1-2. Vavelegi va yede gu dzipwa kharini tepo sanana sawe si va girago siwudziso maningano ni Bhibhiliya ni Nungungulu?

 VATHU nya vangi va ngu dzumeleyana ni mawonelo ma gu khayo gu dandrisa sanana hi thumo nyo garadze ngudzu. Wa gu ba uri muvelegi, nya mba kanakana u ngu thuma khu gu dzi garadza gasi gu tiyisa gukhodwa ga sanana sago, nigu isoso si ngu bongega. (Dhet. 6:6, 7) Tepo sanana sago si dandrago, iso si nga pheya gu gu gira siwudziso maningano ni esi hi si khodwago ni esi Bhibhiliya yi ganeyago gu khiyo khyadi ni esi nya mba sadi.

² Gupheyani, adzina saye u nga garadzega khu siwudziso u girwago khu sanana sago. Si nga gira gu u pimisa gu khuwe sanana sago wulangani nya gu si dandra khu liphuvboni so bweleleya hwane. Ganiolu, gasi sanana sago si dandra khu liphuvboni si yede gu gira siwudziso gasi gu tiyisa gukhodwa gwaso. (1 Kor. 13:11) Khu kharato, u mwalo gighelo nyo garadzege. Tepo sanana sago si gu girago siwudziso, u nga thumisa tepo yoyo gasi gu si phasa gu pimisa gwadi ni gu tiyisa gukhodwa gwaso ga Nungungulu ni Bhibhiliya.

3. Ginani hi na bhulago khigyo avba nya ndrima yeyi?

³ Avba nya ndrima yeyi, hi na wona edzi vavelegi va nga phasago khidzo sanana sawe: 1) gu tiyisa gukhodwa gwaso, 2) gu ninga lisima milayo nya mavbanyelo nya Bhibhiliya ni 3) gu emeya esi si si khodwago. Hi na bhula gambe gu khethu khu ginani si gu sadi gu sanana si gira siwudziso ni gu bhula khesi si nga ningago lithomo vavelegi gasi gu bhula ni sanana sawe maningano ni esi hi si khodwago.

PHASA SANANA SAGO GU HAGULEYA GUKHODWA NYA GUTIYE AVBA GA JEHOVHA NI BHIBHILIYA

4. Khu sevbini siwudziso sanana si nga girago, nigu khu ginani?

⁴ Sanana kha si velegwi na siri ni gukhodwa ga Nungungulu, nigu kha si khodwi ga Nungungulu khu kotani nya olu u khodwago  gwaye. Adzina saye gyanana gyago gi nga pheya gu wudzisa gu khigyo: ‘Nyi nga tiyisega kharini gu kheni Nungungulu womo? Ina nyi nga khodwa esi Bhibhiliya yi ganeyago?’ Khu lisine, Bhibhiliya yi ngu hi kutsa gu “thumisa mapimo” yathu ni gu ‘tiyisega khu silo satshavbo.’ (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Ganiolu, u nga phasa kharini sanana sago gu tiyisa gukhodwa gwaso?

5. Vavelegi ginani mu nga girago gasi gu phasa sanana sanu gu khodwa avba nya Bhibhiliya? (Varoma 12:2)

⁵ Kutsa sanana sago gu vbwetedzeya esi si yeyedzago gu khiso Bhibhiliya ya gu hevbudza lisine. (Leri Varoma 12:2.) Tepo gyanana gyago gi girago siwudziso, londrowa tepo yoyo gasi gu gi yeyedza edzi gi nga manago khidzo mihlamulo khu gu thumisa dziferameta nya gu gevisise khidzo, nya nga Índice das Publicações da Torre de Vigia ni Libhuku nyo peskizari khilo nya Dzifakazi dza Jehovha. Khu giyeyedzo, umo nya Libhuku nyo peskizari khilo, avba nya hungo nya mahungu wu gu khuwo “A Bíblia” wu gu romo vbatshani nya gihungwana nya mahungu gi gu khigyo “Inspirada por Deus,” igyo gi nga mana esi si yeyedzago gu khiso Bhibhiliya khandri libhuku li gu na ni mipimiso nya vathu, ganiolu “mahungu ma tago khiyo ga Nungungulu.” (1 Tes. 2:13) Khu giyeyedzo, igyo gi nga gevisisa maningano ni lidhoropa la Asiriya wa gale li ranwago gupwani Ninivha. Gale, sihevbuli nyo khaguri si di gu ganeya gu khiso lidhoropa la Ninivha kha la manega. Ganiolu, khu 1850 vagevisise nyo khaguri va di tugula marumbi nya lidhoropa leli, si yeyedzago gu khiso Bhibhiliya yi di gu ganeya lisine. (Sof. 2:13-15) Gasi gu wona edzi li nga fuviswa khidzo lidhoropa la Ninivha, gasi gu tadzisa giprofeto nya Bhibhiliya, gi nga wona ndrima yi gu khiyo “U di gu dziti?” avba nya Mukhedziseyi nya Novembro nya 2021. Kutsa gyanana gyago gu fananisa esi gi hevbulago omu nya mabhuku yathu ni esi dzimbe dzireferensiya nyo tumbege dzi ganeyago. Isoso si na phasa gyanana gyago gu tiyisega gu khigyo Bhibhiliya ya gu ganeya lisine.

6. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu wona gu khiso Bhibhiliya ya gu ganeya lisine? Ninga giyeyedzo. (Wona fotu.)

⁶ Phasa sanana sago gu wona gu khiso Bhibhiliya ya gu ganeya lisine. Vavelegi va na ni mathomo nya mangi gasi gu ganeya ni sanana sawe maningano ni Bhibhiliya ni gukhodwa ga Nungungulu. Avo va nga mana mathomo yoyo tepo va hongolago muzewu, jardhim ni tepo va wuseyago Bheteli nya Dzifakazi dza Jehovha. Tepo mu wuseyago muzewu, u nga yeyedza gyanana gyago githombe nyo khaguri mwendro silo nyo khaguri si yeyedzago gu khiso Bhibhiliya ya gu ganeya lisine. Adzina saye, u nga hevbudza gyanana gyago maningano ni giwindri gya Mowabhi. Giwindri gegi, gi na ni tanga nya 3000 myaga nigu gu di lovidwe lina Jehovha avba nya giwindri gegi, nigu igyo gyomo Muzewu ya Louvre  Paris, eyi França. Nigu gambe, kopiya nya giwindri gya Mowabhi yo yeyedzwa avba nya expozisawu “Bhibhiliya ni Lina la Nungungulu,” yi gomogo Tsindza gwathu nya Dzifakazi dza Jehovha, Warwick, Nova Iorque. Giwindri gya Mowabhi gyo yeyedza gu khigyo Pfhumu Mesa a di gu wugede Israyeli. Nigu isoso si ngu pwanana ni esi Bhibhiliya yi ganeyago. (2 Dzipf. 3:4, 5) Tepo sanana sago si wonago sabune gu khiso Bhibhiliya ya gu ganeya lisine, gukhodwa gwaso gu na engedzeya gu tiya. — Fananisa ni 2 Dzikoronika 9:6.

7-8. a) Ginani hi nga gi hevbulago khu Muvangi maningano ni esi hi si wonago umo nya tumbunugo? Ninga giyeyedzo. (Wona fotu.) b) Siwudziso muni si na phasago sanana sago gu tiyisa gukhodwa gwaso avba ga Muvangi?

⁷ Kutsa gyanana gyago gu dundrugeya khesi Jehovha a si vangidego. Tepo u gimbiyago ni gyanana gyago ga wulanga nya gu mbure mwendro jardhim, gi phase gu wona silo nyo hlamadzise Jehovha a si vangidego. Khu ginani? Kholu silo soso nyo hlamadzise, si na gi phasa gu wona gu khigyo womo muthu a gu na ni guti nya gukhongolo. Silo nya singi si gu romo mafuni si na ni makhalelo nya espiral, nigu vasiyentista va hevbude ngudzu sivangwa nya gu khale khu ndziya yoyo. Siyentista nyo pwani khu Nicola Fameli, a gu tshamuseya gu khuye tepo u kotarigo dziespiral dzi gomogo omu nya tumbunugo, u na wona gu khuwe dza gu landra sasamedzo wa wumowo nya dzinumeru. Nigu sasamedzo nya dzinumeru dzodzo wa gu ranwa gu pwani sasamedzo ya Fibonacci. Hi nga wona dziespiral dzodzo avba nya silo nya singi, nya nga dzigalaxia, mahagane nya misimbo, avba nya sihanga ni omu nya dzigirasol. a

⁸ Xikwatuno, gyanana gyago gi na hevbula mambe makhalelo hi ma manago umo nya tumbunugo. Khu giyeyedzo, misimbo nya yingi yi ngu landrisa makhalelo aya ma phindra-phindrago. Kholu gighodho, gya gu wumbwa khu sipandre si hambaniswago khu matamo ni sitamwana. Nigu sasamedzo wowo wa gu ranwa gu pwani fractais. Makhalelo yaya nya fractal ma ngu manwa umo nya simbe sivangwa. Khu mani a nga vanga makhalelo yaya nyo hlamadzise? Tepo khiyo gyanana gyago gi vbedzago tepo nyo laphe na gi gu pimisa khu silo nyo hlamadzise esi Jehovha a nga si vanga, si na gi phasa gu engedzeya gu tiyisega gu khigyo khu Nungungulu a nga vanga silo satshavbo. (Hebh. 3:4) Khu gu gimbiya nya tepo, u yede gu phasa gyanana gyago gu pwisisa gu khigyo khu ginani si gu na ni lisima gu engisa milayo ya Nungungulu. U nga gi wudzisa gu khuwe: “Kha nga olu Nungungulu a nga hi vanga, kha wu pimise gu khuwe uye a ngu siti esi hi yedego gu gira gasi hi tsaka?” Nigu u nga mu tshamuseya gu khuwe Nungungulu a hi ningide Bhibhiliya gasi yi hi yeyedza edzi hi nga manago khidzo litsako.

 PHASA SANANA SAGO GU NINGA LISIMA MILAYO NYA MAVBANYELO NYA BHIBHILIYA

9. Khu ginani sanana si nga girago siwudziso maningano ni milayo nya mavbanyelo nya Bhibhiliya?

⁹ Gya gu tshuka gyanana gyago gi gira siwudziso maningano ni lisima nya milayo nya mavbanyelo nya Bhibhiliya, zama gu tugula gu khuwe khu ginani gi girago siwudziso soso. Ina kha gi khodwi gu khigyo esi Bhibhiliya yi si ganeyago lisine mwendro gya gu padwa gu tshamuseya esi gi si khodwago ga vambe? Ga giemo gegi, u nga phasa gyanana gyago gu pwisisa gu khigyo khu ginani si gu sadi gu engisa milayo ya Jehovha, nigu u nga gira isoso khu gu thumisa libhuku Vbanya nu tsakide kala gupindruga! b

10. U nga phasa kharini gyanana gyago gu pimisa gu manega ni wupari wa vbafuvbi ni Jehovha?

¹⁰ Phasa sanana sago gu khala dzipari dza vbafuvbi dza Jehovha. Tepo u hevbulago Bhibhiliya ni gyanana gyago, thumisa siwudziso ni sipimaniso si gu romo umo libhuku Vbanya nu tsakide kala gupindruga!, gasi u pwisisa edzi gi dzipwago khidzo khu mahungu nyo khaguri. (Mav. 20:5) Khu giyeyedzo, gihevbulo 8 gya gu fananisa Jehovha ni pari yi hi ningago sigengedzo si hi vhikeyago ni gu hi phasa. Hwane nya gu ba mu bhude khu 1 Johane 5:3, u nga wudzisa gu khuwe: “Kha nga olu Jehovha a gu pari nya yadi, hi nga si wona kharini esi a hi embeyago gasi gu hi gira?” Si nga gira nga khatshi giwudziso nyo vbevbugi, ganiolu gu hlamula giwudziso gegi gi nga phasa gyanana gyago gu wona milayo ya Nungungulu kha nga giyeyedzo nya lihaladzo Laye. — Isa. 48:17, 18.

11. U nga phasa kharini gyanana gyago gu ninga lisima matshina nya milayo nya Bhibhiliya? (Mavingu 2:10, 11)

¹¹ Bhulani khu wuyelo wu manegago khu gu engisa esi Bhibhiliya yi si hevbudzago. Tepo mu lerigo Bhibhiliya mwendro gu hevbula lowo nya litshigu, bhulani khedzi matshina nya milayo nya Bhibhiliya yi phasidego khidzo ndranga yanu. Khu giyeyedzo, ina gyanana gyago gi ngu wona wuyelo nya gu khale muthu nya sighingi ni gu tumbega? (Hebh. 13:18) U nga tshamuseya gambe edzi gu landrisa wusingalagadzi nya Bhibhiliya wu hi phasago khidzo gu manega ni womi nya wadi ni litsako. (Mav. 14:29, 30) Gyanana gyago gya gu pwisisa edzi si gu sadi khidzo gu engisa esi Bhibhiliya yi hevbudzago, igyo gi na vbweta gu wu engisa womini wagyo watshavbo. — Leri Mavingu 2:10, 11.

12. Papayi moyo a phaside kharini gyanana gyaye gu engisa matshina nya milayo nya Bhibhiliya?

¹² Papayi nyo khaguri a khalago França, nyo pwani khu Steve, a gu tshamuseya edzi uye ni mwangadzi waye va phasidego khidzo gyanana gyawe nyo pwani khu Ethan gu pwisisa gu khigyo Jehovha a di vega milayo kholu a hi haladzago. Steve wari, khuye: “Hi ngu gira siwudziso nya nga esi: ‘Khu ginani Jehovha a vbwetago gu khuye hi ninga githawo litshina leli nya nayo? Esi sa gu hi yeyedza kharini gu khiso a ngu hi haladza? Ginani gi na giregago wa gu mba thumisa litshina leli?’” Mabhulo nya nga aya ma phaside Ethan gu tiyisa gukhodwa gwaye ga esi Jehovha a ganeyago gu khuye khyadi. Steve a gu engedza gambe khuye: “Makungo yathu gu phasa Ethan gu wona gu khuye Bhibhiliya yi na ni guti nya gukhongolo gu vbindra guti nya vathu.”

13. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu thumisa matshina nya milayo nya Bhibhiliya? Ninga giyeyedzo.

¹³ Trenari sanana sago gu thumisa matshina nya milayo nya Bhibhiliya. Limwedo nya mathomo hi nga girago isoso, khu tepo sihevbuli si lombwago guya wusedza libhuku nyo khaguri gasi siya leri xikwatuno. Vathu va khumbugwago umo nya libhuku lolo, adzina saye va ngu gira silo nyo vivbe, nya nga wubhayi ni wughevenga a gu silo si gu mba tsakisa Jehovha. Nigu adzina saye, na si lovidwe nga khatshi kha sa vivba gu gira silo soso. U nga lomba gyanana gyago gasi gi dundrugeya edzi Jehovha a dzipwago khidzo khu  isoso. (Mav. 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Filp. 4:8) Isoso si na gi phasa gu wona gu khigyo wugengeyi gu engisa Jehovha. Nigu a gu tshuka muhevbudzi mwendro sihevbuli khwathu va gi wudzisa mawonelo yagyo khu libhuku lolo, gi na ba gi dongide gasi gu ganeya khesi gi si khodwago.

DONGISEYA SANANA SAGO GASI GU EMEYA ESI SI SI KHODWAGO

14. Khu yavbini mahungu ma nga garadzeyago vaphya gu bhuleya vambe, nigu khu ginani?

¹⁴ Dzimbe dzitepo, vaphya va nga thava gu bhuleya vambe khesi va si khodwago. Khu giyeyedzo, avo va nga thava va gu tshuka va lombwa gasi va tshamuseya gu khavo khu ginani va gu mba khodwa avba nya evholusawu. Khu ginani? Wa gu ba uri muvelegi, u nga phasa kharini gyanana gyago gasi gi tiyisega gu khigyo esi gi si khodwago lisine?

15. Ginani gi nga phasago vaphya nya Makristo gu tiyisega khesi va si khodwago?

¹⁵ Phasa sanana sago gu engedzeya gu tiyisega khesi si si khodwago. Gyanana gyago, kha gi yeli gu khala dzitshoni kholu gi dzitigo gu khigyo womo Muvangi nya silo satshavbo. (2 Thim. 1:8) Khu ginani? Kholu ambari vasiyentista nya vangi, kha va khodwi gu khavo silo si di manega nya mu manege. Vasiyentista vava, va ngu wona sitiyesigiso nya gu khiso womo Muvangi nya silo satshavbo si vbanyago. Khu kotani nya isoso, avo kha va dzumeleyani ni sihevbudzo nya evholusawu si hevbudzwago mudzixikwatuno mafuni gwatshavbo. Gimwegyo nya gilo gi nga phasago gyanana gyago, gu tiyisa ni gu engedzeya gukhodwa gwagyo, khu gu bwetedzeya esi si nga phasa vambe vandriyathu gu tiyisega gu khavo womi wu na ni Muvangi. c

16. Vavelegi va nga phasa kharini gyanana gyawe gu tshamuseya vambe gu khigyo khu ginani gi khodwago ga Muvangi? (1 Pedro 3:15) (Wona fotu.)

¹⁶ Phasa sanana sago gu manega ni makodzelo nyo tshamuseye vambe esi si si khodwago. (Leri 1 Pedro 3:15.) Adzina saye, si na phasa mwa gu wona dzindrima nyo khaguri omu nya sayiti jw.org dzi ganeyago khu gu vangwa ni evholusawu. Khu kharato, gyanana gyago gi nga hatha tshamuselo wu nga gi vbevbugeyago gu wu thumisa gasi gu bhuleya vambe maningano ni Muvangi. Hwane nya isoso, dongiseyani esi gyanana gyago gi si hathidego. Gi dundrugise gu khuwe kha si vbwetegi gu ganedzisana ni sihevbuli khwathu. Gi kutse gu simama gu tshamuseya khu ndziya nyo vbevbugi nigu nyo pwisisege, a gu tshuka muthu yoyo a vbweta guti nya singi khu mahungu yoyo. Khu giyeyedzo, gihevbuli khwathu  gi nga ganeya gu khigyo: “Eni nyo khodwa basi esi nyi si wonago, gima nyi si gu woni Nungungulu.” Gyanana gyago gi nga hlamula gu khigyo: “Nga dundrugeya na wu gu gimbiya khabini, wulanga nya hwindzo ngudzu, khavbovbo u wona nambo wu nga girwa khu siwindri. U di hadzi gu pimisa ginani? Khu lisine, u di hadzi gu pimisa gu khuwe womo muthu a nga wu gira. Khu ndziya nya gu fane, mafu yatshavbo ni satshavbo si vbanyago si na ni Muvangi.”

17. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu vbwetedzeya mathomo nya gu bhuleye vambe khu Bhibhiliya? Tshamuseya.

¹⁷ Phasa sanana sago gu vbwetedzeya dzindziya nya gu bhuleye vambe khu Bhibhiliya. (Rom. 10:10) U nga fananisa gu hevbudza vambe Bhibhiliya ni gu hevbuleya gu womba gilo nyo khaguri. Gupheya, muthu yoyo a hevbuleyago, a gu womba dzindzimo nyo vbevbugi. Khu gu gimbiya nya tepo, si mu vbevbugeya gu womba gwadi. Khu ndziya nyo fane, muphya nya Mukristo, adzina saye a nga pheya gu bhuleya vambe khu gu khodwa gwaye khu ndziya nyo vbevbugi. Khu giyeyedzo, adzina a nga wudzisa gihevbuli khwathu gu khuye: “U di gu dziti gu khuwe vaenginyeru va gu kopiyari silo va si wonago umo nya tumbunugo? Nga gwadi nyi gu yeyedza vhidhyu mweyo nyo hlamadzise.” Hwane nya gu ba a yeyedzide vhidhyu yi gomogo avba nya gipandre Será Que Houve Um Projeto? uye a nga ganeya gu khuye: “Abari gu vasiyentista va ngu wuyedwa khu silo va kopiyarigo si gu romo omu nya tumbunugo, khu mani a yedego u wuyedwa khu gu ba a vangide esi si gu romo omu nya tumbunugo?” Adzina gihevbuli khwathu, gi nga vbweta gu hevbula nya singi khu Jehovha.

SIMAMA GU PHASA SANANA SAGO GU TIYISA GUKHODWA GWASO

18. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu tiyisa gukhodwa gwaso ga Nungungulu?

¹⁸ Ha gu vbanya mafuni gu tadego khu vathu va gu mba khodwa ga Jehovha. (2 Ped. 3:3) Khu kharato, vavelegi, tepo mu hevbulago Bhibhiliya ni sanana sanu, si kutseni gu vbwetedzeya mahungu ma na engedzeyago githawo gyaso khu Lito la Nungungulu ni milayo nya mavbanyelo. Si phase gu haguleya makodzelo nya gu pimise ni gu tiyisa gukhodwa gwaso avba ga Jehovha, khu gu bhula naso khesi Jehovha a si vangidego. Si phase gu pwisisa siprofeto si tadzisegidego. Nigu gu diga satshavbo, gombeya ni sanana sago u bwe u si gombeleya. Wa gu gira isoso, tiyisega gu khuwe Jehovha a na tshatshazeya gudzigaradza u gu girago gasi gu phasa sanana sago gu tiyisa gukhodwa gwaso. — 2 Dzik. 15:7.