1. Dzifakazi dza Jehovha dza dziraru dzi khumbugidwego omu nya ndrimana yeyi dzi simamide kharini gu tumbega ga Jehovha?

NGA dundrugeya khu siemo sesi sa siraru gu pategago Dzifakazi dza Jehovha. 1) Gyadzyana gi gu romo xikwatunu, litshigu limwedo muhevbudzi a embeya sihevbuli satshavbo gu khuye gu vbwetega si hongola buzotunu nya feriyadho. Gyadzyana gyogyo gi ngu dziti gu khigyo isoso nya dziferiyadho Nungungulu kha si tsakeyi, khu kharato khu githawo gi bomba gu hongola. 2) Lidzaha nyo khaguri nya dzitshoni la gu tshumayela khu ndranga ni ndranga. Khavbovbo li tugula gu khilo ga ndranga yi landreyago go khala gihevbuli gikwawe gi oloveleyago gu mu hega kholu a gu Fakazi ya Jehovha. Ambari ulolo, lidzaha lolo la gu hongola ndrangani momo li ya khokhotha lidimba. 3) Mwama nyo khaguri a dzi hitago gasi gu sayisa ndranga yaye, ganiolu litshigu limwedo a lombwa khu patrawu waye gu gira gilogyo gi dwanisanago ni milayo. Ambari olu a nga hadzi bangedwa khu pawu, mwama yoyo a gu mu tshamuseya gu khuye kha na nga diga gu tumbega ni gu engisa milayo kholu khiso a si vbwetago Nungungulu ga sithumi saye. — Rom. 13:1-4; Hebh. 13:18.

2. Hi na bhula khu siwudziso muni, nigu khu ginani?

² Makhalelo muni nyo fane u ma wonago ga vathu vava va vararu? Adzina u ngu wona nya mangi, nya nga gutiya-hwambo ni gululama. Ganiolu lomo limwedo nya lisima ngudzu li yeyedzidwego khu vatshavbo, gu gu gutumbega. Vatshavbo va vararu va gu yeyedza gutumbega gwawe ga Jehovha. Vatshavbo va gu bomba gu ndraga milayo ya Nungungulu. Gutumbega khugo gu va kutsidego gu gira esi va giridego. Kha hi kanakani gu khethu Jehovha tsakide ngudzu khu moyo ni moyo wawe kholu va yeyedzidego likhalelo leli. Anethu ha gu vbweta gu tsakisa Papayi wathu wa ndzadzini. Khu kharato hongoleni hi bhula khu  siwudziso sesi: Ginani gutumbega? Khu ginani hi yedego gu tumbega? Nigu hi nga tiyisa kharini gudziemiseya gwathu nyo simame hi tumbega matshiguni yaya nyo garadze?

3. a) Gwathu, ginani gutumbega? b) Siyeyedzo muni si kodzago gu hi phasa gu pwisisa tshamuselo nya gutumbega?

³ Sithumi sa Jehovha sa gu yeyedza kharini gutumbega? Khu gu haladza Jehovha khu monyo wathu watshavbo, kha nga handro wakona, tepo yatshavbo ha gu gira silo si tsakisago Jehovha. Nga dundrugeya khedzi li thumiswago khidzo lito gutumbega omu nya Bhibhiliya. Omu nya Bhibhiliya, lito nya giHebheru li vbindrugedzedwego pwani “gutumbega” lo thula guvbeleya, mwendro wurumba. Khu giyeyedzo, vaIsrayeli va di yede gu ningeya muphaso khu girengo ga Jehovha, nigu Nayo wu di gu laya gu ningedwa girengo nyo vbeleye. (Levhi 22:21, 22) Vaisrayeli va di gu himbedzedwa gu ningeya girengo nya mba na litundru, ndzeve, mwendro liso; ambari nyo ba gi kekede khu madwali. Jehovha a di gu ninga ngudzu lisima girengo nya mba na gisolo. (Mal. 1:6-9) Si ngu pwisisega gu ba Jehovha a vbweta girengo nya mba na gisolo mwendro nyo vbeleye. Tepo hi rengago gilo nyo khaguri, gani handro, libhuku, mwendro ferameta, kha hi vbweti nyo polegeye mwendro gi gu na ni sipandre si keneleyago. Ha gu vbweta gilo nyo vbeleye, nyo eneye, mwendro nya rumba. Khidzo saye ni Jehovha, sa guta avba nya lihaladzo ni gutumbega gwathu. Gu vbwetega siri nya guvbeleye, mwendro nya rumba.

4. a) Si nga kodzega kharini gu muthu nya mba vbeleya a tumbega? b) Khu guya khu Ndzimo 103:12-14, ginani egi Jehovha a gi vireyago gwathu?

⁴ Sa gu thula gu khiso gu vbwetega hi khala vathu nyo vbeleye gasi gu hi tumbega? Gu diga satshavbo, adzina hi nga dzi wona na hiri sighohi nya sikhongolo. Khu ginani hi gu mba yela gu pimisa gu khethu gu vbwetega na hiri vathu nyo vbeleye gasi gu hi tumbega? Nyo pheye, Jehovha kha vegi gupima avba nya sihoso sathu. Lito laye lari khilo: “PFHUMU Nungungulu, nari pwani wa gu pima khu siwono sathu, khu mani a nga hadza gu dugelela Pfhumu?” (Ndzi. 130:3) Jehovha a ngu dziti gu khuye hi vathu nya mba vbeleya, hi sighohi, khu kharato a ngu hi gireya wuhindzi a hi divaleya. (Ndzi. 86:5) Nya wuvili, Jehovha a ngu guti omu hi hegedwago umo, nigu kha vireyi gu khuye hi gira silo nyo vbindre tanga yathu. (Leri Ndzimo 103:12-14.) Ina ka, hi nga khala vathu nya guvbeleye, nya mirumba mahoni gwaye khu ndziya muni?

5. Gasi gu sithumi sa Jehovha si tumbega, khu ginani lihaladzo li yedego gu khala koma nya mahungu?

⁵ Gasi gu sithumi sa Jehovha si tumbega, lihaladzo li yede gu khala koma nya mahungu. Lihaladzo lathu khu Nungungulu ni sighingi sathu thumoni waye gu vbwetega siri nya guvbeleye, mwendro nya rumba. Lihaladzo lathu la gu simama na li tiyide kharato ambari ha gu ba hi lingwa, hi na ba hi tumbegide. (1 Dzik. 28:9; Mat. 22:37) Nga dundrugeya gambe khu Dzifakazi dzile dza dziraru hi ganedego khidzo. Khu ginani va giridego sile? Ina gyadzyana gile gi di gu dzina gu hegwa xikwatunu, mwendro lidzaha lile di gu dzina gu tshonegiswa ndrangani ga pari yalo, mwendro papayi wule nya ndranga a di gu dzina gu bangedwa khu pawu yaye? Ne, vbadugwana! Vbavbandze nya isoso, va di gu dziti gu khavo Jehovha na ni milayo nya gululame, nigu mapimo yawe ma di gu dzi garadzeya gu tsakisa Papayi wawe wa ndzadzini. Lihaladzo lawe khu Jehovha li va kutside gu thangisa uye na va si gu hungi gilo nyo gire. Khu ndziya yoyo, va yeyedza gutumbega gwawe khu sigiro.

6. a) Khu ginani hi yedego gu tumbega? b) Adhamu ni Evha va tandregide kharini gu tumbega?

⁶ Khu ginani hatshavbo hi yedego gu tumbega? Khu gu Sathane wugede Jehovha, gumogo ni ethu vathu. Ngilozi yoyo nya gindraga milayo, yabune yi di dzi gira Sathane, mwendro “Muganedzi” thembweni ga Edheni. A di nyenyezisa lina la Jehovha khu gu khuye Nungungulu vivbide, na ni makolo, nigu Pfhumu nya mba lulama. Ya walo khu gu, Adhamu ni Evha va di havo ghubhe, va ema ni Sathane, va wugeya Jehovha. (Gen. 3:1-6) Womi va nga ba vari nawo Edheni, wu di va ningide mathomo nya mangi nyo tiyise lihaladzo lawe khu Jehovha. Ganiolu kala ga tepo a nga vbondza Sathane ni wuwugeyi waye, lihaladzo lawe khu Jehovha kha la nga ba li vbelede mwendro rumba. Khavbovbo gu di tumbunuga giwudziso gegi: Ina vathu va gu simama gu tumbega ga Jehovha khu gu mu haladza kamo? Khu mambe maganelelo, ina vathu va gu halahala va tumbega gani? Muthu nyo pheye a thegedwego khu giwudziso gyogyo khu Joba.

7. Kha nga si khumbugidwego omu ga Joba 1:8-11, Jehovha a di gu dzipwa kharini khu gutumbega ga Joba? Sathane ke?

⁷ Joba vbanyide dziteponi dzile vaIsrayeli va nga ba vari Egipito. Gutumbega gwaye gu di gu samadzisa ngudzu. A diri muthu nya mba vbeleya nuye nga ethu. A di gu gira sihoso. Ambari ulolo, Jehovha a di gu mu haladza Joba khu kotani nya gutumbega gwaye. Idzo si wonegago khidzo, khatshi Sathane phede gale gu ghongonya Jehovha khu gutumbega nya vathu. Khu kharato Jehovha a di mu bhuleya khu gutumbega ga Joba. Mavbanyelo ya mwama yoyo ma di tivegisa Sathane kha nga muliphi! Sathane a di lomba gu khuye gutumbega ga Joba gu lingwa. Jehovha a di gu yi tumba pari yaye Joba, khu kharato a di dzumeleya  gu khuye Sathane a mu linga. — Leri Joba 1:8-11.

8. Sathane wugede kharini Joba?

⁸ Sathane gikelemo, nigu gighevenga nya gikhongolo. A di dzega satshavbo a nga ba ari naso Joba, a songa sithumi saye, a bwe a nyenyezisa lina laye. A beleya ndranga yaye, a songa likhumi sanana saye. Khu hwane a mu tshanisa khu madwali nyo thise ngudzu nya sithunya nyo khugeye hungoni kala migondroni. Ngadza Joba a di vbeya tshivba nyo bwe a hamuga ni lipindru; a kutsa Joba gu diga gu tumbega, a vala Nungungulu afa. Joba nuye dogorede ni gufa, ganiolu a di simama gu tumbega. Khavbovbo Sathane a di beya khu yimbe ndziya. A di thumisa vama vararu va nga ba vari dzipari dza Joba. Vama vovo va di ya wuseya Joba khu matshigu nyo khaguri, ganiolu ni gu mu thaveleya kha va mu thaveleya. Wulangani nya isoso va di mu solasola. Va di gu khavo khu Nungungulu a vangago sigaradzo sa Joba, nigu khavo uye kha khathali khu gutumbega gwaye. Va di bwe va gira Joba a pimisa gu khuye a di gu yedwa gu thegedwa khu sigaradzo sile kholu a di vivbide! — Joba 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6.

9. Ambari olu a nga ba a tshangana ni silingo, ginani egi Joba a bombidego gu gira?

⁹ Ginani a giridego Joba khu satshavbo soso? Uye a diri muthu nya mba vbeleya. A di goroga, a kawuka dzipari dzaye nya mba phasa, a bwe a ganeya silo a nga bhi a dzi laya khiso. A di dzi wona na lulamide ngudzu guvbindra Nungungulu. (Joba 6:3; 13:4, 5; 32:2; 34:5) Ganiolu, ambari tepo giemo gi nga ba gi lemede khu tshivba, Joba a di bomba gu wugeya Jehovha Nungungulu. A di bomba gu khodwa malipha ya dzipari dzile dzaye nya mba phasa gilo. A di khuye: “Gima kha nyi na ganela gukheni magana yanu khya lisine; nyi na kala nyifa na nyi gukheni, nyi mwalo nandru mwendro nyi tumbegide.” (Joba 27:5) Malito yoyo mo yeyedza gu khayo Joba a di dzi emisede gu simama gu tumbega, ambari go dugeleya ginani. Joba bombide gu diga gu tumbega; anethu hi nga gira sasimweso.

10. Wa gu beya hayini avba nya esi Sathane a singedzidego Joba?

¹⁰ Muhuno, Sathane a gu hi singedza sasimweso a singedzidego Joba. Wa gu beya hayini avba nya esi Sathane a singedzidego Joba? Khu lisine, Sathane wari khuye khu haladzi Jehovha Nungungulu khu monyo wago watshavbo, giemo gyo tshuka gi lemeya u na diga gu mu thumeya gasi gu dzi vbulugisa, ni gu khuye gutumbega gwago khandri ga gilo! (Joba 2:4, 5; Gutu. 12:10) Wa gu dzipwa kharini khu gupwa malito yoyo? Si ngu vbisa, khandridzo? Ambari ulolo, nga dundrugeya khesi: Jehovha a ngu gu tumba ngudzu nyo kala a gu ninga lithomo nya ladi. Jehovha a gu dzumeleya Sathane a linga gutumbega gwago. Jehovha a ngu tiyisega gu khuye u na simama gu tumbega ni gu mu phasa gu tivegisa Sathane nga muliphi. Nigu Uye a ngu tumbisa gu gu phasa. (Hebh. 13:6) Ina khandri lithomo nya likhongolo gu tumbwa khu Pfhumu yi khugegidego ngudzu mafuni ni ndzadzini! U ngu li wona lisima nya gu tumbege? Ugo go hi phasa gu bomba malipha ya Sathane hi emeya lina nyo mbure la Papayi wathu ni gu seketeya mafumelo yaye. Hi nga gira kharini gasi gu hi simama gu tumbega?

11. Ginani hi gi hevbulago ga Joba?

¹¹ Sathane a gu engedzeya gu rwega sisokhovedzo sithumi sa Nungungulu matshiguni yaya nya guhegise. (2 Thim. 3:1) Matshiguni yaya nya gidema, hi nga gu tiyisa kharini gudziemiseya gwathu nyo simame gu tumbega? Hi nga hevbula gambe khu giyeyedzo gya Joba. Ambari na si gu lingwi, Joba a di gu tumbegide ga Jehovha khu dzitepo nya dzingi. Wona sihevbudzo siraru hi nga si hevbulago gwaye gasi hi tiya hi simama gu tumbega.

12. a) Kha nga si ganedwego umo ga Joba 26:7, 8, 14, Joba hagulede kharini githawo khu Jehovha? b) Hi nga gira kharini gasi gu anethu hi haguleya githawo khu Nungungulu?

 ¹² Joba tiyiside lihaladzo laye khu Nungungulu khu gu haguleya githawo khu Jehovha. Joba a di gu dzi ninga tepo nyo khedziseye sivangwa nyo samadzise sa Jehovha. (Leri Joba 26:7, 8, 14.) Samade ngudzu hwane nyo dundrugeye khu mafu, ndzadzi, mapfhi, libara, a pwisisa gu khuye esi a nga ba a siti khu sivangwa sa Jehovha khandri sa doni. A di gu tsakiswa gambe khu malito ya Jehovha. A di khuye: “Magana yaye nyi ma vegedzide ndrani nya monyo wangu.” (Joba 23:12) Joba a di gu samadziswa khu Jehovha ni gu mu ninga githawo. A di gu haladza Papayi waye a bwe a vbweta gu mu tsakisa. Kha nga handro wakona, Joba a di simama gu tumbega. Gu vbwetega hi pimedzeya Joba. Muhuno hi nguti nya singi khu sivangwa sa Jehovha guvbindra vathu va dziteponi dza Joba. Nigu hi na ni Bhibhiliya rumba gasi gu hi phasa gu muti gwadi Jehovha. Satshavbo soso hi si hevbulago si nga hi phasa gu samadziswa ngudzu khu sigiro sa Jehovha. Gusamadziswa ni githawo gyathu khu Jehovha si na hi kutsa gu mu haladza ni gu mu engisa si bwe si lodza gudogoreya gwathu nyo simame gu tumbega gwaye. — Joba 28:28.

13-14. a) Kha nga hi si wonidego ga Joba 31:1, Joba yeyedzide kharini guengisa? b) Hi nga mu pimedzeya kharini?

¹³ Guengisa ga Joba khugo gu mu phasidego gu simama gu tumbega. Joba a di gu dziti gu khuye gasi a tumbega, a di yede gu engisa Jehovha. Gasi gu ganeya lisine, guengisa gu ngu tiyisa gudziemiseya gwathu nyo simame gu tumbega. Joba dzi garadzede gu engisa Nungungulu guvbanyani gwaye. Khu giyeyedzo, a di gu dzi garadzeya gu phara vanyamayi khu githawo. (Leri Joba 31:1.) Kha nga mwama a tshadhidego, a di gu dziti gu khuye si vivbide gu dogoreya nyamayi a sirigo mwangadzi waye. Muhuno, ha gu vbanya tigoni gu phorodego khu silingo nyo thegeye wubhayini. Kha nga Joba, ina hi na dzi garadzeya gu potsa gu dogoreya muthu hi nga mba tshadha naye? Hi na bomba gambe gu khedziseya sithombe nya malawu  mwendro pornografiya? (Mat. 5:28) Ha gu dzi woneya khu ndziya yoyo tshigu ni tshigu gu gyago, hi na simama gu tumbega.

¹⁴ Joba gambe a di gu engisa Jehovha khedzi a nga ba a dzi wona khidzo dzithomba. Si wonide gu khuye a gu tumba ngudzu dzithomba dzaye, a na thegeya gighohoni nya gikhongolo si na lombago gu a tsayiswa. (Joba 31:24, 25, 28) Muhuno, ha gu vbanya tigoni gu godwago ngudzu dzithomba. Ha gu dzi garadzeya gu manega ni mawonelo nya yadi khu dzitsapawu ni dzithomba, kha nga edzi Bhibhiliya yi hi gengedzago khidzo, hi na tiyisa gudziemiseya gwathu nyo simame gutumbega. — Mav. 30:8, 9; Mat. 6:19-21.

15. a) Gutumba muni gu phasidego Joba gu simama gu tumbega? b) Khu ginani isoso si nga hi phasago gu dundruga gutumba hi gu nago nethu?

¹⁵ Joba simamide gu tumbega khu gu simama gu tumba gu khuye a na tshatshazedwa khu Nungungulu. A di gu khodwa gu khuye Nungungulu a ngu khathala khu gutumbega gwaye. (Joba 31:6) Ambari olu a nga ba a emisana ni silingo, Joba a di gu tumba gu khuye khu guhegisa, Jehovha a na mu tshatshazeya. Kha si kanakanisi gu khiso gutumba gogo gu mu phaside gu simama gu tumbega. Jehovha a di tsaka ngudzu khu gutumbega ga Joba nyo bwe a Mu tshatshazeya ngudzu na ngari muthu nya mba vbeleya! (Joba 42:12-17; Jak. 5:11) Nigu Joba a ngo viredwa khu mambe makategwa nya mangi mbeli. Ina u na ni gutumba nyo tiye nyo khuwe Jehovha a na tshatshazeya gutumbega gwago? Nungungulu wathu kha vbindrugedza. (Mal. 3:6) Ha gu dundruga gu khethu a ngu ninga lisima gutumbega gwathu, hi na simama gu vireya wumindru wathu khu gutumba. — 1 Tes. 5:8, 9.

16. Ginani hi yedego gu gira?

¹⁶ Dzi emiseye gu simama gu tumbega! Dzimbe dzitepo u nga dzipwa nga khatshi khuwe wenga u dzi garadzeyago gu tumbega, ganiolu khandruwe wenga. U na ba uri moyo nya dzimiliyoni nya vathu va dzi garadzeyago gu tumbega mafuni. U na beya tsawani nya vama ni vanyamayi nya gu khodwe va gale va simamidego gu tumbega, ambari na va gu tumbiswa gu songwa. (Hebh. 11:36-38; 12:1) Hongoleni hi dzi emiseyani gu simama gu tumbega nga Joba, a ganedego gu khuye: “Nyi na kala nyifa nya mba diga gu tumbega!” Nigu gutumbega gwathu gu na dhumise Jehovha kala gupindruga!