Kumbi Nkhani ya Munda wa Edeni Yitikukwaskani Wuli Yimwi?

PE FUNDU yinyaki yakuziziswa ukongwa yo akaswiri anyaki akamba pa nkhani ya munda wa Edeni. Yiwu akamba kuti malemba nganyaki nga mu Bayibolu ngakambapu cha za nkhani iyi. Mwakuyeruzgiyapu, Pulofesa wa masambiru nga va chisopa zina laki Paul Morris wakulemba kuti: “Palivi so panyaki peposi mu Bayibolu po pasanirika nkhani ya munda wa Edeni.” Ŵanthu anandi wo aziŵika kuti “mbakaswiri” angakoliyana nayu, kweni vo iyu wakukamba vauneneska cha.

Kweni mu Bayibolu mwe so mavesi nganyaki nganandi ngo ngazumbuwa so munda wa Edeni, Adamu, Heva ndipuso njoka. * Tikhumbika kuziŵa kuti fundu yeniyi yo akaswiri ŵenaŵa akamba, ndi nkhani yikulu ukongwa. Ve viyo chifukwa asani alongozgi a visopa ndipuso akaswiri asuska nkhani ya munda wa Edeni yo yisanirika mubuku la Genezesi, ndikuti akayikiya Bayibolu losi. Ntchifukwa wuli tikamba viyo?

Kuvwisa nkhani yo yinguchitika mumunda wa Edeni nkhwakukhumbika ukongwa chifukwa kutitiwovya kuvwisa Bayibolu losi. Mwakuyeruzgiyapu, Mazu ngaku Chiuta ngatitimuka mafumbu ngakusuzga kweniso ngakukhumbika ukongwa ngo titijifumba. Ndipu fundu zo Bayibolu limuka pa mafumbu ngenanga zititiweze mbwenu ku nkhani ya mumunda wa Edeni. Wonani vakuyeruzgiyapu ivi.

● Ntchifukwa wuli tikota ndipuso kufwa? Adamu ndi Heva atingi ajengi kwamuyaya asani anguvwiya Yehova. Chiuta wanguŵakambiya kuti yiwu afwengi pijapija asani amugarukiya. Ndipu nadi, yiwu angwamba kufwa kutuliya pa zuŵa lo angumugarukiya. (Genezesi 2:16, 17; 3:19) Yiwu anguleka kuja akufikapu ndipu angwamba kuyambuziyaku ŵana ŵawu ubudi ndipuso kuleka kufikapu. Pa nkhani iyi Bayibolu likamba kuti: “Ndichu chifukwa chaki nge mo ubudi ukuselere mucharu kuziya mwa munthu yumoza, ndi nyifwa chifukwa cha ubudi, nyifwa nayu yikusapaliya ku ŵanthu wosi chifukwa wosi akubuda.”—Aroma 5:12.

● Ntchifukwa wuli Chiuta wazomereza kuti pacharu pachitikengi vinthu viheni? Mumunda wa Edeni, Satana wangukamba kuti Chiuta ngwaboza ndipu watiŵanola vinthu vamampha ŵanthu. (Genezesi 3:3-5) Yapa iyu wangulongo kuti Yehova walamuliya umampha cha. Adamu ndi Heva angusankha kukoliyana ndi Satana. Nawu angukana kulamulika ndi Yehova, ndipu anguzomereza kuti taŵanthu tingajisankhiya tija chamampha ndipuso chiheni. Pakuti Yehova ndi murunji kweniso ngwazeru, iyu wanguwona kuti nthowa yamampha yakumalisiya nkhani iyi nkhupaska ŵanthu nyengu yakuti ajilamuliyi ŵija. Ndichu chifukwa chaki pacharu pazaza vinthu viheni. Kweni pe so vinthu vinyaki viheni vo vichitika chifukwa chakuti Satana waseleriyapu. Vo vachitika mumbiri ya ŵanthu vilongo kuti mbuneneska nadi kuti munthu wangafiska cha kujilamuliya yija kwambula chovyu chaku Chiuta.—Yeremiya 10:23.

● Ntchifukwa wuli Chiuta wakulenga charu? Yehova wakhumbanga kuti charu chosi chije chakutowa nge mo wenge munda wa Edeni. Ndichu chifukwa chaki iyu wangulamula Adamu ndi Heva kuti abali ŵana kuti azazi charu chosi ndipu ‘achithereski.’ (Genezesi 1:28) Venivi vilongo kuti Chiuta wangulenga charu kuti chosi chije paradayisu ndipuso kuti pajengi ŵanthu akufikapu kweniso akukoliyana akutuliya mwaku Adamu ndi Heva. Ndipu malemba nganandi mu Bayibolu ngalongo vo Chiuta wachita kuti wafiski chilatu chaki chenichi.

● Ntchifukwa wuli Yesu Khristu wanguza pacharu?

Kugaruka ko Adamu ndi Heva anguchita mumunda wa Edeni, kunguchitiska kuti yiwu ndi ŵana ŵawu afwengi. Kweni Chiuta wangupereka chilindizga. Iyu wangutuma Mwana waki kuti wazi pacharu kuti wazipereki sembi yakutiwombole. (Mateyu 20:28) Kumbi venivi ving’anamuwanji? Tingakamba kuti Yesu wenga “Adamu wakumaliya,” ndipu iyu wangufiska vo Adamu wangutondeka. Yesu wangulutirizga kuja wakufikapu ndipu wanguvwiya Yehova mpaka pa nyifwa yaki. Pavuli paki, iyu wangupereka umoyu waki nge sembi yakutiwombole. Chifukwa cha sembi yeniyi ŵanthu akugomezgeka agowokereka maubudi ngawu ndipu pakumaliya azamusaniya umoyu wa nge wo Adamu ndi Heva ŵenga nawu mumunda wa Edeni ŵechendabudi. (1 Akorinto 15:22, 45; Yohane 3:16) Vo Yesu wanguchita vikuchitiska kuti khumbu laku Yehova lakuti charu chosi chije nge mo wenge munda wa Edeni lizifiskiki. *

Khumbu laku Chiuta lazamuchitika nadi ndipu ndi nkhani yakupeka waka cha. Kweni ndi vinthu vauneneska nadi. Munda wa Edeni wengaku nadi panu pacharu chapasi, ndipu mwenga ŵanthu chayiwu ndipuso nyama chayizu. Mwakuyanana waka, vinthu vo Chiuta wakulayizga kuti vichitikengi kunthazi, vichitikengi nadi pambula kuswera yapa. Kumbi namwi mwazamuŵapu pa nyengu yeniyo? Vithemba pa vo yimwi mungachita. Chiuta wakhumba kuti ŵanthu anandi azisaniyi vitumbiku venivi, chinanga angaŵa ŵanthu wo sonu achita vinthu vo iyu wakanizga.—1 Timote 2:3, 4.

Tiziŵa venivi chifukwa cha vo vinguchitika Yesu wepafupi kufwa wachikambiskana ndi munthu munyaki yo wachitanga vinthu viheni. Munthu uyu wenga chigaŵenga ndipu waziŵanga kuti wenga wakwenere kubayika. Kweni wangukambiskana ndi Yesu chifukwa waziŵanga kuti wangamupembuzga kweniso wangamupaska chilindizga. Kumbi Yesu wangumumuka wuli? Iyu wangumukambiya kuti: “Nditikukambiya msanawale, wazamuja ndi ini mu Paradayisu.” (Luka 23:43) Asani Yesu wakhumba kuti munthu mwenuyu yo wenga munkhungu nayu wazisanirikemu muparadayisu kuti wazikondwi ndi umoyu kwamuyaya nge mo ve nge mu Edeni, kumbi tingakayikiya kuti wakhumba kuti namwi muziŵi mu paradayisu? Awa! Awisi nawu akhumba venivi! Asani mukhumba kuzija muparadayisu mwenuyu yesesani kusambira vakukwaskana ndi Chiuta yo wangupanga munda wa Edeni.

[Mazu ngamumphata]

[Bokosi/Vithuzi]

UCHIMI WO ULONGO KUTI BAYIBOLU NDAKUKOLIYANA

“Ndazamuŵika urwani pakati paku yiwi ndi munthukazi ndipuso pakati pa mphapu yaku ndi mphapu yaki. Mphapu ya munthukazi yazamuphwanya mutu waku ndipu yiwi wazakuyiluma chiphundulu.”—Genezesi 3:15.

Uwu mbuchimi wakwamba mu Bayibolu ndipu ungukambika ndi Chiuta mumunda wa Edeni. Kumbi munthukazi, mphapu yaki, njoka ndipuso mphapu yaki mbayani? Nanga pe “urwani” wuli pakati pawu?

NJOKA

Satana Dyaboli.—Chivumbuzi 12:9.

MUNTHUKAZI

Gulu laku Yehova la vakulengeka vauzimu kuchanya. (Agalatiya 4:26, 27) Yesaya wangukambiya limu kuti kunthazi “munthukazi” wazamupanga mtundu wauzimu.—Yesaya 54:1; 66:8.

MPHAPU YA NJOKA

Mbanthu wo asankha kuchita vo Satana wakhumba.—Yohane 8:44.

MPHAPU YA MUNTHUKAZI

Yesu Khristu yo wangutuwa kuchigaŵa chakuchanya cha gulu laku Yehova ndiyu chigaŵa chakwamba cha mphapu iyi. Akhristu akusankhika wo amulamuliya limoza ndi Yesu nawu ntchigaŵa cha “mphapu” yeniyi. Akhristu akusankhika ŵenaŵa apanga mtundu wauzimu wo uziŵika kuti “Isirayeli waku Chiuta.”—Agalatiya 3:16, 29; 6:16; Genezesi 22:18.

KULUMA CHIPHUNDULU

Kumiya urwirwi ukulu wo Mesiya wanguvwa kweni kwa kanyengu kamanavi. Satana wanguchitiska kuti Yesu wabayiki pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi. Kweni Yesu wanguyusika so.

KUPHWANYA MUTU

Kumiya kubayika kwaku Satana. Yesu wazamubaya Satana ndipu wazamusanirika so cha mpaka muyaya. Kweni wechedachiti venivi, Yesu wazamutuzgapu dankha vinthu viheni vosi vo Satana wakwambisa mu Edeni.—1 Yohane 3:8; Chivumbuzi 20:10.

Kuti muwuwoni umamphaumampha uthenga wosi wa mu Bayibolu, wonani kabuku kakuti Kumbi Bayibolo le ndi Uthenga Wuli? ko kakupharazgika ndi Akaboni aku Yehova.

[Chithuzi]

Adamu ndi Heva angukumana ndi masuzgu ngakulu chifukwa cha kubuda