1. Kumbi ndi vinthu nivi vo mungusambira mwati mwayamba ŵaka kusambira Bayibolu?

 KUMBI mukumbuka vinthu vosi vo mungusambira mwati mwayamba ŵaka kusambira Bayibolu? Mutenere kuti munguzizwa kuziŵa kuti Chiuta we ndi zina. Akhumba mungukondwa ukongwa mwati mwaziŵa kuti Chiuta watiŵatombozga cha ŵanthu ku motu wa helo. Ndipu mutenere kuti mungukondwa so ukongwa kuziŵa kuti abali ŵinu kweniso anyinu wo akutayika azamuja so ndi umoyu ndipu mwazamuja nawu limoza mu paradayisu pacharu chapasi.

2. Mwati mwasambira uneneska wa mu Bayibolu, ndi vinthu vinyaki nivi vo mungusintha? (Aefeso 5:1, 2)

² Mwati mwasambira vinandi mu Mazu ngaku Chiuta, mungwamba kumuyanja ukongwa Yehova. Venivi vingukuchiskani kuti mugwiriskiyengi ntchitu vo mwasambira. Mungwamba kusankha vinthu umampha mwakukoliyana ndi fundu za mu Bayibolu. Mungwamba kuŵanaŵana mwakwenere kweniso kuja ndi nkharu yamampha chifukwa mwakhumbanga kukondwesa Chiuta. Nge mo mwana watezge mpapi waki wachanju, namwi mwayezganga Awusemwi akuchanya.​—Ŵerengani Aefeso 5:1, 2.

3. Kumbi titenere kujifumba mafumbu nanga?

³ Titenere kujifumba kuti: ‘Kumbi sonu nditimuyanja ukongwa Yehova kuluska po ndamuyanjiyanga ndati ndaja ŵaka Mkhristu? Kutuliya po ndikubatizikiya, kumbi mo ndiŵanaŵaniya kweniso mo ndichitiya vinthu, ndiyezga Yehova ukongwa pakulongo chanju kwa abali ndi azichi?’ Asani ‘chanju cho mwenga nachu pakwamba’ chaziziraku kamanavi, mungagongowanga cha. Venivi ndivu vinguchitikiya Akhristu a mu nyengu ya akutumika. Yesu  wanguŵaleka cha ndipu namwi so wakulekeningi cha. (Chivu. 2:4, 7) Iyu waziŵa kuti tingaja so ndi chanju cho tenga nachu pakwamba.

4. Kumbi mu nkhani iyi tikambiskanengenji?

⁴ Mu nkhani iyi tikambiskanengi vo tingachita kuti tilutirizgi kwanja Yehova kweniso ŵanthu. Pavuli paki, tiwonengi vitumbiku vo tingasaniya kweniso vo ŵanthu anyaki asaniya asani titimuyanja ukongwa Yehova kweniso abali ndi azichi.

5-6. Kumbi wakutumika Paulo wangukumana ndi masuzgu nanga pa uteŵeti waki, nanga ntchinthu wuli cho chingumuwovya kulutirizga kuteŵete Yehova?

⁵ Wakutumika Paulo wakondwanga kuteŵete Yehova kweni wakumananga so ndi masuzgu nganandi. Kanandi Paulo wayendanga mitunda yitaliyitali, ndipu kwenda mu nyengu yeniyo kwenga kwakusuzga ukongwa. Pa maulendu ngenanga nyengu zinyaki Paulo wakumananga ndi “vakofya mumisinji” kweniso “vakofya kutuliya kwa ankhungu.” Ndipuso nyengu zinyaki arwani ŵaki amupumanga. (2 Akori. 11:23-27) Kusazgiyapu yapa, nyengu zinyaki abali ndi azichi awonganga cha vo Paulo wachitanga kuti waŵawovyi.​—2 Akori. 10:10; Afi. 4:15.

⁶ Kumbi ntchinthu wuli cho chinguwovya Paulo kulutirizga kuteŵete Yehova? Paulo wangusambira mijalidu yinandi yaku Yehova kutuliya mu Malemba kweniso pa vinthu vo vingumuchitikiya pa umoyu waki. Paulo wangusimikiza kuti Yehova Chiuta watimuyanja. (Aro. 8:38, 39; Aefe. 2:4, 5) Ndipu nayu wangwamba kumuyanja ukongwa Yehova. Paulo wangulongo kuti wayanjanga Yehova ‘mwakuteŵete akupaturika ndipu wangulutirizga kuŵateŵete.’​—Ahe. 6:10.

7. Kumbi tinenere kuchita wuli kuti timuyanjengi ukongwa Yehova?

⁷ Tingalutirizga kumuyanja Chiuta asani tisambira Mazu ngaki mwaphamphu. Asani muŵerenga Bayibolu yesesani kuziŵa vo ndimi yeyosi yivumbuwa vakukwaskana ndi Yehova. Mujifumbengi kuti: ‘Kumbi nkhani iyi yilongo wuli kuti Yehova watindiyanja? Kumbi ye ndi fundu nizi zo zingandiwovya kuti ndimuyanjengi Yehova?’

8. Kumbi pempheru lingatiwovya wuli kuti tilutirizgi kwanja Chiuta?

⁸ Nthowa yinyaki yo yingatiwovya kuti timuyanjengi ukongwa Yehova, nkhupemphera kwaku iyu zuŵa lelosi kweniso kumukambiya mo tivwiya mumtima. (Salimo 25:4, 5) Asani tichita viyo Yehova wamukengi mapempheru ngidu. (1 Yoha. 3:21, 22) Mzichi Khanh yo waja ku Asia, wangukamba kuti: “Pakwamba ndamuyanjanga Yehova chifukwa cha vo ndingusambira vakukwaskana ndi iyu kweni ndati ndawona mo wamukiyanga mapempheru ngangu ndingwamba kumuyanja ukongwa. Venivi vingundiwovya kuti ndimukondwesengi.” b

9. Kumbi Timote wangulongo wuli kuti walutirizganga kuŵayanja abali ndi azichi?

⁹ Pati pajumpha vyaka kutuliya po Paulo wangujaliya Mkhristu, wangukumana ndi wachinyamata munyaki zina laki Timote. Timote wayanjanga Yehova kweniso ŵanthu. Paulo wangukambiya Akhristu a ku Afilipi kuti: “Ndilivi so munyaki wa maŵanaŵanu ngakuyanana ndi ngaki, yo wangaphwere nadi vaku yimwi.” (Afi. 2:20) Pa lemba ili Paulo wangukambapu cha kuti Timote waziŵanga kwendesa vinthu umampha pamwenga kuti wakambanga umampha nkhani pagulu la ŵanthu. Kweni Paulo wanguwona kuti Timote waŵayanjanga ukongwa abali ndi azichi. Tikayika cha kuti Akhristu a mu mipingu yo Timote wateŵetiyangamu akhumbisiskanga kuti azimuwoni so nyengu yinyaki asani waza.​—1 Akori. 4:17.

10. Kumbi Anna ndi mulumu waki angulongo wuli kuti aŵayanjanga abali ndi azichi ŵawu?

¹⁰ Nasi tisaniya nthowa zo tingawovye abali  ndi azichi ŵidu. (Ahe. 13:16) Tiyeni tikambiskani vo vinguchitikiya Anna yo tamuzumbuwa mu nkhani yajumpha. Kwati kwachitika chimphepu chikulu iyu ndi mulumu waki, anguluta kuchiwona banja linyaki la Akaboni, ndipu angusaniya kuti denga la nyumba ya banja lo, labwanganduka ndi chimphepu. Chifukwa cha venivi ŵanthu a mubanja lo ŵengavi vakuvwala vakutowa. Anna wangukamba kuti: “Tinguto malaya ngawu ndi kuchingachapa ndipu pakuza nangu tingungasitiya limu ndipuso kungapinda umamphaumampha. Kwaku isi tinguwona nge kuti tachita vikulu cha kweni chifukwa cha vo tinguŵachitiya techekwanjana mpaka sonu.” Chifukwa chakuti Anna ndi mulumu waki aŵayanjanga abali ndi azichi, vinguchitiska kuti aŵawovyi abali ŵawu.​—1 Yoha. 3:17, 18.

11. (a) Kumbi ŵanthu anyaki atuvwa wuli asani titiŵayanja? (b) Mwakukoliyana ndi Nthanthi 19:17, kumbi Yehova wachita wuli asani tilongo kuti titanja anyidu?

¹¹ Asani ŵanthu anyaki tichita nawu vinthu mwalisungu kweniso titiŵayanja, yiwu awona kuti titesesa kuyezga Yehova. Yiwu awonga ukongwa lisungu lo titiŵalongo kuphara mo isi tiziŵiya. Khanh yo tamuzumbuwapu kali wakumbuka wo angumuwovyapu. Iyu wakamba kuti: “Nditiŵawonga ukongwa abali ndi azichi ŵangu akwanjiwa wo alutanga nani mu uteŵeti. Yiwu azinditonga, andidananga kuti tikaryi limoza chakurya kweniso awonesesanga kuti andiperekeza kunyumba kwangu. Sonu ndiwamu kuti yeniyi yenga ntchitu yikulu. Ndipu yiwu achitanga venivi chifukwa chakuti andiyanjanga.” Mbuneneska kuti ndi weyosi cha yo wangatiwonga chifukwa cha vo titimuchitiya. Pakukonkhoska vakukwaskana ndi wo angumuwovya, Khanh wangukamba kuti: “Ndikhumbisiska kuŵaweze pa vinthu vamampha vo angundichitiya kweni ndiziŵa cha kuti wosi aja pani. Kweni Yehova waziŵa ndipu nditimupempha kuti waŵaweze pa vo angundichitiya.” Vo wakamba Khanh vauneneska. Yehova wawona chinanga nkhanthu kamana  ko tachitiya anyidu. Iyu watiyiwona nge sembi yakuzirwa kweniso nge ngongoli yo iyu wazakutiweze.​—Ŵerengani Nthanthi 19:17.

12. Kumbi abali angalongo wuli kuti atanja Akhristu anyawu mu mpingu? (Wonani so chithuzi.)

¹² Asani ndimwi mubali, kumbi mungalongo wuli kuti mutanja ŵanthu anyaki kweniso mukhumbisiska kuŵawovya? Mubali munyaki wachinyamata zina laki Jordan, wangufumba mura vinthu vinyaki vo wangasazgiyaku kuchita kuti wawovyengi mu mpingu. Mura yo wangumuwonga chifukwa cha vinthu vamampha vo wachitanga kali ndipu pavuli paki wangumupaska ulongozgi unyaki wa vo wangachita kuti wasazgiyeku vo wachitanga. Mwakuyeruzgiyapu wangukambiya Jordan kuti vingaja umampha kuti wafikengi mwaliŵi pa mawunganu ndi kutawuzga ŵanthu anyaki, kumukapu, kupharazga nyengu zosi limoza ndi kagulu kaki kweniso kuŵanaŵaniya nthowa zinyaki zo wangawovye ŵanthu anyaki. Jordan wati wagwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu wasambiranga malusu ngasonu kweniso vingumuwovya kuti waŵayanjengi ukongwa abali ndi azichi. Jordan wanguziŵa fundu yakuti asani mubali waja mteŵeti wakovya ndipu watamba cha kuwovya ŵanthu anyaki, kweni walutirizga kuŵawovya.​—1 Timo. 3:8-10, 13.

13. Kumbi chanju chingumuwovya wuli Christian kuti wayambi so kuteŵete nge mura?

¹³ Nanga wuli asani kali mukuteŵetiyapu nge mteŵeti wakovya pamwenga mura? Yehova wakumbuka ntchitu yinu yo munguchita kweniso chanju cho chingukuwovyani kuti muchiti uteŵeti wo. (1 Akori. 15:58) Iyu wawona so chanju cho mulutirizga kulongo. Mubali munyaki zina laki Christian, wanguguŵa ŵati amulekesa kuteŵete nge mura. Kweni iyu wangukamba kuti: “Ndiwona kuti nditenere kuchita vosi vo ndingafiska pakuteŵete Yehova chifukwa chakuti nditimuyanja kwali nde mura pamwenga cha.” Pati pajumpha nyengu wanguŵikika so  kuja mura. Christian wangukamba kuti: “Pakwamba ndachitanga mantha kuti ndije so mura. Kweni ndinguwona kuti asani Yehova wandizomereza kuti nditeŵete so nge mura chifukwa cha lisungu laki, ndimuteŵetiyengi chifukwa chakuti nditimuyanja kweniso nditanja abali ndi azichi.”

14. Kumbi musambiranji pa vo mzichi wa ku Georgia wangukamba?

¹⁴ Ateŵeti aku Yehova alongo so kuti atiŵayanja ŵanthu anyaki. (Mate. 22:37-39) Mwakuyeruzgiyapu, mzichi Elena yo waja ku Georgia wangukamba kuti: “Pakwamba cho chandichiskanga kuti ndipharazgengi nkhwanja Yehova pe. Kweni chifukwa chakuti ndingulutirizga kumwanja Yehova ndingwamba so kwanja ŵanthu. Ndayesesanga kuŵanaŵaniya masuzgu ngo akumana nangu kweniso nkhani ya mu Bayibolu yo yingaŵafika pa mtima. Chifukwa chakuti ndaŵaŵanaŵaniyanga mu nthowa yeniyi, ndakhumbisiskanga kuŵawovya.”​—Aro. 10:13-15.

15-16. Nge mo vithuzi valongore, kumbi tisaniya vitumbiku wuli chifukwa chakulongo kuti titiŵayanja anyidu?

¹⁵ Asani tilongo kuti titiŵayanja abali ndi azichi ŵidu, ndiwu pe cha wo ayanduwa. Mulili wa COVID-19 wati wayamba, mubali munyaki zina laki Paolo kweniso muwolu waki, anguwovya azichi anandi akukota kusambira mo angagwiriskiya ntchitu foni, tabuleti kweniso kompyuta pakupharazga. Mzichi munyaki yo pakwamba wasuzgikanga kugwiriskiya ntchitu chipangizu chaki, pakumaliya paki wanguchiziŵa umampha. Iyu wangufiska kudaniya abali ŵaki ku  Chikumbusu mwakugwiriskiya ntchitu chipangizu chenichi. Abali ŵaki akukwana 60 angusanirika pa Chikumbusu kuziya pa vidiyokoniferensi. Mzichi uyu limoza ndi abali ŵaki wosi anguyanduwa chifukwa cha vo Paolo ndi muwolu waki anguchita. Pati pajumpha nyengu mzichi uyu wangulembe Paolo kuti: “Tawonga ukongwa chifukwa chakutisambiza isi akukota. Ndazamuluwapu cha mo Yehova wangulongore kuti watitiŵanaŵaniya kweniso mo wanguyesese kutiwovya.”

¹⁶ Vo vinguchitika yapa vingumusambiza Paolo fundu yinyaki yakukhumbika ukongwa. Iyu wangukumbuka kuti chanju ntchakukhumbika ukongwa kuluska kuziŵa vinthu pamwenga lusu lakuwa nalu. Iyu wangukamba kuti: “Kali ndateŵetiyanga nge wakuwonere dera. Sonu ndiwamu kuti chinanga kuti abali ndi azichi akuluwa nkhani zo ndakambanga kweni akumbuka mbwenu vo ndinguchita kuti ndiŵawovyi.”

17. Kumbi ndiyani munyaki yo wayanduwa asani tilongo kuti titiŵayanja Akhristu anyidu?

¹⁷ Asani titanja anyidu isi tiyanduwa mu nthowa zo takhazanga cha. Mubali munyaki zina laki Jonathan yo waja ku New Zealand wangusaniya kuti fundu yeniyi njauneneska. Zuŵa linyaki pa Chisulu ndi msana lumwi le dee, wanguwona mpayiniya wachipharazga mumsewu we yija. Jonathan wanguwona kuti wayambi kupharazgiya limoza ndi mpayiniya mwenuyu pa Chisulu chechosi ndi msana. Wati wayamba ŵaka kuchita venivi, waziŵanga cha mo wayanduliyengi. Jonathan wangukamba kuti: “Pa nyengu yeniyi ndayanjanga cha kupharazga. Kweni chifukwa chakuti ndavwisiyanga mo mpayiniya mwenuyu wasambiziyanga kweniso mo uteŵeti waki wayendiyanga umampha vingundiwovya kuti ndiyanjengi kupharazga. Ndipuso mubali uyu wanguja bwezi langu la mtima ndipu wangundiwovya kuti ndikuwi mwauzimu, ndiyanjengi kupharazga kweniso ndije pa ubwezi wakukho ndi Yehova.”

18. Kumbi Yehova wakhumba kuti tichitengenji?

¹⁸ Yehova wakhumba kuti tosi tilutirizgi kumuyanja kweniso tiyanjengi anyidu. Nge mo tawone mu nkhani iyi tingalutirizga kumuyanja Yehova mwakuŵerenga Mazu ngaki kweniso kungalunguluka ndipuso kukambiskana nayu kaŵikaŵi mupempheru. Tingalutirizga kwanja abali ndi azichi asani titiŵawovya mu nthowa zakupambanapambana. Asani tilutirizga kuŵayanja tijengi pa ubwezi wakukho ndi Yehova kweniso abali ndi azichi ŵidu. Kusazgiyapu yapa, yiwu ajengi mabwezi ngidu mpaka muyaya!