Mariya wa ku Magadala wangulereska kuchanya ndipu wapuputanga masozi mumasu mwaki. Pa nyengu iyi, Yesu yo ŵenga Ambuyaki akwanjiwa ndipu wakhomeka pachimiti. Umu mwenga mu chihanya ndi msana, “ndipu mucharu chosi munguchita mdima”! (Luka 23:44, 45) Iyu wangutuza salu yo wanguvwala mukhosi ndipu wanguma pafupi ndi munthukazi munyaki. Mdima wo unguchitika kwa maora ngatatu, unguchitika chifukwa cha kadamsana cha. Panyaki Mariya ndi ŵanthu anyaki wo anguma pafupi ndi Yesu, angwamba kuvwa kuliya kwa vinyama vo kanandi viliya usiku pe. Mwakuti ŵanthu anyaki wo anguwona vo vachitikanga “anguchita mantha ukongwa ndipu angukamba kuti: ‘Munthu uyu wenga nadi Mwana waku Chiuta.’” (Mateyu 27:54) Akusambira aku Yesu kweniso ŵanthu anyaki, atenere kuti aŵanaŵananga kuti Yehova ndiyu wanguchitiska venivi kulongo kuti wanguguŵa kweniso wangukwiya ndi vo ŵanthu ankhaza anguchitiya Mwana waki.

Venga vakusuzga kuti Mariya wa ku Magadala walereskengi Yesu ndi kuwona mo wasuzgikiyanga ndi urwirwi kweni iyu wangutuwapu cha. (Yohane 19:25, 26) Yesu watenere kuti wavwanga urwirwi ukulu ukongwa. Anyina aku Yesu, nawu akhumbika kupembuzgika kweniso kuwovyeka.

Chifukwa chakuti Yesu wangumuchitiya vinthu vinandi Mariya wa ku Magadala, iyu wakhumbisiskanga kumuchitiya chechosi Yesu. Pakwamba, umoyu waku Mariya wenga wakupaska chitima ndipuso ŵanthu amupasanga ulemu cha. Kweni Yesu wangusintha vosi venivi. Yesu wanguchitiska kuti umoyu waku Mariya uŵi wakuzirwa kweniso wachilatu. Ndipu iyu wanguja munthukazi wachivwanu chikulu. Munthowa wuli? Nanga isi mazuŵa nganu tingasambiranji kwaku iyu chifukwa cha chivwanu chaki?

Mu Bayibolu, nkhani yaku Mariya wa ku Magadala yitamba ndi kupaskika mphasu. Yesu wangupaska wanangwa chifukwa wangumufwatuwa ku masuzgu ngakulu ngo ngenga nge malotu ngakofya ukongwa. Mu nyengu yeniyi, viŵanda venga vakuwanda ukongwa ndipu mizimu yiheni yeniyi yakonga ŵanthu anandi. Mwakuti yaselenga mu ŵanthu anyaki ndipu yaŵalamuliyanga. Tiziŵa cha kuti viŵanda vachitiskanga kuti Mariya wa ku Magadala wachitengenji. Kweni vo tiziŵa vakuti viŵanda 7 vakofya vingusere mwaku iyu. Kweni vakukondwesa kuti Yesu Khristu wangumutuzga viŵanda venivi!—Luka 8:2.

Vinthu vingwamba kwenda umampha ukongwa pa umoyu waku Mariya chifukwa wangufwatulika ndipu wakondwanga kuluska mo isi tingaŵanaŵaniya. Kumbi watingi wachitengenji kulongo kuwonga? Iyu wanguja wakusambira wakugomezgeka waku Yesu. Kweniso wanguchitapu kanthu wati wawona kuti ŵanthu anyaki akhumbika chovyu. Yesu ndi akutumika ŵaki akhumbikiyanga chakurya, vakuvwala kweniso malu ngakugona ndi usiku. Yiwu ŵenga akukhupuka cha ndipuso pa nyengu iyi agwiranga ntchitu cha. Mwaviyo, kuti aŵikengi maŵanaŵanu ngawu ngosi pa ntchitu yakusambiza ndi kupharazga, akhumbikiyanga chovyu chakuliŵavu.

Mariya ndi anthukazi anyaki anguwovya kuti Yesu ndi akutumika ŵaki asaniyi vinthu vo akhumbikiyanga. Anthukazi ŵenaŵa “aŵateŵetiyanga ndi chuma chawu.” (Luka 8:1, 3) Anyaki mwa anthukazi yaŵa atenere kuti ŵenga ndi vinthu vinandi. Bayibolu likamba cha kuti anthukazi ŵenaŵa awovyanga Yesu ndi akutumika ŵaki mwa kuŵabikiya chakurya, kuŵachapiya vakuvwala pamwenga kuŵanozge malu ngakugona asani atuwa pa muzi unyaki kuluta pa muzi unyaki. Kweni yiwu aŵawovyanga ndi mtima wosi ŵanthu ŵenaŵa, wo atenere kuti ŵengapu 20. Tikayika cha kuti phamphu la anthukazi ŵenaŵa linguwovya Yesu ndi akutumika ŵaki, kuti aŵikengi mtima wawu wosi pa ntchitu yakupharazga yo agwiranga. Mbuneneska kuti Mariya wanguziŵa kuti wangamuweze cha vo Yesu wangumuchitiya. Kweni iyu wakondwanga ukongwa kuchita vo wangafiska!

Ŵanthu anandi mazuŵa nganu, angawona kuti ŵanthu wo achitiya anyawu ntchitu zo ziwoneka nge zakusika, mbakusika. Kweni umu ndimu Chiuta watiŵawone cha. Aŵanaŵaniyani mo Chiuta wangukondwe kuwona kuti Mariya watijipereka kuchita vosi vo wangafiska kuti wawovyi Yesu ndi akutumika! Mazuŵa nganu napu, Akhristu anandi akugomezgeka, akondwa kuchitiya anyawu ntchitu zo ŵanthu atiziwona kuti zakusika. Nyengu zinyaki, chovyu pamwenga mazu nga chanju ngangamuwovya ukongwa munthu. Yehova wawona kuti vinthu venivi vakuzirwa ukongwa.—Nthanthi 19:17; Aheberi 13:16.

Mariya wa ku Magadala, wenga yumoza mwa anthukazi wo angulondo Yesu ku Yerusalemu kuchichita Pasika wa mu 33 C.E. (Mateyu 27:55, 56) Tikayika cha kuti iyu wanguguŵa ukongwa wati wavwa kuti Yesu wamangika kweniso wayeseka ndi usiku. Ndipu nkhani yo wanguvwa yingufika paheni. Chifukwa cha kuchichizgika ndi alongozgi achisopa cha Chiyuda kweniso chigulu cha ŵanthu, Nduna Pontiyo Pilato, yingumupereka Yesu kuti wabayiki mwankhaza pa chimiti. Chifukwa cha venivi, Mariya watenere kuti wavwanga nge kuti wawona Ambuyaki, ŵe ndi ndopa pe, avuka, asuzgika kwenda mumsewu, ndi kupinga chimiti chitali chakuŵabayiyapu.—Yohane 19:6, 12, 15-17.

Yesu wati wabayika ndipuso mdima wo unguwa msana pakati wati wamala, Mariya wa ku Magadala ndi anthukazi anyaki anguma “pafupi ndi chimiti chakutombozgekiyapu chaku Yesu.” (Yohane 19:25) Mariya wengapu mpaka pakumaliya ndipu wanguwona ndi kuvwa Yesu wachikambiya wakutumika Yohane yo wamuyanjanga ukongwa kuti waphweriyengi anyina. Wangumuvwa Yesu wachiliriya Awisi we mu urwirwi ukulu. Kweniso wanguvwa mazu ngakumaliya ngo Yesu wangukamba wechendafwi kuti: “Vafiskika!” Mariya wenga ndi chitima chikulu ukongwa. Chinanga kuti venga viyo, Yesu wati wafwa iyu wangujaliya mbwenu penipo. Pavuli paki, wangujaliya so ku muwunda wo munthu munyaki wakukhupuka zina laki Yosefi wa ku Arimatiya wanguŵika thupi laku Yesu.—Yohane 19:30; Mateyu 27:45, 46, 57-61.

Chakuwoniyapu chaku Mariya, chititikumbusa vo nasi tingachita asani abali ndi azichi ŵidu akumana ndi masuzgu ngakulu. Mbuneneska kuti tingachitisa kuti aleki kukumana ndi masuzgu cha pamwenga kuŵatuzgiyapu urwirwi. Kweni tingalongo kuti te ndi lisungu kweniso chiganga. Munthu yo wakumana ndi masuzgu, wangachiskika ukongwa asani mubwezi waki walutaku kuchimuwona. Kovya munyidu asani wakumana ndi masuzgu, kulongo kuti te ndi chivwanu chikulu kweniso kungamupembuzga ukongwa.—Nthanthi 17:17.

Yesu wati waŵikika mumuwunda, Mariya wenga pa gulu la anthukazi wo ŵenga ndi vakununkhirisiya vinyaki kuti pavuli paki azipaki thupi laku Yesu. (Mariko 16:1, 2; Luka 23:54-56) Ndipu iyu wanguyuka ndi mlenjilenji zuŵa la Sabata lati lajumphapu. Yeruzgiyani kuti mutimuwona Mariya limoza ndi anthukazi anyaki atenda munthowa kweche bilubilu ndipu aluta ku muwunda waku Yesu. Ŵe munthowa akambiskana mo amutuzgiyapu chimwa chizitu cho angujala pa khomu la muwunda. (Mateyu 28:1; Mariko 16:1-3) Kweni yiwu anguwele vuli cha. Viwoneke limu kuti chivwanu chawu chinguŵachitiska kuti achiti vo angafiska ndi kusiya vinyaki vosi mumanja mwaku Yehova.

Mariya watenere kuti ndiyu wangwamba kufika pa muwunda pa ŵanthu wosi wenga nawu. Kweni iyu wanguma waka jo uku wazizwa. Chimwa ndipu chatuzgikapu kali pa khomu ndipu muwunda wenga mwazi! Mariya wasweranga cha kuchitapu kanthu mwaliŵi. Mwaviyo, nyengu yeniyo wanguwelere uku watchimbiya ndi kuchikambiya Peturo ndi Yohane vo wanguwona. Yeruzgiyani kuti mutimuwona watutiya muchanya ndipu watiŵakambiya mwakudaniriza kuti: “Aŵatuzgamu Ambuya mumuwunda, ndipu tiziŵa cha kuti aŵaŵika pani.”! Peturo ndi Yohane angutchimbiriya ku muwunda ndipu angusimikiza kuti ngwamwazi nadi, ndipu pavuli paki anguwele kwawu. *—Yohane 20:1-10.

Mariya wati wawere ku muwunda wangujaku yija. Uwu wenga mlenjilenji ukongwa ndipu ku masanu ko kwengavi weyosi, mwakuti iyu waliyanga waka. Mariya wangulereseskamu mu muwunda kweni wagomezganga mbwenu cha kuti Ambuya mulivi ndipu wanguchita mantha ukongwa. Kwenuku kwenga angelu ŵaŵi wo anguvwala malaya ngatuŵa ndipu anguja pasi po panguŵikika thupi laku Yesu! Yiwu angumufumba kuti: “Uliyanji?” Chifukwa chakuti Mariya wangutimbanyizgika maŵanaŵanu, iyu wanguwerezgapu vo wangukambiya akutumika kuti: “Aŵatuzgamu Ambuya ndipu ndiziŵa cha kuti aŵaŵika pani.”—Yohane 20:11-13.

Iyu wati wang’anamuka wanguwona kuti kuvuli kwaki kwama munthulumi munyaki. Iyu wangumuziŵa cha munthu mwenuyu mwakuti wanguŵanaŵana kuti ndi mlimi yo waphweriyanga munda. Munthu mwenuyu wangufumba Mariya mwaulemu kuti: “Wamunthukazi yiwi, uliyanji? Upenja yani?” Mariya wangumuka kuti: “Ada, asani ndimwi mwaŵato, ndikambiyeni ko mwaŵaŵika ndipu ndakuŵato.” (Yohane 20:14, 15) Aŵanaŵaniyani waka vo iyu wangumuka. Kumbi iyu watingi wakalinyamuwengi nadi yija thupi laku Yesu Khristu, yo wenga munthu wanthazi? Mariya wanguŵanaŵaniyapu cha venivi. Iyu waziŵanga waka kuti watenere kuchita vo wangafiska.

Asani te ndi chitima chikulu kweniso takumana ndi masuzgu ngo ngawoneka kuti ngakulu ndipu tingamalana nangu cha, kumbi tingamuyezga wuli Mariya wa ku Magadala? Asani tiŵanaŵaniya ukongwa vo tinangiska kweniso vo titondeka kufiska, tingachita mantha ndipuso tingaŵavi nthazi, mwakuti tingatondeka kuchitapu kanthu. Kweni asani titesesa kuchita vosi vo tingafiska, ndi kusiya vinyaki vosi mumanja mwaku Chiuta, tingafiska kuchita vikulu kuluska mo taŵanaŵaniyanga. (2 Akorinto 12:10; Afilipi 4:13) Ndipu chinthu chakuzirwa ukongwa, tikondwesengi Yehova. Venivi ndivu Mariya wanguchita ndipu Yehova wangumutumbika ukongwa munthowa yo iyu walekanga kuŵanaŵaniya.

Munthulumi yo wanguma kuvuli kwaku Mariya, wenga mlimi cha. Iyu wangujapu kalipentala, msambizi ndipu pavuli paki wanguja Ambuya akwanjiwa aku Mariya. Kweni Mariya wangumuziŵa cha ndipu wangwamba kuwere kwawu. Iyu wanguvwana cha ndi vo wanguvwa kuti Yesu wayuskika ndi liŵavu lauzimu. Yesu wanguwoneke kwaku Mariya ndi liŵavu la umunthu, kweni lakupambana ndi lo wenga nalu wechendafwi. Iyu wati wayuskika chinanga mbanthu wo amuziŵanga angumuŵanika cha.—Luka 24:13-16; Yohane 21:4.

Kumbi Yesu wanguchita wuli kuti Mariya wamuziŵi? Iyu wangumukambiya mazu ngakuti: “Mariya!” Nyengu yeniyo iyu wangung’anamuka ndi kukamba mazu nga Chiheberi ngo watenere kuti kanandi wangagwiriskiyanga ntchitu ngakuti, “Raboni!” Mariya wanguwona Msambizi waki wakwanjiwa! Ndipu wangukondwa ukongwa. Iyu wangumuko ndipu wakhumbanga cha kumuleka.—Yohane 20:16.

Yesu wanguziŵa vo Mariya waŵanaŵananga ndipu wangumukambiya kuti: “Leka kundikaniriya.” Ŵanaŵaniyani waka kuti muwona Yesu walongoro mazu ngenanga mwachanju, wamwemwete ndipu Mariya waleka kumuko ndipu watimusimikiziya kuti: “Ndechendakwere kwa Ada.” Yapa nyengu yaki yenga yechendakwani yakuti walutiyi kuchanya. Yesu wenga weche ndi ntchitu yakuti wachiti pacharu chapasi ndipu wakhumbanga kuti Mariya wawovyeku. Kweni Mariya wavwisiyanga vosi vo Yesu wakambanga. Iyu wangukambiya Mariya kuti: “Luta kwa abali ŵangu ndipu ukaŵakambiyi kuti, ‘Ndikwere kwa Ada wo Mbawusemwi, ndipuso kwaku Chiuta wangu yo ndi Chiuta winu.’”—Yohane 20:17.

Mariya wangupaskika uteŵeti wakuzirwa kutuliya kwa Ambuyaki. Iyu wenga yumoza mwa akusambira wo angwamba kuwona Yesu wati wayuskika. Ndipu pa nyengu iyi wangupaskika mwaŵi wakuti wakakambiyi anyaki uthenga wamampha wenuwu. Aŵanaŵaniyani likondwa lo wenga nalu kweniso mtima wakukhumbisiska kuti wakasaniyi akusambira anyaki. Yeruzgiyani kuti mutimuwona watutiya muchanya ndipu wakamba mazu ngo ngayendanga mumaŵanaŵanu ngaki kuti: “Ndawona Ambuya!” Iyu wanguŵakambiya chechosi cho Yesu wangumukambiya ndipu wangukamba mazu ngenanga mwaliŵi chifukwa wangukondwa ukongwa. (Yohane 20:18) Vo Mariya wangukambiya akusambira vingusazgiyapu pa vo yiwu anguvwa kwa anthukazi anyaki wo angusaniya kuti muwunda waku Yesu ngwamwazi.—Luka 24:1-3, 10.

Kumbi anthulumi ŵenaŵa angumuka wuli? Yiwu angumuka umampha cha pakwamba. Ve viyo chifukwa Bayibolu likamba kuti: “Vo anthukazi wo anguŵakambiya anguviwona nge venga vambula fundu ndipu anguŵagomezga cha.” (Luka 24:11) Anthulumi akuziŵika ŵenaŵa angukuliya muchigaŵa cho anthukazi aŵagomezganga cha. Ve viyo chifukwa mwakukoliyana ndi midawuku ya Arabi, munthukazi wazomerezekanga cha kupereka ukaboni wewosi mu khoti. Panyaki akutumika anguziŵa pavuli kuti achitanga vinthu mwakutore midawuku yawu. Kweni Yesu ndi Awisi alivi sankhu. Ndichu chifukwa chaki angumupaska uteŵeti munthukazi wakugomezgeka mwenuyu!

Mariya wanguguŵa cha ndi vo anthulumi ŵenaŵa angumumuka. Iyu waziŵanga kuti Ambuyaki amugomezganga ndipu venivi vamuchitiskanga kuti wakondwengi. Mwakuyanana waka, ŵanthu wosi wo alondo Yesu akupaskika ntchitu yakupharazga uthenga ku ŵanthu. Bayibolu likamba kuti wenuwu ‘mbuthenga wamampha wa Ufumu waku Chiuta.’ (Luka 8:1) Yesu wakuŵarayizgapu cha akusambira ŵaki kuti weyosi wazakuwugomezga uthenga wenuwu pamwenga kuwuwona kuti ngwakuzirwa. Mumalu mwaki wanguŵakambiya vakupambana. (Yohane 15:20, 21) Mwaviyo, Akhristu angachita umampha kukumbuka Mariya wa ku Magadala. Chinanga kuti akusambira anyaki angumugomezga cha nyengu yeniyo wati waŵakambiya uthenga wamampha wakuti Yesu wayuskika, wanguzomereza cha kuti venivi vimutondekeski kukondwa.

Pa nyengu yaki, Yesu wanguwoneke kwa akutumika ŵaki ndipu pavuli paki, wanguwoneke kwa akusambira wosi. Ndipu nyengu yinyaki iyu wanguwoneke kwa akusambira akujumpha 500 pa nyengu yimoza! (1 Akorinto 15:3-8) Tikayika cha kuti chivwanu chaku Mariya chakuwanga nyengu yosi yo Yesu wawonekiyanga kwa akusambira ŵaki pamwenga asani wavwa vakukwaskana ndi iyu. Viwoneka kuti Mariya wa ku Magadala wengapu pa gulu la anthukazi wo azumbulika kuti ŵenga pa unganu wo unguchitikiya ku Yerusalemu pa zuŵa la Pentekositi, pa nyengu yo mzimu wakupaturika ungupungulikiya pa akusambira aku Yesu wo anguwungana kwenuku.—Machitidu 1:14, 15; 2:1-4.

Kufika yapa, te ndi chifukwa chakuvwika chakugomezge fundu iyi yakuti: Mariya wa ku Magadala wangulutirizga kuja ndi chivwanu chakukho mpaka po wangufwiya. Mphanyi weyosi waku isi wangukhumbisiska kuchita nge mo iyu wanguchitiya! Tilutirizgengi kuyezga chivwanu chaku Mariya wa ku Magadala, asani tilongo kuti tiwonga vosi vo Yesu wakutichitiya ndi kuteŵete anyidu mwakujiyuyuwa po tithemba Chiuta kuti watiwovyi.