1. Nchinthu wuli chakukhumbika ukongwa pa kusopa kwidu?

 KUMBI mukuwonapu zina lakuti Yehova lalembeka pachimati cha nyumba pamwenga pa chinthu chinyaki? Mwambula kukayika, mutenere kuti munguzizwa mwati mwaliwona. Chifukwa chakuti isi Akaboni aku Yehova, zina laku Chiuta ndakukhumbika ukongwa pakusopa kwidu. Pacharu chosi chapasi palivi gulu linyaki mazuŵa nganu lo ligwiriskiya nchitu zina lenili nge isi. Ndipu tiziŵa kuti tikhumbika kuchitapu kanthu chifukwa tiziŵika ndi zina laku Chiuta.

2. Kumbi tikhumbika kuchitanji chifukwa chakuti tigwiriskiya nchitu zina laku Chiuta?

² Kugwiriskiya nchitu zina laku Chiuta ndiku cha kuchitiska kuti iyu watiyanjengi kweni kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu zaki za mijalidu yamampha. Ndichu chifukwa chaki Bayibolo lititikumbuska kuti ŵanthu aku Yehova, akhumbika ‘kutuwaku ku uheni.’ (Sumu 34:14) Wakutumika Paulo, wangukamba mwakuvwika umampha fundu yeniyi po wangulemba kuti: “Wagawukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya.” (2 Tim. 2:19) Nge Akaboni ŵaki, tiziŵika chifukwa chakuti tigwiriskiya nchitu zina laku Chiuta. Kumbi tingagawukaku wuli ku uwura urunji?

3, 4. Kumbi ŵanthu wo aziŵa mbiri ya Bayibolo atondeka kuvwisisa fundu niyi, nanga nchifukwa wuli?

³ Ŵerengani 2 Timote 2:19. Pa lemba ili Paulo wangukamba za “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta,” ndipu pavuli paki wanguzumbuwa fundu ziŵi zo zikulembeka penipo. Fundu yakwamba yikamba kuti, ‘Watiŵaziŵa Mbuya ŵeniwo mbaki’ ndipu yilongo kuti yikutoleka pa Maŵerengedu 16:5. (Wonani nkhani yaluta.) Fundu yachiŵi yikamba kuti, “Wagawukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya.” Ŵanthu wo aziŵa mbiri ya Bayibolo atiyivwisisa cha fundu yeniyi. Chifukwa wuli?

⁴ Mo Paulo wangukonkhoske mazu yanga viwoneka nge kuti wangungato kunyaki. Kweni m’Malemba ngachihebere mulongo kuti mulivi mazu ngakuyanana ndi ngo Paulo wangukamba. Kumbi wakutumika mwenuyu waŵanaŵananga nkhani niyi po wangukamba kuti: “Wagawukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya”? Wechendakambi mazu ngenanga, Paulo wangukamba mazu ngo nge pa Maŵerengedu chaputala 16, cho chikonkhoska nkhani ya kugaruka kwaku Kora. Kumbi fundu yachiŵi nayuso yikoliyana ndi kugaruka kwenuku?

5-7. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitika mu nyengu yaku Mosese vo vinguchitiska Paulo kulemba mazu ngo nge pa 2 Timote 2:19? (Wonani chithuzi cho che papeji 12.)

⁵ Bayibolo likamba kuti Kora limoza ndi ŵana aku Eliaba, Datani ndi Abiramu angulongozga ŵanthu kuti agarukiyi Mosese ndi Aroni. (Maŵ. 16:1-5) Yiwu angulongo pakweru kuti angukana kulongozgeka ndi Mosese yo wangusankhika ndi Chiuta ndipuso kuti amutumbikanga cha. Ŵanthu akugaruka ŵenaŵa, angulutirizga kuja limoza ndi ŵanthu aku Yehova ndipu achitiskanga kuti ateŵeti ŵaki akugomezgeka, awere vuli. Nyengu yati yakwana yakuti Yehova wapambaniski ateŵeti ŵaki akugomezgeka ndi ŵanthu akugaruka, wangukambiya Mosese mwakuvwika umampha vo ateŵeti ŵaki akhumbikanga kuchita.

⁶ Nkhani yeniyi yikamba kuti: “Ambuya angunena ndi Mosese, ‘Kambiya wumba wo kuti, “Sokani tuwaniku ku malu ngakujamu Kora, Datani ndi Abiramu.”’ Sonu Mosese wangusoka wanguruta kwaku Datani ndi Abiramu; ndipu ŵara ŵa Ayisraele angumulondo. Ndipu wangulongoro ndi wumba kuti, ‘Tuwaniku nditimupemphani, kosikosi mu mahema nga ŵanthu aheni yaŵa, ndipu mungakwaskanga so kekosi kaku wo cha, vinu imwi namwi mungamaliya pamoza mu maulakwi ngawu.’ Viyo angutuwaku ku mahema ngaku Kora, Datani ndi Abiramu; [“kuvigaŵa vosi,” NW].” (Maŵ. 16:23-27) Pavuli paki, Yehova wangubaya wosi wo angugaruka. Kweni ateŵeti ŵaki akugomezgeka, angupozomoka chifukwa angugawukaku ku uwura urunji.

⁷ Yehova wawona mu mtima. Iyu waziŵa ateŵeti ŵaki akugomezgeka kweni yiwu akhumbika kuchitapu kanthu mwaliŵi, atenere kujipatuwa ku ŵanthu ambula urunji. Panyaki Paulo waŵanaŵaniyanga nkhani ya pa Maŵerengedu 16:5, 23-27 ndichu chifukwa chaki wangulemba kuti: “Wagawukeku ku uwura urunji yosi wakutamula zina lo la Ambuya.” Vo ve pa Maŵerengedu vikoliyana ndi mazu ngaku Paulo ngakuti: ‘Watiŵaziŵa Mbuya ŵeniwo mbaki.’​—2 Tim. 2:19.

8. Nchifukwa wuli kutamula ŵaka zina laku Yehova pamwenga kuja mu mpingu wachikhristu nkhwakukwana cha?

⁸ Paulo wachikamba vo vinguchitika mu nyengu yaku Mosese, wakumbuskanga Timote kukhumbika kwa kuchitapu kanthu mwaliŵi kuti wavikiriyi ubwezi waki ndi Yehova. Mu nyengu yaku Mosese, kutamula ŵaka zina laku Chiuta kwenga kwakukwana cha. Mwakuyana ŵaka kuja mu mpingu wachikhristu kwenga kwakukwana cha. Ateŵeti aku Chiuta akugomezgeka, atenere kugawukaku ku uwura urunji mwaliŵi. Kumbi venivi venga vakukhumbika kwaku  Timote? Kumbi ŵanthu aku Yehova mazuŵa nganu asambiranjipu pa ulongozgi wo Paulo wangukambirika?

9. Kumbi “mafumbu ngakupusa ndi ngajira” ngangutimbanyizga wuli mpingu wachikhristu mu nyengu ya akutumika?

⁹ Mazu ngaku Chiuta ngapereka ulongozgi wakukwaskana ndi mitundu ya vinthu vambula urunji vo Akhristu atenere kugawukaku pamwenga kuvikana. Mwakuyeruzgiyapu, mu mavesi nganyaki ngo nge pafupi ndi 2 Timote 2:19, Paulo wangukambiya Timote kuti nchinthu chamampha cha ‘kurwana [pa] mazu’ ndipuso wangumuchiska kuti ‘waŵeki mauŵereŵesi . . . ngaŵaka.’ (Ŵerengani 2 Timote 2:14, 16, 23.) Akhristu anyaki mu mpingu alutisanga panthazi visambizu vaboza. Viwoneka so kuti anyaki angwambisa fundu zakusuzga zo zachitiskanga kuti ŵanthu apindanengi. Chinanga kuti fundu zenizi zapambananga viŵi cha ndi za m’Malemba kweni zachitiskanga ŵanthu kugawukana. Venivi vachitiskanga ŵanthu kuti ayambanengi kweniso asuskanengi ndipu atondekanga kuluta panthazi. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukonkhoska mwakuvwika umampha kukhumbika kwa kukana “mafumbu ngakupusa ndi ngajira.”

10. Kumbi tikhumbika kuchitanji asani takumana ndi ŵanthu akugaruka?

¹⁰ Mazuŵa nganu, nkhaŵikaŵi cha kuti ŵanthu aku Chiuta apindanengi ndi ŵanthu akugaruka mu mpingu. Chinanga kuti vingaŵa viyo, asani tawona kuti visambizu vinyaki vituliya m’Malemba cha, tikhumbika kuvikana mwaliŵi, kaya vingatuwa pani. Kungaŵa kuwulavi zeru kususkananga ndi ŵanthu akugaruka masu ndi masu, kuŵamuka pa Intaneti pamwenga nthowa yinyaki yeyosi. Chinanga kuti chilatu chidu chingaŵa kuwovya munthu wakugaruka kweni kukambiskana nayu kungaŵa kususkana ndi ulongozgi wa m’Malemba wo takambiskana. M’malu mwaki, nge ŵanthu aku Yehova tikhweche limu ndipuso tikana ŵanthu akugaruka.

11. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingayambisa “mafumbu ngakupusa,” nanga ŵara achikhristu angalongo wuli chakuwoniyapu chamampha?

¹¹ Kusazgapu pa kugaruka, pe so vinthu vinyaki vo vingatimbanyizga chimangu mu mpingu. Mwakuyeruzgiyapu, kupambana maŵanaŵanu pa nkhani ya vakusangaluska kungayambisa “mafumbu ngakupusa ndi ngajira.” Chinanga vingaŵa viyo, asani Akhristu achita vakusangaluska vo vileka kukoliyana ndi fundu za mijalidu yamampha yaku Yehova, ŵara mu mpingu atenere cha kuŵalekere chifukwa chakopa kwambana nawu. (Sumu 11:5; Ŵaef. 5:3-5) Kweni atenere kuphwere kuti aleki kudanjizga maŵanaŵanu ngawu. Yiwu alondo ulongozgi wa m’Malemba wo ukupaskika ku ŵara wakuti: “Liskani mskambu waku Chiuta wo we mwinu, . . . uli mbakutufuliya vigaŵa vinu naku cha, kweni pakuŵa vikozgu va ku mskambu wo.”​—1 Pet. 5:2, 3; ŵerengani 2 Ŵakorinte 1:24.

12, 13. (a) Kumbi Akaboni aku Yehova atiyiwona wuli nkhani yakusankha vakusangaluska, nanga ndi fundu nizi za m’Bayibolo zo agwiriskiya nchitu? (b) Kumbi fundu zo zakonkhoskeka mu ndimi 12 zigwira wuli nchitu pa nkhani zakupambanapambana zo munthu wasankha?

¹² Pa nkhani ya vakusangaluska, gulu lidu lititisankhiya cha mafilimu, masaza nga pa kompyuta, mabuku pamwenga sumu zakuti tikhwechengi. Chifukwa wuli? Bayibolo lichiska munthu weyosi kuti wasambizengi ‘vinjeru vaki . . . kuteska chamampha ndi so chiheni.’ (Ŵah. 5:14) M’Malemba mwe fundu zo zingawovya Mkhristu kusankha umampha vakusangaluska. Pa chechosi cho tingachita, tikhumbika ‘kwesa cho nchamarumbika ku Ambuya.’ (Ŵaef. 5:10) Bayibolo likamba kuti mitu ya mabanja ndiyu ye ndi mazaza, mwaviyo yikhoza kukaniza vakusangaluska vinyaki m’mabanja ngawu. a​—1 Ŵakor. 11:3; Ŵaef. 6:1-4.

 ¹³ Fundu za m’Bayibolo zo takambiskana mundimi zaluta, zigwira nchitu pa nkhani yakusankha vakusangaluska pe cha. Ŵanthu angapindana so pa nkhani ya vakuvwala ndi kujitoweska, munkhwala ndi vakurya kweniso nkhani zinyaki zo munthu wasankha. Asani vo munthu wasankha visuskana cha ndi fundu ya m’Malemba, tingachita umampha kuleka kupindana pa nkhani za viyo, chifukwa “muŵanda wa Mbuya kuti watenere kurwa cha, kweni kuŵa mphemberezga [wakuzika] kwaku wosi.”​—2 Tim. 2:24.

14. Kumbi Paulo wangugwiriskiya nchitu chakuyeruzgiyapu nichi pakukonkhoska kukhumbika kwa kuleka kwanjana ndi ŵanthu aheni?

¹⁴ Nchinthu wuli chinyaki cho ŵanthu wo atamula zina laku Yehova angachita kuti ‘agawukeku ku uwura urunji’? Yiwu akhumbika cha kwanjana ndi ŵanthu wo achita vinthu vambula urunji. Nchakukondwesa kuti Paulo wati wamaliza kukamba chakuyeruzgiyapu cha “chiŵanja . . . chakurama chaku Chiuta,” wangukamba so chakuyeruzgiyapu chinyaki. Iyu wangukamba za “nyumba yikulu” yo mkati mwaki mwenga “viyaŵi va golidi ndi va siliva pe cha, kweniso va chimiti ndi va dongu; ndipu vinyaki navu ku ulemu, kweni vinyaki ku uwura ulemu.” (2 Tim. 2:20, 21) Pavuli paki, wangukambiya Akhristu kuti ‘ajiphoto’ pamwenga ajipatuwi ku viyaŵi vo vigwira nchitu “ku uwura ulemu.”

15, 16. Kumbi tingasambiranji pa chakuyeruzgiyapu cha “nyumba yikulu”?

¹⁵ Kumbi chakuyeruzgiyapu chenichi ching’anamuwanji? Paulo wayeruzgiya mpingu wachikhristu ndi “nyumba yikulu” ndipu ŵanthu wosi mu mpingu watiŵayeruzgiya ndi “viyaŵi.” Viyaŵi vinyaki vingabinkha asani vakwaskana ndi vinthu viheni pamwenga chifukwa cha ukazuzi. Mweneku wanyumba wangaŵika cha viyaŵi vakubinkha pamoza ndi vakutowa, ukongwa vo wabikiyamu.

¹⁶ Mwakuyanana ŵaka, mazuŵa nganu ŵanthu aku Yehova wo akhumba kuja ndi mijalidu yamampha, atenere cha kwanjana ndi ŵanthu weniwo mwakuwerezgawerezga achita vinthu vo  vileka kutumbika fundu zaku Yehova. (Ŵerengani 1 Ŵakorinte 15:33.) Asani tikhumbika cha kwanjana ndi ŵanthu aheni wo ŵe mu mpingu, kwe wuli ŵanthu wo ŵe kubwalu kwa mpingu, wo anandi ‘mbakwanja ndalama, atafuliya apapi ŵawu, mbambula ukhovu, mbapharamulu, mbakali, mbazira kwanja umampha, zimphachi, mbakwanja kadara kwakuruska kumwanja Chiuta’?​—2 Tim. 3:1-5.

17. Kumbi Ayisraele akugomezgeka anguchitanji kulongo kuti angukana uwura urunji?

¹⁷ Bayibolo likonkhoska mo Ayisraele anguchitiya vinthu mwaliŵi ŵati aŵakambiya kuti, ‘atuweku ku malu ngakujamu Kora, Datani ndi Abiramu.’ Nkhani yeniyi yikamba kuti, “viyo angutuwaku [“mwaliŵi,” NW].” (Maŵ. 16:24, 27) Ayisraele anguzeleza cha pamwenga kuchita mphwayi. Lemba lenili lilongo so kuti anguvwiya vosi vo anguŵakambiya ndipu “angutuwaku kuvigaŵa vosi.” Ŵanthu akugomezgeka ŵenaŵa, atingi achitengi cha vinthu vakuŵika umoyu wawu pa ngozi. Yiwu anguvwiya ndi mtima wosi. Anguja kuchigaŵa chaku Yehova ndipu angukana uwura urunji. Kumbi tisambiranjipu pa chakuwoniyapu chenichi?

18. Kumbi Paulo wang’anamuwanganji po wangukambiya Timote kuti, “thaŵanga maulakalaka ngauhurwa”?

¹⁸ Kuti tivikiriyi ubwezi widu ndi Yehova, tikhumbika kuchita vinthu mwaliŵi kweniso mwazeru. Venivi ndivu Paulo wang’anamuwanga po wangukambiya Timote kuti, ‘thaŵanga maulakalaka ngauhurwa.’ (2 Tim. 2:22) Pa nyengu yeniyi, Timote watenere kuti wenga ndi vyaka va m’ma 30. Chinanga kuti venga viyo, nyengu zinandi “maulakalaka ngauhurwa” ngakupusa, ngangaja ndi munthu weyosi kaya we ndi vyaka vimana pamwenga cha. Timote wakhumbikanga ‘kuthaŵa’ asani wateseka kuti wachiti vinthu viheni. Mu nthowa yinyaki tingakamba kuti, Timote wakhumbikanga ‘kugawukaku ku uwura urunji.’ Yesu wangulongo fundu yakuyanana ndi yeniyi po wangukamba kuti: “Asani jisu laku litikuguŵiska, likorowo, litayi.” (Mat. 18:9) Mazuŵa nganu, Akhristu wo avwiya ulongozgi wenuwu azeleza cha pamwenga kufwa mphwayi, yiwu achita vinthu mwazeru asani ateseka ndi vinthu vo vingatimbanyizga ubwezi wawu ndi Yehova.

19. Kumbi anyaki mazuŵa nganu achita wuli vinthu mwazeru kuti avikiriyi ubwezi wawu ndi Yehova?

¹⁹ Ŵanthu anyaki wo ŵenga ndi suzgu la uloŵevu ŵechendasambiri uneneska, akusankha kuleke limu kumwa moŵa. Anyaki aleka kuchita vakusangaluska vinyaki chifukwa chakuti viheni cha kweni atopa kuti vingaŵayambisa kuja ndi mijalidu yiheni. (Sumu 101:3) Mwakuyeruzgiyapu, mubali munyaki wechendaje Kaboni, wayanjanga kuluta ku maphwandu ngo avinanga mwambula kwenere. Wati wasambira uneneska, wanguleke limu kuvina. Ndipu asani abali ndi azichi anyaki amudaniya ku phwandu lo anozga, wavinaku cha kopa kuti wangayamba so kuŵanaŵana vinthu viheni vo wachitanga kali. Mbuneneska kuti Akhristu akanizgikiya limu cha kumwa moŵa, kuvina pamwenga kuchita vinthu vinyaki vo pakuvija viheni cha kweni tosi tikhumbika kuchita vinthu mwazeru kweniso mwakuphwere kuti tivikiriyi ubwezi widu ndi Yehova.

20. Ndi fundu niyi yo yititichiska chinanga kuti nyengu zinyaki kungaŵa kwakusuzga ‘kugawukaku ku uwura urunji’?

²⁰ Te ndi udindu chifukwa chakuti tiziŵika ndi zina laku Chiuta. Titenere ‘kugawukaku ku uwura urunji’ ndipuso ‘kutuwaku ku uheni.’ (Sumu 34:14) Mbuneneska kuti kuchita viyo nyengu zinyaki nkhwakusuzga kweni nchinthu nchakuchiska ukongwa kuziŵa kuti Yehova watanja “ŵeniwo mbaki” kweniso wo alondo nthowa zaki zaurunji.​—2 Tim. 2:19; ŵerengani 2 Mikoka 16:9a.