HERODOTUS wakulemba mbiri wachigriki, yo wengaku mu vyaka 2,500 vajumpha, wangukonkhoska vo ŵanthu a ku Egipiti achitanga mu nyengu yaki. Iyu wangulemba kuti, “Pa sekeresu la ŵanthu akukhupuka, asani amala kurya, munthu munyaki wapinganga bokosi lakujumpha mita yimoza lo mkati mwaki mwaŵikikanga chakusema cho chawonekanga nge munthu wakufwa. Iyu walongonga weyosi yo wenga pa sekeresu lo ndipu wakambanga kuti, ‘Ryani, kondwani, kweni ziŵani kuti asani mwafwa mwazamuja nge ichi.’”

Mbanthu a ku Egipiti pe cha wo ŵenga ndi maŵanaŵanu nga viyo pa nkhani ya umoyu ndi nyifwa. Fundu yakuti “tiryi, timwi ndipu tikondwi” yawanda ukongwa mazuŵa nganu. Kumbi tilekiyengenji kukondwa asani nyifwa ndiwu umaliru wa umoyu? Nchifukwa wuli tikhumbika kuyesesa kuchita vinthu vamampha? Asani nyifwa ndiyu umaliru wa vinthu vosi, ndikuti titenere kukondwe limu sonu. Wakutumika Paulo wangukonkhoska so vinandi pankhani yeniyi. Iyu wangukamba maŵanaŵanu ngo ŵanthu wo aleka kugomezga chiyuka ŵe nangu kuti, “Asani ŵakufwa ŵareka kuyuskika ‘Tiryengi ndi timwengi, chifukwa mawa tifwengi.’”—1 Ŵakorinte 15:32.

Paulo wangungagomezga cha maŵanaŵanu ngaboza ngakuti nyifwa ndiyu umaliru wa vinthu vosi. Iyu wagomezganga kuti ŵanthu akufwa azamuja so ndi umoyu ndipu azamukufwa so cha. Paulo wangwamba kuja ndi chigomezgu chenichi kutuliya pa chakuchitika chikulu ukongwa ndipuso chauneneska cho iyu wanguwona kuti chenga chambula kususkika, cha kuyuskika a kwaku Khristu Yesu. Chiyuka chenichi, chenga chapade ukongwa ndipu chinguwovya kuti Akhristu a mu nyengu ya akutumika aje ndi chivwanu chakukho.

Kumbi kuyuskika kwaku Yesu nkhwakukhumbika wuli? Kumbi tisimikizga wuli kuti wanguyuskika nadi? Tiyeni tiwoni vo Paulo wangukamba pa nkhani zenizi po walembiyanga Akhristu a ku Korinte.

Akhristu a ku Korinte angusuzgika maŵanaŵanu pa nkhani yeniyi ndipu anyaki agomezganga cha kuti Yesu wanguyuskika nadi. Mukalata yaki yakwamba yo wangulembe Akhristu a kweniko, Paulo wangukonkhoska vo vatingi vichitikengi asani kwengavi chiyuka. Iyu wangulemba kuti: ‘Asani chiyuska cha akufwa kulivi, iku chingana ndi Khristu kuti wakuyuskika cha; ndipu asani Khristu walivi kuyuskika, kutawula kwidu nkhwambula nchitu, ndipu  chivwanu chidu nachu nchambula nchitu. Ndipuso tisanirika kuŵa visimisimi vaboza vaku Chiuta Chivwanu chinu nchaŵaka; mweche mu vakulakwa vinu. . . . Wo akufwiya mwaku Khristu nawu mbakuyowa.’—1 Ŵakorinte 15:13-18.

Paulo wangwamba ndi mazu ngambula kususkika ngakuti: Asani ŵanthu akufwa azamuyuka cha, ndikuti Khristu yo wangufwa wakuyuskika cha. Kumbi nchinthu wuli cho chatingi chichitikengi asani Khristu wengavi kuyuskika? Ndikuti nchitu yakupharazga yatingi yilutengi paŵaka ndipuso yatingi yiŵengi yaboza. Nkhani ya kuyuskika kwaku Khristu yenga yakukhumbika ukongwa pa visambizu va Chikhristu, chifukwa yikolerana ukongwa ndi visambizu vikuluvikulu va m’Bayibolo nge, muwusu waku Chiuta, zina laki, Ufumu waki ndipuso kutaskika kwidu. Asani Yesu wanguyuskika cha, ndikuti uthenga wo Paulo ndi akutumika anyaki apharazganga, watingi uŵengi wambula fundu.

Vinthu vinyaki so vatingi vichitikengi. Asani Khristu wanguleka kuyuskika, vo Akhristu agomezga vatingi vijengi vaŵaka kweniso vaboza. Ndipuso vo Paulo ndi anyaki angukamba vatingi vijengi vaboza pa nkhani ya kuyuskika kwaku Yesu pe cha kweniso pa nkhani yakuti Yehova Chiuta, ndiyu wakuyuska Yesu. Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, fundu yakuti, Khristu “wangufwa chifukwa cha vilakwa vidu” yatingi yijengi yaboza, chifukwa asani Mtaski wangutondeka kutaskika, watingi watondekengi kutaska anyaki. (1 Ŵakorinte 15:3) Ndipuso ivi vatingi ving’anamuwengi kuti Akhristu anyaki wo akufwa chifukwa cha chigomezgu chawu, akufwa ndi chigomezgu chaboza chakuti azamuyuskika.

Paulo wangumaliza ndi mazu ngakuti: “Asani mu umoyu unu pe te akugomekezga mwaku Khristu, iku mu ŵanthu wosi isi te ŵasokwa kwakuruska.” (1 Ŵakorinte 15:19) Mwakuyanana ndi Akhristu anyaki, nayu wangutaya vinthu vinandi, wangutombozgeka, wangukunthiyapu masuzgu ndipuso wanguzomera kufwa chifukwa chakuti wagomezganga kuti kwazamuja chiyuka kweniso kuti vosi vo wagomezganga vazamuchitika nadi. Vatingi viŵengi vambula fundu asani chigomezgu chakuti ŵanthu azamuyuka chenga chaboza.

Paulo wangungagomezga cha maŵanaŵanu ngaboza ngenanga. Iyu wanguziŵa kuti Yesu wanguyuskika ku akufwa, ndipu wangukonkhoska maukaboni kwa Akorinte mwakudumuwa kuti, “Khristu wangufwa chifukwa cha vilakwa vidu, kwakulingana ndi malembu ngo; ndipu kuti wanguŵikika; ndi kuti wanguyuskika pa zuŵa lachitatu, kwakulingana ndi malembu; ndi kuti wanguwoneka kwaku Kefa; pavuli paki ku chumi ndi ŵaŵi wo.” b Paulo wangukamba so kuti: “Pavuli wanguwoneka ku ŵabali ŵakuruska machumi pe chumi ngankhondi [500] pa malu ngamoza, ŵaku ŵeniwo ŵanandiku ŵachalipu, kweni anyaki ŵara [ŵafwa]. Pavuli wanguwoneke Yakobe, pavuli paki ku ŵakutumika wosi. Ndipu pakumaliya limu wanguwoneka kwaku ini nani.”​—1 Ŵakorinte 15:3-8.

Paulo wangwamba ndi kukonkhoska mazu ngakulongo chigomezgu chaki chakuti Khristu wakufwa chifukwa cha vilakwa vidu, wanguŵikika mu dindi ndipu wanguyuskika. Nchifukwa wuli Paulo wenga ndi chigomezgu chakukho viyo? Chifukwa chakuti, penga ŵanthu anandi wo anguwona. Yesu wati wayuskika wanguwoneke ku ŵanthu akupambanapambana (kusazgapu iyu Paulo), ku ŵanthu amanavi ndipuso ku ŵanthu anandi akukwana 500, ndipu anandi mwa ŵanthu ŵenaŵa akayikanga ŵati ŵavwa kuti Yesu wakuyuskika. (Luka 24:1-11) Ŵanthu anandi wo anguwona Yesu wati wayuskika ŵenga ŵeche ndi umoyu mu nyengu yaku Paulo ndipu ŵanthu alutanga kuchiŵafumba kuti akasimikizgiyi asani Yesu angumuwona nadi. (1 Ŵakorinte 15:6) Ŵanthu angakayikiya ukaboni wa munthu yumoza pamwenga ŵaŵi kweni angakayika cha ukaboni wa ŵanthu 500 pamwenga kujumpha.

Wonani so kuti Paulo wangukamba kaŵi kuti nyifwa yaku Yesu, kuŵikika kwaki ndipuso kuyuskika kwaki vinguchitika “kwakulingana ndi Malembu.” Vakuchitika venivi, vingulongo kuti mauchimi ngo nge m’Malemba nga Chiheberi, ngakamba uneneska pa nkhani yaku Mesiya ndipu vingusimikizgiya so kuti Yesu wenga nadi Mesiya wakulayizgika.

Chinanga kuti ŵanthu anguwona ndipuso penga ukaboni wa m’Malemba, ŵanthu akayikanga ndipu anyaki ŵeche kukayika chinanga ndi sonu kuti Yesu wakuyuskika. Anyaki akamba kuti akusambira ŵaki  ndiwu angumuba, wo pavuli paki anguchitiya ukaboni za kuyuka kwaki. Chinanga kuti ŵanthu akambanga viyo, kweni akusambira aku Yesu ŵengavi nthazi zakuti atuzgiyepu asilikali a Chiroma wo alindanga pa muunda waku Yesu. Anyaki akamba kuti anguwona ŵaka mzukwa. Mwakupambana ndi vo ŵanthu akambanga, Yesu wanguwoneke ku ŵanthu anandi panyengu zakupambanapambana. Vingachitika cha kuti mzukwa ubiki ndipuso uwotchi somba nge mo Yesu wanguchitiya ku Galile wati wayuskika. (Yohane 21:9-14) Ndipuso mzukwa ungadana ŵanthu cha kuti aziko liŵavu laki.—Luka 24:36-39.

Ŵanthu anyaki akamba so kuti nkhani yo akusambira ŵaki angukamba yakuti Yesu wakuyuskika, yenga yaboza. Kumbi atingi ayanduwengenji asani angukamba nadi boza? Akusambira aku Yesu angunyozeka, angukumana ndi masuzgu ndipuso angubayika chifukwa chakuchitiya ukaboni kuti Yesu wakuyuka nadi. Pengavi chifukwa chakuti atayiyi umoyu wawu chifukwa chakuzomerezga nkhani zaboza. Akusambira aku Yesu anguchitiya so ukaboni ku Yerusalemu pamasu pa ŵanthu wo aŵasuskanga ndipuso ŵanthu wo angunozgeka kukamba vinthu vaboza kuti aŵasaniliyi vifukwa.

Kuyuka kwaku Yesu, kunguchitiska akusambira kuchitiya ukaboni mwambula mantha za kuyuka kwaki chinanga kuti angutombozgeka ukongwa. Nkhani ya chiyuka yenga nkhani yikulu pa visambizu va Chikhristu. Akhristu akwambiriya anguŵika umoyu wawu pangozi ŵaka cha kuti achitiyi ukaboni za msambizi wazeru yo wangubayika. Yiwu anguchita venivi kuti apharazgi za kuyuka kwaku Yesu chifukwa wenga Khristu, Mwana waku Chiuta, munthu yo wenga ndi nthazi kweniso yo wanguŵawovya ndi kuŵalongozga. Kuyuka kwaki, kungulongo kuti nawuso azamuyuskika. Kukamba uneneska, asani Yesu wanguyuskika cha, kwatingi kuŵengevi Chikhristu ndipuso tatingi tivwengi cha za mbiri yaki.

Kumbi kuyuskika kwaku Khristu nkhwakukhumbika wuli kwaku isi mazuŵa nganu?