Unganu wachigaŵa wa 2020 wenga wambula kuluwika mu mbiri yosi chifukwa ndiwu wenga wakwamba kujambulika ndipuso kusanirika pa Intaneti! Kweni ku Malawi ndi Mozambique, abali ndi azichi ŵidu anandi anguwonere kwambula kugwiriskiya ntchitu intaneti. Kumbi anguchita wuli venivi?

 Wupu Wakulongozga kuziya mu Komiti ya Akukumaniska ndi Komiti Yakuwonere Ntchitu Yakusambiza, unguzomereza kuti ku Malawi ndi Mozambique unganu wachigaŵa uwoneseki pa TV ndi pa wayilesi. Ntchifukwa wuli nthowa yeniyi yenga yakovya ukongwa? Charu cha Malawi ntchimoza mwavyaru vo Intaneti yidula ukongwa pacharu chosi. Chifukwa cha suzgu yeniyi ndikuti patingi paŵengi Akaboni amanavi waka wo angafiska kugwiriskiya ntchitu Intaneti kuti achiti unganu. Mubali William Chumbi, wa mu Komiti ya Nthambi ku Malawi, wangukunkhoska kuti: “Wayilesi ndi TV ndiyu yenga nthowa yija yo abali ndi azichi atingi alondiyengepu chakurya chauzimu ichi.” Mubali Luka Sibeko, yo nayu wateŵete mu Komiti ya Nthambi ku Malawi, wangusazgiyaku so fundu yakuti: “Asani unganu uwu unguleka kuŵikika pa TV ndi pa wayilesi, patingi paŵengi abali ndi azichi amanavi ŵaka muchigaŵa cha ofesi yidu wo atingi achitengeku unganu uwu.” Ku Mozambique naku kwatingi kuŵengi ŵaka abali amanavi wo angafiska kuwonere pakuŵija unganu uwu pa intaneti chifukwa ŵanthu anandi alivi mafoni.

 Chifukwa cha mulili wa COVID-19, maunganu nga mpingu a ngenga ngakuti ngawoneseka kali pa masiteshoni nganyaki pa TV ndi pa wayilesi. Abali ŵidu angukumana ndi ŵeneku amasiteshoni ngenanga ndi kupempha kuti aŵasazgiyeku nyengu kuti aŵikepu so unganu wachigaŵa.

 Ku Malawi, abali ŵidu angukumana ndi suzgu yikulu ukongwa. Masiteshoni nga TV ndi wayilesi azomerezanga kuti vinthu va makasitomala viŵikikengepu kwa ora limoza pe mbwenu. Ŵanthu amasiteshoni yanga afipiyanga mtima kuti mapulogilamu ngatalingatali ngangakopa ŵanthu cha kuti angawonere pamwenga kuvwisiya. Kweni abali ŵidu angukonkhoska kuti ntchitu yidu yitovya ukongwa ŵanthu. Chinanga ndi munyengu ya mulili iyi, titiŵapaska uthenga wakupembuzga wa mu Bayibolu wo ungaŵawovya kuti aje ndi umoyu wamampha ndipuso mabanja ngakukondwa. Ŵati avwa ivi ŵeneku asiteshoni anguŵazomerezga abali kuti asazgiyeku nyengu.

 Ku Malawi, unganu wachigaŵa unguŵikika pa siteshoni yimoza ya TV ndipuso pa siteshoni yimoza ya pa wayilesi. Masiteshoni ngosi ngenanga ngako kweniso ngawoneka mu charu chosi cha Malawi ndipuso ŵanthu mamiliyoni nganandi awonere ndi kuvwisiya masiteshoni yanga. Ku Mozambique, unganu wachigaŵa uwu unguwoneseka pa siteshoni yimoza pa TV kweniso unguŵikika pa masiteshoni 85 pa wayilesi.

 Muvyaru vosi viŵi ivi, angugwiriskiya ntchitu ndalama zakukwana madola 28,227 b nga ku America pa TV po pa wayilesi angugwiriskiya ntchitu ndalama pafufupi madola 20,000 nga ku America kuti unganu wenuwu uwoneseki. Siteshoni yo njimana ukongwa yo yileka kuwoneseka mucharu chosi yatonga ndalama zakukwana madola 15 nga ku America ndipu siteshoni yikulu yo yiwoneseka mucharu chosi yatonga madola ngakukwana 2,777 nga ku America.

 Abali ŵidu angugwiriskiya ntchitu mwazeru ndalama zo abali ndi azichi angupereka. Mwakuyeruzgiyapu ku Malawi, abali angupempha ŵeneku amasiteshoni kuti aŵasisiyeku mtengu ndi 30 peresenti. Venivi vinguchitiska kuti ndalama zakukwana madola 1,711 nga ku America zisungiki. Ku Mozambique, masiteshoni nganyaki ngenga ngakunozgeka kusisaku mtengu chifukwa cha mbiri yidu yamampha pa nkhani yakuchita vinthu mwauneneska kweniso kupereka ndalama pa nyengu yaki.

 Abali ŵidu anguwonga ukongwa chifukwa cha kuwonere pamwenga kuvwisiya unganu wachigaŵa kuziya pa masiteshoni ngenanga. Patrick, yo ndi mura mu mpingu ku Malawi, wangukamba kuti: “Titiŵawonga ukongwa abali a mu Wupu Wakulongozga chifukwa cha vosi vo angutichitiya pa nyengu ya mulili.” Isaac wa ku Malawi, wangukamba kuti: “Tengavi vipangizu va mazuŵa nganu, tinguwonga ukongwa nthowa yapade yo gulu laku Yehova lingunozga yakuvwisiya unganu kuziya pa wayilesi. Venivi vinguchitiska kuti banja langu losi liyanduwi ndi unganu wenuwu. Tingujiwone tija ukaboni wakuti Yehova watanja ŵanthu ŵaki.”

 Unganu Wachigaŵa wa 2020 wenga wakwamba kwa mupharazgi munyaki wa ku Mozambique. Iyu wangukamba kuti: “Ndondomeku yakuwonere unganu kuziya pa TV yitindikumbusa kuti Yehova ndi Chiuta wanthazizosi. Ndipu mulili wamutondekesapu cha kutipaska chakurya chauzimu kuti tije akukho. Ndiwona venivi kuziya muchanju cho ŵanthu aku Yehova alongorana. Ndisimikiza kuti ichi ntchisopa chauneneska.”

 Wyson yo ndi mura mumpingu wangukamba kuti: “Ndikhumba kuwonga kapolu wakugomezgeka yo watitiphwere munyengu ya mulili. Ndondomeku yakuchitiya unganu kuziya pa wayilesi ndi pa TV yatiwovya isi tisuzgika kusaniya ndalama mucharu chikavu ichi kuti tisaniyi unganu wenuwu kweniso kuyanduwa nawu.”

 Pakukamba va unganu wachigaŵa wa 2021, Komiti ya Akukumaniska ndi Komiti Yakuwonere Ntchitu Yakusambiza, yanozga so kuti unganu wa chigaŵa uwoneseki kuziya TV ndi pa wayilesi muvigaŵa vo vasankhika. Kumbi ndalama zakuchitiskiya unganu wenuwu kuziya munthowa yeniyi zituliya pani? Zituliya pa ndalama zo ŵanthu anandi apereka mwakukhumba kwawu munthowa zakupambanapambana zo zisanirika pa donate.pr418.com. Tiwonga ukongwa chifukwa cha mzimu winu wakupaska.