1. Ginani gi nga kutsedzeyago edzi mwama a pharago khidzo mwangadzi waye ni sanana saye?

SA GU thula ginani gu khala “hungo” nya ndranga? Vambe vama va ngu dzumeleya mavbanyelo ni edzi va nga dandriswa khidzo si kutsedzeya edzi va pharago khidzo vagadzi vawe ni sanana sawe. Ndriyathu moyo nyo pwani khu Yanita a vbanyago Europa a di khuye: “Omu nyi vbanyago umo nyamayi o wonwa na siri wa gilo ga mwama nigu uye velegedwe gu thumeya basi.” Mumbe ndriyathu nyo pwani khu Luke a vbanyago Estados Unido a di khuye: “Vapapayi nyo khaguri vo hevbudza sanana sawe gu khavo nyamayi velegedwe gu wonwa basi, khu kharato, ni gevbini a ganeyago gi mwalo lisima.” Ambari ulolo, Jehovha kha vbweti gu khuye vama va phara vagadzi vawe khu ndziya yoyo. (Fananisa ni Marko 7:13.) Mwama a nga hevbula kharini gu khala hungo nya wadi nya ndranga?

2. Ginani egi hungo nya ndranga a yedego gu giti nigu khu ginani?

² Gasi gu mwama a khala hungo nya wadi nya ndranga, gu pheya a yede gu pwisisa esi Jehovha a si vbwetago gu khuye a gira. Uye gambe a yede guti gu khuye khu ginani Jehovha a giridego malulamiselo nya gu vambe va thangeya ni edzi a nga pimedzeyago khidzo giyeyedzo gya Jehovha ni gya Jesu. Khu ginani si gu na ni lisima gu mwama a pwisisa esi? Kholu Jehovha ningide mihungo nya dzindranga wuthangeyi nyo khaguri nigu o vireya gu khuye va wu thumisa gwadi wuthangeyi wowo.— Luka 12:48b.

3. Ginani egi 1 Vakorinto 11:3, a hi hevbudzago maningano ni wuthangeyi?

³ Leri 1 Vakorinto 11:3. Livhesi leli la gu tshamuseya edzi Jehovha a sasamedzidego khidzo ndranga yaye ya ndzadzini ni mafuni. Wuthangeyi wo pata silo sivili nya litshina: Gu thangeya ni gu dzi hlamuleya. Jehovha khuye “hungo” mwendro muthangeyi a khugegidego nigu sanana saye satshavbo sa ndzadzini ni sa mafuni si yede gu dzi hlamuleya mbeli gwaye. (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15)  Jehovha emiside Jesu gasi gu thangeya libandla, ganiolu, Jesu a na dzi hlamuleya gwaye khedzi a pharago khidzo libandla. (1 Kor. 15:27) Jehovha emiside gambe mwama gasi gu thangeya mwangadzi waye ni sanana saye, ganiolu, mwama a na dzi hlamuleya ga Jehovha ni Jesu khedzi a pharago khidzo ndranga yaye. — 1 Ped. 3:7.

4. Jehovha ni Jesu va na ni fanelo nyo gire ginani?

⁴ Kha nga olu Jehovha a gu hungo nya ndranga yaye yatshavbo si ngu pwala gu a vega milayo a bwe a vireya gu khuye sanana saye satshavbo si yi engisa. (Isa. 33:22) Kha nga olu Jesu a gu hungo nya libandla nya wuKristo, anuye a na ni fanelo nyo vege milayo a bwe a vireya gu khuye hi yi engisa. — Gal. 6:2; Kol. 1:18-20.

5. Hungo nya ndranga wu na ni fanelo nyo gire ginani nigu khu ginani hi nga ganeyago gu khethu wuthangeyi waye wu ngu hegedwa?

⁵ Gufana ni Jehovha ni Jesu, hungo nya ndranga a na ni fanelo nyo vegeye milayo ndranga yaye. (Rom. 7:2; Efes. 6:4) Ambari ulolo, wuthangeyi waye wu ngu hegedwa. Khu giyeyedzo, milayo a vegeyago ndranga yaye yi yede gu seketedwa khu matshina nya milayo nya Bhibhiliya. (Mav. 3:5, 6) Nigu hungo nya ndranga a mwalo fanelo nyo vegeye milayo vale va si lumbigu ndranga yaye. (Rom. 14:4) Nigu gambe tepo sanana si dandrago si duga ndrangani si yede gu simama si ninga githawo papayi waso, ganiolu, si mwalo gambe vbavbatshi nya wuthangeyi waye. — Mat. 19:5.

6. Khu ginani Jehovha a giridego malulamiselo nya gu vambe va thangeya?

⁶ Jehovha giride malulamiselo nya gu vambe va thangeya kholu uye a ngu haladza ndranga yaye. Igyogyo giningwa gitago khiyo gwaye. Wuthangeyi wowu wu ngu gira gu ndranga ya Jehovha yi manega ni gurula ni gu sasamedzwa khu ndziya nya yadi. (1 Kor. 14:33, 40) Nari khatsi wu diri mwalo wuthangeyi wowu ndranga ya Jehovha yi di hadzi khala wufendre nigu mwalo a nga hadzi tsaka. Khu giyeyedzo, si di hadzi garadza guti oyu a yedego gu hunga silo ni gu bwe si khataledwa.

7. Guya khu Vaefeso 5:25, 28, Jehovha o vbweta gu khuye vama va phara kharini vagadzi vawe?

⁷ Abari gu malulamiselo nya wuthangeyi khyadi, khu ginani vanyamayi nya vangi va dzipwago na va sa tshulega ni gu bwe va tshaniswa khu vama vawe? Isoso sa gu girega khu gu vama nya vangi va gu veta khu magata milayo eyi Jehovha a yi vegidego maningano ni dzindranga, va hatha gu landreya sihena sa gipandreni gwawe. Avo adzina va gu tshanisa vagadzi vawe gasi gu dzi tsakisa. Khu giyeyedzo, mwama a nga dhominari mwangadzi waye khu gu vbweta gu dzi tsakisa ni gu vbweta gu yeyedza gu khuye khu mani a rumago. Uye adzina a nga pimisa gu khuye “eni kha nyi na nga gurumedza mwangadzi wangu gu nyi haladza, ganiolu, nyi nga mu gira gu a nyi thava.” Nigu a nga thumisa hwanga wowo gasi gu dhominari mwangadzi waye. * Mapimiselo yaya ma nga gira gu vanyamayi va pharwa khu ndziya nya mbana githawo nigu isoso si ngu dwanisana ni esi Jehovha a si vbwetago. — Leri Vaefeso 5:25, 28.

8. Mwama a nga hevbula kharini gu khala hungo nya wadi nya ndranga?

⁸ Mwama a nga hevbula gu khala hungo nya wadi nya ndranga khu gu pimedzeya edzi Jehovha ni Jesu va thumisago khidzo wuthangeyi wawe. Nyo pheye, hi na wona  makhalelo mavili aya Jehovha ni Jesu va ma yeyedzago tepo va thangeyago nigu khu gu landreya hi na wona edzi mihungo nya dzindranga yi nga pimedzeyago khidzo makhalelo yaya tepo va thumisanago ni vagadzi vawe ni sanana sawe.

9. Jehovha a gu yeyedza kharini gudzinogisa?

⁹ Gudzinogisa. Jehovha khuye muthu nya guti gu vbindra vatshavbo, ambari ulolo, uye a ngu engisa mawonelo nya sithumi saye. (Gen. 18:23, 24, 32) Nigu uye gambe a ngu dzumeya mawonelo yaso. (1 Dzipf. 22:19-22) Jehovha muthu nyo vbeleye, ganiolu, uye kha vireyi gu khuye sithumi saye si vbeleya. Gu hambana ni isoso, uye a gu phasa sithumi saye gu mu thumeya khu ndziya nya yadi. (Ndzi. 113:6, 7) Khu kharato, si ngu pwala gu Bhibhiliya yi mu rana khiyo Jehovha, “muphasedzeli.” (Ndzi. 27:9; Hebh. 13:6) Pfhumu Dhavhidhe ganede gu khuye si kodzide gu gira thumo a emisidwego gu wu gira kholu Jehovha a gu muthu nyo dzinogise.— 2 Sam. 22:36.

10. Jesu yeyedzide gudzinogisa khu ndziya muni?

¹⁰ Wona giyeyedzo gya Jesu. Uye a diri Muhevbudzi ni Pfhumu ya vapizane vaye, ambari ulolo, uye handzide migondro yawe. Khu ginani Jehovha a nga gira gu mahungu yaya ma lowa omu nya Bhibhiliya? Gasi gu mihungo nya dzindranga ni vambe va pimedzeya giyeyedzo gyaye. Jesu a di khuye: “Nyi mi ningideni gihevbudzo, gasi mu gire nenu nya nga idzo nyi nga mi girago.” (Joh. 13:12-17) Ambari olu a nga ba ari ni wuthangeyi nyo khugege uye kha vireya gu khuye va mu thumeya, ganiolu, uye a di gu thumeya vambe. — Mat. 20:28.

11. Ginani egi hungo nya ndranga a nga gi hevbulago khu gudzinogisa ga Jehovha ni Jesu?

¹¹ Esi hi si hevbulago. Hungo nya ndranga a nga yeyedza gudzinogisa khu dzindziya nyo hambanehambane. Khu giyeyedzo, uye kha vireyi gu khuye mwangadzi waye ni sanana saye va vbeleya. Ambari sivbango nya ndranga sa gu mba ema ni mawonelo yaye uye dzi emisede gu si engiseya. Marley a vbanyago Estados Unidos wari khuye: “Eni ni mwama wangu dzimbe dzitepo hi ngu manega ni mawonelo nyo hambane ga silo nyo khaguri. Ganiolu, nyi ngu wona gu kheni uye a ngu ninga lisima mawonelo yangu kholu na si gu hungi gu gira gilo o pheya khu vbweta guti mawonelo yangu.” Mwama a dzi nogisago a dzi emisede gu phasedzeya mithumo ya ndrangani ambari vathu va gipandreni gwaye vo ganeya gu khavo iyoyo khandri mithumo nyo girwe khu vama. Ganiolu, gu dzinogisa dzimbe dzitepo si ngu garadza. Khu ginani? Ndriyathu moyo nya nyamayi nyo pwane khu Rache wari khuye: “Omu nyi tago khumo va gu wona mwama na gu phasa mwangadzi waye gu handza dziparato ni gu agisa ndranga vavhizinyu ni valongo vo pheya gu mu kanakaneya gu khavo mwama khu lisine mwendro ne. Avo va gu pimisa gu khavo uye thedwe boterini.”  Abari gu mawonelo yaya ma olovelegide omu u vbanyago umo, dundruga gu khuwe Jesu handzide migondro ya vapizane vaye ambari olu thumo wowo wu nga ba wu girwa khu dzigumbi. Hungo nya wadi nya ndranga kha vbweti gu khuye va pimisa gu khavo a na ni tshivba mwendro na ni lisima, ganiolu, o vbweta gu khuye mwangadzi waye ni sanana saye va dzipwa na va tsakide. Ambari ulolo, gu na ni limbe likhalelo nya lisima eli hungo nya ndranga a yedego gu li haguleya. Likhalelo muni?

12. Jehovha ni Jesu vo yeyedza kharini gu khavo va ngu hi haladza?

¹² Lihaladzo. Ni gevbini egi Jehovha a girago o kutswa khu lihaladzo. (1 Joh. 4:7, 8) Uye a ngu yeyedza gu khuye a ngu hi haladza khu gu thumisa Bhibhiliya ni hengeledzano yaye gasi gu hi khathaleya khu liphuvboni. Uye a ngu hi gira hi dzipwa gwadi khu gu hi tiyisegisa gu khuye a ngu hi haladza. Ahati khu nyamani ke? Bhibhiliya yari khiyo Jehovha khuye “a hi ningago silo satshavbo hi si thumisa.” (1 Thim. 6:17) Ha gu ghoha Jehovha a ngu hi kawuka, ganiolu, kha digi gu hi haladza. Lihaladzo laye khethu li mu kutside gu gira malulamiselo nya dzegiso. Nigu Jesu nuye yeyedzide gu khuye a ngu hi haladza khu gu ningeya womi waye gasi a hi vbulugisa. (Joh. 3:16; 15:13) Gi mwalo gi nga tandregisago Jehovha ni Jesu gu haladza vale va simamago va tumbega gwawe. — Joh. 13:1; Rom. 8:35, 38, 39.

13. Khu ginani si gu na ni lisima gu hungo nya ndranga a yeyedza gu khuye a ngu haladza mwangadzi waye ni sanana saye? (Wona gambe kwadru yi gu khiyo: “ Ginani egi mwama a ngari tshadhago a nga girago gasi gu mwangadzi waye a mu yeyedza githawo?”)

¹³ Esi hi si hevbulago. Satshavbo esi hungo nya ndranga a girago a yede gu kutswa khu lihaladzo. Khu ginani soso si gu na ni lisima? Mupostoli Johane wari khuye: “Mwalo a dzi kodzago gu haladza Nungungulu a si mu wonigo, a gumba haladza ndriyaye [mwendro ndranga yaye] a mu wonago.” (1 Joh. 4:11, 20) Mwama a haladzago ndranga yaye ni gu pimedzeya giyeyedzo gya Jehovha ni Jesu a na phasa ndranga yaye gu manega ni wupari nyo tiye ni Jehovha, a yi phasa gu dzipwa gwadi a bwe a yi khataleya khu nyamani. (1 Thim. 5:8)  Uye a ngu hevbudza ni gu kawuka sanana saye. Uye gambe a ngu hunga gu gira silo si zundzago Jehovha si bwe si phasa ndranga yaye. Olu hi na bhula khu gimwegyo ni gimwegyo nya silo sesi ni gu wona edzi mihungo nya dzindranga yi nga pimedzeyago khidzo giyeyedzo gya Jehovha ni Jesu.

14. Hungo nya ndranga a nga yeyedza kharini gu khuye a ngu khataleya ndranga yaye khu silo sa liphuvboni?

¹⁴ Gu khataleya ndranga yaye khu silo sa liphuvboni. Khu gu pimedzeya giyeyedzo gya Jehovha, Jesu a di gu dzi garadzeya gu khataleya valandreyi vaye khu silo sa liphuvboni. (Mat. 5:3, 6; Marko 6:34) Khu gufana, mihungo nya dzindranga yi ngu dziti gu khiyo gilo nya lisima egi yi yedego gu gira gu khataleya dzindranga dzawe khu silo sa liphuvboni. (Dhet. 6:6-9) Hungo nya ndranga a gu gira isoso khu gu hevbula Bhibhiliya ni ndranga yaye, a hongola mitshanganoni ni ndranga yaye, va tshumayela mahungu nya yadi, va khala dzipari dza Jehovha ni gu simama gu sayisa wupari wowo.

15. Hungo nya ndranga a nga phasa kharini mwangadzi waye ni sanana saye gu va dzipwa gwadi?

¹⁵ Gu phasa ndranga yaye gu yi dzipwa gwadi. Jehovha embede Jesu gu khuye a di gu mu haladza ambari mbeli ga vambe vathu. (Mat. 3:17) Jesu giride sasimweso ga valandreyi vaye. Uye yeyedzi gu khuye a di gu va haladza khesi a nga ba a ganeya ni esi a nga ba a gira. Valandreyi vaye navo va mu embede edzi va nga ba va mu haladza khidzo. (Joh. 15:9, 12, 13; 21:16) Hungo nya ndranga a nga yeyedza gu khuye a ngu haladza mwangadzi waye ni sanana saye khesi a girago. Khu giyeyedzo, khu gu hevbula Bhibhiliya ni ndranga yaye. Uye gambe a nga yeyedza gu khuye a ngu haladza ni gu ninga lisima mwangadzi waye ni sanana saye khu gu va zundza ambari mbeli ga vambe vathu. — Mav. 31:28, 29.

16. Ginani gambe egi hungo nya ndranga a yedego gu gira nigu a yede gu potsa ginani?

¹⁶ Gu khataleya ndranga yaye khu silo sa nyamani. Jehovha khatalede vaIsraeli khu silo sa nyamani ambari tepo va nga ba va si mu engisi, khu kharato, si lomba gu khiso va tsayiswa. (Dhet. 2:7; 29:5) Muhuno gambe uye a ngu hi khataleya khu nyamani. (Mat. 6:31-33; 7:11) Khu gufana, Jesu hodziside valandreyi vaye. (Mat. 14:17-20) Uye gambe hawulugiside ava va nga ba va dwala. (Mat. 4:24) Hungo nya ndranga a vbwetago gu tsakisa Jehovha a yede gu khataleya mwangadzi waye ni sanana saye khu silo sa nyamani. Ganiolu, uye kha yeli gu pharega ngudzu khu thumo nyo dzi vbanyise nyo bwe a diga gu khataleya ndranga yaye khu liphuvboni ni gu yi gira yi dzipwa gwadi.

17. Jehovha ni Jesu va gu hi hevbudza ni gu hi kawuka khu ndziya muni?

¹⁷ Guhevbudza. Jehovha a ngu hi hevbudza ni gu hi kawuka kholu a gu vbweta gu hi phasa. (Hebh. 12:7-9) Khu ndziya nyo fane, Jesu a ngu hevbudza vale a va thangeyago khu ndziya nya lihaladzo. (Joh. 15:14, 15) Uye a ngu ninga wusingalagadzi, ganiolu, khu ndziya nya yadi. (Mat. 20:24-28) Uye a ngu pwisisa gu khuye kha ha vbeleya nigu dzitepo dzatshavbo hi ngu hosisa. — Mat. 26:41. 

18. Ginani egi hungo nya wadi nya ndranga a gi dundrugago?

¹⁸ Hungo nya ndranga a pimedzeyago giyeyedzo gya Jehovha ni Jesu a ngu dundruga gu khuye mwangadzi waye ni sanana saye kha va vbeleya, khu kharato, uye kha ‘gorogeyi’ mwangadzi waye ni sanana saye. (Kol. 3:19) Wulangani nya isoso, uye a gu landra wusingalagadzi wu gomogo omu ga Vagalatiya 6:1, a zama gu kawuka ndranga yaye “khu gwadi” na gu dundruga gu khuye uye nuye kha vbeleya. Gufana ni Jesu, hungo nya ndranga a ngu dziti gu khuye ndziya nya yadi nyo hevbudze khiyo ndranga yaye khu gu yi vegeya giyeyedzo nya gyadi.— 1 Ped. 2:21.

19-20. Hungo nya ndranga a nga pimedzeya kharini Jehovha ni Jesu tepo a hungago gu gira silo nyo khaguri?

¹⁹ Gu hunga gu gira silo si na phasago ndranga. Jehovha a gu hunga gu gira silo si na phasago vambe. Khu giyeyedzo, uye vangide womi nasiri gu a phasega uye, ganiolu, kholu a nga ba a vbweta gu khuye ethu hi dzibuza khu gu vbanya. Mwalo a nga mu gurumedza gu ningeya womi wa Gyanana gyaye gasi gu hi tshudzisa ga gighoho. Uye giride isoso, kholu a di gu vbweta gu hi phasa. (Rom. 15:3) Jesu nuye hungide gu gira silo si nga phasa vambe. Khu giyeyedzo, tepo a nga ba a garade ngudzu uye a di diga gu hefemula a hevbudza vathu. — Marko 6:31-34.

²⁰ Hungo nya wadi nya ndranga a ngu dziti gu khuye gilo nyo garadze ngudzu a yedego gu gira kha nga hungo nya ndranga, gu hunga silo si na phasago ndranga yaye nigu a ngu si ninga ngudzu lisima isoso. Uye a gu dzi garadzeya gu potsa gu hunga silo nya mbana gighelo nyo pwale mwendro gu hunga silo guya khedzi a dzipwago khidzo khu tepo yoyo. Wulangani nya isoso, uye a gu dzumeya gu hevbudzwa khu Jehovha gasi gu hunga gu gira silo nya sadi. * (Mav. 2:6, 7) Khu ndziya yoyo, uye a gu dundrugeya khesi si na phasago ndranga yaye nasiri uye mune. — Filp. 2:4.

21. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yi landreyago?

²¹ Jehovha ningide mihungo nya dzindranga thumo nyo garadze ngudzu nigu uye a gu vireya gu khuye iyo yi gira satshavbo yi si kodzago gasi gu tadzisa thumo wowu. Ganiolu, hungo nya ndranga a dzi garadzeyago gu pimedzeya giyeyedzo gya Jehovha ni Jesu a na dugeleya nigu mwangadzi a gu gira gipandre gyaye va na manega ni mutshadho nyo tsakise. Mwangadzi a yede gu wu wona kharini wuthangeyi nigu sigaradzo muni a tshanganago naso? Ndrima yi landreyago yi na hlamula siwudziso sesi.