Wakutumika Paulo wangulemba kuti: “Asani ndikhumba kuchita chinthu chamampha, chiheni chija mwaku ini.” (Aroma 7:21) Kumbi namwi vikukuchitikiyanipu? Asani ndi viyo, nkhani iyi yikuwovyeningi kuti mulekengi kuchitanga vinthu viheni vo muŵanaŵana.

•  Vo mutenere kuziŵa

•  Vo mungachita

•  Vo achinyamata anyinu akamba

Kanandi munthu wachita vinthu viheni chifukwa chakuchichizgika ndi anyaki. Ndichu chifukwa chaki, Bayibolu likamba kuti “kwanjana ndi ŵanthu aheni kunanga mijalidu yamampha.” (1 Akorinto 15:33, mazu ngamumphata) Kuchichizgika ndi anyinu pamwenga vakukondwesa vo mutanja vingachitisa kuti muyambi kukhumbira vinthu viheni ndipuso kuti mulondongi ‘vinthu viheni vo gulu la ŵanthu lichita.’—Ekisodo 23:2.

“Kukhumbisiska kuti ŵanthu akuyanjengi kweniso kuti ulekengi kuwoneka wakumaliyapu, kungachitisa kuti uchitengi waka vo ŵanthu wo akhumba.”—Jeremy.

Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Ntchifukwa wuli kungaŵa kwakusuzga kumalana ndi mayeseru asani uŵanaŵaniya ukongwa mo ŵanthu atikuwone?—Nthanthi 29:25.

Fundu yikulu: Mungazomerezanga cha kuti kuchichizgika ndi ŵanthu kukutimbanyizgeni kwende fundu zo mutende.

Muziŵengi vo mugomezga. Asani muziŵa cha vo mugomezga, mungaja nge chidoli cho munthu wangachita nachu chechosi cho wakhumba. Mwaviyo mbumampha kulondo fundu ya mu Bayibolu yakuti: “Musimikiziyengi vinthu vosi mukolesengi cho ntchamampha.” (1 Atesalonika 5:21) Asani muvwisa umampha vo mugomezga vingakusuzgani cha kuvigwiriskiya ntchitu kweniso mungasuzgika cha kumalana ndi mayeseru.

Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Ntchifukwa wuli mugomezga kuti fundu za mijalidu yamampha zaku Chiuta zingakuwovyani?

“Ndawona kuti ŵanthu anyaki atinditumbika ukongwa asani ndilutirizga kuja wakugomezgeka ku fundu zo ndigomezga kweniso ndileka kuthera asani ndiyeseka.”—Kimberly.

Chakuwoniyapu chamampha cha mu Bayibolu: Daniyeli. Panyengu yo Daniyeli wenga munyamata, “wangusimikiza mumtima mwaki” kuti wavwiyengi marangu ngaku Yehova.—Daniyeli 1:8.

Muziŵengi masuzgu nginu. Bayibolu likamba kuti “makhumbiru nga unyamata” ngaja nganthazi ukongwa kwa achinyamata. (2 Timote 2:22) Venivi visazgapu kugonana pe cha kweniso kuleka kukhumba kuwoneka wakumaliyapu ndipuso kuja ndi wanangwa wakusankha vinthu pakumwija po nyengu yaki yendakwani.

Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Bayibolu likamba kuti “munthu weyosi wateseka asani wakopeka ndipuso wanyengeka ndi khumbiru la mweneku.” (Yakobe 1:14) Kumbi ndi makhumbiru ngaheni nanga ngo yimwi ngatikusuzgani ukongwa?

“Muchitengi vinthu mwauneneska kuti muziŵi mayeseru ngo ngangakuweziyani vuli mwambula kusuzga. Mufufuzengi vo mungachita kuti mumalani nangu kweniso lembani fundu zo mungagwiriskiya ntchitu. Asani muchitengi viyo vazakukuwovyani kuti muzimalani ndi mayeseru ngo mungazikumana nangu.”—Sylvia.

Chakuwoniyapu chamampha cha mu Bayibolu: Davidi. Nyengu zinyaki iyu wachichizgikanga kuchita vinthu vo anyaki akhumbanga kweniso makhumbiru ngaki. Kweni Davidi wangusambirapu kanthu pa vo wanangisanga ndipu wanguyesesa kuti wasinthi. Iyu wangupemphera kwaku Yehova kuti: “Lengani mtima wakutowa mwaku ini, ndipu mukati mwangu ŵikanimu mzimu wufya, mzimu wakukho”—Masalimo 51:10.

Mungatheranga cha. Bayibolu likamba kuti: “Mungazomerezanga cha kuti chiheni chikuthereskeni.” (Aroma 12:21) Venivi ving’anamuwa kuti mungatheranga cha ndi mayeseru kweni mungasankha kuchita cho ntchamampha asani mwakumana ndi mayeseru.

Ŵanaŵaniyani fundu iyi: Kumbi mungachita wuli kuti muleki kuthera asani muyeseka kuti muchiti vinthu viheni?

“Ndiŵanaŵanya vo vingachitika asani ndingathera mayeseru ngo ndingakumana nangu. Kumbi ndivwengi umampha? Panyaki kwakanyengu kamanavi. Kumbi ndivwengi umampha mukuluta kwanyengu? Awa, ndivwengi umampha cha. So mbumampha kuchita vinthu viheni? Awa!”—Sophia.

Chakuwoniyapu chamampha cha mu Bayibolu: Paulo. Chinanga kuti Paulo waŵanga ndi maŵanaŵanu ngaheni kweni wayesesanga kujiko. Iyu wangulemba kuti: “Ndichenya liŵavu langu ndipu nditililongozga nge kapolu.”—1 Akorinto 9:27, Mazu ngamumphata.

Fundu yikulu: Yimwi ndimwi mwe ndi udindu wa mo mungamaliyana ndi mayeseru ngo mungakumana nangu.

Kumbukani kuti mayeseru ngakanyengu kamanavi. Melissa wa vyaka 20 wangukamba kuti: “Mayeseru nganandi ngo ndakumananga nangu ku sukulu sonu nditingaŵanaŵaniyaku cha. Kuŵanaŵaniya fundu yeniyi kutindiwovya so kuziŵa kuti zuŵa linyaki mayeseru ngo ndikumana nangu ngazamumala ndipu ndazamuvwisa kuti ndinguchita umampha kukunthiyapu.”