CHOKO chikavu chivumbatiya mwana waki yumoza pe yo chikubala. Chigomezga cha vo chiwona. Pambula kuswera yapa, chingupakata mwana waki wakufwa. Sonu chikondwa kuwona kuti mwana waki wayuskika. Mulendu yo waza ku nyumba kwaki wakamba kuti, “Ona, mwana waku ngwamoyu.”

Chiyuka chenichi chinguchitika vyaka pafupifupi 3,000 vajumpha. Mungaŵerenga nkhani yeniyi m’buku la 1 Ŵakaronga chaputala 17. Mulendu yo ndi Eliya, mchimi waku Chiuta. Nanga anyina a mwana mbayani? Yiwu ndi choko cho chija mumsumba wa Zarefata kweni zina laki liziŵika cha. Chiyuka cha mwana waki chinguchitiska kuti chije ndi chivwanu chakukho ukongwa pa umoyu waki. Po tikambiskana nkhani yaki, tisambirengi fundu zakukhumbika ukongwa.

Pa nyengu yo Ahabu, fumu yiheni ya Yisraele yawusanga, Yehova wangukamba kuti kuŵengi chilala kwa nyengu yitali. Eliya wati wakamba kuti kuŵengi chilala, Chiuta wangumubisa kuti Ahabu waleki kumuwona ndipu wamupaskanga chiŵandi ndi nyama mwakuziziswa, mwakugwiriskiya nchitu achaholi. Pavuli paki, Yehova wangukambiya Eliya kuti: “Soka, luta ku Zarefata, yo ngwa ku Sidoni ukajengi kwenikuwa. Ehe, ndalanguliya choko kwenikuwa kukuhiŵa.”​—1 Ŵaka. 17:1-9.

Eliya wati wafika ku Zarefata, wanguwona choko chikavu chichideŵa nkhuni. Kumbi munthukazi mwenuyu ndiyu watingi wamuphweriyengi? Pakuti iyu wenga mukavu ukongwa kumbi watingi wachitengi wuli? Chinanga kuti panyaki wakayikiyanga, Eliya wangwamba kukambiskana nayu. Iyu wangumukambiya kuti: “Ndipaski maji ngamanavi muchiyaŵi, ndimwi.” Wachiluta kuchimutole maji, Eliya wangukamba so kuti: “Undiziyi ndi chibanthuka cha chiŵandi mujanja laku.” (1 Ŵaka. 17:10, 11) Kupaska  maji munthu wambula kumuziŵa kwenga kwakusuzga cha kuluska kumupaska chiŵandi.

Munthukazi yo wangumuka kuti: “Mo aliri amoyu Ambuya Chiuta winu, ndilivi kotchapu kanthu, kweni ka ufwa pe kamanavi muchimphuli ndi timafuta timanavi mukasupa; sonu leka ndideŵa tinkhuni, iti, mwakuti nkhajirongosole ini ndamweni ndi mwana wangu, kuti tikaryi, ndi kufwa.” (1 Ŵaka. 17:12) Tiyeni tikambiskani vo tisambirapu pa nkhani yeniyi.

Choko chinguziŵa kuti Eliya ngwa ku Yisraele ndipu wateŵetiyanga Chiuta. Tikamba viyo chifukwa cha mazu ngo wangukamba ngakuti, “mo aliri amoyu Ambuya Chiuta winu.” Chinanga kuti choko chenichi chaziŵanga vinthu vimanavi vakukwaskana ndi Chiuta wa ku Yisraele, chateŵetiyanga Chiuta cha ndichu chifukwa chaki chingukamba cha kuti “Chiuta wangu” pakukamba zaku Yehova. Iyu wajanga msumba wa Zarefata, ku Sidoni wo a Fonike awuthembanga ukongwa. Vambula kukayikiska kuti ŵanthu a ku Zarefata asopanga Bala. Chinanga kuti venga viyo, Yehova wanguwonamu vamampha mumtima wa choko chenichi.

Choko chenichi chenga ndi chivwanu chinanga kuti chajanga ndi ŵanthu wo asopanga angoza. Yehova wangutuma Eliya kuti waluti kwaku ichu ndi chilatu chakuti choko ndi mchimi Eliya awovyeki. Tingasambirapu fundu yakukhumbika ukongwa pa nkhani yeniyi.

Mbanthu wosi cha wo asopanga Bala ku Zarefata wo ŵenga aheni. Mwakutuma Eliya ku choko chenichi, Yehova wangulongo kuti waziŵa ŵanthu a mtima wamampha wo ŵechendayambi kumuteŵete. Mbuneneska, “mu mtundu wosi yo watimuwopa [Chiuta] ndi watataliya urunji ngwamarondeka kwaku iyu.”​—Mac. 10:35.

Kumbi mbanthu alinga m’chigaŵa chinu wo ayanana ndi choko cha ku Zarefata? Chinanga kuti aja ndi ŵanthu a muvisopa vaboza kweni akhumbisiska kuchita vinthu vamampha. Yiwu angaŵa kuti aziŵa vimanavi pamwenga aziŵa chechosi cha chakukwaskana ndi Yehova. Mwaviyo, akhumbika kovyeka kuti ayambi kusopa kwauneneska. Kumbi mutesesa kufufuza ndi kovya ŵanthu ŵenaŵa?

Ŵanaŵaniyani mwakuphwere vo Eliya wangupempha choko kuti chichiti. Choko cho ndipu chamukambiya ŵaka kuti asani chabika chakurya chimanavi cho chingujaku, ichu ndi mwana waki atingi afwengi ndi nja. Kweni kumbi Eliya wangukambanji? “Uleki kopa; lutanga kachiti nge ndi mo wakambiya, kweni udankhi wandichitiya ini kachiŵandi kamanavi ka ufwa wo uzi naku kunu kwangu, ndipu pavuli ujinozge yiwi ndi mwana waku. Chifukwa viyo ndimu akambiya Ambuya Chiuta waku Yisraele, ‘chimphuli cha ufwa kuti chikajanga chiyumu cha, ndi supa ya mafuta kuti yikaphwanga cha, mpaka zuŵa lo Ambuya akatumiyanga vuwa pacharu chapasi.’”​—1 Ŵaka. 17:11-14.

Anyaki atingi akambengi kuti, ‘Ndipereki chakurya chenichi pe cho te nachu? Mutindiyesa ŵaka kwali.’ Kweni ivi ndivu choko chenichi chinguchita cha. Chinanga kuti chaziŵanga vinandi cha vakukwaskana ndi Yehova, chingugomezga Eliya ndipu chinguchita vo wanguchipempha. Venivi venga vakuyesa chigomezgu chaki kweni chingusankha mwazeru.

Chiuta wanguchijowo cha choko chikavu chenichi. Nge mo Eliya wangulayizgiya, Yehova wanguchitiska kuti chakurya chileki kumala vo vinguwovya Eliya, choko ndi mwana waki kuti aleki kusuzgika mpaka po chilala chingumaliya. Mwaviyo, “Chimphuli cha ufwa chengavi kuŵa chiyumu chinanga ndi supa ya mafuta nayu kuti yinguphwa cha, kwakulingana ndi  mazu nga Ambuya ngo angukambiya mwaku Eliya.” (1 Ŵaka. 17:16; 18:1) Asani munthukazi mwenuyu wengavi chivwanu, chiŵandi cho wangubika chatingi chiŵengi nadi chakumaliya. M’malu mwaki, iyu wenga ndi chivwanu, wanguthemba Yehova ndipuso wanguhiŵa Eliya dankha.

Yapa, tisambirapu kuti Chiuta watumbika ŵanthu wo atimugomezga. Asani muyeseka kuti muleki kuja ndi chigomezgu kweni mulutirizga kugomezgeka, Yehova wakuwovyeningi. Iyu wakuphweriyeningi, wakuvikiriyeningi, wajengi Mubwezi winu kweniso wakuwovyeningi kulimbana ndi mayeseru.​—Chit. 3:13-15.

Mu 1898, Zion’s Watch Tower yingukonkhoska vo tisambirapu pa nkhani ya choko chenichi kuti: “Asani munthukazi mwenuyu wenga ndi chivwanu ndipuso wanguvwiya, Ambuya atingi amuwovyengi mwakugwiriskiya nchitu Mchimi kweni asani wengavi chivwanu, patingi pasanirikengi choko chinyaki cho chatingi chichitengi viyo. Mwakuyanana ŵaka, po tilindizga kuzilonde umoyu wamuyaya Ambuya azomerezgengi kuti chivwanu chidu chiyeseki. Asani te ndi chivwanu, titumbikikengi kweni asani tilivi, titumbikikengi cha.”

Asani tikumana ndi mayeseru, tikhumbika kupenja ulongozgi waku Yehova kutuliya m’Malemba kweniso mabuku ngidu. Titenere kugwiriskiya nchitu ulongozgi wo tasaniya chinanga kuti kungaŵa kwakusuzga ukongwa kuchita viyo. Tazamutumbikika ukongwa asani tichita vinthu mwakukoliyana ndi nthanthi yakuti: “Gomekezga mu Ambuya ndi mtima waku wosi, ndipu leka kugomezga pa chinjeru chaku wamweni. Mu nthowa zaku zosi zomeranga iwu ndipu iwu akanyoroskanga nthowa zaku.”​—Nthanthi 3:5, 6.

Choko chenichi chenga pafupi kuyeseka so. Bayibolo likamba kuti: “Pavuli paku ichi mwana wa munthukazi mweni nyumba yo, wangutama, ndipu urwali [utenda] waki wenga uzitu mwengavi kujamu mvuchi mwaki.” Chifukwa chakuti wakhumbanga kuziŵa cho chinguchitiska suzgu yeniyi, munthukazi wachitima mwenuyu wangukambiya Eliya kuti: “Wenani ndi kafukwa uli, wamunthu waku Chiuta we? Ukuza kunu kwaku ini kundikumbuska mphulupulu yangu, ndi kuchitiska nyifwa pa mwana wangu!” (1 Ŵaka. 17:17, 18) Kumbi chilawu chenichi ching’anamuwanji?

Kumbi munthukazi mwenuyu wangusuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha ubudi wo wanguchitapu? Kumbi waŵanaŵananga kuti nyifwa ya mwana waki chenga chilangu chakutuliya kwaku Chiuta ndipu iyu wangutuma Eliya kuti wabayi mwana waki? Bayibolo lititikambiya cha kweni fundu njakuti, choko chingukambapu kaheni kekosi cha kakukwaskana ndi Chiuta.

Eliya watenere kuti wanguguŵa ukongwa ndi nyifwa ya mwana wa choko chenichi ndipuso kuvwa kuti iyu ndiyu wangubaya mwana yo. Wati wapinga chiŵanda ndi kuluta nachu m’chipinda cha pachanya, Eliya wanguliya kuti: “Ambuya mwe Chiuta wangu, kumbi mwatole uyowi pa choko cho ndija nachu, pakubaya mwana waki?” Mchimi wanguguŵa ukongwa chifukwa chakuŵanaŵana kuti zina laku Chiuta latingi linyozekengi asani Iyu wanguzomerezga kuti munthukazi wamasangu mwenuyu wasuzgiki. Mwaviyo, Eliya wangupempha kuti: “Ambuya mwe Chiuta wangu, chitani kuti mzimu wa mwana uyu uwere so mwaki.”​—1 Ŵaka. 17:20, 21.

Yehova wavwisiyanga. Choko chinguhiŵa mchimi yo ndipu chinguvwana. Panyaki, Chiuta wanguzomerezga kuti mwana yo wafwi chifukwa wanguziŵa kuti chiyuka chenichi cho nchakwamba kulembeka m’Malemba, chazamuwovya migonezu yakunthazi kuti yizije ndi chilindizga. Yehova wanguyuska mwana yo, Eliya wati waŵeyere. Ŵanaŵaniyani mo choko cho chingukondwe po Eliya wangukamba kuti: “Wona, mwana waku ngwamoyu.” Pavuli paki, chingukambiya Eliya kuti: “Sonu ndiziŵa kuti ndiwi munthu waku Chiuta, ndi kuti mazu nga Ambuya mu mulomu waku nga uneneska.”​—1 Ŵaka. 17:22-24.

Buku la 1 Ŵakaronga chaputala 17 likambapu so cha vakukwaskana ndi munthukazi mwenuyu. Mwakukoliyana ndi vinthu vamampha vo Yesu wangukamba vakukwaskana ndi iyu, tingakamba kuti wanguteŵete Yehova mwakugomezgeka pa umoyu waki wosi. (Luka 4:25, 26) Nkhani yaki yititisambiza kuti Chiuta watumbika ŵanthu wo atovya ateŵeti ŵaki. (Mat. 25:34-40) Yilongo kuti Chiuta watovya ateŵeti ŵaki akugomezgeka chinanga mphanyengu yamasuzgu. (Mat. 6:25-34) Nkhani yeniyi yititiwovya so kuziŵa kuti Yehova wakhumbisiska ndipuso we ndi nthazi zakuyuskiya ŵanthu wo akufwa. (Mac. 24:15) Kukamba uneneska, ivi ndi vifukwa vamampha ukongwa vakukumbukiya choko cha ku Zarefata.