopiyamu. Yiwu angukwiya ukongwa Yesu wati waŵasuska chifukwa cha venivi. (Mate. 21:12, 13, 15) Ndipuso ŵanthu wo Yesu waŵapharazgiyanga musinagogi ku Nazareti, angukwiya ukongwa Yesu wati wagwiriskiya ntchitu vakuyeruzgiyapu va Ayisirayeli kuti walongo kuti yiwu ŵenga akujikuzga kweniso ŵengavi chivwanu. (Luka 4:16, 25-30) Ŵanthu anandi angumukana Yesu chifukwa iyu wachitanga vinthu vo yiwu aŵanaŵanangaku cha kuti wangachita.—Mate. 11:16-19.

14. Ntchifukwa wuli Yesu wangususka midawuku ya ŵanthu yo yakoliyananga cha ndi Malemba?

¹⁴ Kumbi Malemba ngakambanji? Kuziya mwa mchimi Yesaya, Yehova wangukamba kuti: “Ŵanthu yaŵa andere kwaku ini ndi mulomu wawu pe ndipuso atinditumbika ndi milomu yawu, kweni mitima yawu ye kutali ukongwa ndi ini; ndipu atindiwopa chifukwa cha marangu nga ŵanthu ngo akusambizika.” (Yesa. 29:13) Yesu wangunangapu cha kususka midawuku ya ŵanthu yo yakoliyananga cha ndi Malemba. Ŵanthu wo awonanga kuti marangu kweniso midawuku ya ŵanthu njakuzirwa kuluska Malemba, akananga Yehova kweniso Mesiya yo Iyu wangumutuma.

15. Ntchifukwa wuli ŵanthu anandi mazuŵa nganu atiŵayanja cha Akaboni aku Yehova?

¹⁵ Kumbi ŵanthu achita so venivi mazuŵa nganu? Hinya. Ŵanthu anandi aguŵa asani Akaboni aku Yehova aleka kuchitaku midawuku yo yileka kukoliyana ndi Malemba nge kukondwere zuŵa lakuwiya kweniso Khrisimasi. Ndipu anyaki akwiya asani Akaboni aku Yehova aleka kuchitaku maholidi nga charu pamwenga aleka kulondo midawuku ya maliru yo yileka kukoliyana ndi Mazu ngaku Chiuta. Ŵanthu wo aguŵa chifukwa cha venivi, angagomezga ndi mtima wosi kuti asopa Chiuta mu nthowa yo watiyizomereza. Kweni yiwu angamukondwesa cha Chiuta asani awona kuti midawuku ya charu njakuzirwa kuluska fundu zakuvwika umampha zo Bayibolu lisambiza.—Mariko 7:7-9.

16. Mwakukoliyana ndi Salimo 119:97, 113, 163-165, kumbi tikhumbika kuchitanji, nanga ntchinthu wuli cho tikhumbika kukhwecha?

¹⁶ Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵa? Tikhumbika kungayanja ukongwa marangu ngaku Yehova kweniso fundu zaki. (Ŵerengani Salimo 119:97, 113, 163-165.) Asani titimuyanja Yehova, tikanengi kuchitaku mudawuku wewosi wo uleka kumukondwesa. Kweniso tiwonengi cha kuti chinthu chinyaki ntchakuzirwa ukongwa kuluska mo titanjiya Yehova.

17. Kumbi ŵanthu anandi akhazganganji vo vinguchitiska kuti amukani Yesu?

¹⁷ Yesu we pacharu chapasi, ŵanthu anyaki akhumbanga kuti vinthu visinthi mu boma. Yiwu alindizganga kuti Mesiya wazakuŵafwatuwa ku ulamuliru wakukandirizga wa boma la Aroma. Kweni pa nyengu yo akhumbanga kumuvwalika ufumu Yesu, iyu wangukana. (Yoha. 6:14, 15) Ŵanthu anyaki kusazgapu asembi, awopanga kuti Yesu wasinthengi vinthu mu boma. Ndipu venivi vatingi vichitiskengi kuti Aroma aŵakwiyiyi ndipu atingi aŵalondengi mazaza ngo anguŵapaska. Chifukwa chakuti yiwu afipanga mtima ndi nkhani zandali, Ayuda anandi angumukana Yesu.

18. Kumbi ndi mauchimi nga mu Bayibolu nanga ngakukwaskana ndi Mesiya ngo ŵanthu anandi angatoliyangaku kanthu cha?

¹⁸ Kumbi Malemba ngakambanji? Chinanga kuti mauchimi nganandi ngangukambiya limu kuti nyengu yinyaki Mesiya wazamuthereska arwani ŵaki, kweni mauchimi nganyaki ngangulongo  kuti iyu wakhumbikanga dankha kufwa chifukwa cha maubudi ngidu. (Yesa. 53:9, 12) Sonu nanga ntchifukwa wuli Ayuda anandi akhazganga vinthu vambula kwenere vakukwaskana ndi Mesiya? Ŵanthu anandi a mu nyengu yaku Yesu, angatoliyangaku kanthu cha mauchimi ngo ngakukambapu cha kuti masuzgu ngawu ngamalengi nyengu yeniyo.—Yoha. 6:26, 27.

19. Kumbi ndi vinthu nivi vo viguŵiska ŵanthu anandi mazuŵa nganu?

¹⁹ Kumbi ŵanthu achita so venivi mazuŵa nganu? Hinya. Mazuŵa nganu, ŵanthu anandi aguŵa chifukwa chakuti tichitaku cha ndali. Yiwu alindizga kuti nasi tivotengi pa nyengu ya visankhu. Chinanga kuti ve viyo, isi tiziŵa kuti Yehova wawona kuti asani tasankha munthu kuti watilamuliyengi, ndikuti takana Iyu. (1 Samu. 8:4-7) Ŵanthu awona so kuti tikhumbika kuzenga masukulu, vipatala kweniso kuchita vinthu vinyaki vakovya ŵanthu. Mwaviyo, yiwu aguŵa chifukwa chakuti isi tichita phamphu pa ntchitu yakupharazga mumalu mwakumalisa masuzgu ngo ngachitika mucharu.

20. Nge mo Yesu wangukambiya pa Mateyu 7:21-23, kumbi tikhumbika kuŵika mtima widu wosi pa vinthu wuli?

²⁰ Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuguŵa? (Ŵerengani Mateyu 7:21-23.) Tikhumbika kuŵika mtima widu wosi pakuchita ntchitu yo Yesu wakutilamula kuti tichitengi. (Mate. 28:19, 20) Tikhumbika cha kutimbanyizgika ndi vandali kweniso kulimbana ndi kumalisa masuzgu ngo ngachitika mucharu ichi. Titiŵayanja ŵanthu ndipuso titiŵafipiya mtima chifukwa cha masuzgu ngo akumana nangu. Kweni tiziŵa kuti nthowa yamampha yakuŵawovye anyidu, nkhuŵasambiza vakukwaskana ndi Ufumu waku Chiuta kweniso kuŵawovya kuti aje pa ubwezi ndi Yehova.

21. Kumbi tikhumbika kusimikiza mtima kuchitanji?

²¹ Mu nkhani iyi, takambiskana vifukwa vinayi vo vinguchitiska kuti ŵanthu anandi a mu nyengu yaku Yesu amukani kweniso vo vichitiska ŵanthu anandi mazuŵa nganu kuti akanengi ŵanthu wo alondo Yesu. Kweni kumbi ndi vifukwa venivi pe vo tikhumbika kukhwecha? Awa. Mu nkhani yakulondopu, tazamukambiskana so vifukwa vinyaki vinayi. Tiyeni tisimikizi mtima kuleka kuguŵa chifukwa chaku Yesu kweniso kulutirizga kuja ndi chivwanu chakukho!