1. Siemo muni nyo garadze esi sithumi nyo tumbege sa Jehovha si emisanago naso?

MAFUNI gwatshavbo, sithumi nya singi sa Jehovha si ngu emisana ni sigaradzo nya singi si va vbisisago myonyo ni gu va vbedza tshivba. Ina u ngu si wona isoso libandlani lago? Vambe vandriyathu va ngu emisana ni madwali nya makhongolo mwendro gu fedwa khu muthu va mu golago. Vambe va ngu vhikisana ni wuvi nyo wone pari yawe mwendro nongo wawe na a gu diga lisine. Nigu vambe va ngu tshaniseka khu gu ba va thegedwe khu mhango nya tumbunugo. Vatshavbo vandriyathu vava va ngu vbweta ngudzu gu thaveledwa. Hi nga va phasa kharini?

2. Khu ginani mupostoli Pawulo dzimbe dzitepo a vbwetidego gu thaveledwa?

² Mupostoli Pawulo vbulugide gufa dzitepo nya dzingi. (2 Kor. 11:23-28) Uye gambe timisede “muba givilini,” adzina si thulago madwali nyo khaguri a nga ba ari nawo. (2 Kor. 12:7) Nigu khunguvanyekide tepo Dhemasi, ndriyathu moyo a nga ba a thuma naye, a nga mu diga “khu gu vbweta silo nya mafu.” (2 Thim. 4:10) Pawulo a diri muKristo nyo todzwe a nga ba a dzi garadzeya gu phasa vambe ganiolu dzimbe dzitepo dzipwide na vbede tshivba. — Rom. 9:1, 2.

3. Khu vamani va thaveledego ni gu tiyisa Pawulo?

³ Pawulo hakhide giphaso ni gu thaveledwa a nga ba a gu vbweta. Khu ndziya muni? Jehovha thumiside liphuvbo Laye nya guage gasi gu mu tiyisa. (2 Kor. 4:7; Filp. 4:13) Jehovha gambe mu tiyiside khu gu thumisa maKristo makwawe. Na gu ganeya khu sithumi sikwawe, Pawulo a di khuye si mu phasedzede ngudzu mwendro gu mu thavelaya ngudzu. (Kol. 4:11) Vbakari nya ava a va khumbugidego khu malina gu diri ni Arisitariko, Tikiko ni Marko. Avo va tiyiside Pawulo, va mu phasa gu timiseya. Makhalelo muni ma phasidego maKristo yaya ya mararu gu thaveleya gwadi?  Hi nga dzegeleya kharini giyeyedzo gyawe nya gyadi tepo hi zamago gu thaveleyana ni gu tiyisana khu gyathu?

4. Arisitariko yeyedzide kharini gu khuye a diri pari nyo tumbege ga Pawulo?

⁴ Arisitariko, muKristo moyo wa Tesalonika a nga ba ari Makedhoniya, yeyedzide gu khuye a diri pari nyo tumbege ya Pawulo. Tepo nyo pheye hi hevbulago khu Arisitariko omu nya Bhibhiliya kheyi Pawulo a endredego vaEfeso ga liendro laye nya wuraru nya wumisiyonariyo. Tepo a nga ba a gimbiyagimbiya ni Pawulo, Arisitariko a di modwa khu gitshungu. (Mith. 19:29) Tepo a nga tshudwa, uye kha tutuma gasi gu potsa dzimbe dzimhango ganiolu a di simama ni Pawulo. Ga migima yi nga landreya, Arisitariko a diri ni Pawulo, Gresiya, ambari olu vawugeyi va nga ba va zama gu songa Pawulo. (Mith. 20:2-4) Khu 58 E.C. tepo Pawulo a nga rumedwa Roma kha nga gibotshwa, Arisitariko mu bangaladzide liendroni lile nya likhongolo va bwe va timiseya vatshavbo gudzama khu ngalava ndziyani. (Mith. 27:1, 2, 41) So wonegisa gu khatshi tepo va nga vboha Roma, Arisitariko khothedwe gumogo ni Pawulo khu gitepwana nyo khaguri. (Kol. 4:10) Kha hi kanakani gu khethu Pawulo tiyisidwe ni gu thaveledwa ngudzu khu pari yeyi nyo tumbege yi mu bangaladzidego!

5. Khu guya khu Mavingu 17:17, hi nga khala kharini dzipari nya dzadi?

⁵ Gu fana ni Arisitariko, hi nga khala dzipari nyo tumbege khu gu phasedzeya vandriyathu nasiri basi dziteponi nya dzadi ganiolu “gikhatini nya wuvi” gambe. (Leri Mavingu 17:17.) Ambari tepo sigaradzo si vbindrago, adzina vandriyathu va nga simama gu vbweta guthaveledwa khethu. Frances, * a fedwego khu papayi waye a vbedza a fedwa gambe khu mamayi waye hwane nya migima miraru, wari khuye: “Silingo nyo garadze si ngu hi gira hipwa wuvi khu tepo nyo laphe. Nigu nyi ngu bonga ngudzu khu vandriyathu nyo tumbege va ngo dundrugago gu khavo nyi nga gupwa wuvi ambari olu yi vbindridego tepo nyo khaguri vavelegi vangu na va fude.”

6. Ha gu ba hiri dzipari nyo tumbege, hi na kutsega gu rini?

⁶ Dzipari nyo tumbege dzi ngu thumisa tshivba  yadzo ni tepo yadzo gasi gu phasa vandriyawe. Khu giyeyedzo, ndriyathu moyo nyo pwani khu Peter a di embedwa khu dhogodheya gupwani a na ni madwali nya makhongolo ma gu mwalo rendre. Mwangadzi waye Kathryn, wari khuye: “Patwa nyo khaguri libandlani wu di hi dzega wu hongola nathu ga dhogodheya nyo khaguri avbo hi nga tugula madwali ya Peter. Avo va di dzegeya gu hunga gu khavo kha va na nga hi diga hi timiseya honga gigaradzo gegi nyo vbedzane tshivba nigu avo va na ni ethu tepo yatshavbo.” Khu lisine si ngu thaveleya ngudzu gu manega ni dzipari nya lisine edzi dzi nga hi phasago gu timiseya silingo sathu.

7-8. Khu guya khu Vakolosi 4:7-9, Tikiko yeyedzide kharini gu khuye a diri muthu nyo tumbege?

⁷ Tikiko, muKristo moyo wa Roma, gidhoropana gya Aziya, a diri mubangaladzi nyo tumbege wa Pawulo. (Mith. 20:4) Khu 55 E.C., Pawulo a di hengiseya dzitsapawu nyo khaguri gasi gu phasa maKristo ya Judheya nigu si nga gira na lombide Tikiko gasi a mu phasa ga thumo wowu nya lisima. (2 Kor. 8:18-20) Khu hwane, tepo Pawulo a nga khothedwa khu tepo nyo pheye Roma, Tikiko thumide kha nga muvbwegedzi nya mahungu ya Pawulo. A di gu dzega malangaliya ni mahungu nyo tiyise mabandla ga Pawulo a ma yisa mabandlani ya Aziya. — Kol. 4:7-9.

⁸ Tikiko simamide gu khala pari nyo tumbege ya Pawulo. (Tit. 3:12) Dziteponi dzile khandri yatshavbo maKristo ma nga ba ma tumbega kha nga Tikiko. Khu 65 E.C., tepo Pawulo a nga khothedwa nya wuvili, uye lovide gu khuye maKristo nya mangi ya dhoropani ga Aziya ma mu digide, adzina khu gu thava vawugeyi. (2 Thim. 1:15) Gu hambana navo, Pawulo a di gu tumba Tikiko a bwe a mu ninga mambe malungelo. (2 Thim. 4:12) Khu lisine Pawulo bongide ngudzu khu gu manega ni pari nyo tumbege nya nga Tikiko.

9. Hi nga pimedzeya kharini Tikiko?

⁹ Hi nga pimedzeya Tikiko khu gu khala dzipari dzi tumbegago. Khu giyeyedzo, kha hi yeli gu tumbisa basi gu khethu hi na phasa vandriyathu va vbwetago giphaso ganiolu hi yede gu gira gilogyo gasi gu va phasa. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Tepo ava va vbwetago giphaso va wonago gu khavo hi na va phasa khu lisine va na dzipwa na  va gu thaveledwe. Ndriyathu moyo nya nyamayi a ngu tshamuseya gighelo gyakone. Wari khuye: “Wa gu rula kholu u ngu dziti gu khuwe muthu a gu tumbisidego gu gu phasa a na gu phasa kamo khu tepo yakone.”

10. Kha nga si ganedwego khu Mavingu 18:24, ava va emisanago ni silingo mwendro ava va vbedego tshivba va nga gu mana hayi guthaveledwa?

¹⁰ Ava va emisanago ni silingo mwendro ava va vbedego tshivba gutala nya dzitepo va ngu thaveledwa khu gu tumba dzipari nyo tumbege. (Leri Mavingu 18:24.) Hwane nyo vbeye tshivba khu gu wona gyanana gyaye na gi duswa libandlani, Bijay a di khuye: “Nyi di gu vbweta gu bhuleya edzi nyi dzipwago khidzo muthu nyo khagugri nyo tumbege.” Carlos a luzidego malungelo a nga ba a ma gola libandlani khu kotani nya gihoso nyo khaguri a giridego, wari khuye: “Nyi di gu vbweta ‘vathu nyo tumbege’ avo nyi nga hadzi tshulega gu va tuleya khana yangu nya mba thava mwendro gu lamudwa.” Carlos va manide vathu vovo, gu gu madhota, ayo ma mu phasidego gu pala gigaradzo gyaye. Uye thaveledwe gambe khu gu dziti gu khuye madhota yale ma diri vathu nyo tumbege ma nga hadzi gu mba embeya muthu esi a va embedego.

11. Hi nga khala kharini dzipari nyo tumbege?

¹¹ Gasi hi khala dzipari nyo tumbege, gu vbwetega hi haguleya gulaphisa-monyo. Tepo Zhanna a nga bhangudwa khu mwama waye, uye thaveledwe khu gu bhuleya dzipari dzaye edzi a nga ba a dzipwa khidzo. Wari khuye: “Idzo dzi nyi engisede gwadi khu gulaphisa-monyo, ambari olu nyi ganedego gunganigungani silo sasimweso.” Anuwe u nga khala pari nya yadi khu gu khala muengiseyi nya wadi.

12. A diri mani Marko, nigu yeyedzide kharini liphuvbo nyo dziemiseye gu phasa vambe?

¹² Marko a diri muKristo nya muJudha wa Jerusalema. Primo waye Bharinabha a diri misiyonariyo a nga ba a tidwa ngudzu. (Kol. 4:10) Ndranga ya Marko so wonegisa gukhatshi yi di ghanyide, ambari ulolo Marko kha thangisa dzithomba guvbanyani gwaye. Ndrani nya womi waye, Marko yeyedzide liphuvbo nyo dzi ningedzeye. Uye a di gu tsakiswa ngudzu khu gu thumeya vambe. Khu giyeyedzo, dzitepo nya dzingi thumide gumogo ni mupostoli Pawulo ni mupostoli Pedro tepo va nga ba va gira mithumo yawe. Si nga gira Marko na va vbwetede guhodza, malanga nyo khale ni simbe. (Mith. 13:2-5; 1 Ped. 5:13) Pawulo khumbugide Marko kha nga githumi gikwawe thumoni nya Mufumo wa Nungungulu, a mu ‘phasedzedego mwendro a mu tiyisidego ngudzu.’ — Kol. 4:10, 11.

13. 2 Thimoti 4:11 a gu yeyedza kharini edzi Pawulo a bongidego khidzo khu thumo nya tepo yatshavbo wa Marko?

¹³ Marko khade mweyo nya dzipari nya dzikhongolo dza Pawulo. Khu giyeyedzo, tepo Pawulo a nga khothedwa ga tepo nyo hegise Roma, khu 65 E.C., uye a di lova lidangaliya laye nya wuvili ga Thimoti. Ga lidangaliya lolo, Pawulo a di lomba gu khuye Thimoti a hongola Roma gumogo ni Marko. (2 Thim. 4:11) Kha si kanakanisi gu khiso Pawulo a di gu bonga khu thumo wu giridwego khu Marko, khu kharato a di lomba gu khuye Marko ata nuye ga tepo yeyi nya lisima ngudzu. Marko phaside Pawulo khu dzindziya nyo wonege, adzina khu gu ninga Pawulo gilo nyo hodze ni esi Pawulo a si thumisidego gasi gu lova malangaliya. Giphaso ni gu tiyiswa ogu Pawulo a ningidwego si mu phaside gu timiseya matshigu yaye nyo hegise na si gu songwi.

14-15. Matewu 7:12 a gu hi hevbudza ginani maningano ni gu phasedzeya vambe khu dzindziya nyo wonege?

¹⁴ Leri Matewu 7:12. Tepo hi emisanago ni dzitepo nyo garadze, hi ngu bonga ngudzu khava va dzi ningedzago gu hi phasa! Ryan a fedwego khu papayi waye mhangoni nyo khaguri, wari khuye: “Gu na ni silo nya singi hi girago tshigu ni tshigu si wonegago na si gu garadza tepo  hi tshanisekago. Si ngu thaveleya ngudzu tepo muthu nyo khaguri a gu gireyago gilo gi gu phasago, ambari gyo ba giri gidugwana kharini.”

¹⁵ Ha gu ba hiri vathu nyo khedziseye gwadi esi si dugeleyago vambe, hi nga si kodza gu mana dzindziya nya dzadi nyo phase khidzo vambe. Khu giyeyedzo, ndriyathu moyo nya nyamayi a di hunga gu phasa Peter ni Kathryn va khumbugidwego gupheyani, gu hongola ga dhogodheya ni yevbini tepo si nga ba si vbwetega. Giemo gya Peter ni Kathryn kha gi va dzumeleyi gu gimbidzisa gambe movha, khu kharato ndriyathu yoyo a di gira malulamiselo gasi vandriyathu va libandlani va va phasa khu magimbilelo. Ina malulamiselo yoyo ma phaside kamo? Kathryn wari khuye: “Hi di dzipwa nga khatshi hi di rudwa gighodho nya gikhongolo gi nga ba gi romo magatani gwathu.” Tepo yatshavbo dundruga gu khuwe u nga si kodza gu thaveleya ngudzu vambe khu gu gira silo nya sidugwana mwendro nyo vbevbuge.

16. Khu sevbini sihevbudzo maningano ni gu thaveleya vambe hi si manago ga giyeyedzo gya Marko?

¹⁶ Mupizane Marko, a vbanyidego dziteponi dza Jesu a diri muKristo a nga ba a pharegide ngudzu. A diri ni silo nya lisima nyo gireye Jehovha, gupata ni gu lova dziIvhangeli dzi ranwago khu lina laye. Ambari ulolo, Marko thumiside tepo yaye gasi gu thaveleya Pawulo nigu Pawulo a di gu dzipwa na tshulegide gu lomba giphaso gya Marko. Tepo Angela a nga emisana ni wuvi nyo songedwe moyo nya sivbango nya ndranga yaye, bongide ngudzu khu gu wona gudziemiseya ga vathu va mu thaveledego. Wari khuye: “Tepo dzipari dzi vbwetago gu hi phasa khu lisine, si ngu vbevbuga gu bhula navo. Avo kha va thavi mwendro gu kingima.” Hi nga dzi wudzisa esi: ‘Ina nyi ngu tidwa kha nga muthu nyo dzi emiseye gu phasa vakhozeyi vakhwathu khu dzindziya nyo wonege?’

17. Gu dundrugeya khu 2 Vakorinto 1:3, 4 si nga hi kutsa kharini guthaveleya vambe?

¹⁷ Kha si lombi gu hi hongola hwindzo gasi gu mana vandriyathu va vbwetago guthaveledwa. Adzina hi nga thumisa malito ma thumisidwego khu vambe gasi gu hi thaveleya gasi gu thaveleya nethu vambe. Nino, ndriyathu moyo nya nyamayi a fedwego khu vhovho waye, wari khuye:  “Jehovha a nga thaveleya vambe khu gu thumisa ethu, ho nga nga mu dzumeleya gu khethu a hi thumisa.” (Leri 2 Vakorinto 1:3, 4.) Frances a khumbugidwego gupheyani wari khuye: “Malito ma gomogo omu ga 2 Vakorinto 1:4 lisine. Hi nga vbindriseya vambe guthaveledwa hi ningidwego.”

18. a) Khu ginani vambe va thavago gu thaveleya vambe? b) Hi nga kodza kharini gu thaveleya vambe? Ninga giyeyedzo.

¹⁸ Gu vbwetega hi vbwetedzeya dzindziya nyo phase khidzo vambe ambari ha gu ba hi thava. Khu giyeyedzo, adzina hi nga khala hwanga khesi hi na ganeyago ni gu gireya muthu a gomogo giemoni nyo garadze. Lidhota limwedo nyo pwani khu Pawulo li ngu dundruga esi vambe va giridego gasi gu mu thaveleya tepo papayi waye a ngafa. Wari khuye: “Khu lisine kha sa va vbevbugeya gu nyi hidzimeleya. Kha va nga ba va siti ni silo nyo ganeye. Ganiolu nyi bongide ngudzu khu gudogoreya gwawe nyo vbwete gu nyi thaveleya ni gu nyi phasa.” Khu gufana, hwane nyo vhikisane ni girevareva, ndriyathu moyo nyo pwani khu Tajon, a di khuye: “Gasi gu ganeya lisine, kha nyi ngo dundruga dzimesaji nya dzingidzingi nyi rumeledwego khu vathu hwane nya girevareva, ganiolu nyi ngu dundruga gu kheni avo va nyi khathalede ngudzu.” Hi nga si kodza gu dugeleya guthaveleyani gwathu vambe ha gu yeyedza gu khethu hi ngu khathala khavo.

19. Khu ginani u dzi emisedego gu thaveleya vambe?

¹⁹ Kha nga olu hi vbohago mahegiso nya litigo leli, giemo nya litigo gi na engedzeya gu vivba nigu womi nuwo wu na engedzeya gu taledwa khu sigaradzo. (2 Thim. 3:13) Nigu hi na simama gu vbweta gu thaveledwa khu kotani nya gumba vbeleya nigu hi ngu khaleya gu gira sihoso. Gimwegyo nya sighelo gi giridego mupostoli Pawulo a kodza gu timiseya khu gutumbega kala gufani gwaye khu kotani nya guthaveledwa a ningidwego khu maKristo makwawe. Hongoleni hi tumbega kha nga Arisitariko ni Tikiko hi bwe hi dzi emiseya gu thumeya vambe kha nga Marko. Ha gu gira isoso, hi na si kodza gu phasa vandriyathu gu simama na va tiyide gukhodwani.— 1 Tes. 3:2, 3.