1. Ntchifukwa wuli tizizwa cha kuwona kuti ŵanthu anandi mucharu ichi awona kuti palivi yo angamugomezga?

 MUCHARU chaku Satana ichi, ŵanthu aziŵa cha kuti angagomezga yani. Ve viyo chifukwa chakuti kanandi, ŵanthu amalonda, andali ndipuso alongozgi avisopa atiŵaguŵiska. Kweniso anandi awona kuti angangagomezga cha mabwezi ngawu, ŵanthu wo aja nawu pafupi ndipuso chinanga mbanthu a mubanja lawu. Titenere kuzizwa cha ndi venivi, chifukwa Bayibolu lingukambiya limu kuti: “Mu mazuŵa ngakumaliya . . . , ŵanthu azamuja . . . ambula kugomezgeka, . . . akukamba vinthu viheni va ŵanthu anyaki, . . . akupereka anyawu.” Yapa, Bayibolu lang’anamuwanga kuti ŵanthu azamuja ndi mijalidu nge yo chiuta wa mu nyengu yinu we nayu, yo ŵanthu angamugomezga cha.​—2 Timo. 3:1-4; 2 Akori. 4:4.

2. (a) Kumbi tigomezganji? (b) Kumbi anyaki angajifumbanji?

² Kweni isi Akhristu tiziŵa kuti tingamugomezga ukongwa Yehova. (Yere. 17:7, 8) Tisimikiza kuti iyu watitiyanja ndipuso kuti ‘wazakungajowopu cha’ mabwezi ngaki. (Salimo 9:10) Tingamugomezga so Khristu Yesu pakuti wakupereka umoyu waki chifukwa chaku isi. (1 Petu. 3:18) Ndipu vo vatichitikiya pa umoyu, vatiwovya kuziŵa kuti Bayibolu le ndi ulongozgi wakuthembeka. (2 Timo. 3:16, 17) Mwaviyo, tingamugomezga Yehova, Yesu kweniso Bayibolu. Kweni anyaki angajifumba asani nyengu zosi vingachitika kugomezga abali ndi azichi mumpingu. Asani ndimu viliri, ntchifukwa wuli tingaŵagomezga?

3. Kumbi te ndi mwaŵi wapade nuwu? (Mariko 10:29, 30)

³ Yehova watisankha kuti tije mubanja la ŵanthu wo atimusopa pacharu chosi. Wenuwu ndi mwaŵi wapade ukongwa wo uchitiska kuti tisaniyi vitumbiku vinandi! (Ŵerengani Mariko 10:29, 30.)  Pacharu chosi chapasi, te ndi abali ndi azichi wo nawu so atanja Yehova ndipuso atesesa kugwiriskiya ntchitu marangu ngaki pa umoyu wawu. Tingapambana nawu chineneru, mudawuku ndipuso mo tivwaliya, kweni titiŵayanja chinanga tingakumana nawu kakwamba. Ndipu tikondwa so ukongwa kusope nawu limoza Awusefwi akuchanya kweniso kuŵathamika.—Salimo 133:1.

4. Ntchifukwa wuli tikhumbika abali ndi azichi ŵidu?

⁴ Pasonu panu ndipu tikhumbika ukongwa kukoliyana ndi abali kweniso azichi ŵidu. Nyengu zinyaki, yiwu atitinyamuliya mphingu zidu. (Aro. 15:1; Aga. 6:2) Yiwu atitichiska so kuti titeŵetiyengi Yehova mwaphamphu ndipuso kulutirizga kuja akukho mwauzimu. (1 Ate. 5:11; Ahe. 10:23-25) Aŵanaŵaniyani waka mo vatingi viŵiyengi asani abali ndi azichi atiwovyanga cha pakulimbana ndi arwani ŵidu, yo ndi Satana Dyaboli kweniso charu chaki chiheni. Pambula kuswera yapa, Satana ndi ŵanthu wo watiŵalamuliya ayukiyengi ateŵeti aku Chiuta. Kweni pa nyengu yo tazamuwonga ukongwa chifukwa abali ndi azichi ŵidu azakutiwovya!

5. Ntchifukwa wuli anyaki vingaŵasuzga kugomezga abali ndi azichi ŵawu?

⁵ Kweni anyaki vitiŵasuzga kugomezga abali ndi azichi ŵawu, panyaki chifukwa chakuti yiwu angukambiya Mkhristu munyawu nkhani yachisisi, ndipu iyu wangukambiya ŵanthu anyaki pamwenga wangutondeka kusunga vo angupangana. Pamwenga munthu munyaki mumpingu wangukamba pamwenga kuchita chinthu chinyaki cho chikuŵaguŵiska ukongwa. Asani vaŵa viyo, vingatisuzga kugomezga ŵanthu anyaki. Sonu kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tiŵagomezgengi Akhristu anyidu?

6. Kumbi chanju chingatiwovya wuli kuti tigomezgengi anyidu? (1 Akorinto 13:4-8)

⁶ Chanju chitovya kuti tigomezganengi. Lemba la 1 Akorinto chaputala 13 likonkhoska  vinthu vinandi vo chanju chichita, vo vingatiwovya kuti tigomezgengi ŵanthu anyaki pamwenga kwamba so kuŵagomezga. (Ŵerengani 1 Akorinto 13:4-8.) Mwakuyeruzgiyapu, vesi 4 likamba kuti “chanju chizikira ndipuso ntchalisungu.” Yehova wachita nasi vinthu mwakuzikira chinanga tingamubudiya. Mwaviyo, nasi tikhumbika kuchita vinthu mwakuzikira ndi abali kweniso azichi ŵidu asani akamba pamwenga kuchita vinthu vo vatikwiyisa pamwenga kutiguŵiska. Vesi 5 likamba so kuti: “[Chanju] chikwiya cha. Chisunga vifukwa cha.” Tikhumbika cha ‘kusunga vifukwa,’ kung’anamuwa kulutirizga kukumbuka vo abali ndi azichi ŵidu akutinangiya. Lemba la Wakutawula 7:9 likamba kuti ‘tingakwiyanga liŵi cha.’ Ndipu tingachita so umampha kugwiriskiya ntchitu mazu nga pa Aefeso 4:26 ngakuti: “Mungalutirizganga cha kukwiya mpaka lumwi kusere”!

7. Kumbi fundu ya pa Mateyu 7:1-5, yingatiwovya wuli kuti tigomezgengi ŵanthu anyaki?

⁷ Chinthu chinyaki cho chingatiwovya kuti tiŵagomezgengi abali ndi azichi ŵidu, nkhuŵawona nge mo Yehova watiŵawone. Chiuta watiŵayanja kweniso wasunga cha maubudi ngawu. Nasi tikhumbika kuchita viyo. (Salimo 130:3) Mumalu mwakuŵanaŵaniya ukongwa vo anangisa, titenere kwesesa kuwona mijalidu yawu yamampha ndipuso kuŵanaŵaniya vinthu vamampha vo angafiska kuchita. (Ŵerengani Mateyu 7:1-5.) Tigomezga kuti yiwu akhumba kuchita cho ntchamampha ndipu akhumba cha kutiguŵiska, chifukwa chanju “chigomezga vinthu vosi.” (1 Akori. 13:7) Fundu iyi ying’anamuwa kuti Yehova walindizga kuti tigomezgengi anyidu pa chifukwa chechosi cha, kweni wakhumba kuti tiŵagomezgengi chifukwa chakuti alongo kuti mbakuthembeka. *

8. Kumbi mungachita wuli kuti muyambi so kugomezga abali ŵinu?

⁸ Vito nyengu kuti tiyambi kuŵagomezga abali ŵidu. Kumbi mungachita wuli venivi? Aziŵeni umampha. Muchezengi nawu asani mwe ku maunganu nga mpingu. Mupharazgiyengi nawu limoza. Muzikirengi nawu ndipu muŵapaskengi mpata wakuti alongo kuti mbakugomezgeka. Pakwamba, panyaki munthu yo mwamuziŵa waka sonu mungamukambiya cha chechosi chakukwaskana ndi yimwi. Kweni asani mwamuziŵa umampha panyaki mungafwatuka nayu ukongwa, ndipu vingakusuzgani cha kumukonkhoske mo muvwiya. (Luka 16:10) Kweni kumbi mungachita wuli asani mubali wachita vinthu vo vachitiska kuti muleki kumugomezga? Mungathaŵiliyanga cha kuleka kumuyanja, mumalu mwaki mupaskeni nyengu. Ndipu mungazomerezanga cha kuti vakuchita va ŵanthu amanavi, vikutondekeskeni kugomezga abali wosi. Pa fundu yeniyi, tikambiskanengi vakuwoniyapu va ateŵete anyaki akugomezgeka aku Yehova, wo chinanga kuti anguguŵa ndi vakuchita va ŵanthu anyaki, kweni anguleka cha kugomezga ŵanthu anyaki.

9. (a) Kumbi Hana wangulongo wuli kuti wagomezganga Yehova chinanga kuti ŵanthu anyaki wo alongozganga anangisanga? (b) Kumbi vo vinguchitikiya Hana vakusambizaninji pa nkhani ya kugomezga ŵanthu wo Yehova wakusankha kuti aphweriyengi ŵanthu ŵaki? (Wonani chithuzi.)

⁹ Kumbi mubali munyaki wa udindu wakukuguŵiskanipu? Asani ndi viyo, mungayanduwa ndi chakuwoniyapu chaku Hana. Pa nyengu iyi, Eli Wasembi Mura ndiyu walongozganga pakusopa Yehova mucharu cha Isirayeli. Kweni banja laki lenga chakuwoniyapu chamampha cha. Ŵana ŵaki wo ŵenga asembi, kanandi achitanga vinthu viheni ukongwa; kweni awusewu aŵachenyanga viŵi cha. Yehova wangumutuzgapu liŵi cha Eli pa udindu waki. Chinanga kuti venga viyo, Hana walutanga mbwenu kuchisopa pachihema pa nyengu yo Eli wenga wasembi mura.  Zuŵa linyaki Eli wati wawona Hana wachipemphera uku wasuzgika maŵanaŵanu, wanguŵanaŵana uheni kuti Hana waloŵe. Kwambula kuziŵa uneneska waki, iyu wangumuyeruzga Hana yo wangusuzgika ukongwa maŵanaŵanu. (1 Samu. 1:12-16) Chinanga kuti venga viyo, Hana wangulayizga Yehova kuti asani wangamupaska mwana munthulumi, wakumupereka kuti wakateŵetiyengi pachihema ko Eli ndiyu wakumuphweriyanga. (1 Samu. 1:11) Kumbi ŵana aku Eli akhumbikanga kulangika chifukwa cha vo achitanga? Hinya, ndipu Yehova wanguchitapu kanthu pa nyengu yaki. (1 Samu. 4:17) Pati pajumpha nyengu, Chiuta wangumutumbika Hana ndipu wangumupaska mwana munthulumi zina laki Samuyeli.​—1 Samu. 1:17-20.

10. Kumbi Davidi wangulongo wuli kuti wagomezganga ŵanthu anyaki chinanga kuti ŵanthu anyaki angumuchitiya vinthu viheni?

¹⁰ Kumbi mubwezi winu chayiyu wakukuchitiyanipu vinthu mwambula kugomezgeka? Asani ndi viyo, wonani vo vinguchitikiya Fumu Davidi. Yumoza mwa mabwezi ngaki, wenga Ahitofeli. Kweni pa nyengu yo Abisalomu mwana waku Davidi wakhumbanga kulonda ufumu wa awisi, Ahitofeli nayu wangukoliyana nayu. Davidi watenere kuti wanguguŵa ukongwa kuwona kuti mwana waki ndipuso munthu yo wamuwonanga kuti ndi mubwezi waki chayiyu, amugarukiya! Kweni Davidi wanguzomereza cha kuti venivi vimutondekesi kugomezga ŵanthu anyaki. Iyu wangulutirizga kugomezga mubwezi waki munyaki wakugomezgeka zina laki Hushayi. Davidi wenga ndi vifukwa vakuvwika vakugomezge Hushayi. Hushayi wangulongo kuti wenga bwezi lamampha ndipu wanguŵika umoyu waki pangozi kuti wawovyi Davidi.​—2 Samu. 17:1-16.

11. Kumbi mteŵeti waku Nabala wanguchitanji kulongo kuti wamugomezganga Abigelu?

¹¹ Tiyeni tiwoni so vo tingasambira kwa mteŵeti yumoza waku Nabala. Nyengu yinyaki, Davidi ndi anthulumi ŵaki anguvikiliya ateŵeti aku Nabala yo wenga Myisirayeli. Pati pajumpha nyengu, Davidi wangupempha Nabala yo wenga wakukhupuka kuti waŵapaskeku chakurya anthulumi ŵaki. Kweni Nabala wati wakana kuŵawovya, Davidi wangukwiya ukongwa mwakuti wakhumbanga kubaya munthulumi weyosi wa munyumba yaku Nabala. Mteŵeti waku Nabala wangukambiya Abigelu nkhani yeniyi. Chifukwa chakuti nayu wenga wa munyumba yaku Nabala wanguziŵa kuti Abigelu wangataska umoyu waki. Mumalu mwa kuthaŵa, iyu wangugomezga  kuti Abigelu wanganozga vinthu. Iyu wagomezganga venivi chifukwa weyosi waziŵanga kuti Abigelu wenga munthukazi wazeru. Ndipu vo vinguchitika pavuli paki, vingulongo kuti iyu wenga ndi vifukwa vakuvwika vakugomezge Abigelu. Abigelu wanguchita chiganga kuŵeyere Davidi kuti waleki kuchita vo wakhumbanga. (1 Samu. 25:2-35) Iyu wangugomezga kuti Davidi wachitengi vinthu mwazeru.

12. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti waŵagomezganga akusambira ŵaki chinanga kuti anangisanga?

¹² Yesu waŵagomezganga akusambira ŵaki chinanga kuti anangisanga. (Yoha. 15:15, 16) Yakobe ndi Yohane ŵati amupempha kuti wakaŵapaski malu ngapade mu Ufumu, Yesu wanguŵanaŵanapu cha kuti ateŵetiyanga Yehova ndi vilatu viheni pamwenga kuŵalekeska kuja akutumika. (Mariko 10:35-40) Pavuli paki, akusambira wosi aku Yesu angumuthaŵa pa zuŵa lo wangumangikiya. (Mate. 26:56) Kweni Yesu wanguleka cha kuŵagomezga. Iyu waziŵanga umampha vo anangisanga; kweni “wanguŵayanja mpaka pakumaliya pa umoyu waki.” (Yoha. 13:1) Yesu wati wayuskika, akutumika ŵaki 11 akugomezgeka wanguŵapaska udindu ukulu wakulongozga ntchitu yakusambiza ŵanthu kuja akusambira kweniso kuti aphweriyengi mbereri zaki zakuzirwa. (Mate. 28:19, 20; Yoha. 21:15-17) Iyu wenga ndi vifukwa vakuvwika vakuŵagomezge anthulumi ambula kufikapu ŵenaŵa. Ndipu wosi anguteŵete Yehova mwakugomezgeka mpaka po angumaliziya uteŵeti wawu pacharu chapasi. Kukamba uneneska, Hana, Davidi, mteŵeti waku Nabala, Abigelu kweniso Yesu, wosi ntchakuwoniyapu chamampha pa nkhani ya kugomezga ŵanthu ambula kufikapu.

13. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingachitiska kuti kuŵi kwakusuzga kugomezga ŵanthu anyaki?

¹³ Kumbi mukumukambiyapu nkhani yachisisi mubali munyaki mbwenu pavuli paki musaniya kuti iyu wakukambiya ŵanthu anyaki? Venivi vingakuguŵiskani ukongwa! Zuŵa linyaki, mzichi munyaki wangukambiya mura nkhani yachisisi ndipu wangugomezga kuti iyu wakambiyengi ŵanthu anyaki cha. Mawa laki, muwolu wa mura wangudana mzichi uyu kuti wamuchiski ndipu iyu wanguziŵa kuti nkhani yeniyi ndiyu wangukambiya mura kumphepeti. Kukamba uneneska, venga vakusuzga kuti mzichi uyu wamugomezgi so mura mwenuyu. Chinanga kuti venga viyo, iyu wanguluta ku mura munyaki kuti wamuwovyi kwamba so kumugomezga mura yo wangumuguŵiska. Ndipuso mura mwenuyu wangumuwovya kuti wayambi so kugomezga ŵara wosi.

14. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguwovya mubali munyaki kuti wayambi so kugomezga ŵara?

¹⁴ Kwa nyengu yitali, mubali munyaki wanguguŵa ndi ŵara ŵaŵi ndipu wawonanga kuti wangaŵagomezga so cha. Kweni iyu wangwamba kuŵanaŵaniya fundu yinyaki yo yingukambika ndi mubali yo wamutumbikanga ukongwa, yakuti: “Satana ndiyu murwani widu, abali ŵidu cha.” Mubali mwenuyu wanguyiŵanaŵaniya mwakuphwere fundu yeniyi kweniso vo wakhumbikanga kuchita. Ndipu wati wapemphera kwaku Yehova kuti wamuwovyi, wanguwere so pa chimangu ndi ŵara wosi ŵaŵi.

15. Ntchifukwa wuli pangato nyengu yitali kuti tiyambi so kugomezga ŵanthu anyaki? Kambani chakuwoniyapu.

¹⁵ Kumbi uteŵeti ukukumaliyanipu? Ivi vingaŵa vakupweteka ukongwa. Venivi ndivu vinguchitikiya Grete. Iyu ndi anyina ŵenga Akaboni aku Yehova akugomezgeka pa nyengu yo chipani cha Nazi chalamuliyanga ku Germany, mu vyaka va m’ma 1930. Ndipu pa nyengu yeniyi ntchitu yidu yenga yakukanizika. Grete wakondwanga kuchita uteŵeti wa kukope nkhani za mu Chigongwi cha Mlinda kuti abali akazigwiriskiyengi ntchitu. Kweni abali ŵati aziŵa kuti awisi asuskanga uneneska angumulekesa uteŵeti wenuwu chifukwa chakuti awopanga kuti yiwu angakambiya ŵanthu akususka vinthu vakukwaskana  ndi mpingu. Mayeseru ngaku Grete ngangumaliya penapa pe cha. Pa nyengu ya Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi, abali amupaskanga cha magazini Grete ndi anyina kweniso akananga kulongoro nawu asani akumana nawu. Venivi vingumupweteka ukongwa Grete, mwakuti pangujumpha nyengu yitali kuti waŵagowoke abali ŵenaŵa ndi kwamba kuŵagomezga. Kweni pati pajumpha nyengu, iyu wanguziŵa kuti Yehova watenere kuti wakuŵagowoke ŵanthu ŵenaŵa, ndipu nayu watenere kuŵagowoke. *

16. Ntchifukwa wuli titenere kwesesa kuti tiyambi so kugomezga abali ndi azichi?

¹⁶ Asani namwi mubali wakukuchitiyanipu vinthu vakupweteka nge venivi, chitanipu kanthu kuti muyambi so kuŵagomezga abali ndi azichi. Mungakhumbika nyengu kuti muchiti venivi, kweni phamphu linu liwengi paŵaka cha. Mwakuyeruzgiyapu, asani tikuryapu chakurya cha poyizoni, tingayesesa kuphwere ndi vo titurya. Kweni chakurya cha poyizoni cho tikuryapu kamoza chingatilekesa kurya cha. Mwakuyanana waka, tingazomerezanga cha kuti vo munthu yumoza wakutinangiya vititondekesi kugomezga abali ndi azichi wosi, wo tiziŵa kuti mbambula kufikapu. Ndipu asani tayamba kuŵagomezga so ŵanthu anyaki, tikondwengi kweniso vitiwovyengi kuziŵa vo tingachita kuti abali ndi azichi agomezganengi mumpingu.

17. Ntchifukwa wuli kugomezga anyidu nkhwakukhumbika, nanga tazamukambiskananji mu nkhani ya sabata yamawa?

¹⁷ Kugomezgana nkhwakusuzga mucharu chaku Satana ichi, kweni tingaŵagomezga abali ndi azichi ŵidu chifukwa titiŵayanja ndipuso nawu atitiyanja. Venivi vititiwovya kuti tikondwengi kweniso kukoliyana pasonu panu, ndipu kunthazi vazakutivikiliya pa nyengu yo tazamukumana ndi masuzgu. Kweni wuli asani ŵanthu anyaki akukuguŵiskanipu ndipu mutiŵagomezga so cha? Yesesani kuwona nkhani yo nge mo Yehova watiyiwone, mugwiriskiyengi ntchitu fundu za mu Bayibolu, muŵayanjengi ukongwa abali ŵinu ndipuso sambirani ku ŵanthu wo azumbulika mu Bayibolu. Tingaleka kuguŵa ndi vo vatichitikiya ndipu tingayamba so kuŵagomezga ŵanthu anyaki. Asani tachita viyo, tiŵengi ndi mabwezi nganandi, ‘ngo ngamatiriya kuluska mubali waku.’ (Nthanthi 18:24) Kweni kugomezgana nkhaseluta kaseweku. Mu nkhani yakulondopu, tazamukambiskana vo tingachita kuti abali ŵidu atigomezgengi.