1. Kumbi ŵanthu anandi achita wuli ndi ulongozgi wazeru wa mu Bayibolu? (Nthanthi 1:20, 21)

 MU VYARU vinandi vakuwanda ukongwa kuwona abali ndi azichi ama mumalu ngo mujumpha ŵanthu anandi ndipu atiŵagaŵiya mabuku. Kumbi yimwi mukuchitapu upharazgi wenuwu? Asani mukuchitapu, panyaki mukuŵanaŵaniyapu lemba la Nthanthi lo likamba kuti zeru zidaniriza mumabalaza nga tawuni kuti ŵanthu avwisiyi ulongozgi waki. (Ŵerengani Nthanthi 1:20, 21.) Mu Bayibolu kweniso mu mabuku ngidu mwe zeru chayizu, zeru zaku Yehova. Zeru zenizi ndizu ŵanthu akhumbika kuti azisaniyi umoyu wamuyaya. Tikondwa asani munthu munyaki walonde mabuku ngidu, kweni mbanthu wosi cha wo alonde mabuku ngenanga. Ŵanthu anyaki akhumba cha kuziŵa vo Bayibolu likamba ndipu anyaki atitiseka. Yiwu aŵanaŵana kuti Bayibolu ndakali ukongwa. Penipo anyaki asuska vo Bayibolu likamba pa nkhani ya mijalidu yamampha, ndipu akamba kuti wo avwiya venivi alivi lisungu kweniso atijiwona kuti mbarunji. Kweni Yehova walutirizga kupereka zeru zaki kwaku weyosi. Mu nthowa wuli?

2. Kumbi ndi nunkhu ko tingasaniya zeru chayizu mazuŵa nganu, kweni ŵanthu anandi asankha kuchitanji?

² Nthowa yimoza yo Yehova wapereke zeru chayizu nkhuziya mu Mazu ngaki, Bayibolu. Pafufupi munthu weyosi wenalu Bayibolu. Nanga wuli mabuku ngidu ngo ngakonkhoska Bayibolu? Mabuku yanga ngasanirika muvineneru vakujumpha 1,000 ndipu titimuwonga ukongwa Yehova chifukwa cha venivi. Ŵanthu wo avwisiya, kung’anamuwa wo aŵerenga kweniso kugwiriskiya ntchitu vo asambira ayanduwa. Kweni ŵanthu anandi akhumba cha kuvwisiya kwaku Yehova. Ndipu asani akhumba kusankha  vinthu, yiwu athemba zeru zawu pamwenga za ŵanthu anyawu. Yiwu angatiwona kuti te akumaliyapu chifukwa chakuti tisankha kuvwiya vo Bayibolu likamba. Nkhani iyi, yikonkhoskengi chifukwa cho ŵanthu achitiya viyo. Kweni chakwamba, tiyeni tikambiskani mo tingasaniriya zeru zakutuliya kwaku Yehova.

3. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti tije ndi zeru chayizu?

³ Zeru zingang’anamuwa lusu lakugwiriskiya ntchitu vo tiziŵa kuti tisankhi umampha vinthu. Kweni zeru chayizu zing’anamuwa vinandi. Bayibolu likamba kuti: “Kopa Yehova ndichu chiyambi cha zeru, ndipu kuziŵa Mtuŵa Ukongwa ndiku kuvwisa vinthu.” (Nthanthi 9:10) Mwaviyo, asani tikhumba kusankha chinthu chinyaki chakukhumbika ukongwa, titenere kufufuza mo Yehova wawone vo tikhumba kusankha. Tingachita venivi mwa kusambira Bayibolu kweniso mabuku ngidu. Asani tachita viyo, tilongo kuti te ndi zeru chayizu.​—Nthanthi 2:5-7.

4. Ntchifukwa wuli Yehova pe ndiyu wangatipaska zeru chayizu?

⁴ Yehova pe ndiyu wangatipaska zeru chayizu. (Aro. 16:27) Ntchifukwa wuli tingakamba kuti iyu ndiyu Mweneku wazeru? Chakwamba, iyu ndi Mlengi ndipu waziŵa chechosi chakukwaskana ndi vo wakulenga. (Salimo 104:24) Chachiŵi, chechosi cho Yehova wachita chilongo kuti iyu ngwazeru. (Aro. 11:33) Ndipu chachitatu, ulongozgi wazeru wo Yehova wapereka, nyengu zosi utovya ŵanthu wo atiwugwiriskiya ntchitu. (Nthanthi 2:10-12) Mwaviyo, asani tikhumba kuja ndi zeru chayizu, titenere kuzomereza fundu zitatu zauneneska zenizi kuti zitilongozgengi pakusankha vinthu kweniso pa vo tichita.

5. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitika asani ŵanthu akana kuzomereza kuti zeru chayizu zituliya kwaku Yehova?

⁵ Ŵanthu anandi mucharu ichi azomereza kuti vinthu vikulengeka mwalusu kweni akamba kuti vikuchita kusambuka. Penipo anyaki akamba kuti agomezga kuti Chiuta waliku, kweni awona kuti fundu za mu Bayibolu za mwaka ndipu achita vo akhumba. Kumbi ndi vinthu wuli vo vichitika chifukwa cha venivi? Kumbi vinthu veumampha mucharu chifukwa chakuti ŵanthu athemba zeru zawu mumalu mwakuthemba zeru zaku Chiuta? Kumbi yiwu asaniya likondwa chayilu pamwenga chilindizga chakuthembeka? Vo tiwona visimikiziya fundu yauneneska yakuti: “Mu kususkana ndi Yehova mulivi zeru, kuwamu pamwenga ulongozgi.” (Nthanthi 21:30) Venivi vititiwovya kuti tilutirizgengi kuthemba Yehova kuti watipaski zeru chayizu! Kweni vachitima kuti ŵanthu anandi achita viyo cha. Chifukwa wuli?

6. Mwakukoliyana ndi Nthanthi 1:22-25, kumbi mbayani wo ajala makutu ngawu asani zeru chayizu zidaniriza?

⁶ Ŵanthu anandi ajala makutu ngawu asani zeru chayizu “zidaniriza mumsewu.” Mwakukoliyana ndi vo Bayibolu likamba, pe magulu ngatatu nga ŵanthu ambula zeru: “ambula kuziŵa vinandi,” ‘akunyoza’ ndipuso “azereza.” (Ŵerengani Nthanthi 1:22-25.) Sonu tiyeni tikambiskani ukongwa vo vichitiska kuti ŵanthu ŵenaŵa akanengi zeru zaku Chiuta kweniso vo tingachita kuti tileki kuja nge yiwu.

7. Ntchifukwa wuli ŵanthu anyaki asankha kulutirizga kuja “ambula kuziŵa vinandi”?

⁷ “Ambula kuziŵa vinandi” mbanthu wo agomezga chechosi cho ŵavwa ndipu alandizgika mwambula kusuzga. (Nthanthi 14:15) Kanandi tikumana ndi ŵanthu aviyo mu uteŵeti. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani va ŵanthu mamiliyoni nganandi wo alandizgika ndi alongozgi  achisopa pamwenga andali. Anyaki aguŵa asani aziŵa kuti alongozgi ŵenaŵa aŵapusikanga. Kweni ŵanthu wo azumbulika pa Nthanthi 1:22 asankha kulutirizga kuja ambula kuziŵa vinandi chifukwa atanja venivi. (Yere. 5:31) Yiwu atanja kuchita vo akhumba ndipu akhumba cha kusambira vo Bayibolu likamba pamwenga kuvwiya marangu ngaki. Anandi atuvwa nge mo wavwiya munthukazi munyaki wakwanja kusopa wa ku Canada, yo wangukambiya Kaboni munyaki kuti: “Asani wasembi widu watitilandizga, mbwenu suzgu ndaki, isi cha!” Isi tikhumba cha kuyezga ŵanthu wo asankhiya dala kuleka kuvwiya zeru zaku Chiuta!​—Nthanthi 1:32; 27:12.

8. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kusaniya zeru?

⁸ Bayibolu lititichiska kuti tingajanga ambula kuziŵa vinandi cha kweni “[tije] ŵara ukongwa pa kuvwisa vinthu.” (1 Akori. 14:20) Tisaniya zeru asani tigwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu pa umoyu widu. Asani tichita viyo, tiwona mo fundu za mu Bayibolu zititiwovye kukhwecha masuzgu ndipuso zititiwovya kusankha vinthu mwazeru. Tingachita umampha kuwona mo tilutiya panthazi pa chigaŵa chenichi. Mwakuyeruzgiyapu, asani musambira Bayibolu ndipuso muwungana kweni mwechendajipereki kwaku Yehova ndi kubatizika, mutenere kuŵanaŵaniya vo mungachita kuti mufiski chilatu chenichi. Asani tikubatizika, kumbi ndisi apharazgi kweniso asambizi alusu a uthenga wamampha? Kumbi vo tisankha vilongo kuti tigwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu? Kumbi tilongo mijalidu ya Chikhristu asani tichita vinthu ndi anyidu? Asani tiwona kuti tikhumbika kusintha pa chigaŵa chinyaki, titenere kuŵanaŵaniya ukongwa fundu zaku Yehova zo ‘zitimupaska zeru yo waleka kuziŵa vinandi.’​—Salimo 19:7.

9. Kumbi ŵanthu ‘akunyoza’ alongo wuli kuti akana zeru chayizu?

⁹ Gulu lachiŵi la ŵanthu wo akana zeru zaku Chiuta, mbanthu ‘akunyoza.’ Nyengu zinyaki tikumana ndi ŵanthu aviyo asani tipharazga. Yiwu atanja kunyoza anyawu. (Salimo 123:4) Bayibolu lingutcheŵeske limu kuti mu mazuŵa ngakumaliya kwazamukuŵa ŵanthu anandi akunyoza. (2 Petu. 3:3, 4) Nge mo ve nge ndi akosanu aku Loti yo wenga munthu murunji, mazuŵa nganu ŵanthu anyaki avwisiya cha vo Chiuta watcheŵeska. (Gene. 19:14) Anandi atiŵaseka ŵanthu wo agwiriskiya ntchitu fundu za mu Bayibolu. Akunyoza achita “vinthu vakunyoza Chiuta mwakulondo makhumbiru ngawu.” (Yuda 7, 17, 18) Mphakuvwika kuti vo Bayibolu likamba vakukwaskana ndi ŵanthu akunyoza, viyanana ndi vo akugaruka kweniso ŵanthu anyaki wo akana Yehova achita!

10. Mwakukoliyana ndi Salimo 1:1, kumbi tingachita wuli kuti tileki kuja akunyoza?

¹⁰ Kumbi tingachita wuli kuti tileki kuja akunyoza? Tikhumbika cha kucheza ndi ŵanthu wo atanja kudandawula pa chechosi. (Ŵerengani Salimo 1:1.) Venivi ving’anamuwa kuti titenere cha kuvwisiya pamwenga kuŵerenga chechosi cha ŵanthu akugaruka. Titenere kuphwere kuti tingayambanga cha kuja ndi mtima wa kudinginyika pa chechosi, kukayikiya mo Yehova wachitiya vinthu kweniso asani walongozga nadi gulu laki ndipuso ulongozgi wo gulu laki lititipaska. Kuti tikhwechi venivi, titenere kujifumba kuti: ‘Kumbi nditanja kudinginyika asani talonde ulongozgi wasonu pamwenga asani gulu lasintha mo tavwiyanga fundu zinyaki? Kumbi nditanja kuŵasaniliya vifukwa abali wo alongozga?’ Asani tichitapu kanthu mwaliŵi kuti tisinthi nkharu zenizi Yehova wakondwengi nasi.​—Nthanthi 3:34, 35.

11. Kumbi ŵanthu “azereza” atiziwona wuli fundu za mijalidu yamampha zaku Yehova?

 ¹¹ Gulu lachitatu la ŵanthu wo akana zeru mbanthu “azereza.” Yiwu mbazereza chifukwa chakuti akana kugwiriskiya ntchitu fundu za mijalidu yamampha zaku Chiuta. Yiwu achita vo awona kuti vamampha mumasu mwawu. (Nthanthi 12:15) Ŵanthu aviyo akana Yehova, yo ndi Mweneku wazeru. (Salimo 53:1) Asani takumana nawu mu upharazgi, kanandi atitisuska ukongwa chifukwa chakuti tilondo fundu za mu Bayibolu. Kweni yiwu angatipaska cha umoyu wamampha. Bayibolu likamba kuti: “Muzereza wangazisaniya cha zeru chayizu, ndipu iyu walivi chechosi chakuti wakambi pageti la tawuni.” (Nthanthi  24:7) Ŵanthu azereza angatipaska ulongozgi wazeru cha. Ndipu mphakuvwika kuti Yehova watititcheŵeska kuti “[tije] kutali ndi munthu muzereza”!​—Nthanthi 14:7.

12. Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tikanengi kuchita vinthu nge ŵanthu azereza?

¹² Mwakupambana ndi ŵanthu wo atinkha ulongozgi waku Chiuta, isi titanja kusambira mo Chiuta waŵanaŵaniya kusazgapu fundu zaki za mijalidu yamampha. Tingaziyanja ukongwa fundu zenizi asani tingayeruzgiya vo vichitika chifukwa cha kuvwiya kweniso kuleka kuvwiya. Mwaviyo, muwonengi masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu chifukwa chakuti akana akuvwiya ulongozgi wazeru waku Yehova. Ndipu pavuli paki muŵanaŵaniyengi umoyu wamampha wo mwenawu chifukwa chakuti muvwiya Chiuta.—Salimo 32:8, 10.

13. Kumbi Yehova wachita kutitichichizga kuti tivwiyengi ulongozgi waki wazeru?

¹³ Yehova wapereka zeru zaki ku ŵanthu wosi kweni wachichizga weyosi cha kuti wazilondongi. Iyu wakonkhoska waka vo vichitika asani ŵanthu aleka kuvwiya zeru zaki. (Nthanthi 1:29-32) Ŵanthu wo asankha kuleka kuvwiya Yehova “akumanengi ndi masuzgu chifukwa cha nthowa yawu.” Yiwu angakumana ndi masuzgu nge urwirwi ukulu ndipu pakumaliya paki Yehova wazakuŵabaya. Kweni ŵanthu wo avwiya ulongozgi wazeru waku Yehova ndipuso kuwugwiriskiya ntchitu, iyu watiŵalayizga kuti: “Munthu yo watindivwisiya wajengi mwakuvikilirika ndipu watimbanyizgikengi cha chifukwa chakopa soka.”​—Nthanthi 1:33.

14-15. Kumbi tisambiranji pa Nthanthi 4:23?

¹⁴ Nyengu zosi tiyanduwa asani tigwiriskiya ntchitu zeru zaku Chiuta. Nge mo tasambiriya, ulongozgi wazeru wo Yehova wapereka ngwambula kusuzga kuwusaniya. Mwakuyeruzgiyapu, mubuku losi la Nthanthi, Yehova watitipaska ulongozgi wambula kuguga wo ungatiwovya pa umoyu widu asani titiwugwiriskiya ntchitu. Tiyeni tikambiskanepu waka vakuwoniyapu vinayi.

¹⁵ Vikiliyani mtima winu wakuyeruzgiya. Bayibolu likamba kuti: “Pa vinthu vosi vo utivivikiliya, uvikiliyi ukongwa mtima waku, chifukwa ndimu mwe akasupi a umoyu.” (Nthanthi 4:23) Ŵanaŵaniyani vo tikhumbika kuchita kuti  tivikiliyi mtima widu chayiwu. Titenere kurya chakurya chamampha, kuchita ma ekisasayizi kweniso kukhwecha nkharu ziheni. Tichita so vinthu vinyaki vakuyanana ndi venivi kuti tivikiliyi mtima widu wakuyeruzgiya. Zuŵa lelosi tisambira Mazu ngaku Chiuta. Tinozgeke maunganu, kusanirikapu kweniso kumukapu. Titanja kupharazga kweniso tikhwecha kuja ndi mijalidu yiheni, mwakuja masu ndi chechosi cho chingananga maŵanaŵanu ngidu, nge kuwonere vinthu viheni ndipuso kucheza ndi ŵanthu aheni.

16. Ntchifukwa wuli lemba la Nthanthi 23:4, 5 le ndi ulongozgi wakovya ukongwa kwaku isi mazuŵa nganu?

¹⁶ Mukhorwengi ndi vo mwenavu. Bayibolu lipereka ulongozgi wakuti: “Ungajivukisanga ndi ntchitu cha kuti usaniyi chuma. . . . Asani utichilereseska ndi masu ngaku, chisanirikengi kuti palivi, pakuti chimengi mapapa nge nombu, ndipu chiphululukiyengi kumitambu.” (Nthanthi 23:4, 5) Chuma ndipuso katundu, vimala. Kweni mazuŵa nganu, ŵanthu anandi akukhupuka ndipuso akavu afipiya ukongwa mtima mo angasaniriya ndalama. Ndichu chifukwa chaki kanandi achita vinthu vo vinanga mbiri yawu, ubali wawu ndi ŵanthu anyaki kweniso chinanga ndi umoyu wawu. (Nthanthi 28:20; 1 Timo. 6:9, 10) Kweni isi zeru chayizu zititiwovya kuti tiwonengi ndalama mwakwenere. Ndipu venivi vititiwovya kuti tileki kuja ambunu, kweni tikhorwengi ndipuso kukondwa ndi vo te navu.​—Waku. 7:12.

17. Nge mo pakambiya pa Nthanthi 12:18, kumbi tingachita wuli kuti tije ndi “lilimi la munthu wazeru”?

¹⁷ Muŵanaŵaniyengepu dankha mwechendalongoro. Asani tingaleka kuphwere, mazu ngidu ngangaŵapweteka ukongwa anyidu. Bayibolu likamba kuti: “Mazu ngakukambika mwambula kuŵanaŵana umampha, ngagwaza nge lipanga, kweni lilimi la munthu wazeru lichizga.” (Nthanthi 12:18) Titovya kuti paŵi chimangu asani tikhwecha kukamba vinthu viheni vakukwaskana ndi ŵanthu anyaki. (Nthanthi 20:19) Asani tikhumba kuti mazu ngidu ngachizgengi anyidu mumalu mwa kuŵapweteka, titenere kuŵerenga kweniso kuŵanaŵaniyapu Mazu ngaku Chiuta kaŵikaŵi. (Luka 6:45) Ndipu asani tilunguruka pa vo Bayibolu likamba, mazu ngidu ngajengi nge “kasupi wazeru” ndipu ngangasisipuwa anyidu.—Nthanthi 18:4.

18. Kumbi kugwiriskiya ntchitu lemba la Nthanthi 24:6 kungatiwovya wuli mu uteŵeti?

 ¹⁸ Muvwiyengi ulongozgi. Bayibolu lipereka ulongozgi wakovya wakuti: “Chita nkhondu yaku ndi ulongozgi wazeru, ndipu asani pe ŵanthu anandi wo apereka ulongozgi vinthu vitenda umampha.” (Nthanthi 24:6, mazu ngamumphata) Kumbi kugwiriskiya ntchitu fundu ya pa lemba ili kutitiwovya wuli kuja apharazgi kweniso asambizi alusu? Mumalu mwa kupharazga ndipuso kusambiza mo isi tikhumbiya, titesesa kulondo masachizgu ngo tipaskika. Tilonde ulongozgi wazeru pa maunganu ngidu, ko tisambira mo ŵanthu anyaki asambiziya umampha kutuliya mu Bayibolu. Kusazgiyapu yapa, gulu laku Yehova lititipaska mabuku kweniso mavidiyo, vo vingawovya ŵanthu kuti alivwisi umampha Bayibolu. Kumbi yimwi musambira mo mungagwiriskiya ntchitu vidya venivi mwalusu?

19. Kumbi yimwi mutuvwa wuli chifukwa cha zeru zo Yehova wapereka? (Nthanthi 3:13-18)

¹⁹ Ŵerengani Nthanthi 3:13-18. Tiwonga ukongwa chifukwa cha ulongozgi wamampha wo we mu Mazu ngaku Chiuta! Kukamba uneneska, vinthu vatingi vitiyendiyengi umampha cha pakaŵengevi ulongozgi wenuwu. Mu nkhani iyi, tawona vakuyeruzgiyapu vinyaki va ulongozgi wakovya wo we mubuku la Nthanthi. Ndipu mu Bayibolu losi mwe ulongozgi wazeru wakutuliya kwaku Yehova. Mwaviyo, tiyeni tiyesesengi kugwiriskiya ntchitu ulongozgi waki pa umoyu widu wa zuŵa ndi zuŵa. Ŵanthu anandi mucharu ichi, awona kuti zeru zaku Chiuta zambula kovya, kweni isi tisimikiza kuti “ŵanthu wo atizikolesa mwanthazi adanikengi kuti mbakukondwa.”