KUKONKHOSKA MAVESI NGA MU BAYIBOLU
Mika 6:8—“Uyendengi Mwakujiyuyuwa ndi Chiuta Waku”
“Iyu wakambiya yiwi wamunthu cho ntchamampha. Kumbi Yehova wakhumbanji kwaku yiwi? Wakhumba kuti uchitengi vinthu mwaurunji, uŵi wakugomezgeka, kweniso kuti uyendengi mwakujiyuyuwa ndi Chiuta waku!”—Mika 6:8, Bayibolu la Charu Chifya.
“Iyo wakurongo wa munthu, cho nchamampha, ndi cho Ambuya akhumbiya iwe, kweni kuchita urunji, ndi kwanja ulemu, ndi kwenda kwakujiyuyuwa ndi Chiuta wako.”—Mika 6:8, Mazu Ghaku Chiuta.
Vo Lemba la Mika 6:8 Ling’anamuwa
Mchimi Mika wangukonkhoska kuti vakusuzga viŵi cha kuti ŵanthu achitengi vinthu vo vikondwesa Yehova a Chiuta. (1 Yohane 5:3) Mu vesi ili, mwe fundu zitatu zo Chiuta wakhumba kuti taŵanthu tichitengi. Fundu ziŵi zakwamba zikamba mo munthu wangachitiya vinthu ndi anyaki, penipo fundu yachitatu yikwaska ubwezi waki ndi Chiuta.
“Uchitengi vinthu mwaurunji.” Chiuta wakhumba kuti ateŵeti ŵaki achitengi vinthu mwaurunji. Venivi visazgapu kuŵanaŵana ndipuso kuchita vinthu mwakukoliyana ndi fundu zaku Chiuta pa nkhani ya chamampha ndi chiheni. (Dotoronome 32:4) Mwakuyeruzgiyapu, wosi wo alondo fundu zaku Chiuta achitiya ŵanthu wosi vinthu mwauneneska, mwambula sankhu, mwambula kutole ko atuliya, mtundu wawu pamwenga mo vinthu viliri pa umoyu wawu.—Levitiko 19:15; Yesaya 1:17; Aheberi 13:18.
“Uŵi wakugomezgeka.” Mazu yanga ngangalembeka so kuti “yanjani kugomezgeka.” (Mika 6:8) Mu malemba ngakwambiriya nga Chiheberi, mazu ngakuti “kugomezgeka” ngang’anamuwa kuti anyidu tiŵachitiyengi vinthu mwakugomezgeka kweniso mwalisungu. Ndipu asani tichita viyo, tilongo kuti tichita vinandi kujumpha vo tikulamulika kuchita. Chiuta wakhumba kuti ŵanthu wo akhumba kuti amukondwesengi, alongongi lisungu ndipuso ayanjengi mijalidu yeniyi. Venivi ving’anamuwa kuti ateŵeti ŵaki akondwengi asani atovya anyawu, ukongwa wo akhumbika chovyu. Kupaska kutitichitiska kuti tikondwengi ukongwa.—Machitidu 20:35.
“Uyendengi mwakujiyuyuwa ndi Chiuta waku.” Mu Bayibolu, mazu ngakuti “uyendengi” ngangang’anamuwa “kulondo nthowa yinyaki yakuchitiya vinthu.” Munthu watenda ndi Chiuta, asani wachita vinthu vo vitimukondwesa. Nowa ntchakuwoniyapu chamampha ukongwa. Iyu “wangwenda ndi Chiuta wauneneska” chifukwa wenga munthu murunji pamasu paku Chiuta ndipuso “wenga wambula kalema pakati pa ŵanthu a mu nyengu yaki.” (Genezesi 6:9) Mazuŵa nganu, ‘titenda ndi Chiuta’ asani tichita vinthu mwakukoliyana ndi vo watitisambiza mu Mazu ngaki, Bayibolu. Kuti tichiti venivi, titenere kuja akujiyuyuwa, mwa kuziŵa mphaka yidu kweniso kuziŵa kuti Chiuta ndiyu wangatiwovya pa vinthu vosi.—Yohane 17:3; Machitidu 17:28; Chivumbuzi 4:11.
Nkhani ya pa Mika 6:8
Mika wenga mchimi munyengu ya Ayisirayeli kwambiya mu 777 mpaka 717 B.C.E. Pa nyengu yeniyi, mucharu ichi munguzaza ndi kusopa angoza, vinyeda ndipuso kukandirizgana. (Mika 1:7; 3:1-3, 9-11; 6:10-12) Ayisirayeli anandi achitanga cha vo Chiuta wakhumba, vo venga mu Dangu lo Chiuta wangupaska Mozesi lo ladanikanga kuti Dangu laku Mozesi. Pa nyengu yeniyo pe, anyaki aŵanaŵananga kuti angakondwesa Chiuta asani achita midawuku yachisopa ndipuso kupereka sembi.—Nthanthi 21:3; Hoseya 6:6; Mika 6:6, 7.
Pati pajumpha vyaka kutuliya munyengu yaku Mika, Yesu wangukamba so kuti Awisi akondwa ndi ŵanthu wo alongo chanju, achita vinthu mwaurunji ndipuso mwalisungu. Iyu wangukamba so kuti Awisi akondwa cha ndi ŵanthu wo achita waka vinthu vamampha kuti ŵanthu aŵawoni kuti mbakujipereka kwaku Chiuta. (Mateyu 9:13; 22:37-39; 23:23) Mazu ngaku Yesu ngatitiwovya kuvwisa vo Chiuta wakhumba kuti ateŵeti ŵaki achitengi mazuŵa nganu.
Woneriyani kavidiyo yaka kuti muwoni vo ve mu buku la Mika.
a Zina la Chitonga lakuti Yehova likufwatulika kutuliya ku vilembu vinayi va Chiheberi. Vilembu vaki ndi יהוה (YHWH), ndipu vidanika kuti Tetragrammaton. Zina ili mu Bayibolu la Mazu Ghaku Chiuta pa vesi lenili akulifwatuliya kuti “Ambuya.” Kuti muziŵi vinandi vakukwaskana ndi Yehova ndipuso chifukwa cho mu Mabayibolu nganyaki agwiriskiya ntchitu cha zina lakuti Yehova, wonani nkhani yakuti “Kumbi Yehova Ndiyani?”