Vinthu vinandi ukongwa vinangika pa nyengu ya nkhondu.

•   Nyuzipepala ya The Washington Post yo yingutuwa pa 13 February, 2024 yingukamba kuti: “chaka chamala maboma ngangunanga ndalama madola 2.2 tililiyoni pa nkhondu zakupambanapambana. Ndalama zenizi zenga zinandi ukongwa kuphara zo akunangapu pa nkhondu zo zinguchitika vyaka vo vajumpha.”

 Nkhondu yeniyi yinguzisa masuzgu nganandi kuphara ndalama zo zingunangika. Wonani chakuyeruzgiyapu cha vo vikuchitika pa nkhondu yaku Ukraine.

•   Asilikali. Akaswiri anyaki akamba kuti asilikali pafufupi 500,000 akufwa pamwenga akupwetekeka kwambiya po nkhondu yingwambiya vyaka viŵi vo vajumpha.

•   Ŵanthu. Wupu wa United Nations ungukamba kuti ŵanthu akujumpha 28,000 akufwa pamwenga akupwetekeka. Kweni mura wa wupu wa UN wangukamba kuti: “Tiziŵa cha unandi wa ŵanthu wo akufwa pa nkhondu yeniyi.” a

 Pacharu chosi ŵanthu wo asuzgika chifukwa cha nkhondu kweniso viwawa mbanandi ukongwa.

•   114 miliyoni. Ichi ntchiŵerengeru cha ŵanthu wo asoŵa pakuja chifukwa cha nkhondu kweniso viwawa kwambiya mu September 2023.

•   783 miliyoni. Ichi ntchiŵerengeru cha ŵanthu wo asuzgika chifukwa cha nja. Wupu wa World Food Programme ungukamba kuti, “Nkhondu ndizu zichitiska kuti ŵanthu asuzgikengi ukongwa ndi nja. Ndipu 70 peresenti ya ŵanthu wo aja ko kuchitika nkhondu asuzgika ukongwa ndi nja.

 Kumbi nkhondu yazamumala? Kumbi pacharu pazamuja chimangu? Kumbi yazamuŵapu nyengu yo kwazamuŵavi ukavu kweniso nja ndipu weyosi wazamukondwa ndi chakurya chinandi? Kumbi Bayibolu likambanji?

 Bayibolu lingukambiya limu kuti pacharu chosi pazamuchitikanga nkhondu, ndipu venivi vimiya munthu yo wakwera pa hachi.

•   “Ndipu kunguza hachi yinyaki yiyera. Yo wangukwerapu wanguzomerezeka kutuzgapu chimangu pacharu chapasi kuti ŵanthu abayani ndipu wangupaskika lipanga likulu.”—Chivumbuzi 6:4.

 Yo wakwera pahachi we ndi anyaki ŵaŵi wo amiya nja kweniso nyifwa yo yituza chifukwa cha mliri pamwenga masuzgu nganyaki. (Chivumbuzi 6:5-8) Kuti muziŵi vinandi vakukwaskana ndi uchimi uwu ndipuso chifukwa cho titenere kusimikiziya kuti ufiskika mazuŵa nganu, ŵerengani nkhani yamutu wakuti: “Kumbi Ŵanthu Anayi wo Akwera Pamahachi Amiyanji?”

 Pambula kuswera yapa, vyaru vazamunanganga so ndalama cha chifukwa cha nkhondu. Ŵanthu azamuyambisanga nkhondu cha. Bayibolu likamba kuti:

•   Chiuta ‘wazamumalisa nkhondu pacharu chosi chapasi.’—Salimo 46:9.

•   Chiuta wazamumalisiya limu masuzgu ngosi ngo ngatuza chifukwa cha nkhondu. Bayibolu likamba kuti: “Iyu wazamuleska masozi ngosi mumasu mwawu, ndipu nyifwa yazamuŵaku so cha. Kwazamuŵavi kuliya, kukuta pamwenga urwirwi. Vinthu vakali vatuwapu.”—Chivumbuzi 21:4.

•   Chiuta wazamuwonesesa kuti weyosi waja mwachimangu. “Ŵanthu ŵangu azamuja mumalu ngachimangu, azamuja mumalu ngakuvikilirika kweniso mumalu ngakupumuliyamu ngachimangu.”—Yesaya 32:18.

 Mwakukoliyana ndi uchimi wa mu Bayibolu, nkhondu kweniso vinthu vinyaki vo vichitika mazuŵa nganu vilongo kuti pambula kuswera yapa ŵanthu azamuja mwachimangu.

 Kumbi Chiuta wazamuchita wuli kuti pacharu pazije chimangu? Wazamugwiriskiya ntchitu boma la kuchanya pamwenga Ufumu waki. (Mateyu 6:10) Kuti muziŵi Ufumu wenuwu kweniso vo wazakukuchitiyani, woneriyani kachigaŵa ka vidiyo yakuti Kumbi Ufumu Waku Chiuta Ntchinthu Wuli?