1. Kumbi Paulo waŵawonanga wuli ŵanthu wo ateŵetiyanga Yehova mwakugomezgeka?

 WAKUTUMIKA Paulo wakumbukanga ŵanthu wo awovyanga ukongwa pa nchitu yakupharazga uthenga wamapha. Iyu wangulemba kuti: “Pakukumbuka kwambura kulekezga nchitu yinu ya chivwanu ndi chitakataka chinu cha chanju, ndi unkhunthiya wa chigomezgu mu Ambuyafwi Yesu Khristu, paurongo paku Chiuta widu ndi Auskefwi.” (1 Ŵat. 1:3) Kukamba uneneska, Yehova nayu wakumbuka nchitu yo ateŵeti ŵaki akugomezgeka agwira mwakukoliyana ndi mo vinthu viliri pa umoyu wawu.​—Ŵah. 6:10.

2. Kumbi tikambiskanengenji munkhani iyi?

² Akhristu a mu nyengu yakali ndipuso a mazuŵa nganu atijipereka ukongwa kuti achiti uteŵeti wa nyengu zosi. Tiyeni tiwoni mo anyaki anguchitiya uteŵeti wenuwu mu nyengu ya akutumika. Tikambiskanengi so nthowa zinyaki zo tingachitiya uteŵeti wa nyengu zosi mazuŵa nganu kweniso mo tingawovye abali ŵidu wo ajipereka kuti ateŵete Yehova munthowa zapade.

3, 4. (a) Kumbi anyaki achitanga wuli uteŵeti mu nyengu ya akutumika? (b) Kumbi asaniyanga wuli vinthu vakukhumbika pa umoyu?

³ Pati pajumpha ŵaka nyengu yimanavi kutuliya po wangubatizikiya,  Yesu wangwambisa nchitu yo yatingi yizichitikengi pacharu chosi chapasi. (Luka 3:21-23; 4:14, 15, 43) Iyu wati wafwa, akusambira ŵaki angwamba kulongozga nchitu yakupharazga kuti yiluti panthazi. (Mac. 5:42; 6:7) Akhristu anyaki nge Filipu, ateŵetiyanga nge amishonale ku Palestina. (Mac. 8:5, 40; 21:8) Paulo limoza ndi anyaki achipharazganga kuvigaŵa vakutali. (Mac. 13:2-4; 14:26; 2 Ŵakor. 1:19) Anyaki so nge Silvano (pamwenga Sila), Marko ndi Luka ŵenga alembi. (1 Pet. 5:12) Azichi nawu agwiriyanga limoza nchitu ndi abali akugomezgeka ŵenaŵa. (Mac. 18:26; Ŵar. 16:1, 2) Tikondwa ukongwa asani tiŵerenga nkhani za ŵanthu ŵenaŵa m’Malemba nga Chigiriki. Nkhani zawu zilongo kuti Yehova wakumbuka vo ateŵeti ŵaki achita.

⁴ Kumbi ateŵeti a mu nyengu yakali asaniyanga wuli vinthu vakukhumbika pa umoyu? Nyengu zinyaki, Akhristu anyawu aŵadaniyanga kunyumba zawu kweniso aŵapaskanga vinthu kweni achitanga kuŵapempha cha. (1 Ŵakor. 9:11-15) Mipingu ndipuso ŵanthu anyaki aŵawovyanga. (Ŵerengani Machitidu 16:14, 15; Ŵafilipi 4:15-18.) Nyengu zinyaki, Paulo ndi anyaki agwiranga so nchitu kuti asaniyengi ŵija vakukhumbika pa umoyu.

5. Kumbi banja linyaki lingukambanji vakukwaskana ndi uteŵeti wawu wa nyengu zosi?

⁵ Mazuŵa nganu, anandi ateŵete so munthowa zakupambanapambana. (Wonani bokosi lakuti, “ Nthowa Zinyaki Zakuchitiya Uteŵeti wa Nyengu Zosi.”) Kumbi atiwuwona wuli uteŵeti wo akusankha? Mungachita umampha kuŵafumba mwija fumbu lenili ndipu vo angamuka vingakuwovyani ukongwa. Mwakuyeruzgiyapu, m’bali munyaki wakuteŵetiyapu nge mpayiniya wa nyengu zosi, mpayiniya wapade, m’mishonale ndipuso wakuteŵetiyapu pa Beteli m’charu chinyaki. Iyu wangukamba kuti: “Ndiwona kuti ndikuchita umampha ukongwa kusankha uteŵeti wa nyengu zosi kuluska vinthu vinyaki. Po ndenga ndi vyaka 18, ndasuzgikanga kusankha pakati pakuluta ku yunivesite, nchitu yakucharu, ndipuso upayiniya. Vo vandichitikiya pa umoyu wangu vandiwovya kuziŵa kuti Yehova wakumbuka vo munthu wachita kuti wamuteŵetiyengi nyengu zosi. Ndigwiriskiya nchitu malusu ngo Yehova wandipaska munthowa yo ndatingi ndifiskengi cha asani ndingusankha nchitu yakucharu.” Muwolu waki nayu wangukamba kuti: “Uteŵeti wewosi wandiwovya kuti ndiluti panthazi. Tiwona kuti Yehova watitivikiliya ndipuso kutilongozga nyengu zosi. Ivi vatingi vichitengi cha asani tinguleka kusankha kumuteŵete. Ndiwonga Yehova zuŵa lelosi kuti tichita uteŵeti wa nyengu zosi.” Kumbi namwi mukhumba kuti umoyu winu uje viyo?

6. Nchifukwa wuli tikhumbika cha kukayikiya kuti Yehova wawona vo tichita?

⁶ Anyaki angachita cha uteŵeti wa nyengu zosi chifukwa cha mo vinthu viliri pa umoyu wawu. Tigomezga kuti Yehova wawona kuti vo achita kutuliya pasi pa mtima vakuzirwa ukongwa. Ŵanaŵaniyani ŵanthu wo Paulo wanguŵalumba pa Filemone 1 mpaka 3. (Ŵerengani.) Wonani kuti iyu wangukamba so za ŵanthu wosi wo awungananga mumpingu wa ku Kolosi ndipu wanguŵawonga. Yehova nayu wanguchita so viyo. Nasi watitiwonga ukongwa chifukwa cha uteŵeti wo tichita. Kweni kumbi mungaŵawovya wuli wo achita uteŵeti wa nyengu zosi?

7, 8. Kumbi nchinthu wuli cho chikhumbika kuti munthu wachiti upayiniya, nanga anyaki mumpingu angamuwovya wuli?

⁷ Nge mo venge ndi wo apharazganga mu nyengu ya akutumika, apayiniya nawu achiska ukongwa mipingu. Anandi ayesesa kupharazga mwaphamphu ndipu apereka maora 70 pa mwezi. Kumbi mungaŵawovya wuli?

⁸ Mzichi munyaki zina laki Shari, yo ndi  mpayiniya wangukamba kuti: “Apayiniya awoneka anthazi chifukwa aluta mu uteŵeti zuŵa lelosi. Kweni nawu akhumbika kuchiskika.” (Ŵar. 1:11, 12) Mzichi munyaki yo wakuteŵetiyapu nge mpayiniya kwa vyaka vinandi wangukamba vakukwaskana ndi apayiniya a mumpingu waki kuti: “Agwira nchitu mwaphamphu. Yiwu awonga ukongwa asani anyaki mumpingu atachiŵalinda ku uteŵeti pa galimotu, asani aŵadaniya chakurya ndipuso asani aŵapaska ndalama kuti akaguli vakukhumbikiya. Ivi vilongo kuti mutiŵaŵanaŵaniya.”

9, 10. Kumbi ndi vinthu wuli vo anyaki achita mumpingu kuti awovyi apayiniya?

⁹ Kumbi mungayende nawu limoza mu uteŵeti? Mpayiniya munyaki zina laki Bobbi, wangukamba kuti: “Tikhumba ŵanthu wo tingayenda nawu sabata yeyosi.” Mpayiniya munyaki yo ateŵete mpingu umoza ndi Bobbi wangukamba so kuti: “Tisuzgika ukongwa kuti tisaniyi munthu wakwenda nayu mu uteŵeti ndi msana.” Mzichi munyaki yo sonu wateŵete ku Beteli ya ku Brooklyn wangukonkhoska vo vamuchitikiyanga pa nyengu yo wachitanga upayiniya. Iyu wangukamba kuti: “Mzichi munyaki yo wenga ndi galimotu wangundikambiya kuti, ‘Asani mwasoŵa munthu wakuluta nayu mu uteŵeti, mundidanengi kuti tilutiyengi limoza.’ Iyu wandiwovyanga ukongwa pa nyengu yo ndachitanga upayiniya.” Shari nayu wangukamba so kuti: “Kanandi apayiniya ambula kuto pamwenga kuyirwa achita phukwa asani awe mu uteŵeti wakumunda. Mukhoza kuŵadana abali pamwenga azichi ŵenaŵa kuti muchitengi nawu kusopa kwa pabanja. Yiwu achiskika ukongwa asani muchitiya nawu limoza vinthu.”

¹⁰ Mzichi munyaki yo wanguchita upayiniya kwa vyaka 50 limoza ndi azichi anyaki ambula kuyirwa wangukamba kuti: “Ŵara ayendiyanga apayiniya wosi asani pajumpha myezi. Atifumbanga vakukwaskana ndi umoyu widu, nchitu yakulembeka ndipuso asani pe masuzgu nganyaki. Atiwovyanga ukongwa.” Ivi vingakukumbuskani kuti Paulo nayu wanguwonga vo banja linyaki la ku Efeso lingumuchitiya.​—2 Tim. 1:18.

11. Kumbi wo achita upayiniya wapade akhumbika kuchitanji?

¹¹ Mipingu yinyaki ye ndi mwaŵi wakuteŵete limoza ndi apayiniya apade. Abali ndi azichi ŵenaŵa ayesesa kupharazga mwaphamphu  ndipu apereka maora 130 mwezi wewosi. Chifukwa chakuti aja nyengu yitali mu uteŵeti ndipuso atovya anyaki kwa nyengu yitali, aja ndi nyengu yimanavi pamwenga aŵiyavi limu nyengu yakugwiriya nchitu yo yingaŵawovya kuti asaniyi vakukhumbika pa umoyu. Ofesi ya nthambi yitiŵapaska ndalama zimanavi mwezi wewosi kuti aŵikengi maŵanaŵanu ngawu pa uteŵeti.

12. Kumbi ŵara ndipuso anyaki mumpingu angachita wuli kuti awovyi apayiniya apade?

¹² Kumbi tingaŵawovya wuli apayiniya apade? Mura munyaki yo wateŵete pa ofesi ya nthambi ndipu wakambiskana ndi apayiniya apade kaŵikaŵi wangukamba kuti: “Ŵara akhumbika kuti akambiskeningi nawu ndi kuziŵa mo vinthu viliri pa umoyu wawu ndipuso mo angaŵawovye. Akaboni anyaki awona kuti ofesi ya nthambi yitiŵaphwere ukongwa apayiniya apade chifukwa cha ndalama zo yitiŵapaska, kweni abali akhoza kuŵawovya mbwenu munthowa zinandi.” Nge apayiniya a nyengu zosi, apayiniya apade nawu akhumba ŵanthu wo angayenda nawu mu uteŵeti. Kumbi mungayenda nawu?

13, 14. (a) Kumbi tikhumbika kuziŵanji vakukwaskana ndi akuwonere madera? (b) Kumbi tingaŵawovya wuli?

¹³ Kanandi ŵanthu awona kuti akuwonere madera ndipuso awolu ŵawu mbakukho mwauzimu. Ivi vauneneska nadi. Kweni nawu akhumbika kuchiskika, ŵanthu akwenda nawu mu uteŵeti ndipuso akhumbika kuchita masaza. Kumbi tingaŵawovya wuli asani atama pamwenga asani akhumbika upaleshoni? Yiwu angakondwa ukongwa asani abali ndi azichi atiŵaphwere ndipuso atiŵalongo kuti atiŵayanja. Mwakuyeruzgiyapu, Luka yo wenga dokotala ndipuso yo wangulemba buku la Machitidu, nayu wafipiyanga mtima Paulo ndi anyaki wo wayendanga nawu.​—Ŵakol. 4:14; Mac. 20:5–21:18.

¹⁴ Akuwonere madera ndipuso awolu ŵawu nawu akondwa kuja ndi mabwezi nga pa mtima. Wakuwonere dera munyaki wangukamba kuti: “Anyangu aziŵa asani ndikhumbika kuchiskika. Atindifumba kuti aziŵi vo vandisuzga ndipu nditiŵakambiya. Ndikondwa ukongwa asani atindivwisiya.” Akuwonere madera ndipuso awolu ŵawu awonga ukongwa vo abali ndi azichi atiŵachitiya.

15, 16. Kumbi abali ndi azichi wo ateŵete pa Beteli ndipuso malu nga unganu agwira nchitu wuli, nanga tingaŵawovya wuli?

¹⁵ Abali ndi azichi wo ateŵete pa Beteli ndipuso pamalu nga unganu atovya ukongwa pa nchitu za Ufumu zo zichitika m’chigaŵa cha nthambi yawu. Asani mumpingu winu pamwenga m’chigaŵa chinu mwe abali ndi azichi wo ateŵete pa Beteli, kumbi mungalongo wuli kuti mutiŵaŵanaŵaniya?

¹⁶ Asani abali ŵenaŵa afika ŵaka pa Beteli, angayamba kukumbuka kunyumba chifukwa chakuti asiya abali ŵawu ndipuso mabwezi ngawu. Akondwa ukongwa asani anyawu a pa Beteli ndipuso abali a mumpingu wawu alongo kuti atiŵayanja. (Marko 10:29, 30) Yiwu aluta ku maunganu ndipuso apharazga ndi abali ku mpingu sabata yeyosi. Kweni nyengu zinyaki apaskika so nchitu zinyaki pa Beteli. Asani abali mumpingu avwisisa fundu iyi ndipuso awonga vo abali wo ateŵete pa Beteli achita, weyosi wayanduwa.​—Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 2:9.

17, 18. Kumbi abali akutuliya muvyaru vinyaki achita uteŵeti wuli?

¹⁷ Wo ajipereka kuti akateŵete kucharu chinyaki atachisaniya kuti vinthu vosi vachilendu nge vakurya, chineneru, mudawuku ndipuso vinthu vinyaki. Nchifukwa wuli atijipereka chinanga kuti angakumana ndi masuzgu?

¹⁸ Anyaki ateŵete nge amishonale ndipu  nchitu yawu yikulu njakupharazga. Lusu lawu litovya so abali ndi azichi mumpingu kuti apharazgengi mwalusu. Ofesi ya nthambi yitiŵawovya amishonale mwakuŵapaska malu ngakugona ndipuso ndalama yimanavi kuti yiŵawovyi kusaniya vakukhumbika pa umoyu. Anyaki wo ateŵete muvyaru vinyaki ateŵete pa ofesi ya nthambi pamwenga kovya pa nchitu yakuzenga maofesi nga nthambi, maofesi ngakufwatuliyaku mabuku, malu ngakuchitiyaku maunganu ndipuso Nyumba za Ufumu. Abali ndi azichi ŵenaŵa apaskika vakurya, malu ngakugona ndipuso vinthu vinyaki. Nge mo achitiya wo ateŵete pa Beteli, nawu aluta ku maunganu ndipuso mu uteŵeti ndipu abali asambira vinandi kwaku yiwu.

19. Kumbi tingaŵawovya wuli abali ndi azichi wo akutuliya m’vyaru vinyaki?

¹⁹ Kumbi mungaŵawovya wuli abali ndi azichi wo atuwa m’vyaru vinyaki? Ziŵani kuti pakwamba angatondeka kurya chakurya cho ŵanthu anandi aturya kuchigaŵa cho. Mukhumbika kuŵanaŵaniya venivi asani mwaŵadaniya chakurya kunyumba kwinu. Mungachita umampha kuŵafumba chakurya cho angayanja kuti ŵaryi pamwenga kuchiyesa. Mungaŵasekanga cha asani asambira chineneru pamwenga midawuku yinu. Mukhumbika kuziŵa kuti pangato nyengu yitali kuti aziŵi chineneru chinu. Mwaviyo, mutenere kuŵawovya mwaulemu kuti azumbuwengi umampha mazu. Yiwu akhumbisiska kusambira.

20. Kumbi tingaŵawovya wuli abali ndi azichi wo ateŵete kucharu chinyaki ndipuso apapi ŵawu?

²⁰ Ateŵeti anyengu zosi wo ateŵete m’vyaru vinyaki nawu angakhumba kuwovya apapi ŵawu akukota. Asani apapi ŵawu mbakaboni, akhumbisiska kuti ŵana ŵawu alutirizgi kuchita uteŵeti wa nyengu zosi. (3 Yoh. 4) Ateŵeti a nyengu zosi nawu angayesesa kuti aphwere apapi ŵawu ndipu nyengu zinyaki angaluta kuchiŵawona ndipuso kuchiŵawovya asani nkhwamachitika. Kweni abali ndi azichi anyaki mumpingu angawovya apapi akukota wo ŵana ŵawu ateŵete m’vyaru vinyaki. Ziŵani kuti ateŵeti a nyengu zosi agwira nchitu yakukhumbika ukongwa yo yichitika pacharu chosi. (Mat. 28:19, 20) Kumbi imwi pamwenga mpingu winu mwe akunozgeka kuwovya apapi akukota wo ŵana ŵawu ateŵete m’vyaru vinyaki asani akhumba chovyu?

21. Kumbi abali wo achita uteŵeti wa nyengu zosi atuvwa wuli asani ŵanthu anyaki atiŵawovya?

²¹ Abali ndi azichi achita uteŵeti wa nyengu zosi chifukwa cha kukhumba ndalama cha kweni akhumba kuteŵete Yehova ndipuso ŵanthu. Yiwu awonga ukongwa vosi vo mungaŵachitiya. Mzichi munyaki yo wateŵete m’charu chinyaki wangukamba vo anandi akamba. Iyu wanguti: “Kakalata kamanavi kakuŵawonga ko mungaŵalembe kangalongo kuti mutiŵaŵanaŵaniya ndipuso kuti mukondwa ndi vo achita.”

22. Kumbi uteŵeti wa nyengu zosi ngwamampha munthowa wuli?

²² Munthu wasaniya vitumbiku vinandi asani wachita uteŵeti wa nyengu zosi ndipu ndichu chinthu chakukhumbika ukongwa cho munthu wangachita. Ateŵeti a nyengu zosi asambira malusu ngo ngangaŵawovya sonu ndipuso m’charu chifya. Pambula kuswera yapa, ateŵeti akugomezgeka wosi azamuteŵete mu Ufumu waku Chiuta. Mwaviyo, tiyeni tosi tilutirizgi kukumbuka ‘nchitu ya chivwanu ndi chitakataka cha chanju’ cha ŵanthu wo achita uteŵeti wa nyengu zosi!​—1 Ŵat. 1:3.