Siwudziso sa valeri
Ina Vaisrayeli va di gu hodza simbe silo wulangani nya gu hodze manaha ni sikenya tepo va nga ba va romo giwulani?
Vaisrayeli va di hodza manaha tanga nya 40 myaga tepo va nga ba va romo giwulani. (Ekiso. 16:35) Ga siemo sivili gambe, Jehovha a va ningide sikenya. (Ekiso. 16:12, 13; Mite. 11:31) Ganiolu, Vaisrayeli va diri ni simbe silo gasi gu hodza.
Khu giyeyedzo, Jehovha dzimbe dzitepo a di gu dzega vathu vaye gasi gu hongola ga “wulanga nya guhefemule avbo,” avbo va nga ba va mana mati nyo seye ni guhodza. (Mite. 10:33) Avo va hongode ga wulanga nyo pwani Elimi, avbo gu nga ba guri ni “likhumi na sivili sifefe nya mati ni livbandre na mavili magumi migindru.” (Ekiso. 15:27) Libhuku Plantas da Bíblia khu gingiza, la gu ganeya gu khilo: “Migindru yi ngu dandra ga malanga nya mangi ngudzu nigu yi ngu manwa giwulani. Iyo kha yi dusi basi silo nyo hodze, mafura yawo ma nga thumiswa nigu wu na ni mutsa nya wadi, vathu nya vangi va nga wu londrolago.”
Adzina saye, Vaisrayeli va emide avbo nya tsongo nyo khaguri, muhuno wu tidwago gu pwani Wadi Feiran. Libhuku Descobrindo o Mundo da Bíblia, khu gingiza, la gu ganeya gu khilo Wadi mwendro tsongo wa fluvial, “wu na ni 130 dzikilometru khu gu lapha, nigu mowo nya tsongo nyo laphe ni gu mbura ngudzu wa tigoni ga Sinai. Wadi Feiran wa gu manega tanga nya 45 dzikilometru gu khugeya avbo tsongo wu mananago avbo ni yiphwa. Tsongo wowo, womo tanga nya 600 dzimetru vbatshani nya yiphwa nigu wu na ni tanga nya 5 dzikilometru. Uwo, wu na ni migindru nya yingi nigu wu mburide ngudzu, nyo bwe vathu va wu fananisa ni lithembwe la Edheni. Gukhugeya gale, vathu nya vangi va ngu gola gu hongola eyi khu kotani nya migindru nya yingi yi gomogo iyoyo.”
Migindru ya oásis Feiran
Tepo Vaisrayeli va nga khuga khu Egipito, va di dzega pupu nyo gire pawu, sisugelo sakone, nigu adzina saye va dzegide dzimbewu ni mafura. Lisine gu silo sesi si di hadzi gu mba dzega tepo nyo laphe. Va di dzega gambe “mitshambi nya dzinvuta ni dzimombe nya gutale ngudzu.” (Ekiso. 12:34-39) Ganiolu, tepo matshigu ma nga ba ma vbindra, adzina saye sirengo nyo khaguri si fude khu kotani nya olu si garadzago gu vbanya giwulani. Sirengo soso adzina saye si di gu hodzwa nigu vambe adzina saye va di gu si thumisa gasi gu gireya miphaso vanungungulu nya malipha. a (Mith. 7:39-43) Ambari ulolo, Vaisrayeli va si kodzide gu sayisa sirengo nyo khaguri. Ha gu siti isoso khu kotani nya esi Jehovha a ganedego tepo va nga diga gu mu engisa. Uye a di khuye: “Sanana sanu si na [khala vahavise] giwulani momu, gipimo nya magumana myaga.” (Mite. 14:33) Khu kharato, si nga gira gu Vaisrayeli na va si kodzide gu mana mahwe nya sirengo sawe, adzina saye ni nyama yakone. Ganiolu, somo guagani gu khiso kha sa kodzega gu hodzisa 3 dzimiliyoni nya vathu ndrani nya 40 myaga. b
Sirengo si di gu mana hayi guhodza ni mati? c Adzina saye ga tepo yile yi di guwa ndzadzi nigu yi di gu buga mitongwe nyo khaguri giwulani. Estudo Perspicaz das Escrituras, Vholume 1, ya gu ganeya gu khiyo tanga nya 3500 myaga hwane, “gu diri ni mati nya mangi avba Vaisrayeli va nga ba va romo guvbindra muhuno. Ha gu siti isoso kholu gu na ni sitsongwana nya singi nya mba na mati si nga manega khu kotani nya mitsongo yi nga ba yi romo ga wulanga wowo yi nga tumbunuga khu gu ba yiwa ndzadzi.” Ambari ulolo, wulanga wule nya gihala, wukhongolo ngudzu nigu wu ngu thisa. (Dhet. 8:14-16) Khu lisine, nari khatshi Jehovha kha ninga mati Vaisrayeli ni sirengo sawe khu gilewugiso, avo na va fude. — Ekiso. 15:22-25; 17:1-6; Mite. 20:2, 11.
Mosi a di embeya Vaisrayeli gu khuye Jehovha a di gu va ningide manaha, gasi va dziti gu khavo “muthu kha vbanyi basi khu guhodza, aholu khu satshavbo iso si dugago khu kanani ga [Jehovha].” — Dhet. 8:3.
a Bhibhiliya ya gu ganeya khu dzitepo dzimbili, si nga songwa sirengo gasi gu gireya miphaso Jehovha giwulani. Nyo pheye, khu tepo gu nga girwa festa nya Wuprista; nya wuvili khu tepo va nga gira Phasika. Esi si giregide khu 1512 na ma si vbohi matshigu yathu, ga mwaga nya wuvili hwane nya gu ba Vaisrayeli va khugide khu Egipito. — Levhi 8:14–9:24; Mite. 9:1-5.
b Guhegisani nya 40 myaga, Vaisrayeli na va gu romo giwulani, va si kodzide gu mana sirengo nya singi ngudzu kholu va nga ba va phanga omu nya dzinyimbi. (Mite. 31:32-34) Ambari ulolo, va simamide gu hodza manaha kala va beya Tigoni nya Gitumbiso. — Jos. 5:10-12.
c Hi nga vboha mahegiso nya gu khethu, sirengo kha sa nga ba si hodza manaha kholu Jehovha a di embeya vathu vaye gu roleya manaha va na hodzago ga litshigu lolo nigu ma na eneyago gasi gu moyo ni moyo a khura khayo, uye kha ganeya khu sirengo. — Ekiso. 16:15, 16.
