1. Kumbi Peturo wanguchita wuli wati wabaya somba mwakuziziswa?

 PETURO wanguchereza usiku wosi kwambula kubaya somba. Mwamabuchibuchi Yesu wangumukambiya kuti: “Vuŵiya kundimba, ndipu uponyi mukwawu waku kuti ubayi somba.” (Luka 5:4) Chinanga kuti Peturo wangukayikiya kuti wangabaya somba, kweni wanguvwiya mbwenu vo Yesu wangumukambiya. Peturo ndi anthulumi wo wenga nawu angubaya somba zinandi mwakuti mukwawu wawu ungwamba kuperuka. Ŵati aziŵa ŵaka kuti Yesu wachita chakuziziswa chenichi “angutimbanyizgika maŵanaŵanu.” Peturo wangukamba kuti: “Tuwaniku kwaku ini Ambuya, chifukwa nde wakubuda.” (Luka 5:6-9) Peturo wangujiwona kuti wenga wambula kwenere kuja ndi Yesu.

2. Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambira nkhani yaku Peturo?

² Peturo waneneskanga, iyu ‘wenga munthu wakubuda.’ Malemba ngalongo kuti nyengu zinyaki wakambanga pamwenga kuchita vinthu vo pavuli paki wadandawulanga navu. Kumbi nyengu zinyaki namwi mutijivwa viyo? Kumbi mwe ndi jalidu linyaki lo litikusuzgani kuleka pamwenga pe vinthu vinyaki vo munangisa? Asani ndi viyo, mungachiskika kusambira vo vinguchitikiya Peturo. Ntchifukwa wuli tikamba viyo? Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Yehova watingi wazomerezengi cha kuti vinthu vo Peturo wanangisanga vilembeki mu Bayibolu. Kweni vikuŵikikamu kuti isi tisambirepu kanthu. (2 Timo. 3:16, 17) Kusambira nkhani yaku Peturo yo wenga munthu nge isi kweniso yo wanangisanga vinthu vinyaki, kungatiwovya kuziŵa kuti Yehova wakhaza kuti tichitengi vinthu mwakufikapu cha. Iyu wakhumba kuti tingaweriyanga  vuli cha kweni tilutirizgi kumuteŵete chinanga kuti tinangisa vinthu vinyaki.

3. Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuwere vuli?

³ Ntchifukwa wuli tikhumbika cha kuwere vuli? Asani chinthu chinyaki utichichita kaŵikaŵi utichiziŵa umampha. Mwakuyeruziyapu, munthu yo wasambira kumba gitala wangato vyaka vinandi kuti wayiziŵi umampha. Pa nyengu yo wasambira wanganangisa kananandi ŵaka kweni asani walutirizga kuyisambira, watiyiziŵa umampha. Ndipu chinanga kuti wangayiziŵa umampha gitala, nyengu zinyaki wanganangisa mbwenu. Kweni waleka cha kumba. Iyu walutirizga mbwenu kuyisambira kuti wambengi umampha. Mwakuyanana ŵaka, chinanga kuti tingawona nge kuti tikuleka jalidu linyaki liheni, nyengu zinyaki tingalichita so. Kweni tilutirizga mbwenu kuyesesa kuti tilileke limu. Tosi tikamba pamwenga kuchita vinthu vinyaki vo pavuli paki tidandawula navu. Kweni asani tilutirizga kusintha Yehova watiwovyengi kuti tichitengi umampha vinthu. (1 Petu. 5:10) Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu chaku Peturo yo wanguwere vuli cha. Lisungu lo Yesu wangulongo Peturo chinanga kuti wanangisanga vinthu vinyaki, lingatichiska kuti nasi tilutirizgi kuteŵete Yehova.

4. Nge mo pakonkhoske pa Luka 5:5-10, kumbi Peturo wangukamba kuti wenga munthu wa mtundu wuli, nanga Yesu wangumusimikiziyanji?

⁴ Malemba ngakonkhoska cha chifukwa cho Peturo wangukambiya kuti ‘wenga munthu wakubuda’ pamwenga maubudi ngo wangakumbukanga. (Ŵerengani Luka 5:​5-10.) Kweni iyu watenere kuti wangunangisapu vinthu vinyaki vikulu. Yesu wanguziŵa kuti Peturo wawopanga, vo vinguchitiska kuti wajiwonengi kuti ngwambula kwenere. Kweni Yesu waziŵanga so kuti Peturo wangalutirizga kuja wakugomezgeka. Mwaviyo, mwachanju Yesu wangukambiya Peturo kuti: “Ungawopanga cha.” Chifukwa chakuti Yesu wamugomezganga Peturo, vingumuwovya ukongwa Peturo. Pati pajumpha nyengu, Peturo ndi mvurwa waki Andireya anguleka bizinesi yawu yakubaya somba ndipu angwamba kulondo Mesiya. Venivi vinguchitiska kuti Yehova waŵatumbiki ukongwa.​—Mariko 1:16-18.

5. Kumbi Peturo wangutumbikika wuli chifukwa chakumalana ndi suzgu yo wenga nayu kweniso kuzomera kuja wakusambira waku Yesu?

⁵ Peturo wanguwona vakuziziswa vinandi vakukondwesa pa nyengu yo wenga wakusambira waku Khristu. Iyu wanguwona Yesu wachichizga ŵanthu wo atamanga, wachituzga viŵanda kweniso kuyuska ŵanthu akufwa. b (Mate. 8:14-17; Mariko 5:37, 41, 42) Peturo wanguwona so chiwona cho chalongonga kuti Yesu wazamuja Fumu ya Ufumu waku Chiuta. Ndipu iyu wanguluwa cha vo wanguwona pa zuŵa lenili. (Mariko 9:1-8; 2 Petu. 1:16-18) Kukamba uneneska Peturo watingi waviwonengi cha  vinthu venivi asani wenga wakusambira waku Yesu cha. Tikayika cha kuti iyu wangukondwa ukongwa kuti wanguzomereza cha kuti kujiwona kuti ngwambula kwenere kuja wakusambira waku Yesu, kumutondekesi kulonde vitumbiku venivi!

6. Kumbi Peturo wangumalana navu mwaliŵi vo wanangisanga? Konkhoskani.

⁶ Chinanga kuti penga vinthu vinandi vo wanguwona ndi kuvwa, Peturo wanangisanga mbwenu vinthu vinyaki. Tiyeni tikambiskani vakuwoniyapu vimanavi ŵaka. Yesu wati wakonkhoska mo wazamusuzgikiya kweniso kubayika kuti wafiski uchimi wa mu Bayibolu, Peturo wangumuchenya. (Mariko 8:31-33) Mwakuwerezawereza, Peturo limoza ndi akutumika anyaki apindananga kuti mura ndiyani. (Mariko 9:33, 34) Usiku wa zuŵa lo Yesu wangufwiya, Peturo wangukhata gutu la munthu munyaki. (Yoha. 18:10) Usiku wenuwu pe, Peturo wanguwopa ŵanthu mwakuti katatu kosi wangukana kuti watimuziŵa cha Yesu. (Mariko 14:66-72) Chifukwa cha venivi, Peturo wanguliya mwakupwetekeka mtima.​—Mate. 26:75.

7. Kumbi Peturo wangupaskika mwaŵi wuli Yesu wati wayuskika?

⁷ Yesu wangumujowo cha wakutumika waki yo wanguguŵa ukongwa. Iyu wati wayuskika wangusimikiziya Peturo kuti weche kumuyanja. Yesu wangukambiya Peturo kuti waliski mbereri zaki. (Yoha. 21:15-17) Peturo wanguzomera kuchita vo Yesu wangumutuma. Ndipuso iyu wenga ku Yerusalemu pa zuŵa la Pentekositi ndipu wenga yumoza mwa ŵanthu akwamba kusankhika ndi mzimu wakupaturika.

8. Kumbi Peturo wangunangisanji po wenga ku Antiyoke?

⁸ Peturo wanangisanga mbwenu vinthu vinyaki chinanga mphanyengu yo wanguja Mkhristu wakusankhika. Mu 36 C.E., Peturo wengapu pa nyengu yo Koneliyasi yo wenga Myuda cha kweniso wambula kudumulika wangusankhika ndi mzimu wakupaturika. Venivi vingulongole limu kuti “Chiuta walivi sankhu” ndipu ŵanthu a mitundu yinyaki angaja mu mpingu wachikhristu. (Machi. 10:34, 44, 45) Venivi vati vachitika, Peturo wangwamba kurya chakurya ndi ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha, chinthu cho kali wachichitanga cha. (Aga. 2:12) Kweni Akhristu anyaki achiyuda awonanga kuti Ayuda ndi ŵanthu a mitundu yinyaki atenere cha kuryiya limoza. Akhristu achiyuda wo ŵenga ndi maŵanaŵanu ngenanga ŵati ŵaza ku Antiyoke, Peturo wanguleka kurya chakurya limoza ndi Akhristu wo ŵenga Ayuda cha. Panyaki iyu wanguchita venivi chifukwa chakopa kuguŵiska Akhristu wo ŵenga Ayuda. Wakutumika Paulo wanguwona vo Peturo wanguchita ndipu wangumuchenya pa masu pa ŵanthu wosi. ( Aga. 2:13, 14) Chinanga kuti Peturo wangunangisa, iyu wanguleka cha kuteŵete Yehova. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingumuwovya?

9. Kumbi lemba la Yohane 6:68, 69 lilongo wuli kuti Peturo wenga wakugomezgeka?

⁹ Peturo wenga wakugomezgeka ndipu wanguzomereza cha kuti chechosi chimutondekesi kulutirizga kuja wakusambira waku Yesu. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wangulongo kuti wenga wakugomezgeka pa nyengu yo Yesu wangukamba fundu yinyaki, yo akusambira ŵaki anguyivwisa cha. (Ŵerengani Yohane 6:​68, 69.) Mumalu mwakufumba pamwenga kulindizga kuti Yesu wakonkhoski vo wang’anamuwanga, anandi anguleka kulondo Yesu. Kweni Peturo wanguleka cha. Iyu wanguziŵa kuti ndi Yesu pe yo we ndi “mazu ngakupaska umoyu wamuyaya.”

10. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wamugomezganga Peturo? (Wonani so chithuzi.)

¹⁰ Yesu wangumujowo cha Peturo. Pa usiku wa zuŵa lo wangufwiya, Yesu wanguziŵa kuti Peturo ndi akutumika anyaki wosi amujowongi. Chinanga kuti venga viyo, Yesu wangusimikiziya Peturo kuti wazamuwelere ndipu wazamulutirizga kuja wakugomezgeka. (Luka 22:31, 32) Yesu wanguziŵa kuti “Mzimu ukhumbisiska . . . kweni liŵavu ndakulopwa.” (Mariko 14:38) Mwaviyo, chinanga kuti Peturo wangukana kuti watimuziŵa cha Yesu, Yesu wangumujowo cha wakutumika waki. Iyu wati wayuskika wanguwoneke kwaku Peturo ndipu viwoneka  kuti pa nyengu yeniyi Peturo wenga yija. (Mariko 16:7; Luka 24:34; 1 Akori. 15:5) Ivi vitenere kuti vingumuchiska ukongwa Peturo, yo pa nyengu iyi wajimbanga mulandu ukongwa chifukwa cha vo wanguchita!

11. Kumbi Yesu wangumusimikiziya wuli Peturo kuti Yehova wamuphweriyengi?

¹¹ Yesu wangusimikiziya Peturo kuti Yehova wamuphweriyengi. Iyu wati wayuskika wanguwovya Peturo ndi akutumika anyaki kubaya somba mwakuziziswa. (Yoha. 21:4-6) Tikayika cha kuti chakuziziswa chenichi chingusimikiziya Peturo kuti Yehova wamupaskengi vinthu vakukhumbika pa umoyu. Pati pajumpha nyengu, wakutumika mwenuyu watenere kuti wangukumbuka vo Yesu wangukamba kuti Yehova waŵaphweriyengi ŵanthu wo alutirizga “kupenja dankha Ufumu.” (Mate. 6:33) Vosi venivi vinguwovya Peturo kuti waŵikengi pakwamba ntchitu yakupharazga mumalu mwa bizinesi yakubaya somba. Iyu wangupharazga mwachiganga pa Pentekositi mu 33 C.E., ndipu wanguwovya ŵanthu masawuzandi nganandi kuvwa uthenga wamampha. (Machi. 2:14, 37-41) Pati pajumpha nyengu, wanguwovya Asamariya kweniso ŵanthu wo ŵenga Ayuda cha kuti aje akusambira aku Khristu. (Machi. 8:14-17; 10:44-48) Kukamba uneneska, Yehova wangumugwiriskiya ntchitu ukongwa Peturo kuti wawovyi ŵanthu a mitundu yosi kuza mu mpingu wachikhristu.

12. Kumbi chakuwoniyapu chaku Peturo chingatiwovya wuli asani vititisuzga kuleka jalidu linyaki?

¹² Yehova wangatiwovya kuti tilutirizgi kumuteŵete. Kweni kuchita viyo kungaŵa kupusu cha asani vititisuzga kuleka jalidu linyaki liheni. Nyengu zinyaki vo tinangisa vingaŵa vikulu kuluska vo Peturo wangunangisa. Kweni Yehova wangatipaska nthazi kuti tilutirizgi kumuteŵete. (Salimo 94:17-19) Mwakuyeruzgiyapu, mubali munyaki wagonananga ndi anthulumi anyaki wechendasambiri uneneska. Ndipu wanguchita venivi kwa vyaka vinandi. Iyu wanguleke limu jalidu lenili ndipu wangwamba kwende fundu za mu Bayibolu. Kweni nyengu zinyaki wasuzgikanga mbwenu ndi makhumbiru ngaheni. Kumbi ntchinthu wuli cho chingumuwovya kuti waleki kuwere vuli? Iyu wangukamba kuti: “Yehova ndiyu watindipaska nthazi.” Iyu wangukamba so kuti: “Mzimu waku Yehova . . . , wandiwovya kuziŵa kuti tingafiska [kulutirizga] kwenda mu uneneska . . . Yehova watindigwiriskiya ntchitu ndipu chinanga kuti ndinangisa vinthu vinyaki Iyu walutirizga kundipaska nthazi.”

13. Nge mo pakambiya pa Machitidu 4:13, 29, 31, kumbi tingamuyezga wuli Peturo? (Wonani so chithuzi.)

¹³ Nge mo tawone Peturo wangunangisapu kananandi ŵaka chifukwa chakuti wawopanga ŵanthu. Kweni wati wapemphera kuti waje ndi chiganga, wangwamba kuchita vinthu mwachiganga.  (Ŵerengani Machitidu 4:​13, 29, 31.) Nasi tingamalana ndi suzgu yo tingaŵa nayu. Wonani vo vinguchitikiya mubali wachinyamata zina laki Horst yo wajanga ku Germany pa nyengu ya Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi. Kwa maulendu nganandiku wanguthera ku sukulu ŵati amuchichizga kuti wakambi kuti “Hitler ndi mtaski widu!” Mumalu mwakumukalipiya, apapi aku Horst angupemphera nayu kuti Yehova wamupaski chiganga. Chifukwa chakuti apapi ŵaki angumuwovya kweniso chifukwa chakuthemba Yehova, pati pajumpha nyengu Horst wanguja ndi chiganga ndipu watheranga cha. Pavuli paki Horst wangukamba kuti: “Yehova wangundijowopu cha.” c

14. Kumbi aliska achanju angaŵawovya wuli Akhristu wo awere vuli?

¹⁴ Yehova ndi Yesu atijowongepu cha. Peturo wati wakana Yesu vinguja nge kuti wama pa nthowa ya mphatukanu. Kumbi iyu wangusankha kuleke limu pamwenga wangulutirizga kuja wakusambira waku Khristu? Yesu wanguŵeyere Yehova kuti chivwanu chaku Peturo chileki kumala. Yesu wangukambiya Peturo kuti wamupemphere ndipu wangumusimikiziya kuti wazamuwelere ndi kuchichiska abali ŵaki. (Luka 22:31, 32) Venivi vitenere kuti vingumuchiska ukongwa Peturo wati wakumbuka vo Yesu wangukamba! Asani tikhumba kusankha nkhani yinyaki yakukhumbika ukongwa pa umoyu widu, Yehova wangagwiriskiya ntchitu aliska wo atitiyanja kuti atichiski ndi chilatu chakuti tilutirizgi kuja akugomezgeka. (Aefe. 4:8, 11) Mubali Paul yo wateŵete nge mura kwa nyengu yitali watesesa kuchiska abali ndi azichi. Akhristu wo awona kuti nkhanthu kuleka kuteŵete Yehova, chakwamba watiŵakumbusa kuti aŵanaŵaniyi mo Yehova wanguŵaguziya mu gulu laki. Pavuli paki watiŵasimikiziya kuti Yehova waŵajowongepu cha chifukwa Iyu we ndi chanju chambula kumala. Paul wamaliza ndi mazu ngakuti, “Ndawonapu Yehova wachiwovya abali ndi azichi anandi wo anguwere vuli achilutirizga kumuteŵete.”

15. Kumbi vo vinguchitikiya Peturo ndipuso mubali Horst vilongo wuli kuti lemba la Mateyu 6:33, ndauneneska?

 ¹⁵ Yehova wanguwovya Peturo kweniso akutumika anyaki kuti asaniyengi vinthu vakukhumbika pa umoyu. Nasi wangatiwovya asani tiŵika vinthu va ufumu pa malu ngakwamba pa umoyu widu. (Mate. 6:33) Nkhondu Yachiŵi ya Pacharu Chosi yati yamala, mubali Horst yo tamuzumbuwa kali wanguŵanaŵana kuti wachiti upayiniya. Iyu wenga mukavu ukongwa ndipu wakayikiyanga asani wangasaniya ndalama zakukwana zakulutirizgiya kuchita uteŵeti wa nyengu zosi. Kumbi iyu wanguchitanji? Iyu wangumuyesa Yehova kuti wawoni asani Yehova wamuphweriyengi nadi. Mwaviyo, pa nyengu yo wakuwonere dera wacheziyanga mpingu wawu, Horst wangusere mu upharazgi kwa sabata yosi yamphumphu. Pakumaliya pa sabata yo, Horst wanguzizwa wakuwonere dera wati wamupaska nevulupu kweni wangukamba cha ko yingutuwa. Munevulupu yo mwenga ndalama zakukwana kuzigwiriskiya ntchitu kwa myezi yinandiku pa nyengu yo wachitanga upayiniya. Horst wanguwona kuti mphasu yo wangulonde yingumusimikiziya kuti Yehova wamuphweriyengi. Kwa umoyu waki wosi iyu waŵikanga vinthu va Ufumu pa malu ngakwamba.—Mala. 3:10.

16. Ntchifukwa wuli tikhumbika kusambira vinandi pa vo vinguchitikiya Peturo kweniso makalata ngo wangulemba?

¹⁶ Peturo watenere kuti wangukondwa ukongwa chifukwa chakuti Yesu wangumujowo cha nge mo iyu wangupemphiyapu nyengu yinyaki! Khristu wangulutirizga kusambiza Peturo kuti waje wakutumika wakugomezgeka kweniso kuti waje chakuwoniyapu chamampha kwa Akhristu wosi. Ndipu tisambira vinandi pa vo Peturo wangusambira. Peturo wangukonkhoska vo wangusambirapu kweniso vinthu vinyaki mumakalata ngaŵi ngo wangukambirika kulemba, ngo wangutumiziya mipingu ya mu nyengu ya akutumika. Mu nkhani yakulondopu tazamukambiskana vinthu vinyaki vo vikulembeka mumakalata ngenanga ndipuso mo tingavigwiriskiya ntchitu mazuŵa nganu.