Julani

Lutani pa vo ve mukati

YATULIYA MU NKHANI ZIDU ZAKALI

Seŵeru lo Linguwovya Ŵanthu Anandi Kuti Aziŵi Uneneska wa m’Bayibolo

Seŵeru lo Linguwovya Ŵanthu Anandi Kuti Aziŵi Uneneska wa m’Bayibolo

SEŴERU lenili ladanikanga kuti “Seŵeru la Eureka.” Mazu ngakuti “eureka” ngang’anamuwa kuti “ndasaniya.” Mu vyaka va m’ma 1800, ku California, U.S.A., ŵanthu akambanga mazu ngenanga mwakubangula asani asaniya golidi. Kweni Charles Taze Russell ndi akusambira Bayibolo anyaki angusaniya uneneska wa m’Bayibolo cho chenga chinthu chakuzirwa ukongwa kuluska golidi. Ndipu yiwu akhumbisiskanga kuti akambiyeku anyaki.

Kuzifika muchihanya cha chaka cha 1914, ndipu ŵanthu mamiliyoni awonere kali “Seŵeru la Vithuzi va Chilengedu.” Seŵeru lenili lingupangika ndi Akusambira Bayibolo ndipu lenga la maola 8. Lenga so ndi vithuzi vakutowa, nkhani zakunozga kweniso sumu zamampha. Ndipu lakonkhoskanga nkhani kutuliya po Chiuta wangwambiya kulenga mpaka kukumaliya kwa Muwusu waku Yesu Khristu wa Vyaka 1,000.​—Chiv. 20:4. a

Kweni vasuzganga kuti akawonesi seŵeru lenili kumizi. Mwaviyo, mu August 1914, Akusambira Bayibolo angutuzga “Seŵeru la Eureka.” Seŵeru lenili lengavi vidiyo ndipu lenga lipepu kupambana ndi “Seŵeru la Vithuzi va Chilengedu.” Seŵeru ili lenga muvigaŵa vitatu kuti munthu wasankhi lo wakhumba ndipu chigaŵa chechosi chenga mu vineneru vinandi. Penga “Eureka X” lo lenga la mazu ndi sumu. “Eureka Y” lenga la mazu kweniso vithuzi vakutowa. Kweniso “Eureka Family Drama” lenga lakuti ŵanthu akawoneriyengi kunyumba kwawu ndipu lenga ndi mazu kweniso sumu. Ŵanthu agulanga so vipangizu vambula kudula vakuwonese seŵeru.

Akusambira Bayibolo awonesanga seŵeru lenili kwawezi muvigaŵa vakutali chifukwa chakuti akhumbikanga kugwiriskiya nchitu masikilini ngakulungakulu pamwenga vipangizu vinyaki cha. Ivi vinguwovya kuti uthenga wa Ufumu upharazgiki ukongwa. Awonesanga seŵeru la “Eureka X” msana ndi usiku viyo chifukwa chakuti lenga la mazu pe. Ndipu awonesanga so seŵeru la “Eureka Y” mwakugwiriskiya nchitu nyali asani kulivi magesi. Lipoti linyaki la mu Chigongwi cha Alinda cha Chifinishi lingukamba kuti: “Tikhoza kuwonesa seŵeru ili pafufupi kwekosi.” Venivi venga nadi vauneneska.

Agwiriskiyanga nchitu pulojekita

Nyengu zinyaki, Akusambira Bayibolo achitanga lendi cha malu ngakuchitiyamu masaza kweni apemphanga ŵaka malu m’masukulu, makhoti, pakuma sitima za pamtunda ndipuso malu nganyaki. Kanandi awonesiyanga pabwalu ndipu aŵikanga chisalu pachimati kwa nyumba yikulu. Anthony Hambuch wangukamba kuti: “Alimi anozganga malu m’minda yawu ndipu aŵikangapu vimiti kuti ŵanthu ajengepu kuti awoneriyengi umampha seŵeru.” Ŵanthu anyaki wo awonesanga “Seŵeru la Eureka” ŵenga ndi ngolu yakunyamuliyamu vinthu nge matenti, vikwama ndipuso vakubikiya.

Ku malu nganyaki kwazanga ŵanthu amanavi kweni kunyaki kwazanga ŵanthu anandi. Mumsumba unyaki wa ku United States, ko kwajanga ŵanthu 150 pe, ŵanthu 400 anguza kuziwonere seŵeru lenili pasukulu yinyaki. Ku malu nganyaki, ŵanthu angwenda makilomita 8 kuti akawonere “Seŵeru la Eureka.” Ku Sweden, ŵanthu wo ajanga pafupi ndi nyumba ya Charlotte Ahlberg anguwungana mukanyumba kaki ndipu “angukondwa ukongwa” ŵati avwisiya seŵeru lenili. Mumsumba unyaki ku Australia, ŵanthu 1,500 anguza kuziwonere. Chigongwi cha Alinda chinyaki chingukamba kuti “asambizi ndipuso ŵana asukulu a m’masekondale kweniso m’makoleji angukwaskika ukongwa ndi seŵeru lenili.” “Seŵeru la Eureka” lenga lakutchuka so ukongwa m’malu ngo awonesiyangamu mafilimu.

ANGUPANDA MBEWU ZA UNENESKA

“Seŵeru la Eureka” chenga chidya chikulu cho Akusambira Bayibolo agwiriskiyanga nchitu ndipu atumanga ŵanthu kuti akayambisiyi masambiru nga Bayibolo. Tingaziŵa cha unandi wa ŵanthu wo anguliwonere. Kweni ŵanthu anyaki aliwonesanga kaŵikaŵi. Mu 1915, magulu 14 pe pa magulu 86 ngo ngawonesanga “Seŵeru” ili ndingu ngaperekanga lipoti. Kweni ndi malipoti ngamanavi ngo ngangulongo kuti ŵanthu akujumpha 1 miliyoni ndiwu anguliwonere m’chaka chenichi. Kweniso ŵanthu akujumpha 30,000 angupempha mabuku ngakukonkhoska fundu za m’Bayibolo.

Panyaki sonu palivi ŵanthu anandi wo akumbuka “Seŵeru la Eureka.” Kweni ŵanthu mamiliyoni akutuliya m’vigaŵa vakupambanapambana pacharu chosi chapasi anguliwonere. Anandi mwa ŵanthu ŵenaŵa angusaniya uneneska wa m’Bayibolo cho chenga chinthu chakuzirwa ukongwa kuluska golidi ndipu nawu atingi akambengi kuti “Eureka.”

a Wonani nkhani yo “Yatuliya mu Nkhani Zidu Zakali” ya mutu wakuti, “Seŵeru lo Laja Vyaka 100 Linguwovya Ŵanthu Kugomezga Mazu Ngaku Chiuta” mu Chigongwi cha Alinda cha February 15, 2014, peji 30 mpaka 32.