Kwa vyaka 40 pa nyengu yosi yo Ayisirayeli ŵenga muchipululu, kanandi aryanga mana. (Eki. 16:35) Maulendu ngaŵi Yehova wanguŵapaska so tiyuni ta kambuŵi. (Eki. 16:​12, 13; Nume. 11:31) Chinanga kuti venga viyo, Ayisirayeli aryanga so vakurya vinyaki.

Mwakuyeruzgiyapu, nyengu zinyaki Yehova walongozganga ŵanthu ŵaki kuti asaniyi “malu ngakuti apumuliyepu” ndipu kumalu ngenanga kwasanirikanga maji kweniso vakurya vinyaki. (Nume. 10:33) Nganyaki mwa malu ngenanga kwenga ku Elimu, “ko kwenga akasupi 12 a maji ndipuso vimiti 70 va kantchindi.” (Eki. 15:27) Vimiti venivi vitenere kuti venga mtundu unyaki wa vimiti va kantchindi vo vipasa vipasu vakuti ŵanthu angarya (Phoenix dactylifera). Buku linyaki likamba kuti vimiti va kantchindi venivi vo “vime mumalu ngakupambanapambana, . . . ntchakurya cho chisanirika ukongwa muchipululu. Vipasu va vimiti venivi vija chakurya ndipu vipereka so mafuta kweniso mduzi ku ŵanthu mamiliyoni nganandi.”—Plants of the Bible.

Ayisirayeli atenere so kuti anguma pa kasupi munyaki mukulu yo mazuŵa nganu wadanika kuti Feiran, ndipu wasanirika muchigaŵa cha Dambu la Feiran. a Buku linyaki likamba kuti dambu lenili, “nditali makilomita 130 ndipu ndimoza mwa madambu ngatali ukongwa, ngakutowa kweniso lakuziŵika ukongwa pa madambu nga ku Sinai.” Buku ili likamba so kuti: “Asani munthu wangayenda mtunda pafufupi makilomita 45 kutuwa po dambu lenili likumana ndi nyanja, mbwenu wafikengi pa Kasupi wa Feiran. Kasupi mwenuyu ndi mtali makilomita pafufupi 4.8. Malu ngenanga nge ndi vimiti vinandi va kantchindi ndipu ngakutowa ukongwa mwakuti ŵanthu akamba kuti ngayanana ndi munda wa Edeni. Kwa vyaka masawuzandi nganandi ŵanthu atuza ku malu ngenanga chifukwa cha vimiti va kantchindi vinandi vo visanirika kwenuku.”—Discovering the World of the Bible.

Pa nyengu yo Ayisirayeli atuwanga ku Ijipiti, angupinga fulawu wakukaska, viyaŵi vakukaskiyamu, ndipu atenere so kuti angupinga tirigu ndi mafuta. Kweni vinthu venivi venga vakuti vingaja kwa nyengu yitali cha. Ayisirayeli angupinga so “mbereri ndipuso ng’ombi. Viŵetu vawu venga vinandi ukongwa.” (Eki. 12:​34-39) Chinanga kuti venga viyo, chifukwa chakuti muchipululu ngenga malu ngakusuzga kujamu, viŵetu vinandi vatingi vifwengi. Vinyaki aryanga penipo vinyaki aviperekanga sembi kwaku Yehova. Ndipu nyengu zinyaki aperekanga sembi zenizi kwa achiuta aboza. b (Machi. 7:​39-43) Kweni Ayisirayeli  aŵetanga mbwenu mbereri kweniso ng’ombi. Ndipu tiziŵa venivi chifukwa cha vo Yehova wangukambiya ŵanthu ŵaki pa nyengu yo anguleka kumuvwiya. Iyu wanguŵakambiya kuti: “Ŵana ŵinu anthulumi ajengi aliska a viŵetu muchipululu kwa vyaka 40.” (Nume. 14:33) Mbuneneska kuti viŵetu venivi vaŵawovyanga kuti asaniyengi mkaka kweniso nyama, kweni venga vakukwana cha kuti chije chakurya chakukwana cha ŵanthu pafufupi 3 miliyoni kwa vyaka 40. c

Kumbi viŵetu venivi vasaniyanga pani chakurya kweniso maji? d Pa nyengu yeniyi, kwanyanga vuwa ukongwa ndipu muchipululu mwamenga vinthu vinandi ukongwa. Buku la Insight on the Scriptures, Volume 1, likamba kuti vyaka 3,500 vo vajumpha, “ku Arabia ko Ayisirayeli ajanga kwenga maji nganandi kuphara mo vilili mazuŵa nganu. Tiziŵa venivi chifukwa chakuti ku malu ngenanga kwe madambu nganandi ngakumira kweniso ngakusere ukongwa pasi ngo ngangupangika ndi misinji yo yengaku pa nyengu yo. Ndipu venivi vilongo kuti kwanyanga vuwa yinandi.” Chinanga kuti ve viyo, muchipululu ngenga malu ngambula kanthu kweniso ngakofya ukongwa. (Doto. 8:​14-16) Kwambula maji ngo Yehova waperekanga mwakuziziswa, ndikuti Ayisirayeli limoza ndi viŵetu vawu atingi afwengi.—Eki. 15:​22-25; 17:​1-6; Nume. 20:​2, 11.

Mozesi wangukambiya Ayisirayeli kuti Yehova wanguŵapaska mana “kuti [aziŵi] kuti munthu wangaja ndi umoyu ndi chiŵandi pe cha, kweni munthu wangaja ndi umoyu ndi mazu ngosi ngakutuliya mumulomu mwaku Yehova.”—Doto. 8:3.