Julani

Lutani pa vo ve mukati

“Yimwi Namwi Muyanjanengi”

“Yimwi Namwi Muyanjanengi”

“Yimwi Namwi Muyanjanengi”

“Nditikupaskani dangu lasonu, kuti muyanjanengi. Nge mo ini ndakuyanjiyani, yimwi namwi muyanjanengi. Pa chifukwa chenichi, ŵanthu wosi azamuziŵa kuti ndimwi akusambira ŵangu, asani mwaŵeni mutanjana.”—YOHANE 13:34, 35.

Kumbi Venivi Ving’anamuwanji? Yesu Khristu wangukambiya akusambira ŵaki kuti ayanjanengi nge mo iyu wanguŵayanjiya. Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti watanja ŵanthu? Iyu wayanjanga munthu weyosi chinanga kuti pa nyengu yo ŵanthu aŵachitiyanga sankhu ukongwa ŵanthu amitundu yinyaki kweniso anthukazi. (Yohane 4:7-10) Chifukwa cha chanju, Yesu wangupereka nyengu yaki ndipuso nthazi zaki kuti wawovyi ŵanthu. (Mariko 6:30-34) Kuluska vosi venivi, Yesu Khristu wangulongo so chanju munthowa yikulu ukongwa. Iyu wangukamba kuti: “Ini ndini mliska wamampha, mliska wamampha wapereka umoyu waki chifukwa cha mbereri.”—Yohane 10:11.

Kumbi Akhristu a mu Nyengu ya Akutumika Angufiska Wuli Venivi? Mu nyengu ya akutumika, Akhristu adanananga kuti “mubali” pamwenga “mzichi.” (Filimoni 1, 2) Mu mpingu wa Chikhristu alondiyanga munthu wa mtundu wewosi chifukwa yiwu agomezganga kuti “palivi mphambanu pakati pa Myuda ndi Mgiriki. Pakuti wosi ŵe pasi pa Mbuya yumoza.” (Aroma 10:11, 12) Pavuli pa phwandu la Pentekositi la mu 33 C.E., Akhristu wo ŵenga mu Yerusalemu “agulisanga vinthu vawu ndi katundu wawu ndipu agaŵanga ndalama zo kwaku wosi, mwakukoliyana ndi vo weyosi wakhumbikanga.” Ntchifukwa wuli anguchita venivi? Yiwu anguchita venivi kuti ŵanthu wo angubatizika waka sonu alutirizgi kuja mu Yerusalemu kuti alutirizgi “kusambizika ndi akutumika.” (Machitidu 2:41-45) Kumbi ndi jalidu wuli linguŵachitiska kuti achiti venivi? Pechendajumphi vyaka pafufupi 200 kutuliya po akutumika angufwiya, Tertullian wangulemba vo ŵanthu anyaki akambanga vakukwaskana ndi Akhristu kuti: “Yiwu atanjana ukongwa . . . kweniso yiwu mbakunozgeka kufwiyana.”

Mbayani wo Achita Venivi Mazuŵa Nganu? Buku linyaki likamba kuti mu vyaka vo vajumpha ŵanthu wo atijikamba kuti mbakhristu “achita vinthu vinandi vakupweteka anyawu, kuluska vo ŵanthu ambula kugomezgeka [wo aleka kupemphera] achitiya anyawu.” (The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837)) Kafukufuku munyaki yo wanguchitika ku U.S. pambula kuswera yapa wangulongo kuti ŵanthu wo atijikamba kuti mbakhristu ndiwu achita ukongwa sankhu. Kanandi ŵanthu wo apemphera atiŵatoliyaku kanthu cha ŵanthu a mucharu chinyaki wo apemphera so tchalitchi lenilo ndipu venivi vichitiska kuti atondekengi kuwovya anyawu asani akhumbika chovyu.

Mu 2004, ku Florida kwati kwaputa vimphepu vinayi vikuluvikulu mu myezi yiŵi, cheyamani wa komiti yakupereka chovyu la boma la Florida wangwamba kuyendere kuti wawoni mo ŵanthu achitiyanga ndi chovyu cho boma laperekanga. Iyu wangukamba kuti pengavi so gulu linyaki lo lachitanga umampha ukongwa vinthu kuluska Akaboni aku Yehova, ndipu wangukamba kuti waŵapaskengi vosi vo akhumbikanga. Mu 1997, gulu la Akaboni aku Yehova lo lingupinga munkhwala, chakurya kweniso vakuvwala anguluta ku Democratic Republic of Congo kuti akawovyi Akhristu anyawu wo akhumbikanga chovyu. Akhristu anyawu a ku Europe angupereka chovyu cho chingukwana ndalama zakukwana madola 1 miliyoni nga ku America.