Musankhengi Vinthu Mwazeru

“Gomekezga mu Ambuya ndi mtima waku wosi, ndipu leka kugomezga pa chinjeru chaku wamweni.”—NTHANTHI 3:5.

KUMBI MUNGAMUKA WULI?

Kumbi kuŵanaŵana mwazeru pakusankha vinthu kung’anamuwanji?

Kumbi tingavisambiza wuli vinjeru vidu kuti tisankhengi vinthu mwazeru?

Nchinthu wuli chingatiwovya kuti tifiski vo tikusankha?

1, 2. Kumbi mutanja kusankha mwija vinthu, nanga mutuvwa wuli pa vinthu vinyaki vo mukusankhapu kali?

 ZUŴA lelosi, tikumana ndi vinthu vinandi vo tikhumbika kusankha. Kumbi mutuvwa wuli asani mukhumbika kusankha vinthu vinyaki? Ŵanthu anyaki akhumbisiska kuti asankhengi ŵija chechosi. Yiwu amiziriya kuti ŵe ndi wanangwa wakusankha ŵija vinthu ndipu akana kuti munthu munyaki waŵawovyi maŵanaŵanu pa vo akhumba kusankha. Chinanga kuti ve viyo, pe ŵanthu anyaki wo achita mantha kusankha ŵija vinthu pa nkhani zikuluzikulu zo akumana nazu pa umoyu wawu. Penipo anyaki apenja ulongozgi m’mabuku pamwenga ku ŵanthu wo apereka ulongozgi ndipu nyengu zinyaki ananga ndalama zinandi kuti asaniyi ulongozgi wo akhumba.

² Tanandi te pakatikati. Tiziŵa kuti tilivi mazaza ngakusankha vinthu vinyaki ndipu palivi chechosi cho tingachita. Kweni mu vigaŵa vinandi va umoyu widu, tiziŵa kuti tingasankha vinthu mwakukoliyana ndi vo titanja. (Ŵag. 6:5) Chinanga kuti ve viyo, tingazomerezga kuti ndi vinthu vosi cha vo tisankha mwazeru kweniso tiyanduwa navu.

3. Kumbi tikupaskika ulongozgi wuli wo ungatiwovya kusankha vinthu, nanga pe suzgu wuli?

³ Nge ateŵeti aku Yehova, tikondwa kuti wakutipaska ulongozgi wakuvwika umampha wakukwaskana ndi nkhani zinandi zakukhumbika pa umoyu widu. Tiziŵa kuti asani tingalondo ulongozgi wenuwu, tingasankha vinthu vo vingakondwesa Yehova kweniso vingatiyanduliska. Kweni pangaŵa nkhani ndi vakuchitika vinyaki vo ulongozgi waki ukukonkhoskeka cha m’Mazu ngaku Chiuta. Nanga tingachita wuli pa vinthu va viyo? Mwakuyeruzgiyapu, tiziŵa kuti tikhumbika cha kuba. (Ŵaef. 4:28) Kumbi kuba kung’anamuwanji? Kumbi kung’anamuwa kuto chinthu chikulu pe pamwenga chifukwa cho munthu watole chinthu cho? Kumbi tingachita wuli pa nkhani zo anyaki akamba kuti palivi marangu ngakuwoneke limu? Nanga nchinthu wuli chingatiwovya kusankha mwazeru?

 MUŴANAŴANENGI MWAZERU PAKUSANKHA VINTHU

4. Kumbi nyengu zinyaki tipaskika ulongozgi nuwu asani tikhumba kusankha vinthu?

⁴ Asani tikambiya Mkhristu munyidu kuti tikhumba kusankha vinthu vakukhumbika, iyu wangatikambiya kuti tikhumbika kuŵanaŵana umampha techendasankhi. Mbuneneska kuti ulongozgi wenuwu ngwamampha. Bayibolo litititcheŵeska uheni wakuchita vinthu mwakuthaŵiriya: “Weyosi mweniyo ngwakufulumiya wafikiya ŵaka ku vakusoŵa.” (Nthanthi 21:5) Kumbi kuŵanaŵana mwazeru kung’anamuwanji? Kumbi kung’anamuwa ŵaka kuleka kuchita vinthu mwakuthaŵiriya, kuŵanaŵaniya mo nkhani yo yiliri, kuchita vinthu mwazeru pamwenga kusankha vinthu umampha? Fundu zosi izi zakovya kuti munthu wasankhi vinthu umampha kweni pakhumbika vinandi kuti munthu waŵanaŵanengi mwazeru.—Ŵar. 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Nchifukwa wuli te ndi maŵanaŵanu ngambula kufikapu?

⁵ Tikhumbika kuzomerezga kuti palivi munthu yo wakuwa ndi maŵanaŵanu ngakufikapu. Nchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa chakuti tosi tikuwa ndi ubudi ndipu ndisi ambula kufikapu, venivi vichitiska kuti tileki kuja ndi liŵavu ndipuso maŵanaŵanu ngakufikapu. (Sumu 51:5; Ŵar. 3:23) Kusazgiyapu pa fundu yeniyi, anandi mwaku isi tenga m’gulu la ŵanthu wo Satana ‘wakuŵaburumutizga’ maŵanaŵanu ndipu tamuziŵanga cha Yehova kweniso fundu zaki za urunji. (2 Ŵakor. 4:4; Tito 3:3) Mwaviyo, asani tingasankha vinthu vo tiŵanaŵana ŵaka kuti vamampha ndipuso vakwenere, tikhoza kujipusika, mwambula kuphwere kuti tato nyengu yitali teche kuviŵanaŵaniya.—Nthanthi 14:12.

6. Nchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tiŵanaŵanengi mwazeru?

⁶ Chinanga kuti te ndi liŵavu ndipuso maŵanaŵanu ngambula kufikapu, Yehova, Ada ŵidu akuchanya, mbakufikapu mu vigaŵa vosi. (Mar. 32:4) Nchinthu chakukondwesa kuti Yehova watesesa kutiwovya kuti tije ndi maŵanaŵanu ngafya ndipuso tiŵanaŵanengi mwazeru. (Ŵerengani Ŵaefesu 4:23.) Nge Akhristu, tikhumba kuti tiŵanaŵanengi mwazeru ndikuchita vo tiŵanaŵana. Titenere kuphwere vo tiŵanaŵana, mo tivwiya ndipu tikhumbika kutole mo Yehova waŵanaŵaniya, wavwiya kweniso mo wachitiya vinthu.

7, 8. Konkhoskani chakuwoniyapu cha mo munthu wangasankhiya vinthu mwazeru chinanga kuti anyaki angamuchichizga kuchita vinthu vinyaki.

⁷ Ŵanaŵaniyani chakuwoniyapu ichi. Ŵanthu wo aluta ku vyaru vinyaki, asani abala ŵaka mwana, atanja kumutumiza kwa abali ŵawu kuti akamuleri ndi chilatu chakuti yiwu alutirizgi kugwira nchitu kuti asaniyengi ndalama. a Ma munyaki yo waja m’charu chinyaki wangubala mwana munthurumi wakutowa. Pa nyengu yeniyi ndipu wayamba kusambira Bayibolo kweniso kuluta panthazi. Mabwezi ndi abali ŵaki, angumuchiska pamoza ndi murumu waki kuti mwana yo amutumizi kwa apapi a munthurumi. Iyu wati walutirizga kusambira, wangwamba kuŵamu kuti nge mpapi, kulera mwana ndi udindu wo Chiuta wakumupaska. (Sumu 127:3; Ŵaef. 6:4) Kumbi iyu watingi walondongi mudawuku wo ŵanthu anandi awonanga kuti ngwamampha? Pamwenga watingi walondongi vo wasambiranga m’Bayibolo, chinanga kuti watingi wasuzgikengi kusaniya ndalama kweniso kunyozeka ndi ŵanthu anyaki? Asani mwenga imwi mwatingi muchitengi wuli?

⁸ Ma yo wati wasuzgika maŵanaŵanu chifukwa chakuchichizgika ndi anyaki, wangukambiya Yehova ndipuso wangumupempha ulongozgi. Wati wakonkhoske yo wamusambizanga Bayibolo kweniso ŵanthu anyaki mu mpingu, wangwamba kuziŵa mo Yehova wawone nkhani yeniyi. Wanguziŵa so kuti mwana waki watingi wakuwengi umampha cha kwambula apapi ŵaki. Wati waŵanaŵaniya nkhani yeniyi mwakugwiriskiya nchitu Malemba, wanguwona kuti kwenga  kwambula kwenere kutumiza mwana yo kwa ambuyaki. Murumu waki wanguwona kuti abali ndi azichi mu mpingu anguŵawovya ukongwa kweniso mwana wakuwanga ndi nthazi. Iyu wanguzomera kusambira Bayibolo ndipu wangwamba kuluta ku mawunganu limoza ndi muwolu waki.

9, 10. Kumbi kuŵanaŵana mwazeru kung’anamuwanji, nanga tingachita wuli venivi?

⁹ Chinanga kuti takonkhoska ŵaka nkhani yimoza kweni yatilongo kuti kuŵanaŵana mwazeru kung’anamuwa ŵaka kulondo vo tiŵanaŵana cha pamwenga vo anyaki aŵanaŵana, awona kuti vamampha kweniso vakwenere. Maŵanaŵanu ndipuso mtima widu wambula kufikapu, vingayanana ndi wachi yo yitenda luŵi ukongwa pamwenga kamanakamana ukongwa. Kulongozgeka ndi wachi ya viyo, kungatizisiya masuzgu ngakulu ukongwa. (Yer. 17:9) Mwaviyo, tikhumbika kupima maŵanaŵanu ndi mtima widu mwakugwiriskiya nchitu fundu zakugomezgeka zaku Chiuta.—Ŵerengani Yesaya 55:8, 9.

¹⁰ Pa chifukwa chamampha, Bayibolo lititichiska kuti: “Gomekezga mu Ambuya ndi mtima waku wosi, ndipu leka kugomezga pa chinjeru chaku wamweni. Mu nthowa zaku zosi zomeranga yiwu ndipu yiwu ŵakanyoroskanga nthowa zaku.” (Nthanthi 3:5, 6) Wonani fundu yakuti “leka kugomezga pa chinjeru chaku wamweni.” Panthazi pa fundu yeniyi, pe so yakuti “zomeranga [Yehova].” Iyu ndiyu waŵanaŵana mwazeru. Fundu zenizi zilongo kuti asani tikhumba kusankha vinthu, titenere kugwiriskiya nchitu Bayibolo kuti tiwoni mo Chiuta wativiwone. Pavuli paki, tingasankha mwakukoliyana ndi vo Bayibolo likamba. Kuchita viyo, kulongo kuti tiŵanaŵana mwazeru nge mo Yehova wachitiya.

MUSAMBIZENGI VINJERU VINU

11. Nchinthu wuli chingawovya munthu kuti wasambiri kusankha vinthu mwazeru?

¹¹ Kuja kwakusuzga kuti munthu wasambiri kusankha vinthu mwazeru ndipuso kufiska vo wasankha. Venivi vingaŵa vakusuzga, ukongwa ku ŵanthu wo ayamba sonu uneneska kweniso wo ayamba ŵaka kuziŵa vinandi. Kweni malitema ngenanga nge mo Bayibolo litiŵadaniya, ngakhoza kuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova. Ŵanaŵaniyani mo mwana wachitiya kuti waleki kuwa asani wasambira kwenda. Kuti waleki kuwa wakhumbika kwenda kamanakamana ndipu wachita venivi mwakuwerezgawerezga. Venivi viyanana ŵaka ndi vo ŵanthu wo ayamba  sonu uneneska angachita asani akhumba kusankha vinthu mwazeru. Kumbukani kuti wakutumika Paulo wangukonkhoska kuti ŵanthu wo ŵe pa ubwezi wakukho ndi Chiuta, ‘mbeniwo mu kupiripita ŵe ndi vinjeru vawu vakurongosoleka kuteska chamampha ndi so chiheni.’ Mazu ngakuti “kupiripita” ndi “vakurongosoleka,” ngosi ngang’anamuwa kulutirizga kuchita phamphu ndipuso kusambira mwakuwerezgarezga. Venivi ndivu ŵanthu wo ayamba sonu uneneska akhumbika kuchita.—Ŵerengani Ŵahebere 5:13, 14.

12. Kumbi tingachita wuli kuti tisambizi vinjeru vidu kusankha vinthu mwazeru?

¹² Nge mo takonkhoske kali, zuŵa lelosi tikumana ndi vinthu vinandi vo tikhumbika kusankha, vikuluvikulu ndi vimanavimana. Kafukufuku munyaki walongo kuti pafupifupi hafu ya vinthu vo tichita, tija kuti taŵanaŵana kali cha mo tingavichitiya kweni titivichita chifukwa chakuti tikuziŵiriya. Mwakuyeruzgiyapu, zuŵa lelosi panyaki muchita kusankha vo muvwalengi. Yeniyi yingawoneka nge nkhani yimana ndipu mungasankha kwambula kuŵanaŵana dankha, ukongwa asani muthaŵiriya. Kweni nkhwakukhumbika ukongwa kuŵanaŵana dankha asani vo muvwalengi vikoliyana ndi udindu winu nge muteŵeti waku Yehova. (2 Ŵakor. 6:3, 4) Asani mugula vakuvwala, mungaŵanaŵaniya za masitayelu ngo ngawanda kweni fumbu ndakuti: Kumbi vakuvwala venivo vakwenere Mkhristu, nanga vikumaliyeningi ndalama zilinga? Kusankha umampha pa nkhani zenizi, kungachitiska kuti tisambizi vinjeru vidu, vo vingatiwovya kusankha vinthu mwakwenere pa nkhani zikuluzikulu.—Luka 16:10; 1 Ŵakor. 10:31.

MUJENGI NDI KHUMBU LAKUCHITA CHO NCHAMAMPHA

13. Kumbi tikhumbika kuchitanji kuti tiyesesi kufiska vo tasankha?

¹³ Tosi tiziŵa kuti tikhoza kusankha vinthu umampha kweni kufiska vo tasankha, kuja kwakusuzga nyengu zinyaki. Mwakuyeruzgiyapu, ŵanthu anyaki atondeka kuleka kukweŵa foja chifukwa chakuti asimikizga mtima cha. Ŵanthu aviyo, akhumbika kulondo vo asankha ndipuso kuyesesa kuvifiska. Nanga ndi yani yo wangatiwovya kuti tisimikizgi mtima ndi kufiska vo tasankha? Yehova wangatiwovya asani tingamupempha.—Ŵerengani Ŵafilipi 2:13.

14. Nchifukwa wuli Paulo wangufiska kuchita vo waziŵanga kuti ndivu wakhumbikanga kuchita?

¹⁴ Paulo wanguziŵa venivi kutuliya pa vo wangukumana navu. Iyu wangudandawula kuti: “Kukhumba kwe nani, kweni kuchita kamampha ko kuti kuliku cha.” Iyu waziŵanga vo wakhumbanga kuchita pamwenga vo wakhumbikanga kuchita kweni nyengu zinyaki wavifiskanga cha chifukwa penga chinthu chinyaki cho chamutondekeskanga. Iyu wanguti: “Chifukwa muchilangulu chaku Chiuta ndikondwere kwakulingana ndi munthu yo wamukati, kweni mu viŵaru vangu ndithoŵa dangu lamwenga, lakurwiya pa chilangulu cho cha vinjeru vangu, ndi lakundikole mukoli ku dangu lo la ulakwi, lo le mu viŵaru vangu.” Kumbi iyu wangusoŵe limu chovyu? Awa. Iyu wangukamba kuti: “Ndiwonga Chiuta mwaku Yesu Khristu Ambuyafwi.” (Ŵar. 7:18, 22-25) Paulo, wangukamba so kuti wangufiska kuchita cho nchamampha chifukwa cha “nthazi yo yijumpha vinthu vosi” yatuliya kwaku Chiuta.—2 Ŵakor. 4:7.

15. Nchinthu wuli chichitika asani ŵanthu achitapu kanthu mwaliŵi pa nkhani yinyaki, nanga asani achitapu kanthu mwaliŵi cha?

¹⁵ Kuti tikondwesi Chiuta, tikhumbika kuchitapu kanthu mwaliŵi. Kumbukani vo Eliya wangukambiya wo asopanga Bala kweniso Ayisraele akugaruka pa phiri la Karmele kuti: “Mpaka zuŵanji mwendengi ŵakuganthiyaganthiya ndi makhumbu ngaŵi ngakupambana? Asani Ambuya ndiwu Chiuta, murondoni, kweni asani ndi Bala, yiku rondoni mweniyo.” (1 Ŵakar. 18:21) Ayisraele aziŵanga vo akhumbikanga kuchita kweni ‘aganthiyangaganthiyanga,’ ndipu kwenga kwakusuzga kuti asankhi vo angachita. Mwakupambana ndi venivi, Yoswa wangulongo chakuwoniyapu chamampha po wangukambiya  Ayisraele kuti: “Asani kuti mukakhumbanga cha kutataliya Ambuya, sankhani msanawale mweniyo mukatataliyanga, . . . kweni nge nkhwaku ini ndi wosi a munyumba yangu titataliyengi Ambuya.” (Yos. 24:15) Nchinthu wuli cho chinguchitika Yoswa wati wasimikizga mtima kuchita venivi? Iyu ndi ŵanthu wo wenga nawu angutumbikika mwakuja m’Charu Chakulayizgika, “charu chakutaŵara mukaka ndi uchi.”—Yos. 5:6.

SANKHANI VINTHU MWAZERU KUTI MUTUMBIKIKI

16, 17. Konkhoskani vo munthu wayanduwa asani wasankha vinthu mwakukoliyana ndi khumbu laku Chiuta.

¹⁶ Ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya mubali munyaki. Mubali yo wakuto ndipu ŵe ndi ŵana atatu anamana, iyu wangubatizika waka. Zuŵa linyaki, yo wagwiranga nayu nchitu, wangumukambiya kuti akayambi kugwira nchitu ku kampani yinyaki yo yilipira ndalama zinandi kweniso yipereka vinthu vinandi vamampha. Mubali widu wanguyiŵanaŵaniya dankha nkhani yeniyi ndipu wanguromba. Iyu wangusankha nchitu yo wagwiranga chinanga kuti walondiyanga ndalama zimana ndi chilatu chakuti pa chisulu ndi pa sabata wakengi ku mawunganu ndipuso wakapharazgengi ndi banja laki. Iyu wanguziŵa kuti kwazamuja kwakusuzga kuluta ku mawunganu ndi kuchipharazga nge mo wachitiyanga kali asani wangazomera kuchiyamba nchitu yo. Asani mwenga imwi, kumbi mwatingi muchitengenji?

¹⁷ Mubali yo, wanguwona kuti ubwezi waki ndi Yehova waluskanga ndalama zinandi zo watingi wakalondiyengi ndipu wangukana kuchiyamba nchitu yo. Kumbi muŵanaŵana kuti pavuli paki wangudandawula ndi vo wangusankha? Awa. Wanguwona kuti iyu ndi banja laki atingi ayanduwengi ukongwa chifukwa chakuja pa ubwezi wakukho ndi Yehova kuluska kulonde ndalama zinandi. Iyu ndi muwolu waki angukondwa mwana wawu munthukazi mura wa vyaka 10, wati waŵakambiya kuti watiŵayanja, watanja abali ndi azichi kweniso watanja ukongwa Yehova. Mwana yo, wangukamba kuti wakhumbanga kujipatuliya kwaku Yehova ndipuso kubatizika. Iyu watenere kuti wanguwonga ukongwa vo awiski achitanga kuti angudanjizga kusopa kwauneneska pa umoyu wawu.

18. Nchifukwa wuli tikhumbika kusankha vinthu mwazeru zuŵa lelosi?

¹⁸ Yesu Khristu, yo ndi Mosese Mura waja wachilongozga ŵanthu aku Yehova mubozwa la charu chaku Satana ichi kwa vyaka vinandi. Ndipuso nge Yoswa Mura, Yesu we pafupi kubwanganduwa charu chiheni ichi ndi kuserezga ŵanthu wo atimulondo m’charu chifya chakulayizgika cha urunji. (2 Pet. 3:13) Mwaviyo, sonu ndi nyengu yakuti tiŵanaŵanengi nge mo taŵanaŵaniyanga kali cha pamwenga kwamba so nkharu yidu yakali, mijalidu ndipuso vilatu vo tenga navu kali. Sonu ndi nyengu yakuziŵiya vinandi vo Chiuta wakhumba kuti tichitengi. (Ŵar. 12:2; 2 Ŵakor. 13:5) Mwaviyo, vo tisankha zuŵa lelosi vilongongi kuti te ŵanthu akwenere kuzilonde vitumbiku vamuyaya vaku Chiuta.—Ŵerengani Ŵahebere 10:38, 39.

[Mazu ngam’mphata]

[Mafumbu]

[Chithuzi papeji 22]

[Chithuzi papeji 24]

Tisambiza vinjeru vidu asani tisankha umampha vinthu zuŵa ndi zuŵa (Wonani pandimi 11)

[Chithuzi papeji 26]

Sankhani vinthu mwazeru ndipu saniyani likondwa pakati pa ŵanthu aku Chiuta (Wonani pandimi 18)