1. Kumbi mungelu wakambanji, nanga isi vititikwaska wuli?

 ASANI mungelu wangakhumba kulongoro namwi, kumbi mungavwisiya? Mazuŵa nganu mungelu walongoro “ku mtundu wewosi, fuku lelosi, lilimi lelosi ndipuso ku ŵanthu wosi.” Kumbi iyu wakambanji? Iyu wakamba kuti: “Wopani Chiuta ndi kumupaska unkhankhu . . . Sopani Yo wakupanga kuchanya, [ndi] charu chapasi.” (Chivu. 14:​6, 7) Yehova ndi Chiuta yija wauneneska yo munthu weyosi watenere kumusopa. Tiwonga ukongwa kuti iyu wakutipaska mwaŵi wapade wakuti timusopengi munyumba yaki yakusopiyamu yauzimu!

2. Kumbi nyumba yakusopiyamu yauzimu yaku Yehova ntchinthu wuli? (Wonani bokosi lakuti “ Vo Nyumba Yakusopiyamu Yauzimu Ying’anamuwa Cha.”)

² Kumbi nyumba yakusopiyamu yauzimu ndi vinthu wuli, nanga tingavisaniya pani vinthu vo vikonkhoska nyumba yeniyi? Nyumba yakusopiyamu yauzimu ndi nyumba chayiyu cha. Ndi ndondomeku yo Yehova wakujalikiska kuti ŵanthu amusopengi mwakuzomerezeka kuziya musembi yaku Yesu. Wakutumika Paulo wangukonkhoska vinandi pa nkhani yeniyi mukalata yo wangulembe Akhristu Achiheberi, a mu nyengu ya akutumika wo ajanga ku Yudeya. b

3-4. Kumbi Paulo wangukamba kuti Akhristu Achiheberi ku Yudeya atondekanga kuchitanji, nanga wanguŵawovya wuli?

³ Ntchifukwa wuli Paulo wangulembe kalata Akhristu Achiheberi a ku Yudeya? Watenere kuti wanguŵalembe kalata yeniyi pa vifukwa viŵi. Chakwamba, wakhumbanga kuti waŵachiski.  Ŵechendaje Akhristu, anandi angulereke mu Chiyuda. Alongozgi a chisopa cha Chiyuda cho ŵengamu kali, atenere kuti aŵanyozanga chifukwa chakuti anguja Akhristu. Chifukwa wuli? Chifukwa Akhristu ŵengavi nyumba yakusopiyamu yakuti asopiyengemu, guŵa la sembi kuti aperekiyengepu sembi kwaku Chiuta kweniso ŵengavi asembi. Venivi vatingi viŵagongowesengi akusambira aku Khristu kweniso kudeweza chivwanu chawu. (Ahe. 2:1; 3:​12, 14) Anyaki atenere kuti anguŵanaŵanapu vakuti awere ku Chiyuda.

⁴ Chachiŵi, Paulo wangukamba kuti Akhristu Achiheberi ŵenaŵa atondekanga kuchita phamphu kuti avwisi vinthu vasonu pamwenga fundu zandimba kung’anamuwa “chakurya chakukhoma” chakutuliya mu Mazu ngaku Chiuta. (Ahe. 5:​11-14) Viwoneka kuti anyaki mwa Akhristu ŵenaŵa alondonga mbwenu Dangu laku Mozesi. Kweni wakutumika Paulo wangukonkhoska kuti, sembi zo zaperekekanga mwakulondo Dangu laku Mozesi zatuziyangapu limu cha maubudi nga ŵanthu. Chifukwa cha venivi, Dangu ‘linguŵikika pamphepeti.’ Mwaviyo, Paulo wangulutirizga kuŵasambiza fundu zandimba zenizi. Iyu wangukumbusa Akhristu anyaki “chilindizga chamampha” cho ŵenga nachu chifukwa cha sembi yaku Yesu yo yatingi yiŵawovyengi nadi kundere “kufupi ndi Chiuta.”—Ahe. 7:​18, 19.

5. Kumbi isi tikhumbika kuvwisanji mu buku la Aheberi, nanga ntchifukwa wuli?

⁵ Paulo wangukonkhoske Akhristu anyaki Achiheberi kuti nthowa yo asopiyanga Chiuta nge Akhristu yenga yamampha ukongwa kuluska nthowa yo Ayuda asopiyanga Yehova. Mo Ayuda asopiyanga mwakukoliyana ndi Dangu venga ŵaka ‘chithuthuzi cha vinthu vo vituza, kweni vinthu chayivu venga mwaku Khristu.’ (Ako. 2:17) Chithuthuzi cha chinthu chilongo ŵaka mo chinthu cho chiwoneke kweni ntchinthu chayichu cha. Mwakuyanana ŵaka, mo Ayuda asopiyanga chenga ŵaka chithuthuzi cha vinthu chayivu vo vatingi vichitikengi. Tikhumbika kuvwisa ndondomeku yo Yehova wakujalikisa kuti maubudi ngidu ngagowokereki ndi chilatu chakuti timusopengi mwakuzomerezeka. Nge mo buku la Aheberi likonkhoske, tiyeni tiwoni kupambana pakati pa ‘chithuthuzi,’ kung’anamuwa (Mo Ayuda asopiyanga) ndi vinthu “chayivu” kung’anamuwa (Mo Akhristu asope). Kuchita viyo, kutiwovyengi kuyivwisa umampha nyumba yakusopiyamu yauzimu kweniso mo yititikwaskiya.

6. Kumbi chihema achigwiriskiyanga ntchitu wuli?

⁶ Mo Ayuda asopiyanga. Paulo wangukonkhoska ukongwa va chihema cho Mozesi wangujintha mu 1512 B.C.E. (Wonani tchati yakuti “Mo Ayuda Asopiyanga—Mo Akhristu Asope.”) Chihema chenga chinyumba cha nge hema cho Ayisirayeli anyamuwanga kutuwa malu nganyaki ndi kuluta nachu malu nganyaki. Yiwu anguchigwiriskiya ntchitu kwa vyaka pafufupi 500 mpaka po nyumba yakusopiyamu yinguzengeke ku Yerusalemu. (Eki. 25:​8, 9; Nume. 9:22) “Chihema chakukumanaku” chenichi ngenga malu ngo Ayisirayeli alutangaku kuti akapempheri kwaku Chiuta, akapereki sembi zawu kweniso kuti akasopi Chiuta. (Eki. 29:​43-46) Kweni chihema chenichi chamiyanga so chinthu chinyaki chapade kwa Akhristu.

7. Kumbi nyumba yakusopiyamu yauzimu yikuŵaku zukwanji?

⁷ Mo Akhristu asope. Chihema cha mu nyengu yakali chenga “chithuthuzi cha vinthu vakuchanya,” ndipu chamiyanga nyumba yakusopiyamu yikulu yauzimu yaku Yehova. Paulo wangukamba kuti “chihema chenichi ntchakuyeruzgiyapu cha mu nyengu yinu.” (Ahe. 8:5; 9:9) Mwaviyo, pa nyengu yo walembiyanga Akhristu Achiheberi, ndipu nyumba yakusopiyamu yauzimu yayamba kali kugwira ntchitu. Nyumba iyi yikuŵaku mu 29 C.E. Mu chaka chenichi, Yesu wangubatizika, wangusankhika ndi mzimu wakupaturika kweniso wangwamba kuteŵete nge “wasembi mura ukongwa” waku Yehova munyumba yakusopiyamu yauzimu. c—Ahe. 4:14; Machi. 10:​37, 38.

8-9. Mwakukoliyana ndi Aheberi 7:​23-27, kumbi pe kupambana kukulu wuli pakati pa asembi ŵara ŵa Ayisirayeli ndi Wasembi Mura ukongwa Yesu Khristu?

⁸ Mo Ayuda asopiyanga. Wasembi mura wamiyanga ŵanthu wosi pa masu paku Chiuta. Wasembi mura wakwamba wa Ayisirayeli wenga Aroni ndipu wangusankhika ndi Yehova pa nyengu yo apatuliyanga chihema. Nge mo Paulo wangukonkhoske, “anandi wo aŵanga pa udindu nge asembi aserenga mumalu mwa ŵanthu anyaki chifukwa chakuti nyifwa yaŵatondekesanga kulutirizga kuŵa asembi.” d (Ŵerengani Aheberi 7:​23-27.) Ndipuso chifukwa chakuti asembi ŵara ŵenaŵa ŵenga ambula kufikapu, yiwu akhumbikanga kupereka sembi za maubudi ngawu. Uku nkhupambana kukulu ko kulipu pakati pa asembi ŵara ŵa Ayisirayeli ndi Wasembi Mura ukongwa Yesu Khristu.

⁹ Mo Akhristu asope. Nge Wasembi Mura widu, Yesu Khristu ndi “mteŵeti . . . wa hema launeneska lo likujinthika ndi Yehova, munthu cha.” (Ahe. 8:​1, 2) Paulo wangukonkhoska kuti “pakuti [Yesu] walutirizgengi kuŵa ndi umoyu mpaka muyaya, palivi munthu yo wangasere mumalu mwaki nge wasembi.” Paulo wangukamba so kuti Yesu ‘ngwambula kufipiskika, ngwakupambana ndi ŵanthu akubuda,’ kweniso mwakupambana ndi asembi ŵara a mu nyengu ya Ayisirayeli, “iyu wakhumbika cha kupereka sembi zuŵa lelosi” chifukwa cha maubudi ngaki. Sonu tiyeni tiwoni mphambanu pakati pa maguŵa nga sembi nga mu nyengu Ayuda kweniso sembi zo aperekanga ndi mo Akhristu asope.

10. Kumbi sembi zo zaperekekanga pa guŵa la sembi lamkuŵa zalongonganji?

¹⁰ Mo Ayuda asopiyanga. Panthazi pa khomu la chihema penga guŵa la sembi lamkuŵa lo aperekiyapu sembi zanyama kwaku Yehova. (Eki. 27:​1, 2; 40:29) Kweni sembi zenizi zawovyanga cha kuti ŵanthu agowokereke limu maubudi ngawu. (Ahe. 10:​1-4) Sembi zo zaperekekanga  nyengu zosi pa chihema zamiyanga sembi yimoza yo yatingi yiziwovyengi kuti maubudi nga ŵanthu wosi ngagowokereke limu.

11. Kumbi ndi guŵa la sembi nili lo Yesu wanguperekiyapu umoyu waki nge sembi? (Aheberi 10:​5-7, 10)

¹¹ Mo Akhristu asope. Yesu wanguziŵa kuti Yehova wangumutuma pacharu kuti wazipereki sembi umoyu waki kuti wawombo ŵanthu wosi. (Mate. 20:28) Mwaviyo pa ubatizu waki, Yesu wangujipereka kuti wachitengi khumbu laku Yehova. (Yoha. 6:38; Aga. 1:4) Guŵa la sembi lo Yesu wanguperekiyapu sembi ya umoyu waki lamiyanga khumbu laku Chiuta. Ndipu khumbu laku Chiuta lenga lakuti Mwana waki wapereki sembi umoyu waki wakufikapu nge munthu. Yesu wangupereka umoyu waki “kamoza pe mbwenu mpaka muyaya” kuti wabenekere kwamuyaya maubudi nga munthu weyosi yo we ndi chivwanu mwaku Khristu. (Ŵerengani Aheberi 10:​5-7, 10.) Sonu tiyeni tikambiskani vo vinthu vinyaki vo vasanirikanga mukati mwa chihema vamiyanga.

12. Kumbi ndiyani yo waserenga muvipinda vosi va muchihema?

¹² Mo Ayuda asopiyanga. Chihema kweniso nyumba zakusopiyamu zo zinguzengeka ku Yerusalemu, zayanananga mukati mwaki. Mukati mwenga vipinda viŵi vo vaziŵikanga kuti “Malu Ngakupaturika” kweniso “Malu Ngakupaturika Ukongwa.” Ndipu ketani yo yenga pakati ndiyu yagaŵanga vipinda venivi. (Ahe. 9:​2-5; Eki. 26:​31-33) Mu Malu Ngakupaturika mwenga chakuŵikapu nyali chagolidi, guŵa la sembi lakuwotchiyapu vakununkhira ndipuso thebulu lakuŵikapu viŵandi vakulongo. “Asembi  akusankhika” pe ndiwu azomerezekanga kusere mumalu ngenanga kuti achiti uteŵeti wawu wakupaturika. (Nume. 3:​3, 7, 10) Mu Malu Ngakupaturika Ukongwa mwenga bokosi la phanganu la golidi lo lamiyanga kuŵapu kwaku Yehova. (Eki. 25:​21, 22) Wasembi mura pe ndiyu wazomerezekanga kujumpha ketani ndi kusere mu Malu Ngakupaturika Ukongwa kamoza pachaka, pa Zuŵa Lakubenekere Maubudi. (Levi. 16:​2, 17) Chaka chechosi waserenga muchipinda chenichi ndi ndopa zanyama kuti wakabenekere maubudi ngaki kweniso nga mtundu wosi wa Ayisirayeli. Pati pajumpha nyengu, mwakugwiriskiya ntchitu mzimu wakupaturika, Yehova wanguvumbuwa vo vinthu va muchihema vamiyanga.—Ahe. 9:​6-8. e

13. Mwakukoliyana ndi mo Akhristu asope, kumbi Malu Ngakupaturika ndi Malu Ngakupaturika Ukongwa muchihema vimiyanji?

¹³ Mo Akhristu asope. Akusambira amanavi aku Khristu akusankhika ndi mzimu wakupaturika, ndipu ŵenaŵa ŵe pa ubwezi wapade ndi Yehova. Akhristu yaŵa akwana 144,000 ndipu amuteŵete limoza ndi Yesu kuchanya. (Chivu. 1:6; 14:1) Malu Ngakupaturika nga muchihema ngamiya kuti Akhristu akusankhika aja ŵana auzimu aku Chiuta pa nyengu yo ŵeche pacharu chapasi. (Aro. 8:​15-17) Malu Ngakupaturika Ukongwa ngamiya kuchanya ko Yehova waja. “Ketani” yo yagaŵanga Malu Ngakupaturika ndi Malu Ngakupaturika Ukongwa yimiya liŵavu laumunthu laku Yesu lo lamutondekesanga kuluta kuchanya nge Wasembi Mura ukongwa wa nyumba yakusopiyamu yauzimu. Pakupereka umoyu waki nge sembi yakuwombole ŵanthu wosi, Yesu wakuŵajuliya nthowa yakuluta kuchanya Akhristu wosi akusankhika. Yiwu nawu akhumbika kuleka liŵavu lawu laumunthu kuti akalonde mphotu yawu kuchanya. (Ahe. 10:​19, 20; 1 Akori. 15:50) Yesu wati wayusika, wakusere mu Malu Ngakupaturika Ukongwa nga nyumba yakusopiyamu yauzimu, mo Akhristu wosi akusankhika atimulondo.

14. Mwakukoliyana ndi Aheberi 9:​12, 24-26, ntchifukwa wuli ndondomeku ya nyumba yakusopiyamu yauzimu yaku Yehova njamampha ukongwa kuluska mo Ayisirayeli asopiyanga Yehova?

¹⁴ Yapa tawona kuti vo Yehova wakunozga pakusopa kwauneneska kuziya mu sembi yaku Yesu kweniso ndondomeku ya usembi waku Yesu Khristu vapachanya ukongwa. Wasembi mura mu nyengu ya Ayisirayeli, waserenga mu Malu Ngakupaturika Ukongwa ngakupangika ndi manja nga ŵanthu ndipu waserenga mwenumu ndi ndopa za sembi za nyama. Kweni Yesu “wakusere kuchanya chayiku” ngo ndi malu ngakupaturika ukongwa kuti wakawoneke pa masu paku Yehova. Kwenuku wangupereka mtengu wa sembi yo wangupereka pa nyengu yo wenga pacharu “kuti watuzgepu ubudi kuporote mu sembi yaki.” (Ŵerengani Aheberi 9:​12, 24-26.) Sembi yaku Yesu, yitovya kuti maubudi ngidu ngagowokereke limu kwamuyaya. Nge mo tiwoniyengi kwali chilindizga chidu ntchakuluta kuchanya pamwenga kuzija pacharu chapasi, tosi tingasopa Yehova munyumba yaki yakusopiyamu yauzimu.

15. Kumbi mbayani wo ateŵetiyanga mubalaza la chihema?

¹⁵ Mo Ayuda asopiyanga. Chihema chenga ndi balaza limoza. Balaza ili ngenga malu ngakulu ngo angungazunguliza ndi mpanda ndipu asembi achitiyangamu uteŵeti wawu. Mubalaza ili mwenga guŵa la sembi lamkuŵa lakuperekiyapu sembi zakupiriza kweniso beseni lamkuŵa lo mwajanga maji lo asembi asambiyangamu ŵechendayambi kuchita uteŵeti wawu wakupaturika. (Eki. 30:​17-20; 40:​6-8) Nyumba zakusopiyamu zo zinguzengeka pavuli paki, zenga so ndi balaza lakubwalu mo ŵanthu wo ŵenga asembi cha amanga ndi kusopa Chiuta.

16. Kumbi mbayani wo ateŵete mubalaza lamukati kweniso mubalaza lakubwalu la nyumba yakusopiyamu yauzimu?

 ¹⁶ Mo Akhristu asope. Ŵechendaluti kuchanya kuti akateŵete nge asembi limoza ndi Yesu, akusankhika wo ŵeche pacharu chapasi, ateŵete mwakugomezgeka mubalaza lamukati la nyumba yakusopiyamu yauzimu pacharu chapasi. Beseni likulu la maji lo lajanga muchihema kweniso munyumba yakusopiyamu, litiŵakumbusa Akhristu ŵenaŵa kweniso Akhristu wosi kuti atenere kulutirizga kuja ndi mijalidu yamampha kweniso kuja akutowa mwauzimu. Nanga a “mzinda ukulu” wo atovya mwakugomezgeka abali akusankhika aku Khristu, ateŵete malu nanga? Wakutumika Yohane wanguwona kuti yiwu “anguma panthazi pa mpandu waufumu.” Kung’anamuwa mubalaza lakubwalu la nyumba yakusopiyamu yauzimu pacharu chapasi mo “[Chiuta] atimuchitiya uteŵeti wakupaturika msana ndi usiku munyumba yaki yakusopiyamu.” (Chivu. 7:​9, 13-15) Kukamba uneneska tikhumbika kumuwonga Yehova chifukwa cha ndondomeku ya kusopa kwauneneska!

17. Kumbi ndi sembi wuli zo tipereka kwaku Yehova?

¹⁷ Mazuŵa nganu Akhristu apereka sembi kwaku Yehova mwakugwiriskiya ntchitu nyengu yawu, nthazi kweniso vinthu vakuliŵawu vo ŵenavu pakumuteŵete. Wakutumika Paulo wangukambiya Akhristu Achiheberi kuti “nyengu zosi tiperekengi sembi yakuthamika kwaku Chiuta, yo ntchipasu cha milomu yidu yo yizomereza zina laki pakweru.” (Ahe. 13:15) Tingalongo kuti tiwonga mwaŵi wo tenawu wakusopa Yehova, mwakupereka sembi zamampha ukongwa kwaku iyu.

18. Mwakukoliyana ndi Aheberi 10:​22-25, kumbi ndi vinthu wuli vo tikhumbika kuchita nyengu zosi, nanga tikhumbika cha kuluwanji?

¹⁸ Ŵerengani Aheberi 10:​22-25. Kukumaliya kwa kalata yo wangulembe Aheberi, Paulo wangukamba vinthu vo tikhumbika kuchita nyengu zosi pakusopa Yehova. Vinthu vaki nkhupemphera kwaku Yehova, kupharazga, kuwungana kweniso kuchiskana “ukongwa po [tiwona] kuti zuŵa [laku Yehova] le pafupi.” Kukumaliya kwa buku la Chivumbuzi, mungelu waku Yehova wakamba mazu ngakuti: “Sopa Chiuta!” (Chivu. 19:10; 22:9) Mazu ngenanga watingakamba kaŵi kulongo kuti kuchita venivi nkhwakukhumbika ukongwa! Mwaviyo, tingaluwanga cha fundu zandimba zenizi zakukwaskana ndi nyumba yakusopiyamu yikulu yauzimu yaku Yehova kweniso mwaŵi wo tenawu wakusopa Chiuta widu!