KUKAMBA uneneska, ndingudandawula cha chifukwa cha ŵanthu amanavi wo anguvwisiya nkhani yo ndingukamba mu 1957. Ini ndenga ndi soni ukongwa. Ndeche mwana, ndayanjanga kubisama asani kwaza alendu chinanga kuti ndaŵaziŵanga.

Uteŵeti wosi wo ndapaskikanga m’gulu laku Yehova wandiwovyanga kuti ndikambiskanengi ndi ŵanthu mwakufwatuka. Kweni ndeche kulimbana ndi soni ndipuso kujikayikiya. Mwaviyo, ndini cha ndachitiska kuti uteŵeti wangu undiyendiyengi umampha. M’malu mwaki, ndawona kuti layizgu laku Yehova ili ndauneneska, likamba kuti: ‘Ndikakukhomeskanga, ndikakovyanga, ndikakusunganga ndi janja langu, la maryi la urunji.’ (Yes. 41:10) Yehova wandiwovya ukongwa kuziya mwa Akhristu anyangu. Sonu ndikukonkhoskiyeni mo Yehova wandiwovye kwambiya ndeche mwana.

Zuŵa linyaki pa Sabata ndi mulenji, cha m’ma 1940, Elsie Huntingford, wanguza kumunda widu wo wenga chakumwera kwa charu cha Ontario. Iyu wanguwode pakhomu la nyumba yidu ndipu ama ndiwu angumuka kweni ada wo ŵenga ndi soni nge ini anguja ŵaka munyumba ndi ini ndipu avwisiyanga. Ada aŵanaŵananga kuti Mzichi Huntingford waguliskanga vinthu ndipu  awonanga nge kuti Ama agulengi vinthu vambula kukhumbika. Yiwu anguluta pakhomu kuti akamukambiyi mzichi yo kuti avikhumba cha vinthu vo waguliska. Mzichi Huntingford wanguŵafumba kuti: “Mung’anamuwa kuti mukhumba cha kusambira Bayibolo?” Ada angumuka kuti: “Tingayanja kusambira.”

Mzichi Huntingford wanguza pa nyengu yaki. Apapi ŵangu ŵenga muchisopa chinyaki (United Church of Canada) kweni pa nyengu iyi ndipu achileka. Chifukwa wuli? Chifukwa chakuti mulongozgi munyaki wangulemba mazina nga ŵanthu wo angupereka ndalama ndipu wangungaŵika pamalu pakuti ŵanthu wosi awonengi ndalama zo aperekanga. Kanandi apapi ŵangu aperekanga ndalama zimanavi chifukwa chakuti ŵenga akavu kweni alongozgi atchalitchi aŵachichizganga kuti aperekengi ndalama zinandi. Mulongozgi munyaki wangukamba kuti wasambizanga vinthu vo wavigomezganga cha kweni wachitiyanga ŵaka kuti nchitu yaki yingamala. Mwaviyo, tinguchileka chisopa chenichi kweni takhumbanga mbwenu kuja pa ubwezi ndi Chiuta.

Chifukwa chakuti Akaboni aku Yehova akanizgikanga kupharazga ku Canada, Mzichi Huntingford wasambizanga banja lidu mwakugwiriskiya nchitu Bayibolo ndi fundu zinyaki zo wenga nazu mukanotibuku kafipa. Wati waziŵa kuti tingamukamba cha kwa ara aboma, iyu wangwamba kutipaska mabuku. Tayesesanga kungabisa asani tamaliza kusambira. a

Chinanga kuti wasuskikanga ndipuso wakumananga ndi masuzgu nganyaki, Mzichi Huntingford wapharazganga mbwenu uthenga wamampha mwaphamphu. Venivi vingundichiska ukongwa ndipu ndingwamba kwanja uneneska. Ndingubatizika pati pajumpha chaka chimoza kutuliya po apapi ŵangu angubatizikiya nge Akaboni aku Yehova. Ndingubatizikiya m’chibeseni chakumwesiyamu viŵetu pa 27 February, 1949. Yapa ndipu nde ndi vyaka 17. Pavuli paki, ndakhumbanga kuchita uteŵeti wanyengu zosi.

Ndachitanga vidazi kuti ndiyambi upayiniya ndati ndabatizika ŵaka. Nyengu yinyaki, ndagwiranga nchitu ku banki ndipuso mu ofesi yinyaki chifukwa ndakhumbanga kusaniya ndalama zakuti zizindiwovyengi pakuchita upayiniya. Asani ndasaniya ndalama, ndasweranga cha kusakaza chifukwa cha  unamana. M’bali Ted Sargent wangundichiska kuti ndingachitanga mantha cha ndipu nditenere kugomezga Yehova. (1 Mik. 28:10) Venivi vinguchitiska kuti ndiyambi upayiniya mu November 1951. Ndenga ndi ndalama zakukwana madola 40 pe za ku America, njinga yidala ndipuso chikwama cha bilifikesi. Kweni nyengu zosi, Yehova wandipaskanga vinthu vo ndakhumbikanga. Nde wakukondwa ukongwa kuti Ted wangundichiska kuti ndiyambi kuchita upayiniya! Ivi vinguchitiska kuti ndilonde so vitumbiku vinandi.

Zuŵa linyaki ndi mazulu kukumaliya kwa August 1952, ndingulonde foni yakutuliya ku ofesi ya nthambi ya Akaboni aku Yehova ku Toronto, Canada. Ofesi yeniyi yingundidana kuti nkhayambi uteŵeti wa pa Beteli mu September chaka chenichi. Chinanga kuti ndenga ndi soni ndipuso ndenga ndechendakeku, ndingukondwa chifukwa apayiniya anyaki, angundikambiya vinthu vakukondwesa ukongwa vakukwaskana ndi uteŵeti wa pa Beteli. Ndenga ndi chigomezgu chakuti ndamuja umampha ukongwa.

Ndati ndaja vyaka viŵi pa Beteli, ndingusankhika kuti ndisere m’malu mwaku Bill Yacos nge mteŵeti wa kagulu (yo sonu wadanika kuti wakukumaniska nchitu za wupu wa ŵara) ka Shaw ku Toronto. b Pa nyengu iyi, ndenga ndi vyaka 23 pe ndipu ndawonanga nge kuti nde mwana ukongwa wambula kuziŵa vinthu. Kweni M’bali Yacos wenga wakujiyuyuwa, wandiyanjanga ndipu wandikambiyanga vakuchita. Yehova wangundiwovya ukongwa.

M’bali Yacos wenga m’khomi ndipuso wakwanja kuseka ndi ŵanthu. Iyu wayanjanga abali ndipu nawu amuyanjanga. Iyu wachiŵawonanga ku nyumba zawu kaŵikaŵi ndipu wachitanga ivi asani akumana ndi masuzgu pe cha. Bill Yacos wangundichiska kuti ndichitengi vo iyu wachitanga kweniso kuti ndipharazgengi ndi abali ndi azichi. Iyu wangundikambiya kuti: “Ken, ulongongi kuti uŵanaŵaniya abali. Kuchita viyo, kuwovyengi kuti mugowokiyanengi.”

Yehova wandiwovya ukongwa kwambiya mu January 1957. Mwezi wenuwu ndiwu ndingutoliyana ndi Evelyn, yo wangumaliza Sukulu ya Giliyadi, kilasi nambala 14. Techendatorani, iyu wateŵetiyanga ku Quebec, chigaŵa cho alongoro chineneru cha Chifulenchi. Pa nyengu iyi, charu cha Quebec chawusikanga ndi Chisopa cha Aroma. Mwaviyo, Evelyn, wasuzgikanga ukongwa kuchita uteŵeti waki kweni wanguleka cha kuteŵete ndipuso kugomezga Yehova.

Evelyn, wenga so wakugomezgeka kwaku ini. (Ŵaef. 5:31) Iyu wangukumana ndi mayeseru pavuli pakuti tatorana ŵaka. Takhumbanga kuluta ku Florida, ku America, kweni lamawa laki tati tatorana ŵaka, ofesi ya nthambi yingundipempha kuti ndiluti ku unganu wa sabata yimoza ku Beteli ya ku Canada. Chinanga kuti unganu uwu wengaku pa zuŵa lo takhumbanga kuchitembela kweni ini ndi Evelyn takhumbanga kuchita chechosi cho Yehova wakhumbanga kuti tichiti. Mwaviyo, tinguleka dankha ulendu widu. Sabata yeniyi, muwolu wangu wapharazganga kufupi ndi ofesi ya nthambi. Iyu wangukunthiyapu  chinanga kuti malu ngo wapharazgangaku ngapambananga ndi ku Quebec.

Unganu wenuwu wati wamala, angundikambiya kuti ndikateŵetiyengi nge wakuwonere dera kunkhondi kwa charu cha Ontario. Pa nyengu iyi, ndipu nde ndi vyaka 25 ndipuso ndaziŵanga vinandi cha kweni tinguluta chifukwa chakugomezga Yehova. Mu nyengu yakuzizira ukongwa ku Canada, tingukwera sitima yausiku ya pamtunda limoza ndi akuwonere madera wo anguteŵetiyapu kwa vyaka vinandiku, wo alutanga ko ateŵetiyanga. Yiwu angutichiska ukongwa! M’malu mwakuti tikaje uja usiku wosi m’basi, m’bali munyaki wangutikambiya kuti tikakweri galimotu yo yenga ndi malu ngakuti tingachigonapu, ngo iyu wangusunga kuti wamugonapu. Zuŵa linyaki ndi mulenji, pati pajumpha mazuŵa 15 kutuliya po tingutoliyana, tinguluta kuchicheze kagulu ka abali ndi azichi ku Hornepayne nge mo ndakonkhoske pakwamba.

Penga so vinthu vinandi vo vatingi visinthengi pa umoyu widu. Po ndateŵetiyanga nge wakuwonere chigaŵa kukumaliya kwa 1960, ndingulonde kalata yakundiziŵiska kuti ndikasere Sukulu ya Giliyadi, kilasi nambala 36 ku Brooklyn, New York. Sukulu yeniyi yito myezi 10 ndipu yakhumbikanga kwamba mu February 1961. Chinanga kuti ndingukondwa, kweni ndadandawulanga chifukwa chakuti Evelyn wangudanika cha. M’malu mwaki, nge mo anyaki achitiyanga, Evelyn wangupempheka kuti walembi kalata yakukamba kuti wakhumba kuti tipatukani kwa myezi 10. Iyu wanguliya kweni wanguzomera kuti ndiluti chifukwa wanguziŵa kuti ndamusambira vinandi ku Sukulu ya Giliyadi.

Pa nyengu iyi, Evelyn wateŵetiyanga pa nthambi ya ku Canada. Iyu wagonanga chipinda chimoza ndi mzichi wakusankhika, Margaret Lovell. Kukamba uneneska, ini ndi Evelyn tingusoŵana ukongwa. Chinanga kuti venga viyo, Yehova wangutiwovya pa nyengu yeniyi. Evelyn wangulongo kuti ngwakujipereka ukongwa chifukwa chakuzomerezga kuti tipatukani kwa nyengu yimanavi ndi chilatu chakuti Yehova watigwiriskiyi nchitu mugulu laki ndipu venivi vingundikwaska ukongwa.

Ndati ndamala myezi pafupifupi yitatu kusukulu ya Giliyadi, M’bali Nathan Knorr, yo pa nyengu iyi walongozganga nchitu yakupharazga pacharu chosi chapasi, wangundikambiya kuti ndichiti nchitu yinyaki yakusuzga ukongwa. Iyu wangundipempha kuti ndileki kusambira Sukulu ya Giliyadi ndipu ndiwere ku Canada kuti ndikateŵete nge msambizi wa Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu pa nthambi kwa nyengu yimanavi. M’bali Knorr wangundikambiya kuti ndisankhi pakati pa kumaliza Sukulu ya Giliyadi kuti nkhaje mumishonale pamwenga ndiwere ku Canada kuti ndikaluturizgi kuchita uteŵeti wo ndachitanga kali. Ivi vatingi vichitiskengi kuti ndizileki kusere so sukulu yeniyi. Iyu wangundileka kuti ndisankhi ndija pavuli pakuti ndakambiskana ndi muwolu wangu.

Pakuti Evelyn ndipu wandikambiya kali mo wawone uteŵeti wewosi, ndingumukambiya M’bali Knorr mwaliŵi kuti, “Te akunozgeka kuchita chechosi cho gulu laku Yehova lingakhumba kuti tichiti.” Nyengu zosi tiwona kuti titenere kuluta kwekosi ko gulu laku Yehova lingatituma chinanga tingaleka kukhumbaku.

 Mu April 1961, ndinguwere ku Canada kuti ndikaje msambizi wa Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu. Pavuli paki, tingwamba kuteŵete pa Beteli. Pati pajumpha nyengu, tingukondwa ukongwa kulonde kalata yakundidana kuti nkhasere kilasi la nambala 40 la Sukulu ya Giliyadi, yo yatingi yikayambengi mu 1965. Yapa napu, Evelyn wakhumbikanga kulemba so kalata yakuti tipatukani. Kweni pati pajumpha masabata ngamanavi, tingukondwa ukongwa kuti nayu walonde kalata yakuti wakasere sukulu limoza ndi ini.

Tati tafika ku Sukulu ya Giliyadi, M’bali Knorr wangutikambiya kuti wosi wo akusambirapu chineneru cha Chifulenchi nge mo isi tinguchitiya, atingi atumizikengi ku Africa. Kweni tati tamaliza sukulu yeniyi, angutitumiza so ku Canada. Ndingusankhika kuti ndije wakuwonere nthambi (yo sonu wadanika kuti wakukumaniska wa Komiti ya Nthambi). Chifukwa chakuti ndenga ndi vyaka 34 pe, ndingumukambiya M’bali Knorr kuti, “Ndeche mwana ukongwa.” Kweni iyu wangundichiska limu! Ndipu ndati ndayamba ŵaka udindu wenuwu, ndafumbanga abali wo ajapu nyengu yitali pa Beteli kuti andiwovyi kusankha vinthu vikuluvikulu.

Uteŵeti wa pa Beteli wandiwovya ukongwa kuti ndisambiri vinthu kwa anyangu. Nditiŵatumbika ukongwa kweniso nditiŵakhumbira wo titeŵete limoza mu Komiti ya Nthambi. Ndasambira so vinandi kwa abali ndi azichi, anamana ndi ara wo ateŵetiyapu panu panthambi ndipuso a ku mipingu yo tawunganangaku.

Uteŵeti wa pa Beteli wandiwovya so kuti ndisambizengi anyangu ndipuso kuŵachiska kuti chigomezgu chawu chije chakukho. Wakutumika Paulo wangukambiya Timote kuti: “Jaliya mwaku ngeningo wasambira.” Iyu wangukamba so kuti: “Venivo wavwa kwangu mu ŵakaboni ŵanandi, venivo sambizanga ŵanthu akugomezgeka, wo aŵengi akwenere kwachisambiza anyaki nawu.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Nyengu zinyaki, Akhristu anyangu atindifumba vo ndasambira pa vyaka 57 vo ndateŵete pa Beteli. Nditiŵamuka ŵaka kuti, “Ndasambira kujipereka ndipuso kuzomera mwaliŵi kuchita vo gulu laku Yehova likhumba kuti ndichiti kweniso kugomezga Yehova kuti wandiwovyengi.”

Viwoneka nge kuti ndayamba ŵaka zana kuteŵete pa Beteli nge mnyamata wasoni ndipuso wambula kuziŵa vinandi. Kweni pa vyaka vosi ivi, Yehova ‘wandiko janja langu lamaryi.’ Venivi vachitika kuziya mwa abali wo andiwovyanga mwachanju ndipuso pa nyengu yaki kweniso vija nge kuti Yehova walutirizga kundichiska kuti: “Ungopanga cha, ndikakovyanga.”—Yes. 41:13.