1-2. Silo muni si hi girago hi liya?

 HATSHAVBO hi ngu liya. Dzimbe dzitepo, hi ngu liya khu kotani nya olu hi tsakidego. Adzina u lide tepo gi nga girega gilo nya lisima mwendro nyo hathege, nya nga tepo gyanana gyago gi nga velegwa, tepo u dundrugago gilo nyo tsakise mwendro tepo u mananago ni pari yago u nga ba u si yi woni khu myaga nya yingi.

² Ganiolu, dzitepo nya dzingi ha gu liya khu gupwa guvbisa. Khu giyeyedzo, ethu hi nga liya tepo muthu nyo khaguri a hi khunguvanyisago. Nigu hi nga liya khu gu ba hiri ni tepo nyo laphe na hi gu dwala mwendro tepo hi fedwago khu muthu hi mu haladzago. Hi nga dzipwa nga edzi Jeremiya a dzipwidego khidzo tepo Vabhabhiloni va nga tshungunula Jerusalema. Jeremiya a di ganeya gu khuye: “Marongo ma gu goga khu mahoni kha nga tsongo . . . Marongo yangu kha ma emi, ma gu vbalaga wutshigu ni mihani.” — Gil. 3:48, 49.

3. Jehovha a gu dzipwa kharini tepo a hi wonago na hi gu tshaniseka? (Isaya 63:9)

³ Jehovha a ngu dziti gwadi dzitepo dzatshavbo hi nga liya khu kotani siemo nyo garadze. Bhibhiliya yi ngu hi tiyisegisa gu khiyo uye a ngu dziti tepo hi tshanisekago, nigu a ngupwa gu lila gwathu tepo hi mu lombago giphaso. (Ndzi. 34:15) Ganiolu, Jehovha kha hipwi basi. Gu fana ni papayi nya lihaladzo, uye a ngupwa gu vbisa tepo a wonago sanana saye na si liya, nigu a dzi emisede gu hi phasa. — Leri Isaya 63:9.

4. Hi na hevbula khu siyeyedzo muni si gomogo omu nya Bhibhiliya, nigu hi na hevbula ginani khu Jehovha?

⁴ Jehovha a ngu hi embeya omu nya Lito laye edzi a nga dzipwa khidzo tepo sithumi saye si nga liya ni edzi a nga si phasa khidzo. Khu giyeyedzo, hi nga hevbula khesi si giregedego Ana, Dhavhidhe ni Pfhumu Ezekhiya. Hi na hevbula gasi hi dziti gu khethu khu  ginani va nga liya, hi bwe hi wona edzi Jehovha a va phasidego khidzo. Khu gu landreya, hi na wona edzi Jehovha a hi thaveleyago khidzo tepo hi garadzegago, tepo hi khunguvanyiswago mwendro tepo hi wonago gu khethu hi mwalo gambe gutumba.

GUGARADZEGA

5. Ana a dzipwide kharini?

⁵ Ana a di tshangana ni sigaradzo nya singi si nga mu gira a garadzega a bwe a liya. Mwama waye a diri ni mumbe nyamayi a nga ba a ranwa gupwani khu Penina, nigu nyamayi yoyo a di gu nyenya Ana. Wulangani nya isoso, Ana kha nga ba a velega nigu Penina a diri ni sanana nya singi. (1 Sam. 1:1, 2) Penina a di gu woneya Ana vbavbatshi kholu a nga ba a si kodzi gu velega. U di hadzi gudzipwa kharini nari khatshi u di gu romo wulangani ga Ana? Ana a di garadzega ngudzu nyo bwe a “khala khu gulila, a si hodzi gilo,” nigu monyo waye wu di gu ‘garadzegide.’ — 1 Sam. 1:6, 7, 10.

6. Ginani Ana a giridego gasi gu mana wuthavelo?

⁶ Ana a manide kharini wuthavelo? Gimwegyo nya gilo a nga gira, khu gu hongola tabhernakeli gasi guya khozeya Jehovha. Na romo iyoyo, adzina saye nari vbafuvbi ni mwanya ya tabhernakeli, “a di lombelela ga Pfhumu Nungungulu na gu lila khu wuvi waye watshavbo.” Uye a di embeya Jehovha gu khuye: ‘Wona tshanisa ya githumi gyago u bwe u nyi dundruga.’ (1 Sam. 1:10b, 11) Ana a di embeya Jehovha khu nombelo esi a nga ba a pimisa ni edzi a nga ba a dzipwa khidzo. Tepo Jehovha a nga wona Ana na gu liya khu wuvi, a di garadzega a bwe a vbisega. Uye a di gu mu gola ngudzu, nigu a di gu vbweta gu mu thaveleya.

7. Ana a dzipwide kharini tepo a nga embeya Jehovha edzi a nga ba dzipwa khidzo?

⁷ Ana a dzipwide kharini hwane nya gu ba a embede Jehovha edzi a nga ba a dzipwa khidzo ni olu Muprista nya khongolo Eli a nga mu tiyisegisa gu khuye Jehovha a di hadzi hlamula nombelo waye? Bhibhiliya yari khiyo: “Uye a diya hodzanyana gilogyo, kholu monyo waye wu di vbevbugide vbadugwana.” (1 Sam. 1:17, 18) Ambari olu giemo gi nga mba vbindrugedza, Ana a dzipwide gwadi. Uye a di gu tumba gu khuye Jehovha a ngu pwisisa edzi a dzipwago khidzo, nigu a di hadzi gu mu phasa gu emisana ni gigaradzo gyaye. Khiso kamo Jehovha a giridego. Uye a pwisiside edzi Ana a nga ba a dzipwa khidzo, a engisede nombelo waye nigu khu gu landreya a mu phaside gu manega ni gyanana. — 1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Guya khu Vahebheru 10:24, 25, khu ginani si gu na ni lisima gu hongola mitshanganoni? (Wona fotu.)

⁸ Esi hi si hevbulago. Ina wa gu emisana ni gigaradzo gi gu girago u liya ni gu garadzega? Adzina saye wa gu tshaniseka kholu u nga fedwa khu givbango nya ndranga yago mwendro pari. Ga siemo nya nga esi, si olovegide gu u vbweta gu khala wenga. Ganiolu, dundruga giyeyedzo gya Ana. Uye a di hongola tabhernakeli, nigu Jehovha a mu thavelede iyoyo. Khu ndziya nyo fane, Jehovha a na gu thaveleya ni gu gu tiyisa tepo u  hongolago mitshanganoni, ambari na wu garade mwendro gu garadzega. (Leri Vahebheru 10:24, 25.) Mitshanganoni, ethu hi ngu engiseya mavhesi nya Bhibhiliya ma hi phasago gu pimisa silo nya sadi si hi tiyisago. Eyi khiyo ndziya a yi thumisago gasi gu hi phasa gu ema gu pimisa silo si hi girago hi garadzega. Kha nga handro wakone, ethu hi na dzipwa gwadi ambari giemo gyathu gya gu mba vbindrugedza.

⁹ Mitshanganoni yathu, vandriyathu va ngu hi tiyisa nigu va ngu yeyedza edzi va hi haladzago khidzo. Nigu hi ngu dzipwa gwadi tepo hi tshanganago navo. (1 Tes. 5:11, 14) Wona giyeyedzo nya piyonero nyo hathege a nga fedwa khu mwangadzi waye. Uye wari, khuye: “Dzimbe dzitepo nyo vbweta gu khala nyonga kholu kha nyi si kodzi gu ema gu liya. Nyi ngu mu suva ngudzu mwangadzi wangu. Ganiolu, tepo nyi hongolago mitshanganoni, nyi ngu dzipwa na nyi tiyisidwe. Malito vandriyathu va nyi embeyago ni mihlamulo va ningago mitshanganoni, yi ngu nyi thaveleya ngudzu. Ambari na nyi gu garadzega litshigu lolo, nya gu vboha mitshanganoni, eni tepo yatshavbo nya gu dzipwa gwadi.” Tepo hi gomogo mitshanganoni, Jehovha a nga thumisa vandriyathu gasi gu hi phasa.

10. Hi nga pimedzeya kharini giyeyedzo gya Ana tepo hi garadzegago?

¹⁰ Ana a dzipwide gwadi hwane nya gu ba a embede Jehovha edzi a nga ba a dzipwa khidzo. Anuwe u nga ‘rinya ga Jehovha gugaradzega gwago gwatshavbo’ u bwe u tumba gu khuwe uye a na gu engiseya. (1 Ped. 5:7) Ndriyathu nya nyamayi a nga luza mwama waye a nga songwa khu dzimbafa wari, khuye: “Nyi di garadzega ngudzu nyo bwe nyi pimisa gu kheni gima kha nyi na nga tsaka gambe. Nyi manide wuthavelo khu gu gombeya ga Papayi wangu nya lihaladzo, Jehovha. Dzimbe dzitepo, kha nya nga ba nyi kodza gu tshamuseya edzi nyi nga ba nyi dzipwa khidzo, ganiolu uye a di gu nyi pwisisa. Tepo nyi nga ba nyi garadzega ngudzu ni gupwa guvbisa, nyi di gu lomba Jehovha gasi a nyi ninga gurula. Khu gu landreya, nyi di gupwa gurula ni gu simama gu gira mithumo yangu.” Tepo u tuleyago monyo wago Jehovha, u mu embeya esi si gu garadzago, uye a ngupwa guvbisa gwago nigu a ngu pwisisa gwadi edzi u dzipwago khidzo. Ambari esi si gu garadzago sa gu simama, Jehovha a nga rudzisa monyo wago a bwe a gu ninga gurula. (Ndzi. 94:19; Filp. 4:6, 7) Nigu uye a ngu wona satshavbo u girago gasi u simama gu tumbega gwaye, nigu a na gu tshatshazeya. — Hebh. 11:6.

GU KHUNGUVANYISWA

11. Dhavhidhe a di gu dzipwa kharini tepo vambe va nga ba va mu phara khu ndziya nya mba yadi?

¹¹ Womini gwaye, Dhavhidhe a di yede gu timiseya sigaradzo nya singi si nga mu gira a liya. Gu diri ni vathu nya vangi va nga ba va mu nyenya. Ambari dzipari dzaye nyo khaguri ni valongo vaye kha va tumbega gwaye, nigu va zamide gu mu gireya silo nya mba sadi. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) Ga tepo nyo khaguri a nga tshangana ni gigaradzo, uye a di lova gu khuye: “Nyi vbede tshivba khu gu lila, marongo yangu ma gu goga wutshigu watshavbo nyi naganisa lidawu langu ni gikhuledzo.” Khu ginani Dhavhidhe a nga dzipwa khu ndziya yeyi? Uye a tshamusede gu khuye: “Khu kotani ya valala vangu va tadego.” (Ndzi. 6:6, 7) Tepo vambe va nga ba va phara Dhavhidhe khu ndziya nya mba yadi, uye a di gu garadzega ngudzu nyo bwe a si si kodzi gu ema gu liya.

12. Guya khu Ndzimo 56:8, Dhavhidhe a di gu tiyisega khu ginani?

¹² Ambari olu Dhavhidhe a nga ba tshangana ni sigaradzo nya singi, uye a di gu tiyisega gu khuye Jehovha a ngu mu haladza. Uye a di lova gu khuye: “[Jehovha a napwa] huwa nya gulile gwangu.” (Ndzi. 6:8) Ga giemo nyo khaguri, Dhavhidhe a di lova malito nyo mbure ma gu romo omu ga Ndzimo 56:8. (Leri.) Malito yoyo, ma gu yeyedza gu khayo Jehovha a ngu hi haladza ngudzu nigu a ngu khathala khedzi hi dzipwago khidzo.  Dhavhidhe a di dzipwa nga khatshi Jehovha a ngu hengeledzeya marongo yaye omu nya gyombo nyo khaguri mwendro a di gu lova avba nya libhuku dzitepo dzatshavbo a nga ba a liya. Dhavhidhe a di gu tiyisega gu khuye Jehovha a di gu wona esi si nga ba si mu giregeya ni gu vbisa a nga ba a gupwa. Dhavhidhe gambe a di gu tiyisega gu khuye Papayi waye nya lihaladzo, a di gu pwisisa khu gu vbeleya esi a nga ba a tshangana naso ni edzi si nga ba si mu kuha khidzo.

13. Ginani hi yedego gu gi dundruga tepo vambe va hi khunguvanyisago mwendro gu hi diga? (Wona fotu.)

¹³ Esi hi si hevbulago. Ina u ngu garadzega tepo u khunguvanyiswago khu muthu nyo khaguri u nga ba u mu tumba? Adzina saye, wa gu tshaniseka khu gu ba namoru yago mwendro mutshadho wago wu vbede khavba ni avba mwendro muthu nyo khaguri u mu golago a digide gu thumeya Jehovha. Ndriyathu nya mwama a nga khunguvanyiswa ni gu digwa khu mwangadzi waye wari, khuye: “Eni kha nya nga ba nyi khodwa esi si nga ba si nyi giregeya. Eni nyi dipwa wuvi, nyi zangari nigu nyi di gu pimisa gu kheni, kheni nyi nga hosisa gilogyo.” Wa gu ba u khunguvanyisidwe mwendro gu digwa, dundruga gu khuwe Jehovha gima kha na nga gu diga. Ndriyathu yoyo a di khuye: “Nyi di tugula gu kheni khandri tepo yatshavbo vathu va na tumbegago gwago, ganiolu Jehovha a na tumbega tepo yatshavbo, kholu uye Giwindri gyathu. Ambari gya gu girega ginani, uye tepo yatshavbo a na ba ari ni ethu. Uye gima kha digi ava va tumbegago gwaye.” (Ndzi. 37:28) Dundruga gambe gu khuwe, lihaladzo eli Jehovha a gu nalo khuwe likhongolo ngudzu guvbindra lihaladzo u yeyedzwago khu wevbini muthu. Tepo u khunguvanyiswago mwendro gu digwa khu muthu nyo khaguri u mu haladzago, si ngu vbisa ngudzu, ganiolu Jehovha kha vbindrugedzi, uye a ngu khathala khuwe nigu u na ni lisima gwaye. (Rom. 8:38, 39) Egi hi gi hevbulago khu gu: Edzi u nga pharwa khidzo khu muthu nyo khaguri si mwalo lisima, kholu Papayi wago wa ndzadzini a ngu gu haladza ngudzu.

14. Ndzimo 34:18 ya gu hi tiyisegisa ginani?

¹⁴ Wa gu khunguvanyiswa, u nga thaveledwa khu malito ya Dhavhidhe ma gomogo omu ga Ndzimo 34:18. (Leri.) Referensiya mweyo ya gu ganeya gu khiyo malito ma gu khayo vale ‘mihefemulo yawe yi khuvekidego’ ma nga thula “vathu va dzipwago na vari mwalo wumindru.” Jehovha a gu gira ginani gasi gu phasa vale va dzipwago khu ndziya yeyi khu gu ba va khunguvanyisidwe? Gufana ni papayi mwendro mamayi a wugareyago ni gu thaveleya gyanana gyaye gi liyago, Jehovha “womo vbafuvbi” gwathu. Tepo hi tshanisekago kholu hi nga khunguvanyiswa mwendro gu digwa, Jehovha a ngupwa guvbisa gwathu nigu a dzi emisede gu hi phasa. Uye a virede khu maho nyo fuviye gasi gu hi thaveleya ha gu ba hi khunguvanyisidwe mwendro ha gu ba hi dzipwa na hi si phasi gilo. Nigu a ngu hi tumbisa  silo nya singi mindru watshigu si hi phasago gu timiseya sigaradzo sathu muhuno. — Isa. 65:17.

JEHOVHA A NGU WONA TEPO U LIYAGO KHU KOTANI NYA OLU U DWALAGO

15. Gigaradzo muni gi nga gira Ezekhiya a liya?

¹⁵ Pfhumu ya Judha, Ezekhiya, tepo a nga ba ari ni 39 myaga a di tugula gu khuye a diri ni madwali ma nga hadzi gu mu songa. Jehovha a di ruma muprofeti Isaya gasi gu embeya Ezekhiya gu khuye a di hadzi gufa khu kotani nya madwali yaye. (2 Dzipf. 20:1) Isoso si di gu gira gu khatshi Ezekhiya a diri mwalo gambe gutumba. Tepo a ngapwa mahungu yoyo, uye a di gu vbisega monyo a bwe a liya nya mba ema. Khavbovbo, a di gombeya ga Jehovha khu monyo waye watshavbo. — 2 Dzipf. 20:2, 3.

16. Ginani egi Jehovha a nga gireya Ezekhiya?

¹⁶ Tepo Jehovha a ngapwa nombelo wa Ezekhiya ni gu wona marongo yaye, uye a di mu pweya-wusiwana a bwe a mu embeya gu khuye: “Nyi pwide nombelo wago, nyi wona ni marongo yago; nyi na gu vbanyisa.” Jehovha a mu yeyedzide pweya-wusiwana, nigu khu gu thumisa muprofeti Isaya a di mu tumbisa gu engedzeya womi waye a bwe a vbulugisa Jerusalema mandzani ga Vaasiriya. — 2 Dzipf. 20:4-6.

17. Jehovha a nga hi phasa kharini ha gu emisana ni sigaradzo nya madwali? (Ndzimo 41:3) (Wona fotu.)

¹⁷ Esi hi si hevbulago. Ginani u nga girago wa gu ba uri ni madwali ma gu mwalo rendre? Ganeya ni Jehovha khu nombelo, ambari wa gu liya basi. Bhibhiliya ya gu hi tiyisegisa gu khiyo: “Papayi a tadego khu wuhindzi ni Nungungulu nya guthaveleye gwatshavbo,” a na hi thaveleya tepo hi tshanganago ni sigaradzo. (2 Kor. 1:3, 4) Lisine gu kha hi vireyi gu khethu Jehovha a dusa sigaradzo sathu satshavbo, ganiolu tepo yatshavbo a na hi thaveleya. (Leri Ndzimo 41:3.) Khu gu thumisa liphuvbo laye nya guage, Jehovha a ngu hi ninga tshivba, guti ni gurula monyoni gasi gu emisana ni sigaradzo sathu. (Mav. 18:14; Filp. 4:13) Uye gambe a ngu hi thaveleya khu gu hi ninga gutumba gu ganeyago khu wumindru wu gu khuwo mwalo muthu a na dwalago. — Isa. 33:24.

18. Lowo muni wu gu thaveleyago tepo u tshanganago ni sigaradzo? (Wona kwadru “ Malito ma nga hi thaveleyago tepo hi liyago.”)

¹⁸ Ezekhiya a di thaveledwa khu malito ya Jehovha. Hi nga mana gambe wuthavelo omu nya Lito la Nungungulu. Tepo hi tshanganago ni sigaradzo, malito ya Jehovha ma gu romo omu nya Bhibhiliya, ma nga hi thaveleya ni gu hi phasa gurula. (Rom. 15:4) Tepo Ndriyathu nya nyamayi a vbanyago África Ocidental a nga embedwa gupwani a a na ni madwali nya câncer, uye a di gu khaleya gu liya. Uye a di ganeya gu khuye: “Nyi thaveledwe ngudzu khu libhuku la Isaya 26:3. Ambari olu dzimbe dzitepo hi gu mba si kodza gu vbindrugedza siemo sathu, livhesi leli la gu hi tumbisa gu khilo Jehovha a na hi ninga gurula ni gu hi phasa gu timiseya ni gevbini gigaradzo.” Ina u na ni lowo wu gu thaveleyago tepo u tshanganago ni sigaradzo si girago gu khatshi si mwalo rendre?

19. Ginani hi gi vireyago mindru wa tshigu?

 ¹⁹ Ha gu vbanya matshigoni nyo hegise, nigu khu kotani nya isoso hi ngu vireya gu tshangana ni sigaradzo si na hi girago hi liya. Ganiolu, kha nga hi si wonidego avba nya giyeyedzo gya Ana, Dhavhidhe ni Pfhumu Ezekhiya, Jehovha a ngu wona tepo hi liyago nigu a ngu garadzega khu isoso. Uye a ngu hi haladza kholu hi simamago gu tumbega gwaye ambari ha gu ba hi tshangana ni gigaradzo, nigu a ngu dundruga marongo yathu. Khu kharato, tepo hi tshanganago ni sigaradzo, tuleya moyo wago Jehovha khu nombelo. Khala vbafuvbi ga vandriyathu va libandlani gwago. Nigu hi na mana wuthavelo wutago khiyo ga Jehovha khu gu leri Bhibhiliya. Hi nga tiyisega gu khethu ha gu simama gu timiseya khu gu tumbega, Jehovha a na hi tshatshazeya. Tshatshazelo wowo wa gu pata gitumbiso nyo mbure gi gu khigyo yi na vboha tepo eyi Jehovha a na bavbulago marongo yatshavbo mahoni gwathu, kha hi na nga garadzega mwendro gupwa guvbisa. (Gutu. 21:4) Ga tepo yoyo hi na liya, ganiolu hi na liya khu gu tsaka.