Malina mangani a gu nawo Nungungulu?
Hlamulo nya Bhibhiliya
Nungungulu na ni lina limwedo basi. Lo lovwa kharati יהוה khu Gihebheru, nigu khu Gitonga li vbindrugedzwi gu pwani Jehovha. a Khu gu thumisa muprofeti Isaya, Nungungulu ganede gu khuye: “Eni kheni [Jehovha]: Eli khilo lina langu.” (Isaya 42:8) Lina “Jehovha” lo manega 7 000 nya ugo omu nya milowo nya Bhibhiliya ya gale. Li mwalo limbe lina li phindridwego khu tengo wowu. b
Ina Jehovha na ni mambe malina?
Omu nya Bhibhiliya Nungungulu na ni lina limwedo basi, ganiolu somo simbe sikhalo si thumiswago. Hongoleni hi wona gu khethu sikhalo si landreyago so hi embeya ginani maningano khesi Jehovha a giridego ni makhalelo yaye.
Gikhalo |
Omu hi nga li manago umo |
Tshamuselo |
---|---|---|
Allah |
(Gu mwalo) |
Lito “Allah” lo guta khu ga Giarabhi li thulago “Nungungulu.” “Allah” khandri lina la Nungungulu. Dzibhibhiliya nya dzingi nya Giarabhi ni mambe malimi mo thumisa lina “Allah” gasi gu thula “Nungungulu.” |
Nya tshivba yatshavbo |
Genesi 17:1 |
Mwalo muthu a gu na ni tshivba gu fana ni Jehovha. Lito nya Gihebheru li thulago ʼEl Shad·daiʹ “Nungungulu nya tshivba yatshavbo,” omu nya Bhibhiliya lomu 7 nya ugo. |
Alfa ni Omega |
“Oyu nya gupheye ni oyu nya guhegise,” mwendro “maphelo ni mahegiso,” isoso sa gu thula gu khiso mwalo mumbe Nungungungulu nya tshivba a manegidego guvbindra Jehovha nigu gima kha na nga manega. (Isaya 43:10) Khu Gigreki, Alfa letra nyo pheye nigu Omega letra nyo hegise. |
|
Wa gale ni gale |
Dhaniyeli 7:9, 13, 22 |
Nungungulu a mwalo maphelo nigu mwalo mahegiso, Uye womo gu khugeya gale, na gu si vangwi gilo mwendro muthu. — Ndzimo 90:2. |
Muvangi |
Isaya 40:28 |
Khuye a nga vanga silo satshavbo. |
Papayi |
Khuye a hi ningago womi |
|
Nungungulu |
Genesi 1:1 |
Ni gevbini gilo gi khozedwago, gi nga ranwa gu pwani Nungungulu. Lito nya gihebheru li gu khilo ʼElo·himʹ lo thula wugulo ni tshivba eyi Jehovha a gu nayo. |
Nungungulu nya vanungungulu |
Dhewuteronome 10:17 |
Lito leli lo tshamuseya gu khilo Nungungulu hambanide ngudzu ni vatshavbo vanungungulu nya malipha. — Isaya 2:8. |
Muhevbundzi nya khongolo |
Isaya 30:20, 21 |
A ngu hi yeyedza ndziya ni gu hi hevbudza silo si hi phasago. — Isaya 48:17, 18. |
Muvangi nya khongolo |
Ndzimo 149:2 |
Khuye a nga vanga silo satshavbo. — Gutuledwa 4:11. |
Nungungulu nya gu tsake |
Tepo yatshavbo Nungungulu tsakide. — Ndzimo 104:31. |
|
Muengiseyi nya milombelo |
Ndzimo 65:2 |
Yatshavbo milombelo hi yi girago a gu yi engiseya khu yabune. |
Eni kheni wule a gu eni |
Ekisodha 3:14. Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime |
Uye a gu khala esi a si vbwetago gasi gu tadzisa makungo yaye. Malito yaya ma nga vbindrugedzwa ma khala “Nyi na khala esi nyi vbwetago gu khala iso.” (Bíblia Enfatizada, de Rotherham; Tradução do Novo Mundo) Tshamuselo wowu wu ngu hi phasa guti tshamuselo nya lina la Nungungulu, Jehovha, li gu romo ga. — Ekisodha 3:15. |
O vbweta gu khozedwa uye basi |
Ekisodha 34:14. Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime |
Nungungulu kha vbweti gu khozedwa ni vambe vanungungulu. Malito yaya ma nga vbindrugedzwa ma khala “O vbweta gu khozedwa uye basi.” — Tradução da Sociedade Bíblica Portuguesa; Tradução do Novo Mundo. |
Pfhumu nya gupindruge ni gupindruga |
Gu fuma gwaye gu mwalo maphelo nigu gu mwalo mahegiso. |
|
Pfhumu |
Ndzimo 135:5 |
Malito nya gihebheru ma gu khayo ‘A·dhohnʹ ni ‘Adho·nimʹ ma nga thula mune mwendro muthangeyi. |
Pfhumu nya dzinyimbi |
Isaya 1:9, Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime; Varoma 9:29, Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime |
A ngu thangeya dzingilozi nya dzingi. Malito ma gu khayo: “Pfhumu nya dzinyimbi” ma nga vbindrugedzedwa ma khala “Jehovha nya dzinyimbi.” — Varoma 9:29, Tradução do Novo Mundo; Almeida, Edição Revista e Corrigida. |
A Khugegidego Ngudzu |
Ndzimo 47:2 |
Khongolo ngudzu guvbindra satshavbo. |
A agidego ngudzu |
Mavingu 9:10. |
Nungungulu a agidego, agide guvbindra satshavbo si gu romo. |
Muvangi |
Isaya 64:8 |
Nungungulu a na ni wuthangeyi ga vathu vatshavbo, gu fana ni muwumbe a si kodzago gu wumba libumba. — Varoma 9:20, 21. |
Mutshudzisi |
Isaya 41:14, Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime |
Nungungulu a di tshudzisa vathu vatshavbo avba nya gighoho ni gufa khu gu thumisa gufa ga Jesu Kristo. — Johane 3:16. |
Likhokhola |
Ndzimo 18:2, 46 |
Uye a gu vhikeya ni gu vbanyisa vathu vaye. |
Muvbanyisi |
Isaya 45:21 |
A ngu vbulugisa vathu vaye ga givbini gigaradzo. |
Muhavisi |
Ndzimo 23:1 |
A ngu sayisa vathu vaye |
Pfhumu yi fumago |
Genesi 15:2 |
Lito nya Gihebheru li gu khido ʼAdho·naiʹ lo tshamuseya gu khilo Nungungulu Pfhumu nya yikhongolo ga dzatshavbo. |
Pfhumu yi khugegidego |
Dhaniyeli 7:18, 27. |
Khuye a khugegidego ngudzu guvbindra vatshavbo. |
Malina nya malanga ma khumbugwago omu nya milowo nya gihebheru
Malanga nyo khaguri ma khumbugwago omu nya Bhibhiliya ma ningidwe malina khu gu thumisa lina la Nungungulu, nigu kha ma vbindrugedzi maranelo nya lina la Nungungulu.
Lina nya wulanga |
Omu hi nga li manago umo |
Tshamuselo |
---|---|---|
Jehovha-jire |
Genesi 22:13, 14 |
“[Jehovha] a na ninga phindrulo.” |
Jehovha-nissi |
Ekisodha 17:15 |
“Jehovha khuye a nyi yeyedzago ndziya.” (Nova Versão Internacional) Vathu va Jehovha va ngu vbweta gu vhikedwa ni gu phaswa Khuye. — Ekisodha 17:13-16. |
Jehovha-Salom |
Valamuli 6:23, 24 |
“Jehovha gurula.” |
Jehovha-Samá |
Ezekiyeli 48:35, tshamuselo wa vbavbatshi, Centro Bíblico Católico; Tradução do Novo Mundo |
“[Jehovha] womo vbale.” |
Khu ginani si gu na ni lisima guti ni gu thumisa lina la Nungungulu?
Ga Nungungulu, lina laye li na ni lisima. Ha gu siti isoso kholu Uye giride gu lina laye li lowa omu nya Bhibhiliya gu vbindra 7000 malanga. — Malakiya 1:11.
Jesu, gyanana gya Nungungulu, ganede dzitepo nya dzingi maningano khu lisima nya lina la Nungungulu. Khu giyeyedzo, uye gombede ga Jehovha khuye: “Lina lago li na agiswe.” — Matewu 6:9; Johane 17:6.
Muthu a nga khala pari ya Jehovha khu guti ni gu thumisa lina la laye. (Ndzimo 9:10; Malakiya 3:16) Nungungulu a gu tumbisa dzipari dzaye gu khuye: “Nyi na mu tshudzisa nyi mu sayisa khu lihaladzo, kholu a ngu liti lina langu.” — Ndzimo 91:14.
Bhibhiliya yi ngu dziti gu khiyo vomo vanungungulu nya vangi. Iyo yo ganeya gu khiyo: “Gu na ni avo va ranwago gu pwani vanungungulu ndzadzini ni mafuni ni olu gu gu na ni ‘vanungungulu’ nya vangi ni ‘dzipfhumu nya dzingi.’” (1 Vakorinto 8:5, 6) Ambari ulolo, iyo yo ganeya khu Nungungulu moyo nya lisine, a gu Jehovha. — Ndzimo 83:18.
a Sihevbulo nyo khaguri nya Gihebheru si vbindrugedzede lina la Nungungulu gu khiso khu “Yahweh.”
b Hi nga rana Nungungulu khu maranelo nya gu rule nya nga “Jah” nigu lina leli lo manega 50 nya ugo omu nya Bhibhiliya, gu tala nya dzitepo sikhalo sesi sa gu thumiswa ga lito “Haleluya,” li tshamuseyago gu khilo “Dhumisani Jah.” — Gutuledwa 19:1; Guya khu American Standard Version; Wuvbindrugedzeyi wa Rei Jaime.