Julani

Lutani pa vo ve mukati

Chitani ichi Kuti Mundikumbukengi

Chitani ichi Kuti Mundikumbukengi

“Wanguti wawonga, wangumenya [chiŵandi], ndipu wanguti, ‘Chenichi ndi liŵavu langu, lapa chifukwa chaku imwi: Chenichi chitani kwachikumbuka ini.’”​—1 ŴAKOR. 11:24.

1, 2. Kumbi akutumika atenere kuti aŵanaŵananganji za ulendu wa ku Yerusalemu?

 ‘KUCHANYA kwe mbee, sonu tikhoza kuwona mwezi wo waŵalika. Alonda a ku Yerusalemu nawu atenere kuti anguwuwona mwezi wenuwu zana ndi mazulu. Ndipu asani Mphara Yikulu ya Milandu yaziŵa ŵaka, yipharazgengi kuti mwezi wufya wa Nisani wayamba. Pavuli paki, athenga apharazgengi nkhani yeniyi ndipu yifikengi kosi kunu. Asani Yesu waziŵa, wakhumbengi kuluta ku Yerusalemu kuti wakafiki Phaska wechendayambi.’

2 Panyaki venivi ndivu aŵanaŵananga akutumika anyaki wo ŵenga ndi Yesu ku Perea (sirya linyaki la Yordane) pa ulendu waki wakumaliya wakuluta ku Yerusalemu. (Mat. 19:1; 20:17, 29; Marko 10:1, 32, 46) Asani zuŵa lakwamba la mwezi wachiyuda wa Nisan laziŵika, pajumphanga mazuŵa 13 ndipu achitanga Phaska pa Nisani 14 asani lumwi lasere.

3. Nchifukwa wuli Akhristu akhumbika kuziŵa zuŵa la Phaska?

3 Zuŵa la Chakurya Chamazulu cha Ambuya, lo liyanana ndi zuŵa lo achitiyanga Phaska, lazamukuŵa pa April 14, 2014, asani lumwi lazisere. Ili lazamukuŵa zuŵa la pade kwa Akhristu auneneska ndi ŵanthu akunweka. Chifukwa wuli? Chifukwa cha vo tiŵerenga pa 1 Ŵakorinte 11:23-25. Lemba lenili lititi: “Yesu mu usiku wo wakombolekiyanga, wanguto chiŵandi. Ndipu wanguti wawonga, wangumenya, ndipu wanguti, ‘Chenichi ndi liŵavu langu, lapa chifukwa chaku imwi: Chenichi chitani kwachikumbuka ini.’ Viyo so nkhombu nayu.”

4. (a) Kumbi ndi mafumbu wuli ngakukwaskana ndi Chikumbusku ngo tingajifumba? (b) Kumbi zuŵa la Chikumbusku liziŵika wuli chaka chechosi? (Wonani bokosi lakuti,  “Chikumbusku cha mu 2014.”)

4 Tigomezga kuti mwazamusanirika pa mwambu wo Yesu wangukambiya akumulondo ŵaki kuti akumbukiyengi chaka chechosi. Jifumbeni kuti: ‘Kumbi ndikhumbika kulinozgeke wuli zuŵa lenili? Kumbi ndi vinthu nivi vo vazamugwiriskikiya nchitu? Kumbi kwazamuchitikanji pa zuŵa lenili? Kumbi mwambu ndi vinthu vo vazamugwiriskikiya nchitu vakukhumbika wuli kwaku ini?’

CHIŴANDI NDI VINYU

5. Kumbi ndi vinthu wuli vo Yesu wangunozga kuti wachiti Phaska wakumaliya ndi akutumika?

5 Pa nyengu yo Yesu wakambiyanga akutumika kuti akanozgi chipinda chakuryiyamu Phaska, wangukambapu cha kuti akadyoŵi. Iyu wakhumbanga ŵaka chipinda chakwenere, chakutowa ndipuso cho chingakwana ŵanthu wo angudanika. (Ŵerengani Marko 14:12-16.) Yiwu akhumbikanga kunozga vinthu vinyaki kuti avigwiriskiyi nchitu pa chakurya chenichi, kusazgapu chiŵandi chambula mtupu ndi vinyu muyera. Ŵati amalizga kurya Phaska, Yesu wangukonkhoska va chiŵandi ndi vinyu.

6. (a) Ŵati ŵarya chakurya cha Phaska, kumbi Yesu wangukambanji za chiŵandi? (b) Kumbi ndi chiŵandi wuli cho chigwiriskikiya nchitu pa Chikumbusku?

6 Wakutumika Mateyu wengapu ndipu pavuli paki wangulemba kuti: “Yesu wanguto chiŵandi wangutumbika, ndi wangumenya; ndipu wangupaska ku [akusambira, NW] wo, wanguti, ‘Rondani, ryani.’” (Mat. 26:26) “Chiŵandi” chenga chambula mtupu, nge cho agwiriskiyanga nchitu pa Phaska. (Chit. 12:8; Mar. 16:3) Atonga maji ndi wufwa watirigu kuti apangi chiŵandi ndipu aŵikangaku chakutupiska chechosi cha pamwenga kudaku mche. Chiŵandi cho chatutumukanga cha ndipu chajanga chakumira, chakupapatika kweniso chambula kusuzga kubanthuwa. Mazuŵa nganu lechendafiki zuŵa la Chikumbusku, ŵara a mu mpingu angapempha munthu kuti wapangi chiŵandi mwakugwiriskiya nchitu wufwa watirigu ndi maji ndipu wabikiyi mafuta ngamanavi. (Asani wufwa watirigu palivi, angagwiriskiya nchitu wufwa wampunga, wavigawu pamwenga wavingoma.) Angagwiriskiya so nchitu wufwa wo Ayuda agwiriskiyanga nchitu, wambula kusazgaku mazira pamwenga hanyezi.

7. Kumbi ndi vinyu wa mtundu wuli yo Yesu wangukamba, nanga ndi vinyu wa mtundu wuli yo tingagwiriskiya nchitu mazuŵa nganu?

7 Mateyu wangulutirizga kuti: “[Yesu] wanguto nkhombu, wanguti wawonga, wangupaska kwaku wo, wakuti, ‘Mwiyanimu mosi.’” (Mat. 26:27, 28) Nkhombu yo Yesu wanguto mwenga vinyu muyera. (Uyu wenga vinyu wakutuliya ku mphereska zo apontho ŵaka cha chifukwa nyengu ya mphereska ndipu yakapu.) Pa Phaska wakwamba yo wanguchitikiya ku Egipiti pengavi vinyu kweni Yesu wanguŵasuska cha po anguwugwiriskiya nchitu pa Phaska yo wanguchitika mu nyengu yaki. Ndipu wangugwiriskiya so nchitu vinyu pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya. Ndichu chifukwa chaki Akhristu nawu agwiriskiya nchitu vinyu pa Chikumbusku. Pakuti ndopa zaku Yesu zenga zakuzirwa kali, vinyu wakhumbika cha kusazgaku chechosi ndipuso kuja wakuŵaŵa. Mwaviyo, mutenere kugwiriskiya nchitu vinyu muyera wambula kusazgaku chechosi yo munthu wangabika yija pamwenga kugula. (Beaujolais, Burgundy ndi Chianti.)

VO CHIŴANDI NDI VINYU VIMIYA

8. Nchifukwa wuli Akhristu akhumbika kuziŵa kuti chiŵandi ndi vinyu vakukhumbika?

8 Wakutumika Paulo wangukonkhoska kuti akutumika ndi Akhristu wosi azamuchitanga mwambu wa Chakurya Chamazulu cha Ambuya. Iyu wangukambiya Akhristu anyaki a ku Korinte kuti: “Ini ndinguronde ku Ambuya chenicho so ndingupereka kwaku imwi, kuti Ambuya Yesu . . . wanguto chiŵandi. Ndipu wanguti wawonga, wangumenya ndipu wanguti, ‘Chenichi ndi liŵavu langu, lapa chifukwa chaku imwi: Chenichi chitani kwachikumbuka ini.’” (1 Ŵakor. 11:23, 24) Kwambiya nyengu yeniyo, Akhristu aja achichita mwambu wapade wenuwu chaka chechosi mpaka mazuŵa nganu chifukwa aziŵa kuti chiŵandi ndi vinyu vakukhumbika.

9. Kumbi ndi fundu wuli yaboza yo anyaki akamba yakukwaskana ndi chiŵandi cho Yesu wangugwiriskiya nchitu?

9 Chifukwa cha mo akufwatuliya Mabayibolo nganyaki, ŵanthu anyaki amuvisopa akamba kuti Yesu wangukamba kuti: ‘Ili ndi liŵavu langu.’ Mwaviyo, yiwu agomezga kuti chiŵandi chingusambuka liŵavu laki chayilu mwakuziziswa. Kweni ili ndi boza. a Pa nyengu yo Yesu wenga ndi akutumika ŵaki akugomezgeka, wenga ndi liŵavu laki kweniso chiŵandi chambula mtupu cho atingi aryengi, chenga penipo. Mwaviyo, Yesu wakambanga mwantharika nge mo wachitiyanga nyengu zinyaki.​—Yoh. 2:19-21; 4:13, 14; 10:7; 15:1.

10. Kumbi chiŵandi cho chingugwiriskikiya nchitu pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya chimiyanji?

10 Chiŵandi cho akutumika ŵenga pafupi kurya chamiyanga liŵavu laku Yesu. Kumbi chamiyanga liŵavu nili? Kali ateŵeti aku Chiuta aŵanaŵananga kuti, chifukwa chakuti Yesu wangubanthuwa chiŵandi kweni viwanga vaki chayivu vingufyoleka cha, chiŵandi chamiyanga “liŵavu lo laku Khristu” kung’anamuwa mpingu wa akusankhika. (Ŵaef. 4:12; Ŵar. 12:4, 5; 1 Ŵakor. 10:16, 17; 12:27) Ŵati afufuza ukongwa, anguziŵa kuti chiŵandi chimiya liŵavu laku Yesu, lo wenga nalu pacharu chapasi. Iyu “wangukomwa mu liŵavu,” mpaka kupayikika. Mwaviyo, pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya, chiŵandi chimiya liŵavu chayilu lo Yesu “wangunyamuliya vilakwa vidu.”​—1 Pet. 2:21-24; 4:1; Yoh. 19:33-36; Ŵah. 10:5-7.

11, 12. (a) Kumbi Yesu wangukambanji vakukwaskana ndi vinyu? (b) Kumbi vinyu yo wangugwiriskikiya nchitu pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya wamiyanji?

11 Venivi vititiwovya kuziŵa vo vinyu yo Yesu wangukamba wamiya. Tiŵerenga kuti: “Viyo so nkhombu nayu, pavuli pa koneska [njonesku], wakuti, ‘Nkhombu iyi ndi phanganu lifya mu ndopa zangu.’” (1 Ŵakor. 11:25) Kumbi nkhombu yo Yesu wanguko ndiyu lenga phanganu lifya? Awa. Mazu ngakuti “nkhombu” ngamiyanga vinyu yo wenga munkhombu. Ndipu Yesu wangukamba kuti vinyu wamiyanga ndopa zo wangudira.

12 Mu Uthenga Wamampha waku Marko, tisaniyamu mazu ngaku Yesu ngakuti: “Chenichi ndi ‘ndopa zangu, za phanganu,’ zakudikiya pa ŵanandi.” (Marko 14:24) Mbuneneska kuti ndopa zaku Yesu, zatingi ‘zidikengi pa chifukwa cha ŵanandi ku chireke cha vilakwa.’ (Mat. 26:28) Mwaviyo, mphakwenere kuti vinyu muyera wamiyi ndopa zaku Yesu. Tingawomboleka ndi sembi ya ndopa zenizi, mwakutigowoke ‘mphurupulu zidu.’​—Ŵerengani Ŵaefesu 1:7.

KUKUMBUKIYA NYIFWA YAKU KHRISTU

13. Konkhoskani mo chikumbusku cha nyifwa yaku Khristu chichitikiya chaka chechosi.

13 Asani nkhakwamba kuchiwungana ndi Akaboni aku Yehova pa Chikumbusku, kumbi muŵanaŵana kuti mwamuwonanji? Unganu wenuwu wamuja wakunozga, malu ngakutowa ndipu weyosi wazamulondereka. Panyaki pa malu ngenanga, azamuŵikapu maluŵa ngamanavi ndipu azakungadyoŵa ukongwa cha kuti ngaziwonekengi nge malu nga phwandu. Mura wakwenere, wazamukamba umampha kweniso mwaulemu nkhani yakutuliya m’Bayibolo yakukwaskana ndi mwambu wenuwu. Iyu wazamuwovya ŵanthu wosi kuziŵa vo Khristu wakutichitiya. Yesu wakupereka sembi kuti tije ndi umoyu.​—Ŵerengani Ŵaroma 5:8-10.

14. Kumbi wakukamba nkhani wazamukonkhoska vilindizga viŵi nivi pankhani ya Chikumbusku?

14 Yo wazamukamba nkhani, wazamukonkhoska vilindizga viŵi vakupambana vo ve m’Bayibolo, vo Akhristu alindizga. Chilindizga chakwamba, nchakuchiwusa limoza ndi Khristu kuchanya. Chilindizga chenichi, ncha ŵanthu amanavi akulondo Khristu ndipu anyaki mwa ŵanthu ŵenaŵa ŵenga akutumika ŵaki akugomezgeka. (Luka 12:32; 22:19, 20; Chiv. 14:1) Chilindizga chinyaki, ncha Akhristu anandi wo ateŵete Chiuta mwakugomezgeka mazuŵa nganu. Yiwu alindizga kuzija ndi umoyu wamuyaya panu pasi m’paradayisu. Pavuli paki, khumbu laku Chiuta lazamufiskika panu pasi nge mo likufiskikiya kuchanya, vo Akhristu aja achivirombe kwa nyengu yitali. (Mat. 6:10) Malemba ngakonkhoska mwakuvwika umampha kuti ŵanthu azamukondwa mpaka muyaya.​—Yes. 11:6-9; 35:5, 6; 65:21-23.

15, 16. Kumbi chiŵandi achitanji nachu pa nyengu ya Chakurya Chamazulu cha Ambuya?

15 Asani we pafupi kumaliza kukamba nkhani, mubali yo wazamulongo kuti nyengu ye pafupi yakuchitiya vo Yesu wangukambiya akutumika ŵaki kuti achiti. Nge mo takonkhoske kali, azamugwiriskiya nchitu chiŵandi chambula mtupu ndi vinyu muyera. Vinthu venivi, vazamuŵikika pa thebulu, pafupi ndi wakukamba nkhani. Iyu wazamukamba nkhani ya m’Bayibolo yo yikonkhoska vo Yesu wangukamba ndi kuchita panyengu yo wangwambisa mwambu wenuwu. Mwakuyeruzgiyapu, m’buku la Mateyu tiŵerenga kuti: ‘Yesu wanguto chiŵandi wangutumbika, ndi wangumenya; ndipu wangupaska ku akusambira wo, wanguti, “Rondani, ryani; ichi ndi liŵavu langu.”’ (Mat. 26:26) Yesu wangumenya chiŵandi chambula mtupu ndipu wangugaŵiya akutumika ŵaki. Pa zuŵa la Chikumbusku pa April 14, mwazamuwona kuti chiŵandi chambula mtupu chakumenya achiŵika pa mbali.

16 Pazamuja mbali zakukwana zo azamugwiriskiya nchitu kuti angazitonga nyengu yitali cha kwendeska ku ŵanthu wosi wo azamuŵapu. Pazamukuŵa mudawuku wewosi cha. Azamuromba mwakudumuwa ndipu pavuli paki, azamuyendeska chiŵandi mwakukoliyana ndi mo ŵanthu amujaliya. Ŵanthu amanavi (pamwenga pazamuŵavi) azamukurya chiŵandi nge mo vinguchitikiya achiyendeska chiŵandi m’mipingu yinandi m’chaka cha 2013.

17. Kumbi pa Chikumbusku achitanji ndi vinyu mwakukoliyana ndi vo Yesu wangukamba?

17 Pavuli paki, wakukamba nkhani wazamukonkhoska vo wangukamba Mateyu kuti: “[Yesu] wanguto nkhombu, wanguti wawonga, wangupaska kwaku wo, wakuti, ‘Mwiyanimu mosi; chifukwa izi ndi “ndopa zangu za chipanganu” . . . zakudikiya pa chifukwa cha ŵanandi ku chireke cha vilakwa.’” (Mat. 26:27, 28) Mwakulondo vo Yesu wanguchita, azamuromba so. Pavuli paki, azamuyendeska “nkhombu” ya vinyu muyera ku ŵanthu wosi wo azamuŵapu.

18. Nchifukwa wuli mbumampha kusanirikapu chinanga kuti pangaŵavi pamwenga pangaŵa amanavi akurya chiŵandi ndi kumwa vinyu?

18 Ŵanthu anandi wo asanirikapu aturya cha chiŵandi ndipuso atumwa cha vinyu pa nyengu yo atendeska, chifukwa Yesu wangulongo kuti ŵija wo amuwusa mu Ufumu waki wakuchanya ndiwu atenere kurya ndi kumwa. (Ŵerengani Luka 22:28-30; 2 Tim. 4:18) Anyaki wosi wo azamuŵapu azamulereze ŵaka mwaulemu. Chinanga kuti ve viyo, kusanirika pa Chakurya Chamazulu cha Ambuya nkhwakukhumbika ukongwa chifukwa kulongo mo awone sembi yaku Yesu. Pa Chikumbusku, angaŵanaŵaniya vitumbiku vo angazisaniya chifukwa cha sembi yaku Yesu. Yiwu azamuja limoza ndi “mzinda ukuru,” wo wazamupozomoka “mu suzgu yikuru.” Ŵenaŵa mbateŵeti wo ‘azamusuka mikhanju yawu ndi kuyitoweska mu ndopa za Mwana wambereri yo.’​—Chiv. 7:9, 14-17.

19. Kumbi mungachitanji kuti munozgeke ndipuso muziyanduwi ndi Chakurya Chamazulu cha Ambuya?

19 Akaboni aku Yehova pacharu chosi chapasi anozgeke mwambu wapade wenuwu. Asani kwaja masabata ngamanavi, tazamuyesesa kudana ŵanthu anandi kuti azisanirikepu. Ndipu mazuŵa ngakuti Chikumbusku che pafupi, anandi aku isi tazamuŵerenganga nkhani za m’Bayibolo zo zikonkhoska vo Yesu wanguchita kweniso vo vinguchitika pa zuŵa lenili mu 33 C.E. Tazamunozgeke kuti tizisanirikepu. Kungaŵa umampha kuzifika luŵi ŵechendambi sumu yakwamba kweniso ŵechendarombi kuti tizilonde alendu ndipuso kuzivwisiya nkhani yosi. Tosi limoza ndi alendu ŵidu tazamuyanduwa ukongwa asani tazamuŵerengiyanga nayu limoza Malemba wakukamba nkhani. Kusanirikapu pa Chikumbusku, nkhwakukhumbika ukongwa chifukwa tazamulongo kuti tiwonga ndi mtima wosi sembi yaku Yesu ndipuso kuti tivwiya dangu laki lakuti: “Chenichi chitani kwachikumbuka ini.”​—1 Ŵakor. 11:24.

a Heinrich Meyer wa ku Germany wangukamba kuti: “Ŵati awona  . . kuti liŵavu laku Yesu lenga lechendafyoki (wenga weche wamoyu) ndipu ndopa zaki zenga zeche ndadiki. Pengavi yumoza wa ŵanthu wo angudanika [akutumika] yo wanguŵanaŵanapu . . . kuti aryanga nadi liŵavu ndi kumwa ndopa chayizu za Ambuya. [Mwaviyo] Yesu wangukambiya dala cha mazu ngapusu ngenanga kuti ŵanthu atondeki kuvwa vo wang’anamuwanga.”