Musankhengi Vinthu Mwazeru Kuti Muvikiriyi Chihara Chinu

“Muŵi ŵakutinkha uheni, ndi ŵakumeremete ku umampha.”—ŴAR. 12:9.

KUMBI MUNGAMUKA WULI?

Nchinthu wuli cho tiharengi?

Kumbi tisambiranji pa vo Esau wakuchita?

Kumbi tingavikiriya wuli chihara chidu?

1, 2. (a) Nchinthu wuli cho munguchita kuti musankhi kuteŵete Chiuta? (b) Kumbi ndi mafumbu nanga ngo tingafumba pa nkhani ya chihara cho Chiuta wakutipaska?

ŴANTHU mamiliyoni nganandi asankha mwazeru kuti ateŵete Yehova Chiuta ndipuso alondo chakuwoniyapu chaku Yesu Khristu. (Mat. 16:24; 1 Pet. 2:21) Kujipatuliya kwidu kwaku Chiuta titikuwona kuti nchinthu chakukhumbika ukongwa. Kuti tijipatuliyi, tingusambira ŵaka fundu zimanavi cha kweni ndipu tasambira fundu zinandi m’Mazu ngaku Chiuta. Mwaviyo, tikusambira fundu zakuchiska zakukwaskana ndi chihara cho Yehova wanozge ŵanthu wo akhumba ‘kuziŵa Chiuta yija muneneska ndi so Yesu Khristu mweniyo wangutuma.’—Yoh. 17:3; Ŵar. 12:2.

² Kuti tilutirizgi kuja Akhristu, tikhumbika kusankha vinthu vo vingakondwesa Awuskefwi akuchanya. Munkhani iyi, tikambiskanengi mafumbu ngakukhumbika yanga: Nchinthu wuli cho tiharengi? Kumbi tikhumbika kuchiwona wuli? Kumbi tingachita wuli kuti tizichihari? Nchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tisankhengi vinthu mwazeru?

CHIHARA CHIDU

3. (a) Kumbi Akhristu akusankhika azamuharanji? (b) Nanga a “mbereri zinyaki” azamuharanji?

³ Kagulu kamanavi ka Akhristu, kalindizga kuzilonde ‘chihara chambula kuvunda, ndi chambula banga, ndi chambula kusukuluka,’ wo ndi mwaŵi ukulu ukongwa wakuchiwusa ndi Khristu kuchanya. (1 Pet. 1:3, 4) Kuti Akhristu ŵenaŵa alonde chihara chenichi, akhumbika ‘kupapika so.’ (Yoh. 3:1-3) Kumbi “mbereri zinyaki” zaku Yesu, zo zimiya ŵanthu mamiliyoni nganandi ndipu zigwira nchitu yakupharazga uthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta limoza ndi Akhristu akusankhika, zazamuharanji?  (Yoh. 10:16) A mbereri zinyaki, azamulonde chihara chakuzija ndi umoyu wamuyaya m’charu chifya cha paradayisu kwambura kutama, nyifwa ndipuso kuliya, cho Adamu ndi Eva akulondiyapu cha. (Chiv. 21:1-4) Ndichu chifukwa chaki Yesu wangulayizga munthu wakuchita uheni yo wangupayikika nayu limoza kuti: ‘Nadi nditikunene le, wazamuja mu Paradayisu pamoza nani.’—Luka 23:43.

4. Kumbi ndi vitumbiku nivi vo tayamba kali kuvilonde?

⁴ Chihara chidu chisazgapu so vitumbiku vo tilonde sonu panu. Chifukwa chakuti te ndi chigomezgu mu ‘uwombozi wo wakupereka Khristu Yesu,’ te ndi chimangu mumtima kweniso te ndi ubwezi wakukho ndi Chiuta. (Ŵar. 3:23-25) Tiziŵa malayizgu ngakukondwesa ngo nge m’Mazu ngaku Chiuta. Kusazgiyapu pa fundu zenizi, kuja mu gulu la chanju la pacharu chosi la abali, nchinthu chakukondwesa ukongwa. Ndipuso ndi mwaŵi ukulu ukongwa kuja yumoza wa Akaboni aku Yehova. Ndichu chifukwa chaki tikondwa ukongwa ndi chihara chidu!

5. Kumbi Satana watesesa kuŵachitiyanji ŵanthu aku Chiuta, ndipu nchinthu wuli cho chingatiwovya kuti timikirani ndi mauthyanithyani ngaki?

⁵ Kuti tizilonde chihara chidu, tikhumbika kuja masu ndi nthowa zo Satana wagwiriskiya nchitu. Satana waja wachiyesa ŵanthu aku Chiuta kuti asankhengi vinthu vo vingachitiska kuti azitondeki kulonde chihara chawu. (Maŵ. 25:1-3, 9) Pakuti waziŵa kuti kamujaliya kanyengu kamanavi, iyu watesesa kulandizga ŵanthu. (Ŵerengani Chivumbuzi 12:12, 17.) Asani tikhumba ‘kuŵa anthazi kuti timikirani ndi mauthyanithyani ngaku Diabolo yo,’ tikhumbika kulutirizga kuwona kuti chihara chidu nchakukhumbika ukongwa. (Ŵaef. 6:11) Mwakukoliyana ndi fundu yeniyi, tisambirengi fundu zakukhumbika ukongwa pa vo Esau, mwana wakwamba waku Yisaki, wanguchita ndi chihara chaki.

MUNGAJANGA NGE ESAU CHA

6, 7. Kumbi Esau wenga yani, nanga watingi waharengenji?

⁶ Vyaka pafupifupi 4,000, vajumpha, Rebeka wangubala ŵana amuwoli, Esau ndi Yakobe. Chinanga kuti ŵana yaŵa akuliyanga limoza kweni vo asankhanga ndipuso achitanga venga vakupambana. Bayibolo likamba kuti: “Esau wenga chiŵinda chakuziŵa kubaya nyama, munthu wa mudondu; kweni Yakobe wenga wakuzika phe, wajanga mu mahema.” (Chiy. 25:27) Yakobe waziŵikanga kuti wenga wakuzika chifukwa chakuti wenga wakugomezgeka ndipu wachitanga ubudi cha.

⁷ Abrahamu wangufwa ndipu Esau ndi Yakobe ŵe ndi vyaka 15, kweni Yehova wanguluwa cha vo wangulayizga Abrahamu. Pavuli paki, Yehova wangulayizga so Yisaki kuti mitundu yosi ya pacharu chapasi yitumbikikengi kuporote mu mphapu yaku Abrahamu. (Ŵerengani Chiyambo 26:3-5.) Layizgu lo, linguvumbuwa kuti Mesiya, yo ndi “mphapu” yakugomezgeka yo yikulembeka pa Chiyambo 3:15, yatingi yituliyengi mu mphapu yaku Abrahamu. Chifukwa chakuti Esau wenga mwana wakwamba waku Yisaki, iyu wenga ndi wanangwa wakuhara vo Chiuta wangulayizga Abrahamu. Esau watingi waharengi chinthu chamampha ukongwa! Kumbi iyu wanguwonga chihara chaki?

8, 9. (a) Kumbi Esau wangusankhanji pa nkhani ya ura waki? (b) Vyaka vati vakapu, kumbi Esau wanguziŵanji pa vo wangusankha, nanga wanguchitanji?

⁸ Zuŵa linyaki Esau wachituwa kumunda wanguwona kuti Yakobe “wabikanga chiperi.” Esau wangukamba kuti, “Ndipaskeku chiperi chiyera ndiryepu, pakuti ndalakatuka!” Yakobe wangumuka kuti: “Chakudanga undiguliski ura waku.” Kumbi Esau wangusankhanji? Vo wangumuka venga vakuziziswa, iyu wangumuka kuti: “Ura we ndi nchitu wuli kwangu?” Esau wanguguliska ura waki ndi mbali  ya chiperi. Kuti Yakobe wasimikizgiyi asani vo Esau wakambanga venga vauneneska, wangumukambiya kuti: “Udangi chandirapiya danga.” Mwambula kukayika, Esau wangupereka ura waki. Pavuli paki, “Yakobe wangupaska Esau chiŵandi ndi chiperi, wangurya ndi wangumwa, ndipu wangusoka ndi wangusere ku nthowa. Viyo ndimu Esau wanguyeye [wangupepuskiya] ura waki.”—Chiy. 25:29-34.

⁹ Pati pajumpha vyaka, Yisaki we pafupi kufwa, Rebeka wangunozga vakuti Yakobe walonde nadi ura wo Esau wangumuguliska. Esau wati waziŵa kuti vo wangusankha venga vambula fundu, wangupempha awiski a Yisaki kuti: “Nditumbikeni, ini so ada! . . . Kuti mwandiŵikiyaku cha chitumbiku ini?” Yisaki wati wamukambiya kuti wangasintha cha chifukwa wamutumbika kali Yakobe, Esau “wangubangura . . . ndi wanguliya.”—Chiy. 27:30-38.

10. Kumbi Yehova wangumuwona wuli Esau ndi Yakobe, nanga nchifukwa wuli?

¹⁰ Kumbi tisambiranji pa vo Esau wanguchita? Esau wangulongo kuti wanguŵika maŵanaŵanu ngaki ngosi pa vo mtima waki wakhumbanga m’malu mwakuŵika maŵanaŵanu ngaki pa vitumbiku vo watingi walondiyengi munthazi. Iyu wanguwutumbika cha ura waki ndipu viwoneke limu kuti wamuyanjanga cha Chiuta. Kusazgiyapu pa fundu zenizi, Esau wanguŵanaŵaniya cha kuti vo wangusankha vatingi vizikwaskengi mphapu yaki. Kweni Yakobe wangutumbika chihara chaki kutuliya pasi pa mtima. Mwakuyeruzgiyapu, Yakobe wanguchita mwakukoliyana ndi vo apapi ŵaki angumukambiya pa nkhani yakusankha munthukazi. (Chiy. 27:46–28:3) Chifukwa chakuti Yakobe wangusankha vinthu vo wakhumbikanga kuzizipizga kweniso kujipereka, iyu wanguzija mbuyaki waku Mesiya. Kumbi Chiuta wangumuwona wuli Esau ndi Yakobe? Yehova wangukamba kuporote mwaku Malaki kuti: “Ndanja Yakobe, kweni ndatinkha Esau.”—Mal. 1:2, 3.

11. (a) Nchifukwa wuli chakuwoniyapu chaku Esau nchakukhumbika kwaku isi mazuŵa nganu? (b) Nchifukwa wuli Paulo wati wakamba vo Esau wanguchita, wangukamba so nkhani yakukwaskana ndi ureŵi?

¹¹ Vo Bayibolo likonkhoska pa nkhani yaku Esau vakukhumbika ukongwa kwa Akhristu mazuŵa nganu. Wakutumika Paulo wangutcheŵeska Akhristu kuti, ‘wangaŵangapu cha mureŵi, pamwenga wawaka [wambula kuwonga vinthu vakupaturika, NW] nge ndi Esau, mweniyo pa mtanda umoza wa chakurya wanguguliska ura waki.’ (Ŵah. 12:16) Fundu yeniyi yeche kugwira nchitu kwa Akhristu mazuŵa nganu. Kuti tileki kuchita vo liŵavu lidu likhumba kweniso kuti tizilonde chihara chidu, titenere kulutirizga kutumbika vinthu vakupaturika. Nchifukwa wuli Paulo wati wakamba vo Esau wanguchita, wangukamba so nkhani yakukwaskana ndi ureŵi? Iyu wangukamba viyo chifukwa chakuti kuja ndi mtima wa nge waku Esau, kungachitiska munthu kuleka kutumbika  vinthu vakupaturika chifukwa cha jalidu la ukazuzi nge ureŵi.

NOZGEKERESKANI MTIMA WINU KWECHE SONU

12. (a) Kumbi Satana watitiyesa wuli? (b) Kambani chakuyeruzgiyapu cha m’Bayibolo cho chingatiwovya asani titeseka kuti tichiti vinthu viheni.

¹² Nge ateŵeti aku Yehova, tikhumbika cha kufufuzanga vinthu vo vingatichitiska kuti tichiti ureŵi. Asani titeseka, tiromba kwaku Yehova Chiuta kuti watiwovyi kukana mayeseru. (Mat. 6:13) Po titesesa kulutirizga kuja akugomezgeka m’charu chikazuzi ichi, Satana nayu watesesa kuti tileki kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. (Ŵaef. 6:12) Diabolo yo ndi chiuta wa charu chiheni ichi, waziŵa mo wangatiyese kuti tibudi mwakukhumbira vinthu viheni. (1 Ŵakor. 10:8, 13) Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani kuti mtima winu ukhumba kuti mumaliski chiryokuryoku chakugonana mu nthowa yiheni. Kumbi mungasankha kuchitanji? Kumbi mujengi nge Esau yo wanguyeseka mwambula kusuzga? Pamwenga mukanengi mayeseru ndi kungathaŵa nge mo wanguchitiya Yosefe, mwana waku Yakobe, pa nyengu yo wanguyeseka ndi muwolu waku Potifara?—Ŵerengani Chiyambo 39:10-12.

13. (a) Kumbi anyaki achita wuli vinthu nge Yosefe mazuŵa nganu, nanga anyaki achita wuli vinthu nge Esau? (b) Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti tileki kuchita vinthu nge mo wanguchitiya Esau?

¹³ Abali ndi azichi ŵidu anandi akumanapu ndi vinthu vo akhumbikanga kusankha kuchita vinthu nge Esau pamwenga Yosefe. Anandi akuchita vinthu mwazeru ndipu angukondwesa mtima waku Yehova. (Nthanthi 27:11) Akhristu anyidu anyaki ŵati akumana ndi mayeseru, angusankha nge mo wanguchitiya Esau ndipu anguŵika chihara chawu pangozi. Kukamba uneneska, ŵanthu anandi achenyeka kweniso asezgeka chaka chechosi chifukwa chakuchita ureŵi. Mwaviyo, tikhumbika kunozgekereska mtima widu techendakumani ndi vinthu vo vingayesa kugomezgeka kwidu. (Sumu 78:8) Tikambiskanengi vinthu viŵi vo tingachita kuti tinozgekereski mtima widu kuti tikani mayeseru ndipuso vitiwovyengi kuti pavuli paki tisankhi vinthu mwazeru.

ŴANAŴANANI NDI KUNOZGEKE

14. Kumbi ndi mafumbu nanga ngo ngangatiwovya kuti ‘titinkhengi uheni’ ndi ‘kumeremete ku umampha’?

¹⁴ Chinthu chakwamba, tikhumbika kuŵanaŵaniya vo vingachitika asani tabuda. Asani titanja ukongwa Yehova yo wakutipaska chihara, vitiwovyengi kuti titumbikengi chihara chidu. Tiziŵa kuti asani titanja munthu tikhumba cha kumuguŵiska. M’malu mwaki titesesa kuti timukondwesi. Asani ndi viyo, tingachita umampha kuŵanaŵaniya ukongwa vo vingachitika asani tabuda kweniso mo anyidu angavwiya. Tikhumbika kujifumba kuti: ‘Kumbi jalidu langu la mbunu likwaskengi wuli ubwezi wangu ndi Yehova? Kumbi ubudi wo ndingachita ungakwaska wuli banja langu? Kumbi ungaŵakwaska wuli abali ndi azichi m’mpingu? Kumbi ndiguŵiskengi ŵanthu anyaki?’ (Ŵaf. 1:10) Tingajifumba so kuti: ‘Kumbi ndikhumba kuti ndiŵaŵiki mtima kwa nyengu yitali chifukwa cha ubudi wo ndingachita kwa kanyengu kamanavi? Kumbi ndikhumba kuja nge Esau, yo wanguliya ukongwa wati waziŵa vo vatingi vichitikengi chifukwa cha ubudi wo wanguchita?’ (Ŵah. 12:17) Kuŵanaŵaniya ukongwa mafumbu ngenanga kutiwovyengi kuti ‘titinkhi uheni’ ndi ‘kumeremete ku umampha.’ (Ŵar. 12:9) Kwanja Yehova ndiku kungatichitiska kuti timeremete chihara chidu.—Sumu 73:28.

15. Nchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tijinozgekereski kukana mayeseru ndipuso tivikiliyi ubwezi widu ndi Chiuta?

¹⁵ Chinthu chachiŵi, tikhumbika kujinozgekereska kuti tikani mayeseru. Yehova watipaska vinthu vinandi vo vingatiwovya kuti tijinozgekereski kukana mayeseru nga m’charu ichi ngo ngangatimbanyizga ubwezi widu ndi  Chiuta. Vinthu venivi visazgapu kusambira Bayibolo, mawunganu nga mpingu, kupharazga ndipuso rombu. (1 Ŵakor. 15:58) Nyengu yeyosi yo tiromba kwaku Yehova ndipuso titesesa kupharazga, ndikuti titijinozgekereska kuti tikani mayeseru. (Ŵerengani 1 Timote 6:12, 19.) Kuti tichiti venivi, nasi tikhumbika kwesesa kuchitapu kanthu. (Ŵag. 6:7) M’buku la Nthanthi chaputala chachiŵi, chikonkhoska mo tingayesese kuchitapu kanthu.

‘MUPENJENGI’ ZERU

16, 17. Nchinthu wuli chingatiwovya kuti tisankhengi vinthu mwazeru?

¹⁶ Muchaputala chachiŵi cha Nthanthi, chititichiska kuti tiyesesengi kupenja zeru ndipuso kuŵanaŵana umampha. Vinthu venivi vititiwovya kuziŵa pakati pa chiheni ndi chamampha kweniso kuvikiliya mtima widu m’malu mwakuwuzomerezga kuti utichitiski vinthu viheni. Kuvikiliya mtima widu kuthemba kuti tigwiriyepu nchitu. Mwakukoliyana ndi fundu ya uneneska yeniyi, Bayibolo likamba kuti: ‘Wa mwana wangu, asani urondiyengi mazu ngangu ndi kusunga ukongwa marangu ngangu, kujaliya gutu laku kuvwisa zeru ndi kuŵika mtima waku ku vinjeru; inya, asani uliliyengi chinjeru ndipu usoskengi mazu ngaku kuti uŵi ndi zeru; asani uzipenjengi nge ndi siliva ndi kuzipenja uli upenja mbiku yakubisika; po ndipu ukaziŵanga kopa Ambuya [Yehova] ndi kusaniya zeru yaku Chiuta. Pakuti Ambuya apaska zeru; ku mulomu wawu kutuwa zeru ndi kuwamu.’—Nthanthi 2:1-6.

¹⁷ Nchakuwoneke limu kuti asani tingagwiriskiya nchitu vo vakonkhoskeka mu mavesi ngenanga, vitiwovyengi kuŵanaŵana umampha ndipu tisankhengi vinthu mwazeru. Tingakana mayeseru asani tizomerezga mazu ngaku Yehova kuti ngasinthi umunthu widu wa mukati, asani tiromba mwakufwiliriyapu kupempha ulongozgi waku Chiuta, ndipuso asani tilutirizga kupenja zeru zaku Chiuta nge kuti tipenja chuma chakubisika.

18. Kumbi imwi mwasankha kuti mulutirizgengi kuchitanji, ndipu nchifukwa wuli?

¹⁸ Yehova watovya ŵanthu kuziŵa vinthu, kuvwisisa ndipuso watiŵapaska zeru, kweni wapereka vinthu venivi kwaku wo ativipenja ndi mtima wosi. Asani titivipenja ukongwa ndi kuvigwiriskiya nchitu tijengi pa ubwezi wakukho ndi Yehova, Mupaski wa vinthu venivi. Pavuli paki, ubwezi widu ndi Yehova Chiuta, utivikiliyengi asani takumana ndi chiyesu. Kuja pa ubwezi ndi Yehova kweniso kumupaska ulemu, vitiwovyengi kuti tileki kuchita ubudi wewosi. (Sumu 25:14; Yak. 4:8) Mwaviyo, ubwezi widu ndi Yehova ndipuso kugwiriskiya nchitu zeru zaki, vitiwovyi tosi kuti tilutirizgi kusankha vinthu vo vingakondwesa mtima waki kweniso kuvikiliya chihara chidu.

[Mafumbu]

[Chithuzi papeji 27]

[Chithuzi papeji 29]

Lekani kuŵika chihara chinu pa ngozi

[Chithuzi papeji 31]

Kupenja zeru zaku Yehova kungatiwoyva kuti tikani mayeseru