1-2. Kumbi tingawugwiriskiya wuli ntchitu ulongozgi wa pa Nthanthi 4:25? Kambani vakuyeruzgiyapu.

ŴANAŴANIYANI vakuyeruzgiyapu vitatu ivi. Mzichi wakukota waŵanaŵaniya nyengu yo vinthu vamuyendiyanga umampha kuvuli. Chinanga kuti sonu wakumana ndi masuzgu, kweni walutirizga mbwenu kuchita vo wangafiska pakuteŵete Yehova. (1 Akori. 15:58) Zuŵa lelosi, watijiyeruzgiya kuti iyu ndi ŵanthu a mu banja laki ŵe limoza mucharu chifya. Mzichi munyaki wakumbuka kuti Mkhristu munyaki wangumuguŵiska, kweni iyu wasankha kuleka kuviŵanaŵaniya vo vingumuchitikiya. (Ako. 3:13) Chakuyeruzgiyapu chachitatu ndi mubali munyaki yo wakumbuka vo wangunangisa kuvuli, kweni sonu waŵanaŵaniya vo wangachita kuti walutirizgi kuja wakugomezgeka.—Sali. 51:10.

² Kumbi vakuyeruzgiyapu va ŵanthu atatu yaŵa viyanana wuli? Wosi atatu akumbuka vinthu vo vinguŵachitikiyapu kuvuli, kweni ajaliya ŵaka kuviŵanaŵaniya cha. Mumalu mwaki, yiwu ‘alereska kunthazi.’—Ŵerengani Nthanthi 4:25.

3. Ntchifukwa wuli tikhumbika kulereska pa vinthu vo tilindizga kunthazi?

³ Ntchifukwa wuli tikhumbika ‘kulereska kunthazi’ pamwenga kuti pa vinthu vo tilindizga kunthazi? Mwakuyeruzgiyapu, munthu yo walereska kuvuli uku watenda, wangayenda umampha cha. Mwakuyanana ŵaka, tingalutirizga cha kuteŵete Yehova asani nyengu zosi tiŵanaŵaniya ŵaka vinthu vo tinguchitapu kuvuli.—Luka 9:62.

4. Kumbi tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

⁴ Mu nkhani iyi, tikambiskanengi viŵana vitatu vo vingachitiska kuti tiŵanaŵaniyengi ukongwa mo vinthu ve nge kuvuli. * Viŵana vaki ndi:  (1) kukumbuka mo umoyu we nge kuvuli, (2) kusunga vifukwa, kweniso (3) kujimba ukongwa mulandu. Pa chigaŵa chechosi, tiwonengi mo fundu za mu Bayibolu zingatiwovye kuti tileki kuŵanaŵaniya ukongwa “vinthu vakuvuli,” ndi kuyesesa kuŵanaŵaniya “vinthu vakunthazi.”—Afi. 3:13.

5. Kumbi lemba la Wakutawula 7:10 litititcheŵeskanji?

⁵ Ŵerengani Wakutawula 7:10. Wonani kuti vesi ili likamba cha kuti mbuheni kufumba kuti: “Ntchifukwa wuli vinthu vayendanga umampha mu mazuŵa ngakali?” Kukumbuka vinthu vamampha ndi mphasu yakutuliya kwaku Yehova. Mumalu mwaki vesi ili likamba kuti: “Ungakambanga cha kuti, ‘Ntchifukwa wuli vinthu vayendanga umampha [ukongwa] mu mazuŵa ngakali kuluska mazuŵa nganu?’” Mu mazu nganyaki tingakamba kuti, tikhumbika cha kuyeruzgiya mo umoyu we nge mu mazuŵa ngakuvuli ndi sonu. Ndikuŵanaŵaniya kuti sonu vinthu vafika paheni ukongwa. Mu Bayibolu linyaki vesi lenili likufwatulika kuti: “Ungafumbanga cha kuti, ‘ntchifukwa wuli vinthu vayendanga umampha ukongwa mu mazuŵa ngakali?’ Chifukwa fumbu lenili ndambula zeru.”

6. Ntchifukwa wuli nkhuŵavi zeru kuŵanaŵana kuti vinthu vayendanga umampha pa umoyu widu mazuŵa ngakali? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁶ Ntchifukwa wuli nkhuŵavi zeru kuŵanaŵana kuti vinthu vayendanga umampha ukongwa pa umoyu widu mazuŵa ngakali? Kuŵanaŵaniya mo umoyu we nge kuvuli, kungachitiska kuti tikumbukengi ŵaka vinthu vamampha vo vikutichitikiyapu. Pamwenga kungachitiska kuti tiluwi masuzgu ngo takumananga nangu. Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu cha ŵana a Ayisirayeli. Ŵati atuwa ku Ijipiti nyengu yeniyo anguluwa mo umoyu we nge wakusuzga kwenuku. Mumalu mwaki yiwu aŵanaŵaniyanga chakurya chamampha cho aryanga. Yiwu angukamba kuti: “Tikumbuka somba zawezi zo taryanga mucharu cha Ijipiti kweniso vinkhaka, vimwamaji, hanyezi wakupambanapambana ndipuso galiki!” (Nume. 11:5) Kweni kumbi mbuneneska kuti yiwu aryanga chakurya chawezi? Awa. Mumalu mwaki, ku Ijipiti Ayisirayeli agwiranga ntchitu yakusuzga ukongwa kuti asaniyi chakurya ndipu agwiranga ntchitu za ukapolu. (Eki. 1:13, 14; 3:6-9) Kweni pavuli paki, anguluwa masuzgu ngosi ngenanga ndipu akhumbisiskanga kuwelere. Yiwu angwamba kuŵanaŵaniya vinthu vamampha vo vinguŵachitikiyapu kuvuli, mumalu  mwakuŵanaŵaniya vinthu vamampha vo Yehova waŵachitiyanga pa nyengu yeniyi. Chifukwa cha venivi, Yehova wangukondwa nawu cha.—Nume. 11:10

7. Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya mzichi munyaki kuti waleki kuŵanaŵaniya kuti vinthu vamuyendiyanga umampha ukongwa kuvuli?

⁷ Kumbi tingachita wuli kuti tilekengi kuŵanaŵaniya ukongwa mo umoyu we nge kuvuli? Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu cha mzichi munyaki yo wangwamba kuteŵete pa Beteli ya ku Brooklyn mu 1945. Pati pajumpha vyaka, iyu wangutorana so ndi mubali munyaki yo so wateŵetiyanga pa Beteli ndipu anguteŵete limoza kwa vyaka vinandi. Kweni mu chaka cha 1976, mulumu waki wangutama ukongwa. Mzichi uyu wangukamba vo mulumu waki wangumukambiya we pafupi kufwa ndipu wangumupaska ulongozgi wamampha wo watingi uzimuwovyengi kukunthiyapu asani watayika. Mubali uyu wangukambiya muwolu waki kuti: “Banja lidu lenga lalikondwa, ndipu venivi vichitika cha ndi ŵanthu anandi.” Iyu wanguchiska so muwolu waki kuti: “Chinanga kuti uluwengi cha vinthu vamampha vo tachitiya limoza, kweni ungaŵanaŵaniyanga ukongwa vakuvuli cha. Kamana ndi kamana chitima chaku chimalengi. Ungaguŵanga ukongwa cha chifukwa cha vo vakuchitikiya. Mumalu mwaki, ukondwengi chifukwa cha vinthu vamampha vo vingutichitikiya tichiteŵete Yehova . . . Kukumbuka vinthu vamampha ndi mphasu yo Chiuta wakutipaska.” Kukamba uneneska, wenuwu wenga ulongozgi wamampha ukongwa.

8. Kumbi mzichi widu wanguyanduwa wuli chifukwa chakuleka kuŵanaŵaniya mo vinthu ve nge kuvuli?

⁸ Mzichi uyu wangugwiriskiya ntchitu ulongozgi wo mulumu waki wangumupaska. Iyu wangulutirizga kuteŵete mwakugomezgeka mpaka po wangufwiya we ndi vyaka 92. Kwati kwaja vyaka vimanavi kuti wafwi, iyu wangukamba kuti: “Asani ndikumbuka vyaka vakujumpha 63 vo ndaja mu uteŵeti wa nyengu zosi, ndiwona kuti umoyu wangu wenga wakukondwesa ukongwa.” Chifukwa wuli? Iyu wangukamba kuti: “Chinthu cho chichitiska kuti umoyu ujengi wakukondwesa mbubali widu wapacharu chosi, kweniso chilindizga cha kuzijaliya limoza ndi abali ndi azichi mu paradayisu pacharu chapasi ndi kumuteŵete kwamuyaya Yehova, Mlengi widu Mura, yo ndi Chiuta yija wauneneska.” *  Chakuyeruzgiyapu cha mzichi uyu ntchamampha ukongwa ku munthu weyosi yo walereska kunthazi pa vinthu vo Chiuta watilayizga!

9. Mwakukoliyana ndi Levitiko 19:18, kumbi mphanyengu niyi po vingaŵa vakusuzga ukongwa kugowoke munthu yo watiguŵiska?

⁹ Ŵerengani Levitiko 19:18. Kanandi vituŵa vakusuzga kuleka kusunga vifukwa asani munthu yo watinangiya ndi Mkhristu munyidu, mubwezi widu pamwenga mubali widu. Mwakuyeruzgiyapu, mzichi munyaki wangumba mulandu Mkhristu munyaki kuti wangumubiya ndalama. Pavuli paki, mzichi yo wakambanga kuti munyaki wamubiya ndalama wanguwamu kuti wangunangisa ndipu wangupepesa. Kweni mzichi yo waŵanaŵanikiyanga kuti waba ndalama, wanguguŵa ukongwa ndipu wanguleka cha kuŵanaŵaniya vo vinguchitika. Kumbi namwi venivi vikukuchitikiyanipu? Chinanga kuti tikukumanapu ndi vinthu vakuyanana ndi ivi cha, kweni tanandi vititisuzga kugowoke munthu yo watiguŵiska.

10. Kumbi ntchinthu wuli chingatiwovya asani taguŵa ndi vinthu vo vatichitikiya?

¹⁰ Kumbi ntchinthu wuli chingatiwovya asani taguŵa ndi vinthu vo vatichitikiya? Chinthu chimoza cho chingatiwovya nkhukumbuka kuti Yehova wawona chechosi. Iyu waziŵa chechosi cho tikumana nachu kusazgapu vinthu vambula urunji vo vititichitikiya. (Ahe. 4:13) Iyu wasuzgika asani nasi tisuzgika. (Yesa. 63:9) Iyu walayizga kuti wazamutuzgapu masuzgu ngosi ngo tikumana nangu chifukwa cha vinthu vambula urunji vo vititichitikiya.—Chivu. 21:3, 4.

11. Kumbi tiyanduwa wuli asani tigowoke anyidu?

¹¹ Titenere so kukumbuka kuti asani tigowoke anyidu, tiyanduwa taŵesi. Venivi ndivu mzichi yo wanguŵanaŵanikiya kuti wanguba ndalama wanguwamu. Pavuli paki, wangumugowoke mzichi yo wangumumba mulandu. Iyu wanguziŵa kuti Yehova watitigowoke asani nasi tigowoke anyidu. (Mate. 6:14) Iyu wanguziŵa kuti munyaki wangumunangiya kweni wangusankha kumugowoke. Chifukwa cha venivi, mzichi uyu wangwamba so kukondwa ndipu waŵikanga mtima waki pakuteŵete Yehova.

12. Kumbi tisambiranji pa 1 Yohane 3:19, 20?

¹² Ŵerengani 1 Yohane 3:19, 20. Nyengu zinyaki, tosi titijimba mulandu. Mwakuyeruzgiyapu, anyaki atijimba mulandu chifukwa cha vinthu vo achitanga ŵechendasambiri uneneska. Penipo anyaki atijimba mulandu chifukwa cha vinthu vo angunangisa ŵati abatizika. Venivi vichitikiya ŵanthu anandi. (Aro. 3:23) Chinanga kuti veviyo, tikhumbika kuchita cho ntchamampha. Kweni “tosi tiguŵa nyengu zinandi.” (Yako. 3:2; Aro. 7:21-23) Chinanga kuti tikondwa cha chifukwa chakujimba mulandu, kweni kungatiwovya kuchita vinthu vinyaki vamampha. Ntchifukwa wuli veviyo? Chifukwa kujimba mulandu kungachitiska kuti tisinthi vinthu vinyaki pa umoyu widu. Kweniso kukhumbisiska kuti tileki kuwerezapu vo tanangisa.—Ahe. 12:12, 13.

13. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuphwere kuti tileki kujimba ukongwa mulandu?

¹³ Nyengu zinyaki vingachitika kulutirizga kujimba ukongwa mulandu chinanga kuti tikulapa ndipu Yehova wakutigowoke. Kujimba mulandu kwa mtundu uyu nkhwakofya. (Sali. 31:10; 38:3, 4) Chifukwa wuli? Ŵanaŵaniyani chakuyeruzgiyapu cha mzichi munyaki yo wangulutirizga kujimba mulandu chifukwa cha vinthu vo wangunangisapu kuvuli. Iyu wangukamba kuti: “Ndawonanga kuti nditaya ŵaka nyengu yangu paŵaka kuteŵete Yehova, chifukwa ndaŵanaŵananga kuti panyaki ndazamutaskika cha.” Tanandi aku isi, tingajivwa nge mo mzichi uyu wavwiyanga. Mwaviyo, tikhumbika kuphwere kuti tileki kulutirizga kujimba ukongwa mulandu. Kweniso ŵanaŵaniyani mo Satana wangakondwe asani taleka kuteŵete Yehova, chinanga kuti Yehova wakutigowoke.—Yeruzgiyani ndi 2 Akorinto 2:5-7, 11.

14. Kumbi tingasimikizga wuli kuti Yehova wechekutiyanja?

¹⁴ Chinanga kuti ve viyo, tingajifumba mbwenu kuti, ‘Kumbi ndingasimikizga wuli kuti Yehova wechekundiyanja?’ Tingakamba kuti, asani titijifumba  fumbu lenili, ndikuti tilongo kuti Yehova wangatigowoke. Vyaka vinandi vo vajumpha, Chigongwi cha Alinda chinyaki chingukamba kuti: “Nyengu zinandi tingaguŵa pamwenga kuchita vinthu viheni vo tachitanga kali techendayambi kuteŵete Chiuta . . . Kweni tingaweliyanga vuli cha. Mungaŵanaŵananga cha kuti mwachita ubudi wo Yehova wangatondeka kukugowokiyani. Venivi ndivu Satana wakhumba kuti muŵanaŵanengi. Asani mutijichitiya chitima kweniso kusuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha vo mwachita, vilongo kuti ndimwi munthu muheni cha. Mungalekanga cha kuja akujiyuyuwa. Ndipu mupempherengi kutuliya pasi pa mtima kwaku Chiuta kuti wakugowokiyeni, wakuwovyeni kuja ndi njuŵi yamampha kweniso kuti muleki kuwerezapu vo mwachita.” Nge mo mwana wapemphe awisi nyengu zosi kuti amuwovyi, chinanga kuti wanganangisa kananandi ŵaka, namwi mupempherengi kwaku Yehova kuti wakuwovyeni. Ndipu iyu wakuwovyeningi chifukwa cha wezi waki ukulu.” *

15-16. Kumbi abali ndi azichi anyaki atuvwa wuli asani aziŵa kuti Yehova ngwakukhumbisiska kuŵagowoke?

¹⁵ Ateŵeti anandi aku Yehova apembuzgika kuziŵa kuti Yehova wakuleka cha kuŵagowoke. Mwakuyeruzgiyapu, vyaka vimanavi vo vajumpha, mubali munyaki wanguchiskika ndi nkhani yo wanguŵerenga pa chigaŵa chakuti, “Bayibolu Lisintha Ŵanthu.” Mu nkhani yeniyi, mzichi munyaki waŵanaŵananga kuti chifukwa cha vinthu vo wangunangisapu kuvuli, venga vakusuzga kugomezga kuti Yehova wangamuyanja. Iyu wangusuzgika ndi maŵanaŵanu ngenanga kwa vyaka vinandi wati wabatizika. Kweni wati wayamba kuŵanaŵaniya vakukwaskana ndi sembi, mzichi uyu wangwamba kuwona vinthu mwakwenere. *

¹⁶ Kumbi vo vinguchitikiya mzichi mwenuyu vingumuwovya wuli mubali uyu? Iyu wangukamba kuti: “Ndeche mwana, ndayanjanga kuwonere vinthu vakusikuwa ndipu vandisuzganga kuleka. Pambula kuswera ndingwamba so kuviwonere. Ndingupempha ŵara kuti andiwovyi ndipu ndigwamba kusintha jalidu langu. Ŵara angundisimikiziya kuti Chiuta watindiyanja kweniso kuti ngwakukhumbisiska kundigowoke. Kweni nyengu zinyaki nditijiwona mbwenu kuti nde wambula kukhumbika kweniso kuti Yehova wangandigowoke cha. Kuŵerenga nkhani ya mzichi mwenuyu, kungundiwovya ukongwa. Sonu ndiwamu kuti, asani ndiŵanaŵana kuti Chiuta wangandigowoke cha, ndikuti  nding’anamuwa kuti sembi ya Mwana waki njakukwana cha kuti maubudi ngangu ngagowokereki. Ndikusunga nkhani ya mzichi uyu. Ndipu nditiyiŵerenga kweniso kuŵanaŵaniyapu asani ndayamba kuŵanaŵana kuti Yehova wangandigowoke cha.”

17. Kumbi Paulo wanguchita wuli kuti walekengi kujimba ukongwa mulandu?

¹⁷ Nkhani nge zenizi zititikumbusa wakutumika Paulo. Iyu wechendaje Mkhristu, wanguchita maubudi nganyaki ngakulungakulu. Paulo wakumbukanga vo wanguchita, kweni waviŵanaŵaniyanga kaŵikaŵi cha. (1 Timo. 1:12-15) Iyu wawonanga kuti sembi ndi mphasu yo Chiuta wakumupaska kuti maubudi ngaki ngagowokereki. (Aga. 2:20) Venivi vingumuwovya Paulo kuti walekengi kujimba ukongwa mulandu. Mumalu mwaki, waŵanaŵaniyanga ukongwa vo wangachita pakuteŵete Yehova pa nyengu yeniyi mpaka kunthazi.

18. Kumbi tasambiranji mu nkhani iyi?

¹⁸ Kumbi tasambiranji pa viŵana vitatu vo takambiskana mu nkhani iyi? Chakwamba, tawona kuti kukumbuka vinthu vamampha ndi mphasu yo Yehova wakutipaska. Ndipu kwali umoyu widu wayendanga umampha kuvuli, kweni vinthu vo tilindizga mucharu chifya, vamampha ukongwa. Chachiŵi, ŵanthu anyaki angatiguŵiska, kweni asani tasankha kuŵagowoke, tingalutirizga kuteŵete Yehova. Ndipu chachitatu, kujimba ukongwa mulandu, kungatitondekeska kuteŵete Yehova mwalikondwa. Mwaviyo, nge mo Paulo wanguchitiya nasi tikhumbika kugomezga kuti Yehova wakutigowoke.

19. Kumbi tiziŵa wuli kuti mucharu chifya, tazamukumbuka so vinthu vakali cha?

¹⁹ Tilindizga kuzija ndi umoyu wamuyaya kunthazi. Ndipu mucharu chifya chaku Chiuta, tazamukumbuka chechosi cha cho chichitiska kuti tilekengi kukondwa. Pakukamba va nyengu yeniyi, Bayibolu likamba kuti: “Vinthu vakali vazamukumbukika so cha.” (Yesa. 65:17) Aŵanaŵaniyani ŵaka fundu iyi: Anyaki aku isi, tateŵete Yehova mpaka kukota. Kweni mucharu chifya tazamuwere so ku unyamata. (Jobu 33:25) Mwaviyo, tiyeni tisimikizi mtima kuleka kuŵanaŵaniya vakuvuli. Mumalu mwaki, tiŵanaŵaniyengi ukongwa vinthu vo tilindizga mucharu chifya ndipu tichiti vosi vo tingafiska kuti nasi tizisanirikemu.