1, 2. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti watanja ukongwa ŵanthu?

 CHIUTA wangwamba kulenga Yesu, Mwana waki wapade ndipu yapa wangulongo kuti we ndi zeru zambula makambika ukongwa. Yesu nayu wenga ndi zeru ndipuso wenga “kapitawu wa ntchitu” yo wagwiranga limoza ndi Awiski. Iyu watenere kuti wakondwanga ukongwa kuwona Awiski ‘achijalika machanya’ kweniso ‘achilemba viŵanja va charu chapasi.’ Pa vinthu vosi vo vingulengeka, Yesu wakondwanga ukongwa ndi “ŵana ŵanthurumi ŵa ŵanthu.” (Nthanthi 8:22-31) Kukamba uneneska, Yesu watiŵayanja ukongwa ŵanthu ndipu ivi ndivu so wachitanga wechendazi pacharu chapasi.

² Kuti Yesu walongo kuti wavwiya Awiski, watiŵayanja kweniso kuti watanja ukongwa “ŵana ŵanthurumi ŵa ŵanthu,” “wangujikhutuwa” ndi kuja wakuyanana ndi ŵanthu. Iyu wanguchita ivi kuti wapereki “thumba lapa ŵanandi” pamwenga kuti sembi ya uwombozi. (Ŵaf. 2:5-8; Mat. 20:28) Ivi vilongo kuti Yesu watiŵayanja ukongwa ŵanthu! Yesu weche pacharu chapasi, Chiuta wangumupaska nthazi zakuchitiya vakuziziswa vo valongonga kuti wayanjanga nadi ŵanthu. Mwaviyo, vo Yesu wanguchita valongonga vinthu vamampha vo vichitikengi pambula kuswera pacharu chosi chapasi.

3. Kumbi sonu tikambiskanengenji?

 ³ Chifukwa chakuti Yesu wanguza pacharu chapasi, vingumuwovya “kutawula makani ngakunozga nga Ufumu waku Chiuta.” (Luka 4:43) Iyu waziŵanga kuti Ufumu wenuwu ndiwu wazamutoweska zina la Awiski kweniso ndiwu wazamumaliska masuzgu ngosi ngo ŵanthu akumana nangu. Yesu waŵanaŵaniyanga ukongwa ŵanthu. Ndichu chifukwa chaki, iyu wapharazganga mwaphamphu uthenga wamampha. Kumbi nkhani iyi yititiwovya wuli? Yititiwovya kuja ndi chigomezgu ndipuso chilindizga chamampha cha vo vichitikengi kunthazi. Tiyeni tikambiskani vakuziziswa vinayi vo Yesu wanguchita.

4. Kumbi Yesu wanguchita wuli ndi munthu yo watamanga nthenda ya makhati?

⁴ Yesu wanguluta ku Galile kuti wakapharazgi uthenga waku Chiuta. Ndipu po wenga mumsumba unyaki, Yesu wanguchita chitima ukongwa ndi vo wanguwona. (Marko 1:39, 40) Iyu wanguwona munthu yo wenga ndi nthenda yakofya ukongwa ya makhati. Dokotala Luka nayu wangukamba kuti munthu uyu wenga ndi makhati lakofya nadi. Iyu wangukamba kuti munthu uyu ‘wanguzala makhati.’ (Luka 5:12) “Wanguti wawona Yesu, wanguwa kavunama, ndi wangumuŵeyere, wakuti, ‘Ambuya, asani mukhumba, mwe ŵanthazi kunditozga.’” Munthu uyu wakayikiyanga cha kuti Yesu wangamuchizga kweni wapenjanga ŵaka kuziŵa asani Yesu wakhumbanga nadi kumuchizga. Kumbi Yesu wanguchita wuli munthu uyu wati wamupempha kutuliya pasi pa mtima? Kumbi Yesu waŵanaŵananganji wati wawona kuti liŵavu la munthu uyu lanangika ndi makhati? Kumbi iyu watingi wachitengi nge Afarisi wo alekanga kuŵatoliyaku kanthu ŵanthu wo asuzgikanga ndi nthenda yeniyi? Nanga imwi mwatingi muchitengi wuli?

5. Nchinthu wuli cho chinguchitiska Yesu kukamba kuti “ndikhumba” po wachizganga munthu yo wenga ndi makhati?

⁵ Mwakukoliyana ndi Chilangulu chaku Mosese, munthu yo we ndi makhati wakhumbikanga kukambula kuti ‘Wambura kutozgeka, wambura kutozgeka,’ kweni munthu wamakhati uyu wanguchita cha ivi. M’malu mwaki, iyu wawonanga kuti wakhumbikiya chovyu. (Ŵal. 13:43-46) Tiziŵa viŵi cha vo Yesu waŵanaŵananga pa nyengu iyi, kweni tiziŵa ŵaka vo venga m’mtima mwaki. Chifukwa cha lisungu, Yesu wanguchita vinthu vakuziziswa. Iyu wangutambaluwa janja laki ndi kukwaska munthu wamakhati. Pavuli paki, wangukamba mazu ngakulongo kuti we ndi lisungu kweniso nthazi ndipu wanguti: “Ndikhumba; utozgeki.” Ndipu “makhati ngo ngangutuwaku kwaki.” (Luka 5:13) Kukamba uneneska, Yehova wangumupaska nthazi Khristu kuti wachiti chakuziziswa kweniso kuti walongo kuti watanja ukongwa ŵanthu.​—Luka 5:17.

6. Kumbi vakuziziswa nivi vo Yesu wachitanga, nanga vilongonji?

⁶ Nthazi zaku Chiuta zinguchitiska kuti Yesu Khristu wachitengi vakuziziswa vakupambanapambana. Iyu wachizganga ŵanthu akupunduka, wo ŵenga ndi makhati kweniso wo ŵenga ndi matenda nganyaki. Bayibolu likamba kuti: “Mzinda wo unguzizwa ŵachiwona ŵambuwu kulongoro, ŵakupunduka kuŵa ŵanthazi, ŵakuganthiya kwenda, ndi ŵachiburumutiya kulereska.” (Mat. 15:31) Kuti Yesu wachizgi ŵanthu, wachitanga cha vo madokotala ngachita mazuŵa nganu. Yiwu ato viŵalu va ŵanthu anyaki kuti awovyi ŵanthu wo atama. Kweni iyu wachizganga ŵaka chiŵalu cho chenga ndi suzgu! Iyu wachitanga ivi mwaliŵi ndipu nyengu zinyaki wachizganga ŵanthu wo ŵenga kutali ndi iyu. (Yoh. 4:46-54) Kumbi vakuziziswa venivi vilongonji? Vilongo kuti Yesu yo sonu ndi Fumu ya Ufumu wakuchanya we ndi nthazi kweniso wakhumbisiska  kuzituzgapu matenda. Kuziŵa mo Yesu wachitiyanga vinthu ndi ŵanthu kutitovya kugomezga kuti uchimi wa m’Bayibolu wazamufiska m’charu chifya. Uchimi waki ngwakuti: “Wafwiya lisungu wakutomboroka ndi mukavu.” (Sumu 72:13) Kukamba uneneska, Yesu wazamuwovya ŵanthu wosi wo asuzgika.

7, 8. Konkhoskani vinthu vo vinguchitiska kuti Yesu wakumani ndi munthu yo watamanga ku Betesda.

⁷ Pangujumpha myezi yimanavi kutuliya po Yesu wanguchizgiya munthu yo wenga ndi makhati ku Galile. Wati waweku, wanguluta ku Yudeya kuti wakapharazgi uthenga wamampha waku Chiuta. Ŵanthu masawuzandi atenere kuti angukwaskika ukongwa ndi uthenga waku Yesu kweniso mo wapharazgiyanga. Iyu wakhumbisiskanga kupharazga uthenga wakuchiska ku ŵanthu akavu, akapolu ndipuso akusweka mtima.​—Yes. 61:1, 2; Luka 4:18-21.

⁸ Mwezi wa Nisani wati wayamba, Yesu wanguluta ku Yerusalemu kuti wakachiti Phaska. Ivi vilongo kuti wanguvwiya dangu lo Awiski angupereka. Ŵanthu angutangwamika ukongwa ndi vakuchitika vakupambanapambana chifukwa chakuti anguza kuti azichiti phwandu lakupaturika. Kunkhondi kwa nyumba yakusopiyamu kwenga ziŵi la Betesda ndipu kwenuku ndiku Yesu wangukumana ndi munthu yo watamanga.

9, 10. (a) Nchifukwa wuli ŵanthu alutanga ku ziŵi la Betesda? (b) Kumbi Yesu wanguchitanji ku ziŵi la Betesda, nanga isi tisambiranjipu? (Wonani chithuzi cho che papeji 8.)

⁹ Wumba wa ŵanthu akupunduka ndipuso wo atamanga azanga ku ziŵi la Betesda. Nchifukwa wuli azanga ku ziŵi lenili? Chinanga kuti tiziŵa vinandi cha, yiwu agomezganga kuti asani munthu yo watama wabira pa ziŵi lenili pa nyengu yo maji ngavunduka, wachizgikanga mwakuziziswa. Ŵanaŵaniyani mo ŵanthu ŵenaŵa avwiyanga. Yiwu atenere kuti afipanga mtima, aguŵanga kweniso awonanga kuti palivi yo wangaŵawovya. Kweni nchinthu wuli cho chinguchitiska kuti Yesu wakasaniriki ku malu ngenanga po iyu wenga wambula kutama? Iyu wanguchita chitima ukongwa ndipu wanguza pafupi ndi munthu yo wangutama kwanyengu yitali kuluska vyaka vo Yesu wangujaliya pacharu chapasi.​—Ŵerengani Yohane 5:5-9.

¹⁰ Ŵanaŵaniyani mo munthu mwenuyu wanguvwiya Yesu wati wamufumba asani wakhumbanga kuchira. Iyu wangumuka mwaliŵi ukongwa kuti wakhumbanga kuchira kweni pengavi munthu kuti wamubizi muziŵi. Pavuli paki, Yesu wangumukambiya kuti wato mphasa zaki ndipu wakengi kweni iyu wawonanga kuti vingachitika cha. Iyu wanguvwiya vo Yesu wangukamba ndipu wanguto mphasa zaki ndi kwamba kwenda. Kukamba uneneska, ivi vilongole limu kuti ndivu Yesu wazamuchita m’charu chifya! Chakuziziswa ichi chititiwovya so kuziŵa kuti Yesu ngwalisungu. Iyu wakhumbisiska kuwovya ŵanthu akusuzgika. Chakuwoniyapu chaku Yesu chitenere kutichiska kuti tiwovyengi ŵanthu wo asuzgika maŵanaŵanu chifukwa cha masuzgu ngo ngachitika m’charu ichi.

11. Kumbi lemba la Marko 5:25-34 lilongo wuli kuti Yesu wachitiya lisungu ŵanthu wo atama?

¹¹ Ŵerengani Marko 5:25-34. Munthukazi uyu wangusuzgika kwa vyaka 12. Iyu watondekanga kuchita vinthu vinandi kusazgapu kusopa chifukwa cha matenda ngaki. Chinanga kuti “wangukunthiyapu vinandi ku . . . [madokotala] ndi wangumara vaki vosi,” kweni matenda ngaki ngangulutiriya. Zuŵa linyaki, iyu wanguŵanaŵana kuti wayesi nthowa yinyaki. Ndipu wanguyesesa kuti wakaje pafupi ndi Yesu. Mwaviyo, wangusere muwumba wa ŵanthu ndi kuchiko chakuvwala chakubwalu chaku Yesu.  (Ŵal. 15:19, 25.) Yesu wanguziŵa kuti nthazi zatuwamu mwaki ndipu wangufumba kuti waziŵi munthu yo wamukwaska. “Munthukazi yo, wakopa ndi wakunjenjeme” ndipu “wanguwa paurongo paki, ndipu wangumunene uneneska wosi.” Yesu wanguziŵa kuti Awiski a Yehova ndiwu amuchizga ndipu wangumukambiya mwaulemu kuti: “Mwana munthukazi we, chivwanu chaku chakutaska; kanga mu chimangu, uchizgiki ku nthenda yaku.”

12. (a) Kutuliya pa vo takambiskana, kumbi tawona kuti Yesu ndi munthu wa mtundu wuli? (b) Kumbi Yesu wakutilongo chakuwoniyapu wuli?

¹² Yesu ngwalisungu ukongwa! Iyu waŵanaŵaniya ŵanthu wo asuzgika ndi matenda. Satana wakhumba kuti tijiwonengi nge kuti titanjika cha kweniso te ambula kwenere. Kweni vakuziziswa vo Yesu wanguchita vilongo kuti watitiŵanaŵaniya ukongwa ndipuso waphwere masuzgu ngidu. Vakukondwesa ukongwa kuziŵa kuti Yesu ndi Fumu yalisungu kweniso Wasembi Mula! (Ŵah. 4:15) Mphakusuzga kuziŵa mo munthu yo watama ukongwa wasuzgikiya asani isi techendatamepu viyo. Kweni Yesu waziŵanga mo munthu yo watama wavwiya chinanga kuti iyu wenga wechendatamepu. Mwaviyo, nasi titenere kuyesesa kulondo chakuwoniyapu chaku Yesu.​—1 Pet. 3:8.

13. Kumbi kuyuskika kwaku Lazaro kulongo kuti Yesu we ndi jalidu wuli?

¹³ Yesu wakwaskikanga ukongwa ndi mo ŵanthu anyaki asuzgikiyanga. Iyu wati wawona kuti anyaki aliya chifukwa cha nyifwa ya mubwezi waki Lazaro, nayu “wangukoreka chitima” ndipu “wangudaŵa.” Iyu wanguchita viyo chinanga kuti waziŵanga kuti wamuyuskengi pambula kuswera. (Ŵerengani Yohane 11:33-36.) Yesu wanguchita soni cha kulongo chitima chikulu cho wenga nachu. Chinanga mbanthu wo ŵengapu anguwona mo  Yesu wangukwaskikiya ndi nyifwa yaku Lazaro kweniso ŵanthu a m’banja laki. Kukamba uneneska, Yesu wangulongo lisungu likulu po wangugwiriskiya ntchitu nthazi zo Chiuta wangumupaska pakuyuska mubwezi waki!​—Yoh. 11:43, 44.

14, 15. (a) Nchinthu wuli cho chilongo kuti Yehova wakhumbisiska kutuzgapu masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu? (b) Kumbi mazu ngakuti “miunda ya chikumbusku” ngalongonji?

¹⁴ Bayibolu likamba kuti Yesu nchikozgu “cha kaŵidu” ka Mulengi. (Ŵah. 1:3) Mwaviyo, vakuziziswa vo Yesu wachitanga, vingulongo kuti iyu ndi Awiski akhumbisiska kutuzgapu matenda ndi nyifwa kweniso kuziwovya ŵanthu m’charu chifya. Yesu wangukamba kuti: “Lituza ora lenilo wosi ŵamu miunda [“ya chikumbusku,” NW] . . . ŵakatuwangamu.”​—Yoh. 5:28, 29.

¹⁵ Mazu ngo Yesu wangukamba ngakuti “miunda ya chikumbusku” ngakwenere chifukwa chakuti Chiuta wayuska ŵanthu wo watiŵakumbuka. Chiuta Wanthazizosi ndiyu wakulenga vinthu vosi ndipu wangakumbuka so munthu weyosi yo wakufwa kusazgapu maŵanaŵanu ndi vakuchita vaki. (Yes. 40:26) Chiuta we ndi nthazi ŵaka yakukumbuka ŵanthu akufwa cha kweni iyu ndi Mwana waki akhumba so kuziŵayuska. Kuyuskika kwaku Lazaro ndipuso ŵanthu anyaki wo akulembeka m’Bayibolu kulongo vo vazamuchitika pacharu chosi m’charu chifya.

16. Kumbi Akhristu akugomezgeka azamupaskika mwaŵi wuli?

¹⁶ Asani tilutirizga kuja akugomezgeka, tazamuwona mo Yehova wazakutitaskiya mwakuziziswa pa chisuzgu chikulu. Asani Aramagedoni yamala, kwazamuchitika vakuziziswa vinandi nge kovya ŵanthu kuzija ndi umoyu wamampha. (Yes. 33:24; 35:5, 6; Chiv. 21:4) Ŵanaŵaniyani kuti mwe m’charu chifya ndipu muwona kuti ŵanthu aleka kugwiriskiya ntchitu magilasi nga masu, nthonga, njinga ya ŵanthu akupunduka, tinthu takovya ŵanthu wo asuzgika kuvwa ndipuso vinthu vinyaki. Vakukondwesa ukongwa kuziŵa kuti Yehova wazamuwovya ŵanthu wo azamutaskika pa Aramagedoni kuti azije ndi umoyu wamampha. Ŵanthu ŵenaŵa azamupaskika ntchitu yakuti azigwirengi. Yiwu azamugwira ntchitu mwaphamphu yakunozga charu chosi chapasi cho Chiuta wakutipaska kuti chije paradayisu.​—Sumu 115:16.

17, 18. (a) Kumbi vakuziziswa vo Yesu wanguchita vingulongonji? (b) Nchifukwa wuli mukhumbika kuyesesa kuti muzisere m’charu chifya?

¹⁷ Vo Yesu wanguchita po wachizganga ŵanthu pacharu chapasi vitovya ŵanthu a ‘mzinda ukulu’ kuti alindizgengi mwakunweka nyengu yakukondwesa yo azamusuzgika so cha ndi matenda. (Chiv. 7:9) Ivi vilongo kuti iyu waŵanaŵaniya ukongwa ŵanthu kweniso watiŵayanja. (Yoh. 10:11; 15:12, 13) Lisungu lo Yesu wenga nalu lilongo kuti Yehova waŵanaŵaniya mteŵeti waki weyosi.​—Yoh. 5:19.

¹⁸ Ŵanthu asuzgika ukongwa ndi matenda ndipu atufwa. (Ŵar. 8:22) Tikhumbikiya ukongwa charu chifya cho Chiuta wakulayizga mo mwazamuŵavi matenda. Lemba la Malaki 4:2 lititiwovya kuziŵa kuti ŵanthu wo azamuchizgika ‘azamuchilipuka nge ndi matholi ngachituwa mukhola,’ chifukwa chakukondwa ukongwa kuti afwatulika ku ukapolu wa ubudi ndi nyifwa ndipu azamuja ŵanthu akufikapu. Mwaviyo, kuwonga kutuliya pasi pa mtima ndipuso kugomezga vo Chiuta walayizga kutenere kutichiska kuchita vinthu vo vingazitiwovya kuzisere m’charu chifya. Vakukondwesa ukongwa kuziŵa kuti vakuziziswa vo Yesu wachitanga we pacharu chapasi valongonga vinthu vamampha vo ŵanthu azamukondwa navu kwamuyaya pa nyengu yo wazamuwusa mu Ufumu waku Chiuta!