1. Vama nyo tumbege va si kodzide kharini gu tiya?

 LITO la Nungungulu dzimbe dzitepo la gu tshamuseya vama nyo tumbege nga vathu va tiyidego. Ganiolu, khandri tepo yatshavbo va nga ba va dzipwa na va tiyide. Khu giyeyedzo, ga simbe siemo Pfhumu Dhavhidhe a di gu dzipwa na “tiyide nga gigomo,” ganiolu ga simbe siemo a di gu dzipwa “na vbede tshivba.” (Ndzi. 30:7, NM) Liphuvbo la Nungungulu li di ninga tshivba Samisoni, ganiolu a di gu dziti gu khuye nya mba phaswa khu Nungungulu ‘tshivba yaye yi di hadzi duga, yi vbeya a bwe a fana ni vambe vathu.’ (Val. 14:5, 6; 16:17) Tshivba va nga ba vari nayo vama vava nyo tumbege va di ningwa khu Jehovha.

2. Khu ginani Pawulo a nga ganeya gu khuye tepo nyi gu mwalo tshivba khavbo nyi gu ni tshivba? (2 Vakorinto 12:9, 10)

² Mupostoli Pawulo a di gu dziti gu khuye a di gu vbweta giphaso gya Jehovha gasi gu mana tshivba. (Leri 2 Vakorinto 12:9, 10.) Gu fana ni vangi gwathu, Pawulo a di gu tshangana ni gigaradzo nya madwali. (Gal. 4:13, 14) Uye dzimbe dzitepo a di yede gu dzi garadza ngudzu gasi gu gira silo nya sadi. (Rom. 7:18, 19) Uye a di garadzega gambe khesi si nga hadzi gu mu giregeya. (2 Kor. 1:8, 9) Ambari ulolo, tepo Pawulo a nga vbeya tshivba, khavbo a nga ba ari ni tshivba. Khu ndziya muni? Kholu Jehovha a di gu mu ninga tshivba a nga ba a yi vbweta gasi gu timiseya sigaradzo saye.

3. Siwudziso muni si na hlamudwago avba nya ndrima yeyi?

³ Jehovha a ngu tumbisa gu hi ninga tshivba gasi hi si kodza gu timiseya. (1 Ped. 5:10) Ganiolu, gasi hi hakha tshivba yoyo hi yede gu gira gilogyo. Khu giyeyedzo, ambari movha ya gu ba yiri ni motori wu thumago gwadi, gu vbwetega gu motorista a gandra asileradhori gasi yi gimbiya. Khu ndziya nyo fane, Jehovha a dongide gu hi ninga tshivba hi yi vbwetago, ganiolu hi yede gu gira gilogyo gasi hi wuyedwa khiyo. Ginani Jehovha a  hi ningago gasi gu hi tiyisa? Ginani hi yedego gu gira gasi gu hakha tshivba yoyo? Hi na wona mihlamulo nya siwudziso sesi ni gu wona edzi Jehovha a tiyisidego khidzo Mariya mamayi wa Jesu, mupostoli Pawulo ni muprofeti Jona. Hi na wona gambe edzi Jehovha a simamago khidzo gu tiyisa sithumi saye muhuno.

4. Hi nga yi mana kharini tshivba yitago khiyo ga Jehovha?

⁴ Jehovha a ngu hi ninga tshivba tepo hi girago nombelo. Eyi mweyo nya dzindziya a yi thumisago. Jehovha a gu hlamula milombelo yathu khu gu hi ninga “tshivba nya yikhongolo.” (2 Kor. 4:7) Nigu gambe a nga hi ninga tshivba tepo hi lerigo Lito laye hi bwe hi dundrugeya khilo. (Ndzi. 86:11) Mahungu ya Jehovha hi ma hevbulago umo nya Bhibhiliya ma na ni “tshivba.” (Hebh. 4:12) Tepo hi gombeyago ga Jehovha hi bwe hi leri Lito laye, ha gu mana tshivba hi yi vbwetago gasi gu timiseya, hi simama na hi tsakide ni gu tadzisa thumo nyo garadze hi gu nawo. Olu hongoleni hi wona edzi Jehovha a tiyisidego khidzo muprofeti Jona.

5. Khu ginani muprofeti Jona a nga ba a vbweta gutiya-hwambo?

⁵ Muprofeti Jona a di gu vbweta gu tiya hwambo. Jona a di thava a hongola hwindzo khu gu thava thumo a ningidwego khu Jehovha. Khu kotani nya isoso, uye ni vathu va nga ba va romo ngalavani, va di hadzi gufa, kholu yi di gira phuvbo nya yikhongolo matini. Tepo vamarinyeru va nga mu rinya matini, uye a di midzwa khu ndzadzi nya yikhongolo ngudzu. Jona a di gu romo ndrani nya dzandzi. Wa gu pimisa gu khuwe Jona a dzipwide kharini? Ina a di gu pimisa gu khuye a nafa? Mwendro a dzipwide na digidwe khu Jehovha? Adzina saye Jona a garadzegide ngudzu.

6. Guya khu Jona 2:1, 2, 7, ginani gi tiyisidego Jona tepo a nga ba a romo umo nya girumbo nya dzandzi?

⁶ Ginani egi Jona a giridego gasi gu hakha tshivba tepo a nga ba a romo enga omu nya girumbo nya dzandzi? Uye a di gombeya ga Jehovha. (Leri Jona 2:1, 2, 7.) Ambari olu Jona a nga ba a digide gu engisa Jehovha, uye a dzi layide nigu a di gu tiyisega gu khuye Jehovha a di hadzi gu engisa nombelo waye. Jona a di dundrugeya khu milowo a nga ba a leride gale. Ha gu siti kharini isoso? Khu gu nombelo a giridego wu gu romo umo nya libhuku la Jona gipimo 2, malito nya mangi a ma thumisidego ma gu manega gambe umo ga Ndzimo. (Khu giyeyedzo, fananisa Jona 2:2, 5 ni Ndzimo 69:1; 86:7.) Somo guagani gu khiso Jona a di gu yiti gwadi milowo. Tepo a nga dundrugeya khu mavhesi yaya na gu tshangana ni gigaradzo, Jona a di tiyisega gu khuye Jehovha a di hadzi gu mu phasa. Jehovha a di vbulugisa womi wa Jona, nigu khu landreya uye a di dongide gu gira thumo a nga ningwa khu Jehovha. — Jona 2:10–3:4.

7-8. Ginani gi phasidego Taiwan tepo a nga ba a tshangana ni sigaradzo?

⁷ Giyeyedzo gya Jona gi nga hi phasa tepo hi tshanganago ni siemo nyo garadze. Khu giyeyedzo, ndriyathu nyo pwani khu Zhiming  b a vbanyago Taiwan a gu tshangana ni sigaradzo nya madwali. Gu diga isoso, sivbango nyo khaguri nya ndraga yaye, sa gu mu phara khu ndziya nya mba yadi kholu a gu Fakazi ya Jehovha. Ganiolu, a ngu mana tshivba a yi vbwetago khu gu gombeya ni gu leri Bhibhiliya. Uye wari, khuye: “Dzimbe dzitepo sigaradzo sangu si wonegago gu khatshi kha si vbeyi, eni nyo garadzega ngudzu nyo bwe nyi si kodzi gu gira gihevbulo nya muthu enga.” Ganiolu, uye kha vbeyi tshivba. Uye o ganeya gambe gu khuye: “Gupheya, nya gu gombeya ga Jehovha. Khu  gu landreya, nya gu theya dziawurikulari dzindzeveni nyi engiseya dzindzimo nya Mufumo. Dzimbe dzitepo, nya gu embeleya khu lito la vbavbatshi kala nyi dzipwa gwadi. Khavbovbo, khavbo nyi pheyago gu hevbula.”

⁸ Gihevbulo nya muthu enga gi phaside ngudzu Zhiming. Khu giyeyedzo, tepo a nga ba a hawuluga ga operasawu nyo khaguri a nga gira, dhokodheya moyo a di mu embeya gu khuye a di yede gu thedwa novba kholu dziglobhulo dzaye nyo fuviye dzi di gu vbungugide ngudzu. Ganiolu, ga wutshigu nyo khaguri na si giri operasawu, Zhiming leride mahungu ma nga ba ma ganeya khu ndriyathu nyo khaguri nya nyamayi a nga tshangana ni gigaradzo gyagimwegyo. Dziglobhulo nyo fuviye dza ndriyathu yoyo, dzi di vbungugide ngudzu guvbindra dzaye, ambari ulolo uye kha dzumeya gu thedwa novba nigu a si kodzide gu hawuluga. Giyeyedzo gyogyo gi tiyiside Zhiming gasi a simama na tumbegide.

9. Wa gu ba u garadzega khu kotani nya giemo nyo garadze u tshanganago nagyo, ginani u nga girago? (Wona fotu.)

⁹ Ina u di nga tshangana ni giemo nyo garadze nyo bwe u si si kodzi gu embeya Jehovha edzi u dzipwago khidzo? Mwendro u di nga dzipwa na wu garade nyo bwe u si si kodzi gu hevbula? Dundruga gu khuwe Jehovha a ngu pwisisa giemo gyago. Khu kharato, ambari wa gu gira nombelo nya gu role, tiyisega gu khuwe Jehovha a na gu ninga esi u si vbwetago. (Efes. 3:20) Sa gu ba si gu garadzeya gu leri ni gu hevbula Bhibhiliya khu kotani nya madwali, gu garala mwendro gu garadzega, u nga engiseya Bhibhiliya ni mambe mabhuku ma seketedwago umo nya Bhibhiliya khu awudhiyu. Nigu gambe si na gu phasa wa gu engiseya dzindzimo dzathu mwendro gu sixitiri vhidhyu omu nya jw.org. Tepo hi gombeyago ga Jehovha hi bwe hi vbwetedzeya mihlamulo omu nya mabhuku yathu, sa gu fana ni gu rana Jehovha gasi gu hi tiyisa nigu uye a na gira kamo isoso.

10. Vandriyathu va nga hi phasa kharini?

¹⁰ Jehovha a nga thumisa vandriyathu gasi gu hi tiyisa. Avo va nga khala “gifefe nya gu thaveleye nya gukhongolo” tepo hi tshanganago ni sigaradzo mwendro hi zamago gu gira  thumo nyo garadze. (Kol. 4:10, 11) Ethu hi ngu dzina dzipari ngudzu-ngudzu “gikhatini nya wuvi.” (Mav. 17:17) Ha gu ba hi garadzega, vandriyathu va nga hi ninga esi hi si vbwetago, va hi thaveleya, va hi tiyisa gasi hi simama gu thumeya Jehovha na hi tumbegide. Hongoleni hi wona edzi Mariya mamayi wa Jesu, a tiyisidwego khidzo khu vambe.

11. Khu ginani Mariya a nga ba a vbweta tshivba?

¹¹ Mariya a di gu vbweta tshivba gasi gu gira esi Jehovha a nga ba a si vbweta. Dundrugeya khedzi Mariya a garadzegidego khidzo tepo ngilozi Gabriyeli yi nga mu embeya gu khiyo a di hadzi mana mimba ambari olu a nga ba a si tshadhi. Uye kha nga ba a dandriside sanana, ganiolu a di yede gu khathaleya gyanana gi nga hadzi gu khala Mesiya. Uye a di nga si hengeyi malawu, ganiolu a di hadzi tshamuseya kharini silo sesi ga noivhu yaye, Josefa? — Luka 1:26-33.

12. Guya khu Luka 1:39-45, Mariya a yi mani kharini tshivba a nga ba a yi vbweta?

¹² Mariya a si kodzide kharini gu mana tshivba a nga ba a yi vbweta gasi gu gira thumo wowu nyo garadze? Uye a di tumba giphaso gya vambe. Khu giyeyedzo, uye a di lomba ngilozi Gabriyeli gasi gu mu tshamuseya gwadi thumo a ningidwego. (Luka 1:34) Khu gu landreya, a di endra a hongola ga limwedo nya ‘madhoropa ya Judha li nga ba li manega sigomoni’ gasi guya wuseya nongo waye Elizabheti. Uye a wuyedwe khu gu gira liendro leli. Elizabheti a di zundza Mariya nigu khu gu kutswa khu liphuvbo nya guage, a di profeta maningano ni gyanana a nga hadzi velega Mariya. (Leri Luka 1:39-45.) Mariya a di ganeya gu khuye Jehovha “giride silo nya sikhongolo khu mandza yaye.” (Luka 1:46-51) Jehovha thumiside Elizabheti ni ngilozi Gabriyeli gasi gu tiyisa Mariya.

13. Ginani gi girigidego tepo ndriyathu a nga lomba giphaso vandriyaye?

¹³ Gu fana ni Mariya anuwe u nga tiyiswa khu vandriyathu. Ndriyathu Dasuri wa Bolívia, a vbwetide gu tiyiswa. Tepo papayi waye a nga dwala nya ahanti-ahanti a bwe a baxari ospitali, Dasuri a di dzi emiseya gu mu khathaleya. (1 Thim. 5:4) Ganiolu, kha sa mu vbevbugeya gu gira isoso tepo yatshavbo. Uye a gu ganeya gu khuye: “Dzitepo nya dzingi nyi dzipwide nga khatshi kha nyi na nga si kodza gu simama gu khathaleya papayi wangu.” Ina uye a lombide giphaso? Ina, ganiolu gupheyani a di gu kanakana gu lomba giphaso. Uye a gu tshamuseya gu khuye: “Eni kha nya nga ba nyi vbweta gu garadza vandriyangu. Nyi di gu tiyisega gu kheni khu ‘Jehovha basi a nga hadzi gu nyi ninga giphaso nyi nga ba nyi gi vbweta.’ Ganiolu, nyi di tugula gu kheni nya gu dzi hambanisa ni vandriyangu, si di gu fana ni gu ba nyi zama gu lulamisa sigaradzo sangu khu nyabune.” (Mav. 18:1) Dasuri a di hunga gu bhuleya dzipari dzaye khu gigaradzo a nga ba a tshangana nagyo. Uye wari, khuye: “Nyi mwalo malito nyo tshamuseye edzi vandriyathu va nyi tiyisedego khidzo. Avo va di gu resa guhodza ospitali va bwe va nyi lereya mavhesi nyo khaguri nya Bhibhiliya. Si ngu tsakisa guti gu khethu hi mwalo honga. Ethu ha gu gira gipandre nya ndranga ya Jehovha, nigu vandriyathu va gu vbweta gu hi phasa, gu hi ninga esi hi si vbwetago, gu liya ni ethu ni gu hi kutsa gu thumeya Jehovha gumogo navo.”

14. Khu ginani hi yedego gu dzumeya giphaso gya madhota?

¹⁴ Jehovha a gu thumisa gambe madhota gasi gu hi tiyisa. Ayo siningwa Jehovha a si thumisago gasi gu hi tiyisa ni gu hi phasa tepo hi tshanganago ni sigaradzo. (Isa. 32:1, 2) Khu kharato, wa gu garadzega bhuleya madhota khedzi u dzipwago khidzo. Dzumeya giphaso  ma na gu ningago. Jehovha a na gu tiyisa khu gu thumisa madhota.

15. Gutumba muni yatshavbo Makristo ma gu nago?

¹⁵ Gutumba hi gu nago gu seketedwago khu Bhibhiliya, gu nga hi ninga tshivba nya yikhongolo. (Rom. 4:3, 18-20) Yatshavbo Makristo ma na ni gutumba nya gu vbanye kala gupindruga paradhesini mafuni mwendro ndzadzini. Gutumba gwathu gu ngu hi phasa gu timiseya sigaradzo sathu, gu tshumayela mahungu nya yadi ni gu gira wevbini thumo hi ningwago libandlani. (1 Tes. 1:3) Khugo gutumba gwa gumogo gu nga tiyisa mupostoli Pawulo.

16. Khu ginani mupostoli Pawulo a nga ba a vbweta gu tiya hwambo?

¹⁶ Pawulo a di gu vbweta gu tiya hwambo. Ga lidangaliya laye a nga loveya Vakorinto, uye a di dzi fananisa ni gyombo nya libumba. Uye a di “gamwa khu tshivba ni tshivba,” “a garadzega,” “a tshaniswa” a bwe a “theswa.” Nigu dzitepo nya dzingi a di gu vbweta gu songwa. (2 Kor. 4:8-10) Pawulo lovide malito yaya ndrani nya liendro laye nya wuraru nya wumisiyonariyu. Nigu hwane nya gu ba lovide malito yaya, uye a di tshangana ni sigaradzo nya sikhongolo nyo vbindre sile. Uye a di hadzi gu wugedwa khu tsawa nya wukhongolo nya vathu, a khothedwa pasoni khu tepo nyo laphe a bwe a emisana ni phuvbo nya yikhongolo matini.

17. Guya khu 2 Vakorinto 4:16-18, ginani gi phasidego Pawulo gu timiseya sigaradzo saye?

¹⁷ Pawulo a si kodzide gu timiseya kholu a di gu vega gupima avba nya gutumba a nga ba ari nago khu wumindru. (Leri 2 Vakorinto 4:16-18.) Uye a di embeya Vakorinto gu khuye, ambari givili gyaye gya gu “hagala,” isoso gima kha si na nga mu vbedza tshivba. Pawulo a di gu vega gupima ga wumindru waye. Gutumba ogu Pawulo a nga ba ari nago nya gu vbanye ndzadzini, gu diri “wukhongolo ngudzu” gwaye kholu a di gu dzi emisede gu timiseya ni gevbini gigaradzo gasi gu hakha tshatshazelo waye. Pawulo a di gu dundrugeya khu gu  tumba gwaye, nigu kha nga handro wakone tshivba yaye yi di “gu wusedzwa tshigu ni tshigu.”

18. Tihomir ni ndranga yaye va tiyisidwe kharini khu gutumba va gu nago?

¹⁸ Tihomir ndriyathu wa Bulgária a tiyiside gutumba gwaye khu wumindru. Ga myaga yi ngari gu vbindra, ndriyaye Zdravko a difa avba nya asidhenti. Khu kotani nya isoso, uye a di garadzega ngudzu. Gasi gu emisana ni gigaradzo gegi, uye ni ndranga yaye va di dundrugeya khu gu wuswa ga ava va fudego. Uye a di khuye: “Khu giyeyedzo, hi di gu bhula khavba hi na manago Zdravko, guhodza hi na mu phuleyago, oyu hi na mu ranago gasi gu patega tepo hi na mu hakhago ni esi hi na mu bhuleyago maningano khu matshigu nyo hegise.” Tihomir wari khuye, gu dundrugeya khu wumindru khiso si phasidego ndranga yaye gu simama gu timiseya ni gu simama gu vireya tepo eyi Jehovha a na wusago nandra waye.

19. Ginani gi nga gu phasago gu tiyisa gutumba gwago? (Wona fotu.)

¹⁹ U nga tiyisa kharini gutumba gwago khu wumindru? Gutumba gwago gwa gu ba guri gu vbanya mafuni kala gupindruga, leri matimo nya Bhibhiliya ma ganeyago khu paradhesi u bwe u dundrugeya khayo. (Isa. 25:8; 32:16-18) Dundrugeya khedzi wu na ba wuri idzo womi mafuni nya maphya u bwe u dzi dundrugeya na wu romo iyoyo. Khu mani u mu wonago? Ginani u gi engiseyago? Wa gu dzipwa kharini? Gasi gu gu phasa gu dundrugeya khu paradhesi, wona dzifotu nyo khaguri omu nya mabhuku yathu, ni gu sixitiri dzivhidhyu dzi gu khidzo: Mafu nya maphya hi ma vireyago, Mafu nya maphya aya, ma vbohide! ni Dundrugeya khu tepo yi tago. Ha gu dzi ninga tepo nya gu dundrugeye edzi womi wu na khalago khidzo mafuni nya maphya, sigaradzo sathu si na khala nya ‘gitepwana ni gu vbevbuga.’ (2 Kor. 4:17) Gutumba ogu Jehovha a hi ningidego, khugo gu hi ningago tshivba.

20. Ambari ha gu ba hi vbede tshivba, ginani gi nga hi tiyisago?

²⁰ Ambari ha gu vbeya tshivba, hi ngu dziti gu khethu “Nungungulu a na hi ninga tshivba.” (Ndzi. 108:13, NM) Jehovha a ngu hi ninga esi hi si vbwetago gasi hi mana tshivba yoyo. Khu kharato, tepo u vbwetago tshivba gasi gu gira thumo nyo khaguri, gu timiseya gigaradzo mwendro gu simama gu tsaka, gombeya ga Jehovha u bwe u gira gihevbulo nya muthu enga. Dzumeya gu tiyiswa khu vandriyathu. Dzi ninge tepo gasi gu dundrugeya khu gutumba u gu nago khu wumindru. Khu kharato, u na si kodza gu “tiyiswa khu tshivba yatshavbo guya khu tshivba ya [Nungungulu] nya yikhongolo gasi [u] kodza gu timiseya khu gulaphisa-monyo ni gutsaka.” — Kol. 1:11.