1, 2. a) Wugengeyi muni nya lisima hi yedego gu wu haguleya, nigu khu ginani? b) Ginani hi na ganeyago khigyo omu nya ndrima yeyi?

HATSHAVBO gu vbwetega hi hevbula ndziya nyo gevisise gwadi mahungu hi bwe hi vboheya mahegiso nya lisine. (Mavingu 3:21-23; 8:4, 5) Ho mba gira isoso, si na vbevbuga gu Sathane ni litigo laye va hi pengisa. (Vaefeso 5:6; Vakolosi 2:8) Khu lisine, gasi gu hi vboheya mahegiso nya lisine, gu vbwetega gu hiti satshavbo si pategago. Mavingu 18:13 khuye: “Uye a vbiredzelago gu hakha na si gu yingisi, a gu yeyedza wupumbu ni gu dzi thela dzitshoni.”

² Omu nya ndrima yeyi, hi na wona esi si nga garadzisago guti satshavbo si pategago ni gu vboheya mahegiso nya lisine. Hi na hevbula gambe khu matshina nya milayo nya Bhibhiliya ni siyeyedzo si nga hi phasago gu gevisisa gwadi mahungu.

3. Khu ginani hi yedego gu thumisa litshina nya nayo nya Bhibhiliya li gomogo ga Mavingu 14:15? (Wona foto vbatshani.)

³ Muhuno, hi ngu hakha mahungu khu dzikhona dzatshavbo. Hi ngu ma mana khu interneti, televhizawu, ni yimbe mitshini. Nigu dzipari dzathu gambe dzi ngu hi rumeleya dziemail  nya dzingi, dzimesaji, ni mambe matshango. Dzimbe dzitepo mahungu yoyo ma gu ya khu gu vbalageya. Khu kharato gu vbwetega gu hi dzi woneya. Gu tala nya dzitepo dzipari dzathu adzina dzi mwalo makungo nyo vivbe tepo dzi hi rumeleyago mahungu yoyo, ganiolu gu na ni vambe vathu va dzinago va phalalegiseya mahungu nyo vivbe mwendro nya mba na lisine. Litshina muni nya nayo nya Bhibhiliya li nga hi phasago gu gevisisa mahungu hi ma pwago? Mavingu 14:15 wari khuye: “Muthu nyambana mapimo a gu dzumeledzela satshavbo, gasi muthu nya mapimo a gu khedza umo a gandrago.”

4. Vafilipi 4:8, 9 a nga hi phasa kharini gu hatha gwadi mahungu hi lerigo, nigu khu ginani si gu sa lisima guti lisine nya mahungu yoyo? (Wona kwadru “Malulamiselo nyo khaguri ma hi phasago gu mana lisine.”)

⁴ Gasi gu hi hunga silo nya sadi, gu vbwetega hiti satshavbo si pategago ga silo soso. Khu kharato, gu vbwetega gu hi dzi woneya ngudzu tepo hi hathago mahungu nyo leri. (Leri Vafilipi 4:8, 9.) Kha gu vbwetegi gu hi dzi vbedzeya tepo yathu khu gu wona mahungu ya omu nya dzisayiti nya interneti dzi gu mba tumbega mwendro gu leri dziemail mwendro dzimesaji dzi phalalegiseyago malipha. Gwadi ngudzu gu potsa dzisayiti edzi vawugeyi va thedzeyago mahungu yawe. Avo va gu vbweta gu songa gukhodwa nya vathu va Nungungulu ni gu wegedza lisine. Mahungu nya mba tumbega ma nga hi gira hi hunga silo nyo vivbe. U nga phazami u dzi embeya gu khuwe mahungu nya malipha kha ma na nga gu pengisa. — 1 Thimoti 6:20, 21.

5. Malipha muni va ma pwidego vaIsrayeli, nigu ma va kuhide kharini?

⁵ Matimo nya malipha ma nga hi yisa sigaradzoni. Dziteponi dza Mosi, gu rumidwe 12 dzisoli dzi hongola Tigoni nya Gitumbiso. Avba nya 12, 10 nya idzo dzi di wuya dzi ta lipha. (Mitengo 13:25-33) Va di resa mubiko nya mba tsakisa, vathu va Jehovha va thava va bwe va vbeya tshivba. (Mitengo 14:1-4) Khu ginani va thavidego ni gu vbeya tshivba? Adzina va di gu pimisa gu khavo mubiko va wu pwidego wu diri lisine kholu dzisoli nya dzingi dzi di ninga mubiko wa wumowo. Khu kharato va di bomba gu engisa mubiko nya wadi wu residwego khu dzisoli dzile nya dzimbili maningano ni Litigo nya Gitumbiso. (Mitengo 14:6-10) Vbavbandze nyo vbwete guti satshavbo si pategago ni gu tumba Jehovha, vaIsrayeli va di gira wupumbu va dzumeya malipha.

6. Khu ginani hi gu mba yela gu hlamala ha gupwa mahungu nyo thise khu vathu va Jehovha?

⁶ Gu vbwetega gu hi dzi woneya ngudzungudzu ha gupwa silo khu vathu va Jehovha. Dundruga gu khuwe nala wathu Sathane  a gu ranwa pwani “[musingedzi, NM] wa vandriyathu.” (Gutuledwa 12:10) Jesu gengedzide gu khuye hi na “singedzwa guvivba gwatshavbo” khu vawugeyi. (Matewu 5:11) Ho mba gi divala gigengedzo gyogyo, kha hi na nga vbeya tshivba ha gupwa mahungu nyo samadzise maningano ni vathu va Jehovha.

7. Ginani hi yedego gu dzi wudzisa na hi si gu rumeyi mahungu nyo khaguri?

⁷ U ngu gola gu rumeleya dziemail ni dzimesaji dzipari dzago? Tepo u wonago mahungu nyo tsakise mwendro gupwa litshango nyo samadzise, wa gu dzegeya gu ma rumeya? Nu si gu ma rumeyi, pheya khu gu dzi wudzisa gu khuwe: ‘Ina nyi ngu tiyisega gu kheni mahungu yaya lisine? Ina nyi ngu siti satshavbo si pategago ga mahungu yaya?’ Wo ba u si tiyisegi, u na tshuka u swayela malipha. Khu kharato wo ba u si dziti gu khuwe lisine mwendro ne, u nga ma rumeyi. Ma fute!

8. Ginani gi girwago khu vawugeyi vathu mayigoni nyo khaguri, nigu hi nga va phasa kharini nya mba si tugula?

⁸ Gu na ni gimbe gighelo gi girago gu si khala mhango gu rumeya dziemail mwendro dzimesaji nya mba pheya khu gu pimisa. Mayigoni nyo khaguri, thumo wathu wu ngu himbedzedwa. Ava va hi wugeyago mayigoni momo va nga swayela malipha gasi gu hi thurugiseya mwendro gu hi gira hi kanakaneyana. Nga dundrugeya khesi si dulegedego gale ga União Soviética. Dzipolisiya nyo thume nya mba ambala sombo nya wupolisiya, nyo pwani i KGB, dzi di swayela malipha khidzo vandriyathu nyo khaguri va tidwago ngudzu va wugede vathu va Jehovha. * (Wona tshamuselo wa vbavbatshi.) Nyo vivbe khu gu, vandriyathu nya vangi va khodwe malipha yoyo va diga hengeledzano ya Jehovha. Nya vangi vakona va wide, ganiolu vambe kha va wuya gambe. Va digide malipha yoyo ma songa gukhodwa gwawe. (1 Thimoti 1:19) Hi nga potsa kharini mhango nya nga iyoyo? U nga dzumeyi gu swayela malipha mwendro silo u gu mba tiyisega khiso. U nga khodwi satshavbo u si pwago. Wulangani nya isoso, tiyisega gu khuwe u ngu siti satshavbo si pategago mwendro ne.

9. Ginani gimbe gi girago gu si garadza gu vboheya mahegiso nya lisine?

⁹ Dzimbe dzitepo hi ngupwa mahungu ma si ganeyigo lisine latshavbo. Mambe kha ma tshamuseyi satshavbo si pategago. Isoso si ngu gira gu si garadza gu vboheya mahegiso nya lisine. Gima kha hi yeli gu tumba mahungu ma si ganeyigo lisine latshavbo! Ginani hi nga girago gasi gu hi si pengiswi khu mahungu nya nga ayoyo? — Vaefeso 4:14.

10. Khu ginani vaIsrayeli nyo khaguri va nga ba va vbweta gu dwana ni vandriyawe, nigu ginani gi va phasidego gu va si hongoli?

¹⁰ Hi nga hevbula gilogyo ga esi si dugeledego vaIsrayeli va nga ba va vbanya muhwa-dambo ga Tsongo wa Joridhani matshiguni ya Josuwa. (Josuwa 22:9-34) Avo va dipwa pwani vaIsrayeli va khuga-dambo ga Joridhani va di vbaha giluvelo nya gikhongolo vbafuvbi ni tsongo. Kala avbovbo gu diri lisine, ganiolu khandri satshavbo si nga ba siri lisine. Isoso si giride gu vaIsrayeli va nga ba va vbanya muhwa-dambo va pimisa gu khavo vandriyawe va khuga-dambo va di wugede Jehovha. Khu kharato va di tshangana va hunga gu ya dwana navo. (Leri Josuwa 22:9-12.) Ganiolu na va si hongoli va ya dwana navo, vaIsrayeli va nga ba va vbanya muhwa-dambo va di pheya khu gu rumeya vama nyo khaguri gasi gu yati lisine. Ginani egi vathu va gi manego? Va di ya mana gu khavo vaIsrayeli va khuga-dambo kha va vbaha giluvelo gile gasi gu phaseya vanungungulu nya malipha. Va gi vbahide kha nga gidundrugiso gasi gu vathu vatshavbo va dziti gu khavo va di gu khozeya Jehovha. Si nga gira vaIsrayeli na va tsakide ngudzu kholu va nga ne dzegeya gu ya dwana ni vandriyawe, ganiolu va dzi ninga tepo nya guti satshavbo si nga ba si patega.

11. a) Mefibhoseti pharidwe kharini khu ndziya nyo vivbe? b) Dhavhidhe na pharide kharini Mefibhoseti khu ndziya nya yadi?

¹¹ Dzimbe dzitepo vathu va na tshuka va swayela mahungu khethu ganiolu na ma si ganeyi lisine latshavbo. Khiso si dugeledego Mefibhoseti. Pfhumu Dhavhidhe a di ninga Mefibhoseti gipeto gyatshavbo gi nga ba gi lumba kokwe waye Sawule. (2 Samuweli 9:6, 7) Ganiolu khu hwane nya isoso Dhavhidhe a dipwa mahungu nyo vivbe maningano ni Mefibhoseti. Uye kha vbweta guti gu khuye esi a si pwidego lisine mwendro ne, a di wandra gyatshavbo gipeto gya Mefibhoseti. (2 Samuweli 16:1-4) Hwane nya gu ba Dhavhidhe a bhude ni Mefibhoseti, a di tugula gu khuye hosiside. A bweledzeya Mefibhoseti gipandre nya gipeto gile. (2 Samuweli 19:24-29) Nari khatshi Dhavhidhe a di dzi ningide tepo nyo landriseye satshavbo si nga ba si patega wulangani nyo tutumeye gu lamula, Mefibhoseti na sa giredwa guvivba gwatshavbo gule.

12, 13. a) Ginani a giridego Jesu tepo vathu va mu singedzidego? b) Ginani hi nga girago ho tshuka hi singedzwa khu muthu nyo khaguri?

¹² U nga gira ginani o tshuka muthu nyo khaguri a swayela malipha khuwe? Isoso si giregede Jesu ni Johane Mubhapatisi. (Leri Matewu 11:18, 19.) Ginani egi Jesu a giridego? Kha dzi vbedzeya tepo ni tshivba yaye khu gu embedzeya vathu gu khuye va di gu mu lipheya. Wulangani nya isoso, a di kutsa vathu gu khedza satshavbo si pategago. A di gu vbweta gu khuye va vega gupima avba nya esi a nga ba a gira ni gu hevbudza. Jesu a di khuye: “Guti gwa gu dzi yeyedza khu mithumo yaye.”

 ¹³ Hi nga mana gihevbudzo nya lisima ga Jesu. Dzimbe dzitepo vathu va nga ganeya malipha mwendro silo nyo vivbe khethu, nigu hi nga garadzega khu gu khethu si nga nyenyezisa lina lathu. Ganiolu mavbanyelo yathu ma nga yeyedza lisine lathu ga vathu. Kha nga hi si wonidego ga giyeyedzo gya Jesu, mavbanyelo yathu nya yadi ma nga ganedza ni gevbini va hi singedzago.

14, 15. Khu ginani hi ngu mba yela gu tumba wugengeyi wathu?

¹⁴ Kha nga hi si wonidego, si ngu garadza guti satshavbo si pategago avba nya mahungu nyo khaguri. Gimbe gigaradzo, gu mba vbeleya. Si nga gira na hi gu thumeya Jehovha khu myaga nya yingi nigu adzina hi manide wugengeyi khu dzindziya nyo khaguri. Adzina saye vambe va ngu hi ninga githawo kholu si hi vbevbugeyago gu lamula gwadi silo. Ina isoso si nga tshuka si khala gigaradzo?

¹⁵ Ina. Hi nga pheya gu tumba wugengeyi wathu. Hi nga diga gudzipwa gwathu ni mawonelo yathu si woneleya mapimiselo yathu. Hi nga pheya gu pimisa khethu hi ngu gi pwisisa giemo nyo khaguri ambari na hi si siti satshavbo si pategago. Iyoyo mhango nya yikhongolo. Bhibhiliya yi ngu hi gengedza gwadi gu khiyo hi nga tumbi wugengeyi wathu. — Mavingu 3:5, 6; 28:26.

16. Avba nya giyeyedzo gegi, ginani gi giregidego restawurante, nigu ginani a pimisago Tom?

¹⁶ Khu giyeyedzo: Nga dundrugeya khu lidhota nyo khaguri nyo pwani khu Tom li hongolago restawurante ni wutshigwana, li ya kotsana ni lidhota-kwawe, John, na li khade ni nyamayi a sirigo mwangadzi walo. Va gu wonega na va dzi buza gu hagana. Tom a gu va wona na va gu hega ni gu gumbareyana. Khavbovbo a garadzega ngudzu a dzi wudzisa gu khuye: ‘Ina John a di tshula mutshadho ni mwangadzi waye? Ahati sanana sawe ke? Tom a di nga wona silo nya nga esi na si gu girega. U di hadzi dzipwa kharini nari khatshi khuwe Tom?

17. Avba nya giyeyedzo gegi, ginani egi Tom a nga vbedza a gi tugula, nigu ginani hi gi hevbulago ga isoso?

¹⁷ Ganiolu nga ema u pimisa. Ambari olu  Tom a pimisago gu khuye John kha tumbegi ga mwangadzi waye, ina a ngu siti satshavbo si pategago? Khu hwane nya tepo ga wutshigu wa wumowo, Tom a di ligareya John a mu wudzisa, khavbovbo a tugula gu khuye nyamayi wule i hane wa John a khalago hwindzo, a nga ba ata va holeya. Gu di gu vbindra myaga nya yingi John ni hane waye na va si wonani. Nigu khu kotani nya olu hane wa John a nga hadzi manega iyoyo khu dziora nya dzidugwana basi, tepo ya John yi di gu mu dzumeleya gu ya manana naye restawurante basi. Mwangadzi waye kha si kodza gu hongola a ya manega navo. Tom tsakide ngudzu kholu a nga ne bhuleya vambe esi a nga ba a si pimisa! Ginani hi gi hevbulago ga isoso? Gani tepo muni hi gu nayo na hi gu thumeya Jehovha, gu ngo vbwetega gu hiti satshavbo si pategago avba nya mahungu nyo khaguri na hi si gu vboheyi mahegiso nyo khaguri.

18. Ginani gi nga hi girago hi khodwa silo nyo vivbe khu vandriyathu?

¹⁸ Si nga garadza gambe gu vbweta guti satshavbo si pategago avba nya giemo nyo khaguri so ba si kuha ndriyathu hi gu mba pwana gwadi naye. Ho khaleya gu dundrugeya khu mayunga yathu, si na hi gira hi kanakaneya vandriyathu. Khavbovbo, ho tshuka hipwa gilogyo nyo vivbe khuye, hi na dzegeya gu gi khodwa, ambari go ba guri mwalo gilo gi fakazago. Ginani hi gi hevbulago? Gu manega ni mawonelo nyo vivbe khu vandriyathu, gu na hi gira hi phara silo khu dzitshoka na hi si liti gwadi lisine lakona. (1 Thimoti 6:4, 5) Hi nga dzumeleyi gudzipwa nyo vivbe nya nga likhulo ni lidiwo si zumba myonyoni gwathu. Gima u nga divali gu khuwe Jehovha o vbweta gu khuye hi haladza vandriyathu hi bwe hi va divaleya khu monyo watshavbo. — Leri Vakolosi 3:12-14.

19, 20. a) Matshina muni nya milayo nya Bhibhiliya ma nga hi phasago gu gevisisa gwadi mahungu? b) Ginani hi na ganeyago khigyo ga ndrima yi landreyago?

¹⁹ Muhuno, kha si vbevbugi gu mana mahungu ma tumbegago ni guti satshavbo si pategago. Khu ginani? Kholu mahungu nya mangi ma gomogo kha ma ganeyi satshavbo mwendro kha ma ganeyi lisine latshavbo nigu anethu kha ha vbeleya. Ginani gi nga hi phasago? Matshina nya milayo ma gomogo omu nya Lito la Nungungulu! Khu giyeyedzo, litshina nya nayo nyo khaguri lari khilo wupumbu gu hakha nya mba pheya khu gupwa lisine. (Mavingu 18:13) Limbe la gu hi phasa gu wona gu khethu kha hi yeli gu khodwa ni gevbini hi gi pwago nya mba pheya khu gu vbweta guti gu khethu lisine mwendro ne. (Mavingu 14:15) Nigu ambari ho ba hiri ni myaga nya yingi na hi gu thumeya Jehovha, hi nga tshuki hi tumba mapimo yathu ni guti gwathu. (Mavingu 3:5, 6) Matshina nya Bhibhiliya ma na hi vhikeya ho thumisa mahungu nyo tumbege gasi guti lisine mwendro gu vboheya mahegiso nyo khaguri ni gu hunga silo khu wugengeyi.

²⁰ Ganiolu gu na ni gimbe gighelo gi nga girago gu si garadza guti lisine nya giemo nyo khaguri. Kha nga olu hi gu vathu, hi ngu oloveya gu dzegeya gu lamula khu guya khesi hi si wonago. Ga ndrima yi landreyago, hi na ganeya khu sipandre nyo khaguri si nga hi yisago naphwini momo ni edzi hi nga wu potsago khidzo.