1, 2. Kumbi Yehova watiŵawona wuli ateŵeti ŵaki wo ŵe pacharu chapasi?

 ASANI apapi awonere ŵana ŵawu aseŵe, azizwa kuwona malusu ngo akuwa nangu. Kumbi imwi mukuwonapu venivi? Mwana munyaki wangaŵa ndi zeru zakawi pamwenga wangaja ndi lusu pa masaza penipo munyaki wangaziŵa vakujambulajambula ndipuso vakupangapanga. Ŵana atuŵa ndi malusu ngakupambanapambana ndipu apapi akondwa kuŵawovya kuti alutiski panthazi malusu ngo ŵe nangu.

² Yehova nayu wakondwa kuwona ŵana ŵaki wo ŵe pacharu chapasi. Iyu wawona ateŵeti ŵaki a mazuŵa nganu nge “usambasi wa [“vinthu vakuzirwa va,” NW] mitundu yosi.” (Hag. 2:7) Yiwu mbakuzirwa chifukwa cha chivwanu ndi kujipereka kwawu. Mungawona mazuŵa nganu, kuti Akhristu anyidu ŵe ndi malusu ngakupambanapambana. Abali anyaki akamba umampha ukongwa nkhani penipo anyaki ŵe ndi lusu lakulongoso vinthu mu mpingu. Azichi anandi ŵe ndi lusu lakusambira vineneru vinyaki ndipu ativigwiriskiya nchitu mu upharazgi penipo anyaki aziŵadi kuchiska Akhristu anyawu pamwenga kuphwere wo atama. (Ŵar. 16:1, 12) Kumbi tikondwa cha kuja mu mpingu wo mwe abali ndi azichi ŵenaŵa?

3. Kumbi ndi mafumbu wuli ngo tikambiskanengi mu nkhani iyi?

³ Akhristu anyaki kusazgapu anyamata pamwenga abali wo abatizika sonu, angaŵa kuti alivi dankha vakuchita mu mpingu. Kumbi tingaŵawovya wuli kuti agwiriskiyi nchitu malusu ngawu? Nchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kuwona vamampha mwawu nge mo Yehova wachitiya?

4, 5. Kumbi nkhani yo ye pa Ŵeruzgi 6:11-16, yilongo wuli kuti Yehova wawona lusu lo ateŵeti ŵaki ŵe nalu?

⁴ Nkhani zinandi za m’Bayibolo zikonkhoska kuti Yehova wawona vamampha mwa ateŵeti ŵaki kweniso malusu ngo ŵe nangu. Mwakuyeruzgiyapu, Gideoni wati wasankhika kuti wakapozomoski ŵanthu aku Chiuta wo akandirizgikanga ndi Amidiyani, watenere kuti wanguzizwa kuvwa mungelu wachimutawuzga kuti: “Wa munthu wanthazi ndi wakukhwima mtima Ambuya ŵe nawi.” Viwoneka nge kuti pa nyengu yo, Gideoni wangujiwona kuti wenga “wanthazi” cha. Iyu wajikayikiyanga ndipuso wajiwonanga kuti ngwambula kukhumbika. Kweni vo mungelu wangumukambiya vingulongo kuti Yehova wawonanga vamampha mwaku Gideoni kuluska mo iyu wajiwoniyanga.​—Ŵerengani Ŵeruzgi 6:11-16.

⁵ Yehova wangugomezga kuti Gideoni wapozomoskengi Ayisraele chifukwa wanguwona kuti wenga ndi lusu. Mwakuyeruzgiyapu, mungelu waku Yehova wanguwona kuti Gideoni wakhwemanga tirigu mwanthazi. Pe so chinthu chinyaki cho mungelu wanguwona. Kali alimi akhwemiyanga tirigu pakweru kuti mphepu yiwuluskengi viphwafu va tirigu. Kweni Gideoni wakhwemiyanga tirigu pamalu ngakuponde mphereska mwakubisa. Iyu wawopanga kuti Amidiyani angamubiya tirigu mumanavi yo wakhwemanga. Gideoni wanguchita vinthu mwazeru! Ndichu chifukwa chaki Yehova wanguwona kuti wenga mulimi wakuchenje, walusu ndipu wangumuwovya.

6, 7. (a) Kumbi Yehova ndi Ayisraele amuwonanga wuli Amosi? (b) Nchinthu wuli chilongo kuti Amosi wenga mubulu cha?

 ⁶ Tiwona so venivi pa nkhani ya mchimi Amosi. Yehova wanguwona kuti muteŵeti waki mwenuyu wenga ndi lusu chinanga kuti ŵanthu anandi amuwonanga kuti ngwambula kukhumbika kweniso wakuzika ukongwa. Amosi wangukamba kuti waliskanga mbereri ndipuso watolonga nkhuyu, chakurya cho chawonekanga kuti chenga cha ŵanthu akavu. Yehova wati wamusankha kuti wakachenyi ufumu wa mafuku 10 wa Ayisraele chifukwa chakusopa angoza, Ayisraele anyaki atenere kuti aŵanaŵananga kuti Yehova wangusankha umampha cha.​—Ŵerengani Amosi 7:14, 15.

⁷ Amosi wajanga kumuzi kweni chifukwa chakuti waziŵanga midawuku ndipuso ŵanthu wo awusanga mu nyengu yaki, vilongo kuti wenga mubulu cha. Iyu waziŵanga umampha mo vinthu venge ku Yisraele. Watenere so kuti waziŵanga mitundu ya ŵanthu wo anguzengezgana ndi Ayisraele chifukwa cha ŵanthu amalonda wo adumuwanga m’muzi waki. (Amosi 1:6, 9, 11, 13; 2:8; 6:4-6) Ŵanthu anyaki wo aziŵa mbiri ya Bayibolo, akamba kuti Amosi walembanga nkhani mwalusu. Mchimi mwenuyu wasankhanga mazu ngapusu, wakambanga mwambula mantha, walembanga mazu mwakukoliyana ndi nkhani kweniso wagwiriskiyanga nchitu ntharika. Nyengu yinyaki, Amosi wangumuka wasembi muheni Amaziya, mwambula mantha. Venivi vingulongo kuti Yehova wangusankha munthu wakwenere, yo watingi wagwiriskiyengi nchitu lusu laki, lo pakwamba wanguwoneka kuti wengavi.​—Amosi 7:12, 13, 16, 17.

8. (a) Kumbi Yehova wangumusimikizgiyanji Davidi? (b) Nchifukwa wuli mazu nga pa Sumu 32:8 ngakuchiska ku ŵanthu wo atijikayikiya pamwenga awona kuti alivi lusu?

⁸ Yehova waziŵa lusu lo muteŵeti waki weyosi we nalu. Iyu wangusimikizgiya Karonga Davidi kuti wamulongozgengi nyengu zosi ndipu ‘jisu laki liŵengi paku iyu.’ (Ŵerengani Sumu 32:8.) Nchifukwa wuli fundu yeniyi yitenere kutichiska? Chinanga kuti nyengu zinyaki tingajikayikiya kweni Yehova wangatiwovya kuchita vinthu vo taŵanaŵananga kuti tingafiska cha. Mwakuyeruzgiyapu, musambizi wamampha watesesa kovya mwana wasukulu yo waleka kuziŵa vinandi. Mwakuyanana ŵaka, Yehova nayu ngwakunozgeka kutilongozga kuti tilutirizgi kuziŵa vinandi po titimuteŵete. Iyu wangagwiriskiya so nchitu Akhristu anyidu kuti atiwovyi kufiska vo tawonanga kuti tingafiska cha. Kumbi yiwu achita wuli venivi?

9. Kumbi tingagwiriskiya wuli nchitu ulongozgi wo Paulo wangupereka wakuti tiŵanaŵaniyengi Akhristu anyidu?

⁹ Paulo wanguchiska Akhristu wosi kuti aŵanaŵaniyengi Akhristu anyawu. (Ŵerengani Ŵafilipi 2:3, 4.) Fundu yikulu yo Paulo wakambanga yenga yakuti, tikhumbika kuziŵa ndipuso kuwonga lusu la anyidu. Kumbi tituvwa wuli asani munyidu watiwonga chifukwa cha vo tachita? Kanandi tisazgiyaku vo tichita ndipu titivichita umampha ukongwa. Mwakuyanana ŵaka asani tiziŵa kuti Akhristu anyidu mbakukhumbika, titiŵawovya kuti aluti panthazi ndipuso achita vinandi pa kuteŵete Yehova.

10. Kumbi mbayani wo tikhumbika kuŵawovya?

¹⁰ Kumbi mbayani wo tikhumbika kuŵawovya? Mbuneneska kuti tosi tikhumbika kuwovyeka nyengu zosi kweni anyamata ndi abali wo abatizika sonu akhumbika kuziŵa kuti ŵe ndi nchitu zakuti angagwira mu mpingu. Venivi vingaŵawovya kuziŵa kuti nawu mbakukhumbika. Asani tileka kuwonga abali ŵenaŵa chifukwa cha vo achita, angatondeka kuchita uteŵeti wo Mazu ngaku Chiuta ngachiska kuti achitengi.​—1 Tim. 3:1.

11. (a) Kumbi mura munyaki wanguwovya wuli m’nyamata kuti waleki kuja ndi soni? (b) Kumbi tisambiranjipu pa nkhani yaku Julien?

¹¹ Ludovic mura mu mpingu, wanguyanduwa pa nyengu yo wenga munyamata chifukwa chakuti angumuwovya. Iyu wanguti: “Asani nditimuwonga mubali, vingachitiska kuti waluti panthazi mwaliŵi.” Pakukamba za m’nyamata munyaki Julien yo wawonekanga kuti wenga ndi soni, Ludovic wangukamba kuti: “Nyengu zinyaki Julien wajikayikiyanga ndipu wachitanga vinthu umampha cha. Kweni ndinguwona kuti wenga walisungu kweniso wakhumbisiskanga kovya abali ndi azichi mu mpingu. Mwaviyo, m’malu mwakumukayikiya, ndawonanga ŵaka mijalidu yamampha yo wenga nayu ndipu ndayesesanga kumuchiska.” Pati pajumpha nyengu, wangusankhika kuja muteŵeti wakovya ndipu sonu ndi mpayiniya wanyengu zosi.

12. Kumbi titenere kuchitanji asani tikhumba kovya munthu kuti wagwiriskiyi nchitu lusu laki? Kambani chakuwoniyapu.

¹² Asani tikhumba kovya Akhristu anyidu kugwiriskiya nchitu lusu lawu, tikhumbika kuŵaziŵa umampha. Nge mo tawone pa nkhani yaku Julien, tikhumbika cha kuwona ŵaka vo munthu wanangiska kweni titenere kuziŵa mijalidu yaki yamampha kweniso malusu ngo wangaluta nangu panthazi. Venivi ndivu Yesu wanguchita ndi wakutumika Petro. Chinanga kuti nyengu zinyaki Petro wachitanga vinthu mwambula kugomezgeka, Yesu wangukamba kuti wazamusukunyika cha nge jarawi.​—Yoh. 1:42.

13, 14. (a) Kumbi Barnaba wanguchita wuli vinthu mwazeru pa nkhani yaku Marko? (b) Kumbi munyamata munyaki wanguwovyeka wuli nge mo wanguchitiya Marko? (Wonani chithuzi cho che papeji 28.)

¹³ Barnaba wanguchita vinthu mwazeru pa nkhani yaku Yohane yo waziŵikanga ndi zina la awiski la Chiroma lakuti Marko. (Mac. 12:25) Pa nyengu yo Paulo wenga ndi Barnaba pa ulendu  waki wakwamba wa umishonale, Marko ndiyu ‘waŵawovyanga’ ndipu panyaki waŵasaniriyanga vinthu vo akhumbikanga. Yiwu ŵati afika ku Pamfulia, Marko wanguŵaleka mwamabuchibuchi. Ndipu Paulo ndi Barnaba angwenda ŵija kulazga kunkhondi m’dera lakofya lo lenga ndi ankhungu. (Mac. 13:5, 13) Viwoneka kuti Barnaba wanguwona vamampha vo Marko wanguchita m’malu mwakuwona vo wangunangiska ndipu pavuli paki wangulutirizga kumusambiza. (Mac. 15:37-39) Venivi vinguwovya muteŵeti mwenuyu kuti waje pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Nchakukondwesa kuti pati pajumpha vyaka, Marko wanguluta ku Roma kuchiwovya Paulo yo wenga mujeri. Ndipu pa nyengu yo Paulo walembanga kalata yakuluta kwa Akhristu a mpingu wa ku Kolose, wangukambamu vamampha vaku Marko. (Ŵakol. 4:10) Ŵanaŵaniyani mo Barnaba wangukondwe wati wavwa kuti Paulo wangupempha Marko kuti wakamuwovyi.​—2 Tim. 4:11.

¹⁴ Alexandre yo wangusankhika kuja mura, wakumbuka mo mubali munyaki wangumuwovye. Iyu wanguti: “Pa nyengu yo ndenga munyamata ndatondekanga kuromba pa gulu. Mura wangundiwovya mo ndinganozgeke kweniso mo ndingachitiya kuti ndileki kuchita mantha. M’malu mwakuleka kundipaska rombu, kanandi wandipemphanga kuti ndirombi pa unganu wakunozgeke uteŵeti. Venivi vingundiwovya kuti ndilekengi kuchita mantha pakuromba.”

15. Kumbi Paulo wanguŵawonga wuli Akhristu anyaki?

¹⁵ Asani tawona kuti Mkhristu munyidu we ndi jalidu lamampha, kumbi titimuwonga? M’buku la Ŵaroma chaputala 16, Paulo wanguwonga Akhristu akujumpha 20 wo ŵenga ndi mijalidu yo yingumuchitiska kuti waŵayanji. (Ŵar. 16:3-7, 13) Mwakuyeruzgiyapu, Paulo wangukamba kuti Androniko ndi Junia, anguteŵete Khristu kwa nyengu yitali kuluska iyu ndipu wanguwonga kukunthiyapu kwawu. Iyu wangukamba so vamampha va anyina aku Rufu, panyaki wakumbukanga vo angumuchitiya kuvuli.

16. Nchinthu wuli chingachitika asani tiwonga anyamata mu mpingu?

¹⁶ Asani tiwonga Akhristu anyidu kutuliya pasi pa mtima, ayanduwa ukongwa. Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu chaku Rico, munyamata wa ku France, yo wanguguŵa chifukwa cha awiski wo ŵenga akaboni cha. Yiwu amukanizganga kubatizika. Rico wanguŵanaŵana kuti wakhumbikanga dankha kufika vyaka 18 ndipu waziyambi kuteŵete Yehova. Iyu wanguguŵa so chifukwa anyaki amunyozanga kusukulu. Frédéric, mura wa mpingu yo wasambiranga nayu Bayibolo wangukamba kuti: “Ndingulumba Rico kuti wapharazganga mwachiganga ndichu chifukwa chaki ŵanthu amususkanga.” Mazu ngakuchiska ngenanga nganguwovya Rico kuti walutirizgi kuja ndi mijalidu yamampha ndipu venivi vinguchitiska kuti awiski akumubala, ayambi kumwanja. Rico wangubatizika we ndi vyaka 12.

17. (a) Kumbi tingawovya wuli abali ŵidu kuti aluti panthazi? (b) Kumbi m’mishonale munyaki wanguwovya wuli anyamata, nanga ndi vinthu wuli vo vikuchitika?

¹⁷ Nyengu yosi yo tiwonga Akhristu anyidu  asani achita umampha nchitu yo apaskika pamwenga achita chinthu chinyaki, achiskika kuteŵete Yehova ndi mtima wosi. Sylvie, a yo wateŵete kwa vyaka vinandi pa Beteli ku France, wangukamba kuti azichi nawu angaŵawonga abali. Iyu wakuwona kuti anthukazi awona phamphu la munthu kweniso vinthu vinandi vo wachita. Mwaviyo, “yiwu angakamba mazu ngakuchiska ngo panyaki abali wo ateŵete kwa nyengu yitali angaleka kukamba.” Muzichi yo, wangulutirizga kukamba kuti: “Ini ndiwona kuti kuwonga ndi nchitu yangu.” (Nthanthi 3:27) Jérôme, yo wachita umishonale ku French Guiana wawovya anyamata anandi kuti ayambi umishonale. Iyu wakukamba kuti: “Ndiwona kuti anyamata achiskika asani ndaŵalumba pa vo achita umampha mu uteŵeti kweniso asani amuka pa mawunganu. Venivi vitovya kuti akuzgi lusu lawu.”

18. Nchifukwa wuli kugwira nchitu limoza ndi anyamata nkhwamampha?

¹⁸ Tingachiska so Akhristu anyidu kuti aluti panthazi kuteŵete Yehova mwakuŵapaska vakuchita ndipuso kugwira nawu limoza nchitu. Mura wangapempha munyamata yo waziŵa kugwiriskiya nchitu kompyuta kuti wakasindikizi nkhani zo ze pa adiresi yidu ya jw.org zo zingachiska Akhristu akukota wo alivi kompyuta. Asani mugwira nchitu pa Nyumba ya Ufumu mungadana munyamata kuti mugwiri nayu limoza. Kuchita viyo kungakuwovyani kuziŵa lusu lo we nalu ndipuso kumuwonga venivi vingakuwovyani kuwona mo alutiyengi panthazi.​—Nthanthi 15:23.

19, 20. Nchifukwa wuli tikhumbika kovya Akhristu anyidu kuti aluti panthazi?

¹⁹ Pa nyengu yo Yehova wangusankha Yoswa kuti walongozgi Ayisraele, wangulangula Mosese kuti ‘wakhwimiski mtima’ Yoswa ndi “kumukhomeska.” (Ŵerengani Marangu 3:28.) Ŵanthu anandi pacharu chosi chapasi atuza mu gulu laku Yehova. Ŵara ndipuso abali wo ateŵete Yehova kwa vyaka vinandi, angawovya anyamata kweniso abali wo asambira ŵaka uneneska kuti agwiriskiyengi nchitu lusu lawu. Venivi vingachitiska kuti ayambi uteŵeti wa nyengu zosi ndipuso kuti aŵi “akwenere kwachisambiza anyaki.”​—2 Tim. 2:2.

²⁰ Kaya titeŵete mu mpingu pamwenga te mu kagulu kakutali ko kunthazi kangazija mpingu, tiyeni tiwovyi anyidu kuti gulu laku Yehova liluti panthazi. Kuti tifiski venivi tikhumbika kulondo Yehova, yo nyengu zosi wawona vamampha pe mwa ateŵeti ŵaki.