Pakuti Yehova * Chiuta ndiyu Mulengi wa vinthu vosi ndipuso ngwanthazizosi, ŵanthu anandi angaŵanaŵana kuti ndiyu wachitiska vinthu vosi vo vichitika pacharu kusazgapu vinthu viheni. Kweni ŵanaŵaniyani vo Bayibolo likamba vakukwaskana ndi Chiuta wauneneska:

• ‘Ambuya mbakurunjika mu nthowa zawu zosi.’​—Sumu 145:17.

• ‘Nthowa zaki [Chiuta] zosi zaurunji. Chiuta ndiyu mukongorekwa ndi wambura kalema, murunji ndi wakunyoroka.’​—Marangu 32:4.

• ‘Ambuya mbachitima ukongwa ndipuso mbachifundu.’​—Yakobe 5:11.

Chiuta ndiyu cha wachitiska kuti vinthu viheni. Nanga ndiyu wachitiska kuti ŵanthu achitengi vinthu viheni? Awa. Malemba ngakamba kuti: “Wareki kosi yumoza wakweseka kukamba kuti, ‘nditeseka ndi Chiuta;’ chifukwa Chiuta ngwambura meseka ndi viheni, ndipu kuti iyu watesa chingana njumoza cha.” (Yakobe 1:13) Chiuta watesa munthu weyosi cha mwakumuchitiska kuti wachitengi vinthu viheni. Mwaviyo, ndiyu cha wachitiska vinthu venivi pamwenga kuchiska ŵanthu kuti avichitengi. Nanga ndiyani pamwenga nchinthu wuli cho chichitiska vinthu viheni?

Bayibolo likamba chifukwa chimoza mwa vifukwa vo ŵanthu asuzgikiya. Ilu lititi: ‘Nyengu ndi [“vinthu vamabuchibuchi,” NW] viwiya kwaku wosi.’ (Wakutaula 9:11) Kuti munthu wapwetekeki pamwenga cha asani kwachitika vinthu vamabuchibuchi kweniso ngozi, vitole malu ngo wengapu pa nyengu yo vinthu vo vachitikanga. Vyaka pafupifupi 2,000 vajumpha, Yesu Khristu wangukamba za ŵanthu 18 wo angufwa sonjo yati yaŵawiya. (Luka 13:1-5) Ŵanthu yaŵa, angufwa chifukwa cha vinthu viheni vo achitanga cha kweni chifukwa ŵengapu sonjo yo yichiwa. Mu January 2010, ku Haiti kunguchitika chidilirisi chanthazi ndipu boma la Haiti lingukamba kuti ŵanthu akujumpha 300,000 akubayika. Chidilirisi cho, chingubaya ŵanthu kwambula kusankha. Matenda nangu ngangabaya weyosi pa nyengu yeyosi.

Anyaki angafumba kuti: ‘Nchifukwa wuli Chiuta wanguleka kutondekeska ngozi zenizi kuti zileki kuchitika? Kumbi iyu wangulekiyanji kuvikiriya ŵanthu amampha?’ Kuti Chiuta wachiti venivi ndikuti vatingi vilongongi kuti waziŵiya limu vinthu viheni vechendachitiki. Mbuneneska kuti iyu wangaziŵa vo vingachitika munthazi kweni tikhumbika kuŵanaŵaniya fumbu ili: Kumbi Chiuta wachita kusankha kuviziŵiya limu vinthu venivi?—Yesaya 42:9.

Malemba ngakamba kuti: “Chiuta widu we kuchanya, wachita chosi cho wakhumba.” (Sumu 115:3) Yehova wangafiska kuchita chechosi kweni wachita kusankha cho wawona kuti nchakukhumbika. Ndimu so viŵiya asani wakhumba kuziŵiya  limu vinthu. Mwakuyeruzgiyapu, nyengu yo ŵanthu achitanga vinthu viheni ku Sodomu ndi Gomora, Chiuta wangukambiya Abrahamu kuti: ‘Ndisikiyengeku kwachiwona vinu ŵachitadi kwakuyana ndi nkhuta yo yaza kwangu; ndipu asani ndi viyo cha, ndamuziŵa.’ (Chiyambo 18:20, 21) Nyengu yinyaki, Yehova wangusankha kuti waleki kuziŵa kukuwa kwa uheni wo wachitikanga mumisumba yeniyi. Mwakuyanana ŵaka, iyu wangasankha kuleka kuziŵiya limu chechosi cho chichitikengi. (Chiyambo 22:12) Venivi ving’anamuwa kuti Yehova ngwambula kufikapu pamwenga ngwakutondeka cha. Chifukwa chakuti “nchitu yaki njakufiskika” pamwenga kuti njakufikapu, Chiuta wasankha kuziŵiya limu vakunthazi ndi chilatu chakuti wafiski khumbu laki. Iyu wachichizga ŵanthu cha kuti achitengi vinthu vinyaki vo wakhumba. * (Marangu 32:4) Kumbi venivi vititisambizanji? Vititisambiza fundu yipusu yakuti: Chiuta wachita kusankha vinthu vakuti waviziŵiyi limu.

Vinthu vinyaki viheni ativichitiska mbanthu. Wonani mo Bayibolo likonkhoske vo vichitiska kuti munthu wachiti vinthu viheni. Ilu lititi: “Munthu weyosi wateseka, pakuguguzika ndi likhumbira laku yija. Pavuli penipo likhumbira lo, lati lakuwa, lipapa ulakwi, ndipu ulakwi wo wati wakuwa ukongwa, upapa nyifwa.” (Yakobe 1:14, 15) Asani ŵanthu achita vinthu viheni vo mtima wawu ukhumba, akumana ndi masuzgu. (Ŵaroma 7:21-23) Mbiri yilongo kuti ŵanthu achita vinthu vinandi vakofya ndipu vazisa masuzgu ngakulu. Ndipuso ŵanthu aheni achiska anyawu kuti alondongi vo achita, venivi vichitiska kuti masuzgu ngalutiriyengi.—Nthanthi 1:10-16.

Kumbi Chiuta watenere kuseleriyapu kuti watondekeski ŵanthu kuchita vinthu viheni? Ŵanaŵaniyani mo munthu wangupangikiya. Malemba ngakamba kuti Chiuta wangulenga munthu mu chikozgu chaki. Ndichu chifukwa chaki ŵanthu alongo mijalidu yaku Chiuta. (Chiyambo 1:26) Ŵanthu akupaskika wanangwa wakusankha vakuchita ndipu angasankha kwanja Chiuta ndi kumumeremete mwakuchita vo iyu wawona kuti vamampha. (Marangu 30:19, 20) Asani Chiuta wachichizganga ŵanthu kuti achitengi vinthu vinyaki vo wakhumba, ndikuti wanangwa wo wakuŵapaska watingi uŵengi wambula nchitu. Ŵanthu atingi ajengi nge makina ngo akungathya kuti ngagwirengi nchitu yinyaki. Venivi ndivu so vatingi vichitikengi asani Chiuta wangulembe limu vo tatingi tizichitengi kweniso vo vatingi vizitichitikiyengi. Tikondwa chifukwa chakuti Chiuta watititumbika mwakutipaska mwaŵi wakuti tisankhengi tija vakuchita. Ndipu masuzgu ngo ngachitika chifukwa cha vo ŵanthu anangiska kweniso vinthu viheni vo asankha, ngamalengi.

Asani mungafumba munthu yo wakukuliya mu chisopa cha Chihindu pamwenga Chibuda fumbu lo le papeji lakwamba la magazini iyi, wangamuka kuti: “Vinthu viheni vichitikiya ŵanthu amampha chifukwa cha dangu la Karma. Yiwu avuna vo anguchita po ŵenga amoyu kumalu nganyaki ŵechendaje ndi umoyu wo ŵenawu sonu.” *

Pa nkhani ya chisambizu cha Karma, tingachita umampha kuwona vo Bayibolo likamba pa nkhani ya nyifwa. Mulengi wati waŵika munthu wakwamba Adamu mumunda wa Edene, wangumukambiya kuti: “Ukaryanga kwawanangwa va mumuti wosi wa mumunda; kweni va mumuti wo wakuziŵa umampha ndi uheni kuti ukaryanga cha, pakuti mu zuŵa lo ukaryiyanga vakuwo ukafwanga.” (Chiyambo 2:16, 17) Asani Adamu wanguvwiya Chiuta, watingi wajengi ndi umoyu wamuyaya. Iyu wakufwa chifukwa chakuleka kuvwiya dangu laku Chiuta. Pavuli paki, ŵati ayamba kubala ŵana, ‘nyifwa yinguyambukiya pa ŵanthu wosi.’ (Ŵaroma 5:12) Mwaviyo, tingakamba kuti “mphotu ya ulakwi ndi nyifwa.” (Ŵaroma 6:23) Bayibolo likamba so kuti: “Yo wafwa warunjiskika ku ulakwi.” (Ŵaroma 6:7) Ivi ving’anamuwa kuti, asani ŵanthu ŵafwa alutirizga cha kulangika chifukwa cha maubudi ngawu.

Mazuŵa nganu, ŵanthu mamiliyoni nganandi akamba kuti ŵanthu asuzgika chifukwa cha vo achitanga pa nyengu yo ŵenga amoyu kumalu nganyaki. Ŵanthu wo agomezga fundu yeniyi asani akumana ndi masuzgu pamwenga awona ŵanthu anyaki asuzgika, azomerezga kwambula kudandawula. Kweni fundu yeniyi yilongo cha kuti vinthu viheni vazamumala. Yiwu agomezga so kuti asani munthu wawaku so ndipu wachita vinthu vamampha kweniso we ndi zeru zapade, vingachitiska kuti wafwatuki ku masuzgu ngo wakumananga nangu. Fundu zenizi zipambana ukongwa ndi vo Bayibolo likamba. *

Ndi munthu cha yo wakuchitiska kuti ŵanthu asuzgikengi. Satana Diabolo, ndiyu wakuzisa ubudi m’charu. Pakwamba, iyu wenga mungelu waku Chiuta wakugomezgeka kweni ‘wenga ndi kanthu ndi uneneska cha.’ (Yohane 8:44) Iyu ndiyu wangwambiska kugaruka mumunda wa Edene. (Chiyambo 3:1-5) Yesu Khristu wangumudana kuti, “muheni yo” ndipuso “fumu ya charu chinu.” (Mateyu 6:13; Yohane 14:30) Ŵanthu anandi alondo Satana mwakuchita vo watiŵakambiya kuti akanengi nthowa zamampha zaku Yehova. (1 Yohane 2:15, 16) Lemba la 1 Yohane 5:19 likamba kuti, “charu chosi chira [chigona] mu nthazi ya muheni yo.” Pe so angelu aheni anyaki wo akulondo Satana. Bayibolo lilongo kuti Satana ndi mademoni ngaki ‘arandizga [“charu chosi cha,” NW] pasi,’ vo vichitiska “owe, charu” pamwenga kuti masuzgu. (Chivumbuzi 12:9, 12) Mwaviyo, Satana Diabolo ndiyu wachitiska vinthu viheni.

Nge mo tawone, Chiuta ndiyu cha wachitiska vinthu viheni kweniso kuti ŵanthu asuzgikengi. Iyu walayizga kuti watuzgengepu vinthu vosi viheni nge mo nkhani yakulondopu yikambiya.