Kumbi Mukhumba Kuti Pajengi Dangu la mu Bayibolu Pe Nyengu Zosi?

MWECHE mwana, panyaki apapi ŵinu akupaskaningi marangu nganandi ukongwa. Kweni muchikuwa, mungwamba kuwona kuti yiwu akupaskaningi marangu chifukwa chakuti akuyanjaningi. Chinanga kuti sonu mwakuwa, panyaki mweche kulondo mbwenu fundu zo apapi ŵinu angukusambizani.

Awusefwi akuchanya Yehova, atitipaska marangu nganandi kuziya mu Mazu ngawu Bayibolu. Mwakuyeruzgiyapu, yiwu atitikaniza kusopa angoza, kuchita ureŵi, chigololu kweniso kuba. (Ekisodo 20:1-17; Machitidu 15:28, 29) Asani tayamba ‘kukuwa mwauzimu mu vinthu vosi,’ titamba kuwona kuti Yehova watitipaska marangu chifukwa chakuti watitiyanja ukongwa ndipu marangu ngaki ngatitikandirizga cha.—Aefeso 4:15; Yesaya 48:17, 18; 54:13.

Kweni pe vakuchitika vinandi vo palivi dangu lachindunji mu Bayibolu. Pa vakuchitika venivi, anandi awona kuti akhumbika waka kuchita vo mtima wawu ukhumba. Yiwu akamba kuti asani Chiuta wawona kuti nkhani yo njakukhumbika ukongwa, iyu watingi walembengi dangu lachindunji mu Bayibolu.

Kanandi ŵanthu wo aŵanaŵana venivi, asankha uheni vakuchita ndipu akumana ndi masuzgu. Yiwu aziŵa cha kuti mu Bayibolu musanirika marangu pe cha, kweni lititiwovya so kuwona mo Chiuta wawone vinthu. Asani tisambira Bayibolu, tivwisa mo Yehova wawone vinthu, ndipu tisambiza njuŵi yidu kweniso tisankha vinthu nge mo iyu waŵanaŵaniya. Asani tichita venivi, tikondwesa mtima waki ndipu vinthu vititiyende umampha.—Aefeso 5:1.

Vakuwoniyapu Vamampha va mu Bayibolu

Mu Bayibolu musanirika vakuwoniyapu vinandi va ateŵeti aku Chiuta wo anguchita vinthu mwakukoliyana ndi mo Yehova wawone vinthu, chinanga kuti pengavi dangu lelosi la mu malemba. Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu chaku Yosefi. Pa nyengu yo muwolu waku Potifara wamunyengeriyanga kuti wagonani nayu, ndipu Chiuta wechendapereki dangu lakukaniza chigololu. Kweni chinanga kuti pengavi dangu, Yosefi wanguwona kuti asani wagachita chigololu ndi munthukazi uyu, wangabudiya njuŵi yaki kweniso ‘wangabudiya Chiuta.’ (Genezesi 39:9) Yapa, Yosefi wanguziŵa kuti kuchita chigololu kukoliyana cha ndi mo Chiuta wawone vinthu kweniso vo wakhumba pa nkhani ya nthengwa nge mo wangukambiya mumunda wa Edeni.—Genezesi 2:24.

Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu chinyaki ichi. Pa Machitidu 16:3 tiŵerengapu kuti Paulo wechendayambi kwenda ndi Timote pa maulendu ngaki nga umishonale, wangumudumuwa dankha. Kweni pa Machitidu 16:4 tiŵerengapu so kuti pavuli paki Paulo ndi Timote angwamba kwenda mumatawuni ndipu aperekanga “marangu ngakuti [ŵanthu] agwiriskiyengi ntchitu mwakukoliyana ndi vo akutumika ndi ŵara a ku Yerusalemu angusankha.” Ndipu limoza mwa marangu ngenanga lenga lakuti Akhristu akhumbikanga cha kuchichizgika kudumulika mwakukoliyana ndi Dangu laku Mozesi. (Machitidu 15:5, 6, 28, 29) Sonu ntchifukwa wuli Paulo wanguwona kuti Timote wadumuliki? Iyu wanguchitiya “Ayuda a muvigaŵa venivo, pakuti wosi aziŵanga kuti awisi [aku Timote] mbagiriki.” Paulo wakhumbanga cha kuguŵiska ŵanthu. Iyu wakhumbisiskanga kuti “pa masu paku Chiuta,” Akhristu alongongi “chakuwoniyapu chamampha ku njuŵi ya ŵanthu wosi.”—2 Akorinto 4:2; 1 Akorinto 9:19-23.

Fundu yeniyi ndiyu Paulo ndi Timote alondonga nyengu zosi. Mwakuyeruzgiyapu ŵerengani Aroma 14:15, 20, 21 ndipuso 1 Akorinto 8:9-13; 10:23-33, kuti muwoni mo Paulo wakwaskikiyanga asani wawona kuti ŵanthu anyaki aguŵengi chifukwa cha chinthu chinyaki chinanga kuti Malemba ngakuchikambapu cha kuti ntchiheni. Nyengu yinyaki Paulo wangulemba vakukwaskana ndi Timote kuti: “Ndilivi so munyaki wa maŵanaŵanu ngakuyanana ndi ngaki, yo wangaphwere nadi vaku yimwi, pakuti anyaki wosi akhumba vaku yiwu ŵija, vaku Yesu Khristu cha. Kweni muziŵa ukaboni wo wakulongo iyu mweneku, kuti nge mwana ndi wisi, iyu wateŵete nani limoza nge kapolu kuti uthenga wamampha uluti panthazi.” (Afilipi 2:20-22) Paulo ndi Timote akutilongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa! Asani asankha kuchita vinthu vo mu malemba mulivi dangu lachindunji, yiwu aŵanaŵaniyanga mo ŵanthu anyaki akwaskikiyengi ndi vo asankhengi, mumalu mwakuŵanaŵaniya waka vo mtima wawu ukhumba. Venivi vilongo kuti Paulo ndi Timote ŵenga ndi chanju nge Yehova ndi Mwana waki Yesu.

Ŵanaŵaniyani so chakuwoniyapu chaku Yesu Khristu. Pa Upharazgi waki wa pa Phiri, iyu wangukonkhoska kuti munthu yo watingavwisa umampha ukongwa marangu ngaku Chiuta, wachita vinandi kuluska waka kuvwiya vo marangu ngakamba pamwenga ngakaniza. (Mateyu 5:21, 22, 27, 28) Nge mo tawone, Yesu Paulo, Timote ndipuso Yosefi, ayendiyanga cha fundu yakuti asani palivi dangu lachindunji la mu Bayibolu, ungachita waka vo mtima waku ukhumba. Kweni angulongo kuti atende maŵanaŵanu ngaku Chiuta, chifukwa alondonga marangu ngo Yesu wangukamba kuti ndi marangu ngaŵi ngakulungakulu, kwanja Chiuta ndipuso kwanja munyaku.—Mateyu 22:36-40.

Nanga Kumbi Akhristu Mazuŵa Nganu Akhumbika Kuchita Wuli?

Vakuwoniyapu vo takambiskana, vatiwovya kuziŵa kuti tikhumbika cha kuwona Bayibolu nge buku la marangu nga charu lo likonkhoska chechosi cho ŵanthu akhumbika kuchita. Yehova wakondwa ukongwa asani tisankha vinthu mwakukoliyana ndi mo iyu waŵanaŵaniya, chinanga pangaŵavi dangu lelosi pa nkhani yo. Mwaviyo, mumalu mwakulindiza kuti nyengu zosi Chiuta watikambiyengi vakuchita, tikhumbika “kuziŵa kuti khumbu laku Yehova ndakuti wuli.” (Aefeso 5:17; Aroma 12:2) Ntchifukwa wuli Yehova wakondwa asani tichita venivi? Ntchifukwa chakuti tilongo kuti tiŵika panthazi wanangwa widu cha pamwenga vo mtima widu ukhumba. Tilongo so kuti tiwonga chanju cho watitilongo kweniso tikhumbisiska kumuyezga ndipu vo tisankha vilongo kuti titimuyanja. (Nthanthi 23:15; 27:11) Chinyaki so ntchakuti, asani tisankha vakuchita mwakukoliyana ndi Fundu za mu Malemba, tija pa ubwezi wamampha ndi Yehova kweniso tija ndi liŵavu lanthazi.

Tiyeni tiwoni vakuwoniyapu vo vilongo mo fundu za mu Bayibolu zingatiwovye kusankha vakuchita asani palivi dangu.

Kusankha Vakukondwesa

Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu cha mnyamata yo wakhumba kugula sumu za munthu munyaki. Sumu zinyaki zo wavwisiyapu, zakunozga ukongwa. Kweni chikonkhombi cha sumu zo, chilongo kuti mwe so zinyaki zakutuka kweniso zo zikamba vakugonana. Iyu waziŵa so kuti munthu yo watumba sumu zenizi watanja kumba sumu zakulongo ukali. Chifukwa chakuti wachinyamata uyu watanja Yehova, iyu watamba kuŵanaŵaniya fundu Zaki kuti zimuwovyi kusankha vakuchita. Kumbi ndi fundu nizi zo zingamuwovya kuziŵa khumbu laku Chiuta pa nkhani iyi?

Mukalata yaki yo wangulembe Agalatiya, Paulo wangukonkhoska ntchitu za liŵavu kweniso mijalidu yo mzimu waku Chiuta utitiwovya kuja nayu. Tikayika cha kuti mwakumbuka kuti mijalidu yo mzimu utitiwovya kuja nayu, ntchanju, likondwa, chimangu, kuzikira, lisungu, umampha, chivwanu, kuzika ndipuso kujiko. Nanga kumbi ndi vinthu wuli vo tingakamba kuti ndi ntchitu za liŵavu? Paulo wangulemba kuti: “Sonu ntchitu za liŵavu ziwoneke limu ndipu ntchitu zenizi ndi ureŵi, jalidu launyakazi, kuchita jalidu liheni mwambula soni, kusopa ngoza, kuchita vamizimu, kutinkhana, ndewu, sanji, ukali, mphindanu, kugaŵikana, magulu nga mpatuku, bina, kuloŵe, maphwandu ngaviwawa ndi vinthu vinyaki vakuyanana ndi venivi. Nditikutcheŵeskiyani limu vakukwaskana ndi vinthu venivi nge mo ndingukutcheŵeskiyani kali kuti ŵanthu wo achita vinthu vaviyo, azamuhara cha Ufumu waku Chiuta.”—Agalatiya 5:19-23.

Asani mungawonesesa, kukumaliya kwa vinthu vo Paulo wangukamba kuti ndi ntchitu za liŵavu, wangulemba kuti, “vinthu vaviyo.” Mazu yanga ngalongo kuti Paulo wanguzumbuwa ntchitu zosi cha za liŵavu. Sonu yapa munthu wangakamba cha kuti, ‘Palivi suzgu lelosi asani ndingachita chinthu chechosi cho palivi pa vinthu vo Paulo wanguvizumbuwa kuti ndi ntchitu za liŵavu.’ Mumalu mwaki, munthu wakhumbika kugwiriskiya ntchitu lusu laki lakuŵanaŵana kuti waziŵi asani chinthu cho wakhumba kusankha che mugulu la “vinthu vaviyo.” Ŵanthu wo asankha kuchita vinthu vo Paulo wanguleka kuvizumbuwa vo ve mugulu la “vinthu vaviyo,” nawu azamuhara cha Ufumu waku Chiuta.

Mwaviyo, tikhumbika kuziŵa vo Yehova watinkha. Kumbi kuchita venivi nkhwakusuzga? Tiyeruzgiyi kuti mwaluta kuchipatala ndipu akukambiyani kuti mukaryengi ukongwa vipasu ndipuso mphangwi, kweni akukanizani mandazi, ayisikilimu ndipuso vinthu vinyaki vaviyo. Kumbi penapa vingakusuzgani kuziŵa kuti keki we mugulu nili yapa? Sonu tiyeni tiwere so pa mijalidu yo mzimu waku Chiuta utitiwovya kuti tije nayu, ndipuso pa ntchitu za liŵavu. Kumbi penapa, sumu ziya wachinyamata yuwa wapenja kugula tingaziŵika mugulu nili? Yapa tawone limu kuti mulivi mijalidu ya chanju, umampha, kujiko kweniso mijalidu yinyaki yo mzimu waku Chiuta utitiwovya kuja nayu. Vakuwoneke limu kuti yapa munthu wangakhumbika dangu la mu Bayibolu cha lakukaniza sumu za mtundu uwu kuti wasankhi vakuchita mwakukoliyana ndi mo Chiuta wawone vinthu. Munthu wangagwiriskiya so ntchitu fundu zenizi asani wakhumba kusankha vinthu vinyaki vakupambanapambana, nge mabuku, mafilimu, mapulogilamu nga pa TV, magemu kweniso mawebusayiti ngakuti waserepu.

Kawonekeru

Mu Bayibolu musanirika so fundu zo zingatiwovya kusankha umampha pa nkhani ya vakuvwala ndipuso kujitowesa. Fundu zenizi zitovya Mkhristu weyosi kuti wasankhengi umampha. Pa nkhani iyi napu, munthu yo watanja Yehova wawona kuti wakhumbika kukondwesa Awisi akuchanya mumalu mwakukondwesa mtima waki. Nge mo tawone kali, asani mu Bayibolu mulivi dangu lelosi pa nkhani yo tikhumba kusankha, ving’anamuwa kuti weyosi wangasankha mo wakhumbiya cha. Masitayelu ngapambanapambana ndipuso ngasinthasintha. Kweni Chiuta wakupereka fundu zo wakhumba kuti ŵanthu ŵaki ayendiyengi nyengu zosi.

Mwakuyeruzgiyapu, lemba la 1 Timote 2:9, 10 likamba kuti: “Mwakuyanana ŵaka, anthukazi atenere kujitowesa ndi vakuvwala vakwenere, mwaulemu ndipuso mwakuŵanaŵana umampha, ndi masitayelu ngakulukiya sisi cha pamwenga ndi golidi pamwenga ngali pamwenga malaya ngakudula. Kweni ajitowesi mu nthowa yakwenere anthukazi wo atiti mbakujipereka kwaku Chiuta, kung’anamuwa kuti ajitowesi mwakuchita ntchitu zamampha.” Mwaviyo, anthulumi kweniso anthukazi achikhristu akhumbika kujifumba kuti, kumbi ŵanthu muchigaŵa chidu awona kuti ŵanthu wo “mbakujipereka kwaku Chiuta,” akhumbika kuvwala ndi kuwoneka wuli? Mkhristu wakhumbika kuŵanaŵaniya mo ŵanthu angawone uthenga wo wapharazga chifukwa cha mo wawoneke. (2 Akorinto 6:3) Mkhristu wachakuwoniyapu chamampha, waŵanaŵaniya ukongwa wanangwa waki cha pamwenga vo iyu wakhumba, kweni waziŵa kuti wakhumbika cha kuguŵisa ŵanthu.—Mateyu 18:6; Afilipi 1:10.

Asani Mkhristu waziŵa kuti sitayelu yinyaki yo wasankha yiguŵiska ŵanthu, wangayezga Paulo ndipu wangachita vinthu mwakuŵaŵanaŵaniya mumalu mwa vakukhumba vaki. Paulo wangukamba kuti: “Muyezgengi ini nge mo nani ndiyezge Khristu.” (1 Akorinto 11:1) Pakukamba vakukwaskana ndi Yesu, Paulo wangulemba kuti: “Pakuti chinanga ndi Khristu nayu wangujikondwesa yija cha.” Yapa fundu yo Paulo wakambiyanga Akhristu njakuti: “Kweni isi anthazi, titenere kunyamuwa masuzgu nga ŵanthu wo alivi nthazi, ndipuso tingajikondwesanga tija cha. Weyosi waku isi wakondwesi munyaki mwakumuchitiya vamampha kuti wamuchiski.”—Aroma 15:1-3.

Kusintha Lusu Lidu Lakuŵanaŵana

Kumbi tingachita wuli kuti tisinthi lusu lidu lakuŵanaŵana kuti tikondwesengi Yehova asani tisankha vakuchita? Tikhumbika kuŵerenga Mazu ngaki, kungasambira nyengu zosi kweniso kulunguruka vo tiŵerenga. Kuchita venivi kungatiwovya kuti tikuzgi lusu lidu lakuŵanaŵana. Kweni lusu ili likuwa kamanakamana. Mwakuyanana ndi mo mwana wakuliya, kukuwa mwauzimu kuchitika kamanakamana ndipuso kuwoneke nyengu yeniyo cha. Mwaviyo, tikhumbika kuzikira kweniso tingagongowanga cha asani tiwona kuti lusu lidu lakuŵanaŵana likuwa cha. Kweni kumbi venivi ving’anamuwa kuti lusu lidu lenili likuwengi lija asani pajumpha nyengu? Awa, nge mo takambiyapu kali, lingakuwa pijapija asani tiŵerenga Mazu ngaku Chiuta kweniso asani titesesa kuchita vinthu mwakukoliyana ndi vo tiŵerenga.—Aheberi 5:14.

Tingakamba kuti asani tilondo marangu ngaku Chiuta, tilongo kuti te akuvwiya ndipu asani tilondo fundu zaki tilongo kuti te akukhwima mwauzimu ndipuso tikhumbisiska kumukondwesa. Asani tikuwa mwauzimu, tiwonengi kuti kuyezga Yehova ndipuso Mwana waki nkhwakukhumbika ukongwa. Venivi vingatiwovya so kuti pa chechosi cho tichita, tiyendiyengi maŵanaŵanu ngaku Chiuta ngo ngasanirika mu Malemba. Asani tikondwesa Awusefwi akuchanya pa chechosi cho tichita, nasi tikondwengi ukongwa ndi umoyu.

[Vithuzi]

Masitayelu nga malaya ngapambanapambana, kweni tikhumbika kulondo fundu za mu Bayibolu asani tisankha