1, 2. Kumbi Adamu ndi Eva ŵenga ndi umoyu wuli pakwamba, nanga pabuka mafumbu wuli?

 PA NYENGU yo Adamu ndi Eva angulengeke, ŵengavi murwani weyosi. Yiwu ŵenga akufikapu ndipu ajanga mu paradayisu. Ŵenga so pa ubwezi wakukho ndi Mulengi wawu ndipu waŵawonanga kuti mbana ŵaki. (Chiy. 2:7-9; Luka 3:38) Chiuta wanguŵakambiya vakuchita vo venga vakukhumbika ukongwa. (Ŵerengani Chiyambo 1:28.) Iyu wanguŵakambiya kuti: “Papanani ndi mwandani, ndi muzazi charu ndi muchithereski.” Ivi vatingi vifiskikengi mukuluta kwa nyengu. Kweni kuti alutirizgi kuja ndi ‘mtufu pa chamoyu chosi cho chitenda pacharu chapasi,’ Adamu ndi Eva akhumbikanga kuja ndi umoyu wamuyaya. Adamu watingi wakondwengi ukongwa ndi nchitu yo wangupaskika asani wanguleka kufwa.

² Kweni nchifukwa wuli sonu vinthu ve viyo cha? Nchifukwa wuli ŵanthu ŵe ndi arwani anandi kusazgiyapu nyifwa yo ndi murwani mukulu ukongwa? Kumbi Chiuta wachitengi wuli kuti watuzgepu arwani ŵenaŵa? Bayibolo limuka mafumbu ngenanga kweniso nganyaki. Tiyeni tiwoni kwamuka kwaki.

3, 4. (a) Kumbi ndi dangu wuli lo Chiuta wangupaska Adamu ndi Eva? (b) Nchifukwa wuli yiwu akhumbikanga kuvwiya dangu lenili?

³ Chinanga kuti Adamu ndi Eva angulengeka kuti aje ndi umoyu wamuyaya, kweni umoyu wawu wenga wakuti ungaleka cha kufwa. Kuti aje ndi umoyu akhumbikanga kututa, kumwa maji, kugona ndipuso kurya. Kuti aje ndi umoyu wamuyaya, yiwu akhumbikanga so kuja pa ubwezi ndi yo wanguŵapaska umoyu. (Mar. 8:3) Yiwu atingi alutirizgengi kuja ndi umoyu asani anguvwiya ulongozgi waku Chiuta. Yehova wangumukambiya limu Adamu fundu yeniyi, Eva wechendalengeki. Kumbi wangumukambiyanji? “Chiuta wangulanguliya munthu yo kuti, ‘Ukaryanga kwawanangwa vamu muti wosi wa mumunda; kweni vamu muti wo wakuziŵa umampha ndi uheni kuti ukaryanga cha, pakuti mu zuŵa lo ukaryiyanga vakuwo ukafwanga.’”​—Chiy. 2:16, 17.

⁴ “Muti wo wakuziŵa umampha ndi uheni” wamiyanga udindu wo Chiuta wenawu wakuziŵa chamampha ndi chiheni. Adamu waziŵanga kali chamampha ndi chiheni chifukwa wangupangika muchikozgu chaku Chiuta kweniso wenga ndi njuŵi. Chimiti chenichi chaŵakumbuskanga kuti akhumbikanga kulongozgeka ndi Yehova. Kurya chipasu cha muchimiti chenichi kwatingi kulongongi kuti akhumbanga cha kulongozgeka ndi Chiuta. Ivi vatingi vichitiskengi kuti yiwu ndipuso ŵana ŵawu akumanengi ndi masuzgu nganandi. Dangu lo Chiuta wanguŵapaska lingulongo masuzgu ngo atingi akumanengi nangu chifukwa chakuleka kuvwiya.

5. Kumbi Adamu ndi Eva angulandizgika wuli?

⁵ Eva wati walengeka, Adamu wangumukambiya dangu laku Chiuta. Eva wanguliziŵa umampha dangu lenili ndipu wangulikamba so pa nyengu yo wakambiskananga ndi Satana. (Chiy. 3:1-3) Satana Diabolo wangukambiskana nayu kuporote mu njoka, chakulengeka chakuchenje ukongwa. Wenga so mwana wauzimu waku Chiuta yo wangumugarukiya ndipu wakhumbanga kuti iyu ndiyu wawusengi. (Yeruzgiyani ndi Yakobe 1:14, 15.) Kuti wafiski chilatu chaki, iyu wangumba Chiuta mulandu wakuti wapusika ŵanthu. Iyu wangusimikizgiya Eva kuti asani wangagarukiya Chiuta wafwengi cha kweni wayananengi nayu. (Chiy. 3:4, 5) Eva wanguvwiya boza laku Satana ndipu wangurya chipasu cho wangukanizgika. Pavuli paki, wangunyengere murumu waki kuti nayu waryi. (Chiy. 3:6, 17) Diabolo wangukamba boza. (Ŵerengani 1 Timote 2:14.) Kweni Adamu ‘wanguvwiya mazu nga muwolu waki.’ Chinanga kuti njoka yeniyi yinguza mwaubwezi kweni Satana Diabolo wenga murwani wambula lisungu yo waziŵanga umampha suzgu yikulu yo yatingi yiŵengepu chifukwa cha boza laki.

6, 7. Kumbi Yehova wanguŵayeruzga wuli ŵanthu wo angubuda?

⁶ Mwaviyo, Adamu ndi Eva angugarukiya Yo wanguŵapaska umoyu ndipuso chechosi cho ŵenga nachu. Yehova wanguziŵa vosi vo vinguchitika. (1 Mik. 28:9; ŵerengani Nthanthi 15:3.) Iyu wanguzomerezga kuti wosi atatu alongo mo amuwoniyanga. Ivi vingumupweteka ukongwa Yehova chifukwa wenga nge Wuskewu. (Yeruzgiyani ndi Chiyambo 6:6.) Pavuli paki, wanguŵayeruzga mwakulingana ndi vo wanguŵakambiya limu pakwamba.

⁷ Chiuta wangukambiya Adamu kuti: “Mu zuŵa lo ukaryiyanga vakuwo [va muchimiti chakuziŵiska umampha ndi uheni, NW] ukafwanga.” Adamu watenere kuti wawonanga nge kuti wafwengi “zuŵa” lenilo, la maora 24. Iyu wati wagarukiya Yehova, wanguziŵa kuti wamulangengi lumwi lechendasere. Yehova  wanguza kwaku Adamu ndi Eva “pa msana wakuzizila.” (Chiy. 3:8) Iyu wangwamba kuŵafumba mafumbu kuti wavwi vo atingi akambengi. (Chiy. 3:9-13) Pavuli paki, wanguŵapaska chilangu. (Chiy. 3:14-19) Asani wanguŵabaya pa nyengu yeniyo ŵenga ŵeche mu Edeni, kwatingi kuŵengevi ŵanthu. (Yes. 55:11) Chinanga kuti wanguŵasimikizgiya kuti afwengi ndipuso kuti masuzgu ngayambengi nyengu yeniyo, iyu wanguzomerezga Adamu ndi Eva kuti abali ŵana wo atingi ayanduwengi ndi chawanangwa cho watingi waperekengi. Mwaviyo, kwaku Yehova, Adamu ndi Eva angufwa zuŵa lenilo angubudiya. Munthowa yinyaki tingakamba kuti angufwa mu “zuŵa” limoza la vyaka 1,000.​—2 Pet. 3:8.

8, 9. Kumbi ŵana aku Adamu angukwaskika wuli ndi ubudi waki? (Wonani chithuzi cho che papeji 23.)

⁸ Kumbi ŵana aku Adamu ndi Eva angukwaskika ndi vo apapi ŵawu anguchita? Hinya, chifukwa lemba la Ŵaroma 5:12 likamba kuti: “Wuli ndimo mwa munthu yumoza ulakwi unguserere mu charu, ndi nyifwa pa chifukwa cha ulakwi wo, ndi viyo nyifwa yambukiya pa ŵanthu wosi, pakuti wosi angulakwa.” Munthu wakugomezgeka Abelu, ndiyu wangwamba kufwa. (Chiy. 4:8) Pavuli paki, ŵana anyaki aku Adamu angwamba so kukota ndi kufwa. Nchifukwa wuli angwamba kukota ndi kufwa? Wakutumika Paulo wangukamba kuti: “Wuli ndimo pa chifukwa cha mtafu wa munthu yumoza ŵanandi wo ŵangusanduskika ŵalakwi.” (Ŵar. 5:19) Mwaviyo, ŵanthu angwamba kuyitinkha ukongwa nyifwa kweniso ubudi chifukwa palivi yo wangavithaŵa. Tingafiska cha kukonkhoska vosi vo vinguchitika kuti ŵana aku Adamu nawu aje akubuda kweni tiwona ŵaka tija vo vichitika.

⁹ Mphakuvwika kuti Bayibolo likamba kuti ubudi ndi nyifwa viyanana ndi “chakuvunikiliya [chisalu] cho chiponyeka pa ŵanthu wosi, chivwinkhu cho chikutandikika, pa mitundu yosi.” (Yes. 25:7) Tingakamba kuti ŵanthu wosi avungika muchisalu chenichi. Mwaviyo, ŵanthu wosi atufwa chifukwa chaku Adamu. (1 Ŵakor. 15:22) Kweni fumbu lo tingajifumba lingayanana ndi lo Paulo wangufumba lakuti: “Njani wanditaskengeku ku liŵavu la nyifwa yeniyi?” Walipu yo wangafiska kutitaska kuti tileki kufwa? a​—Ŵar. 7:24.

10. (a) Kumbi ndi Malemba nanga ngo ngalongo kuti Yehova watuzgengepu nyifwa yo yingwamba chifukwa chaku Adamu? (b) Kumbi Malemba ngenanga ngakonkhoskanji vakukwaskana ndi Yehova kweniso Mwana waki?

¹⁰ Yehova watingi wamuvikiliyengi Paulo. Yesaya wati wakamba kuti chisalu, wangukamba so kuti: “Akameziyanga limu nyifwa muyaya, ndipu Ambuya Chiuta wakaleskanga masozi ku visku vosi, ndipu soni ya ŵanthu ŵaki wakatuzgangamu m’charu chosi chapasi; pakuti Ambuya ndiwu akamba.” (Yes. 25:8) Nge mo da wangawovye mwana waki asani wakumana ndi masuzgu ndipuso kumuleska masozi, ndimu so Yehova wachitiyengi kuti watuzgepu nyifwa yo yikwamba chifukwa chaku Adamu. Iyu wagwirengi nchitu iyi ndi munthu munyaki. Lemba la 1 Ŵakorinte 15:22 likamba kuti: “Chifukwa uli ndimo mwaku Adamu ŵafwiya wosi, viyo so mwaku Khristu wosi ŵasanduskikengi ŵamoyu.” Mwakuyana ŵaka, Paulo wati wafumba kuti, “Njani wanditaskengeku ku liŵavu la nyifwa yeniyi?,” wangukamba so kuti: “Ndiwonga Chiuta mwaku Yesu Khristu Ambuyafwi.” (Ŵar. 7:25) Ivi viwoneke limu kuti  chanju cho Yehova wenga nachu pakulenga ŵanthu chingumala cha chifukwa chakugaruka kwaku Adamu ndi Eva. Kweniso, Yesu yo wangugwira nchitu limoza ndi Yehova pakulenga ŵanthu akwamba wanguleka cha kwanja ŵana aku Adamu. (Nthanthi 8:30, 31) Kumbi ubudi ndi nyifwa vatingi vituzgikengepu wuli?

11. Nchinthu wuli cho Yehova wakupereka kuti wawovyi ŵanthu?

¹¹ Kuleka kufikapu ndi nyifwa vingwamba chifukwa cha kubuda kwaku Adamu kweniso cheruzgu cho Yehova wangupereka. (Ŵar. 5:12, 16) Lemba la Ŵaroma 5:18 likamba kuti: “Mu kachitidu kamoza kaubudi cheruzgu chinguziya ŵanthu wosi ku chisusa.” Kumbi Yehova watingi wachitengi wuli kuti wawovyi ŵanthu mwakulondo marangu ngaki? Tisaniya kwamuka kwa fumbu lenili m’mazu ngaku Yesu ngakuti: ‘Mwana wa munthu wanguziya . . . kuzipereka umoyu waki’ sembi kuti wawombo ŵanthu anandi. (Mat. 20:28) Mungelu yo wenga mwana wakwamba waku Yehova wangukamba mwakuvwika umampha kuti wanguza pacharu chapasi kuzibalika nge munthu murunji ndipuso kuzipereka sembi. Kumbi sembi iyi yingulongo wuli kuti Yehova wachita vinthu mwaurunji?​—1 Tim. 2:5, 6.

12. Kumbi ndi sembi niyi yo yingulongo kuti Yehova wachita vinthu mwaurunji?

¹² Yesu wakhumbikanga cha kufwa nge mo venge ndi Adamu wechendabudi. Yehova wakhumbanga kuti charu chizazi ndi ŵana akufikapu aku Adamu. Mwaviyo, chifukwa chakuti Yesu watanja Awiski ndipuso ŵana aku Adamu, wangupereka umoyu waki sembi. Iyu wangupereka umoyu wakufikapu nge wo Adamu wangutaya. Pavuli paki, Yehova wangumuyuskiya kuchanya nge Mwana waki wauzimu. (1 Pet. 3:18) Yehova wangulonde sembi ya munthu wakufikapu mwenuyu kuti wawombo ŵana aku Adamu kuti azije so ndi umoyu wo Adamu wangutaya. Ivi vingulongo kuti Yehova wachita vinthu mwaurunji. Mwaviyo, Yesu wanguwovya ŵana aku Adamu kuti azisaniyi umoyu wambula kumala. Paulo wangukamba kuti: “Viyo so kwalembeka, ‘Munthu wakudankha yo Adamu, wanguŵa mzimu wakututa’; Adamu wakumariya yo wanguŵa mzimu wakupaska umoyu.”​—1 Ŵakor. 15:45.

13. Kumbi “Adamu wakumariya” wazakuŵawovya wuli ŵanthu akufwa?

¹³ Pambula kuswera, “Adamu wakumariya” wazamupereka umoyu wamuyaya ku ŵanthu wosi. Ŵanthu anandi wo akufwa azamuyuskika kuti azije so ndi umoyu pacharu chapasi.—Yoh. 5:28, 29.

14. Kumbi ndi vinthu wuli vo Yehova wachita kuti ŵanthu azije so akufikapu?

¹⁴ Kumbi kuleka kufikapu kwazamumala wuli? Yehova wakujalikiska Ufumu wo wazamuwusika ndi “Adamu wakumariya” ndipuso ŵanthu anyaki akusankhika. (Ŵerengani Chivumbuzi 5:9, 10.) Ŵanthu wo amuwusa ndi Yesu kuchanya aziŵa vo kuleka kufikapu kung’anamuwa. Ŵanthu wo azamuwusa ndi Yesu kwa vyaka 1,000, azamuwovya ŵanthu pacharu chapasi kuti azije so akufikapu, vo ŵija angafiska cha.​—Chiv. 20:6.

15, 16. (a) Kumbi murwani wakumaliya ndiyani ndipu wazamutuzgikapu zukwanji? (b) Mwakukoliyana ndi lemba la 1 Ŵakorinte 15:28, kumbi Yesu azamuchitanji asani pazijumpha nyengu?

¹⁵ Kukumaliya kwa muwusu wa vyaka 1,000, ŵanthu akuvwiya azamuja so ndi arwani cha wo angwamba chifukwa cha kubuda kwaku Adamu. Bayibolo likamba kuti: “Chifukwa uli ndimo mwaku Adamu afwiya wosi, viyo so mwaku Khristu wosi asanduskikengi amoyu. Kweni yosi mu mundondomeku waki: Khristu mruwuku [chipasu chakwamba]; pavuli paki wo mbaku Khristu [wo wamuwusa nawu], pa uzi waki. Pavuli po pe umari, penipo wamupereka ufumu wo kwaku Chiuta Dada  iyu, penipo wamuwayuwa ura wosi ndi mtufu wosi ndi nthazi. Chifukwa kutenere iyu kuwusa, mpaka penipo waŵika ŵamawongu wosi kusi ku marwayu [malundi] ngaki. Wamawongu wakumariya kwachiwayulika ndi nyifwa.” (1 Ŵakor. 15:22-26) Mwaviyo, nyifwa yo yingwamba chifukwa chaku Adamu yazamutuzgikapu pamwenga kuti chisalu cho chavunga ŵanthu wosi chazamutuzgikiyapu limu.​—Yes. 25:7, 8.

¹⁶ Wakutumika Paulo wangumaliza ndi kukamba kuti: “Vati vathereskeke vosi kwaku iyu, po ndipu Mwana nayu watherengi kwaku mweniyo wangumuthereske vosi, alinga kuti Chiuta waŵi vosi mwaku vosi.” (1 Ŵakor. 15:28) Pa nyengu iyi, chilatu cha muwusu waku Yesu chazamufiskika. Pavuli paki, wazamuwezge Ufumu waki ndipuso wazamupereka ŵanthu akufikapu kwaku Yehova.

17. Kumbi Satana wazamutuzgikapu wuli?

¹⁷ Nchinthu wuli cho chazamuchitikiya Satana yo wakwambisa masuzgu ngosi ngo ŵanthu akumana nangu? Lemba la Chivumbuzi 20:7-15 limuka fumbu lenili. Pa nyengu yo ŵanthu wosi akufikapu azamuyeseka kwakumaliya, Satana wazamuzomerezgeka kuti waŵayesi. Diabolo ndi ŵanthu wo azakumulondo, azamutuzgikapu kwamuyaya pa “nyifwa yachiŵi.” (Chiv. 21:8) Nyifwa yeniyi yazamutuzgikiyapu limu cha chifukwa chakuti wosi wo azamukufwa pa nyengu iyi azamuja ndi umoyu so cha. Kweni ŵanthu wo atanja kweniso kuteŵete Mulengi wawu azakuyiwopa cha “nyifwa yachiŵi” yeniyi.

18. Kumbi nchitu yo Chiuta wangupaska Adamu yazamufiskika wuli?

¹⁸ Pavuli paki, Yehova wazamuzomerezga ŵanthu akufikapu kuti azilonde umoyu wambula kumala kwambula murwani weyosi. Nchitu yo Adamu wangupaskika yazamufiskika mbwenu chinanga kuti iyu kwazamuŵavi. Charu chazamuzaza ndi ŵana ŵaki. Yiwu azamuphwere charu ndi nyama zakupambanapambana. Mwaviyo, tingalekanga cha kuwonga vo Yehova wazamuchita kuti wazituzgepu nyifwa, yo ndi murwani wakumaliya!