1-3. a) Khu ginani Jehovha a nga ba a gola Solomoni, nigu makategwa muni a mu ningidego? b) Siwudziso muni hi na si hlamulago avba nya ndrima yeyi?

SOLOMONI khade pfhumu ya Israyeli na ngari lidzaha. Na ngari gu pheya gu fuma, Jehovha wonegide gwaye khu ndroro a ya mu embeya khuye: “Lomba igyo u gi vbwetago gasi nyi gu ninga.” Solomoni a di hakha, khuye: “Eni nyi ngari gyanana gidugwana nyambana wugengeli. . . . Khu guralo, ninga githumi gyago, monyo nya gutale khu guti mwendro nya guengise, gasi a kodza gu gimbidzisa vathu vago.” (1 Dzipf. 3:5-10) “Monyo nya gutale khu guti mwendro nya guengise,” ina khandri gilombo nyo yeyedze gudzinogisa igyogyo? Hi ngu si pwisisa gu khethu khu ginani Jehovha a nga ba a gola Solomoni! (2 Sam. 12:24) Nungungulu wathu a di tsakiswa ngudzu khu hlamulo wa lidzaha lile nya pfhumu nyo bwe a mu ninga “monyo nya wugengeli ni mapimo ngudzu.” — 1 Dzipf. 3:12.

² Kha nga olu a nga ba a tumbegide, Solomoni a di gu ningwa makategwa nya mangi. A manide lithomo nyo vbahe tempele “yi lumbago [Jehovha, NM] Nungungulu wa Israyeli.” (1 Dzipf. 8:20) A di manega ni ndruma khu kotani nya wugengeyi a nga ba a ningidwe khu Nungungulu. Nigu silo a ganedego tepo a nga ningwa liphuvbo nya guage khu Nungungulu si lovidwe omu nya mabhuku mararu nya Bhibhiliya. Limwedo nya mabhuku yoyo kheli la Mavingu.

³ Monyo wu ngu khumbugwa mazanazana nya dzinyondro omu nya libhuku la Mavingu. Khu giyeyedzo, omu ga Mavingu 4:23, ha gu leri esi: “Guvbindra silo satshavbo, vegedza monyo wago.” Avba nya livhesi leli, lito “monyo” lo thula ginani? Hi na hlamula giwudziso gyogyo avba nya ndrima yeyi. Hi na ganeya gambe khu mihlamulo nya siwudziso sivili: Sathane a gu zama kharini gu nyenyezisa, mwendro gu senga monyo wathu? Nigu hi nga gira ginani gasi gu vhikeya myonyo yathu? Gasi gu simama na hi tumbegide ga Nungungulu, gu vbwetega hi pwisisa mihlamulo nya siwudziso sesi nya lisima.

4-5. a) Ndzimo 51:6 ya gu hi phasa kharini gu pwisisa esi lito “monyo” li thulago iso? b) Womi nya givili gyathu wa gu fananiswa kharini ni lisima nya gu khathaleye muthu wa ndrani?

⁴ Omu ga Mavingu 4:23, lito “monyo” lo tshamuseya muthu wa ndrani mwendro makhalelo ya monyoni nya muthu. Khu mambe maganelelo, “monyo” so thula mapimo yathu ma sihadego, gudzipwa gwathu, makungo yathu ni gudogoreya gwathu. A gu edzi hi khadego khidzo khu ndrani, na siri edzi hi wonegago khidzo khu vbavbandze.

⁵ Dundrugeya khedzi womi nya givili gyathu wu fananiswago khidzo ni lisima nya edzi hi yedego gu khala khidzo ndrani. Nyo pheye, gasi hi manega ni givili nyo khadzisege gwadi, gu vbwetega hi manega ni mahodzelo nya yadi, hi bwe hi oloveya gu tiyisa mili. Khu ndziya nyo fane, gasi gu hi khalega gwadi khu liphuvboni, gu vbwetega hi manega ni mahodzelo nya yadi khu liphuvboni hi bwe hi tiyisa gukhodwa gwathu ga Jehovha tepo yatshavbo. Hi nga yeyedza gukhodwa gwathu ga Jehovha khu gu vbanya khesi hi si hevbulago hi bwe hi bhuleya vambe gukhodwa gwathu. (Rom. 10:8-10; Jak. 2:26) Nya wuvili, ha gu khedza givili gyathu khu vbavbandze basi, si nga gira hi pimisa gu khethu hi na ni womi nya wadi narigu khu lisine adzina khu ndrani hi na ni madwali. Khu ndziya nyo fane, ha gu khedza basi sighingi sathu khu liphuvboni, si nga gira hi pimisa gu khethu gukhodwa gwathu gu tiyide, ganiolu adzina na hi gu haguleya gudogoreya nyo vivbe khu ndrani. (1 Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Gu vbwetega hi dundruga gu khethu Sathane a gu tsakeya gu hi wona na hi pimisa nga uye. Ganiolu gwadi-gwadi, a gu zama kharini gu gira isoso? Nigu hi nga dzi vhikeya kharini?

6. Khu yevbi misuwo ya Sathane nigu a gu zama kharini gu yi tadzisa?

⁶ Sathane o vbweta gu khuye hi fana naye, a gu gindraga-milayo gi vetago khu lisabi milayo ya Jehovha kholu a gu khathala khu silo saye basi. Sathane mwalo makodzelo nyo hi gurumedze gu pimisa ni gu gira esi uye a girago. Khu kharato a gu zama gu tadzisa misuwo yaye khu dzimbe dzindziya. Khu giyeyedzo, a gu hi gira ni manega vbakari nya vathu a kodzidego gu va senga khu gale. (1 Joh. 5:19) Nigu a gu vireya gu khuye hi dzi pwananisa navo, ambari olu hi dzitigo gu khethu gidinga nya mba gyadi gi na “vivbisa” mwendro gu pengisa mapimiselo yathu ni sigiro sathu. (1 Kor. 15:33.) Pfhumu Solomoni thegede naphwini wowo. A di tshadha ni vanyamayi nya vangi va nga ba va si khozeyi Jehovha, nigu avo va hegiside khu gu pengisa mapimo yaye va bwe va “ndreyisa monyo waye” ga Jehovha khu vbadugwana-vbadugwana. — 1 Dzipf. 11:3.

7. Khu gevbi gimbe gilo egi Sathane a gi thumisago gasi gu swayela mapimo yaye, nigu khu ginani hi yedego gu dzi woneya gwagyo?

⁷ athane a gu thumisa dzifilimi ni milongoloko nya televhizawu gasi gu swayela mapimo yaye. Uye a ngu dziti gwadi gu khuye silo nya guye khu gu si sixitiri kha si na nga hi vbungadzeya basi; ganiolu si na hi hevbudza mapimiselo, mavbanyelo ni gudzipwa gwathu. Jesu hevbudzide khu ndziya nyo fane ni iyoyo. Nga dundrugeya khu gipimaniso gile nya muSamariya nya wuhindzi ni egi nya gyanana gile nya gikhwathana gi nga khuga khu ndrangani gi ya phalalegiseya thomba yagyo yatshavbo. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Ambari ulolo, vale va pengisidwego khu mapimo ya Sathane va ngu thumisa navo silo nya nga dzifilimi ni milongoloko nya televhizawu gasi gu hi pengisa. Gu vbwetega hi kodza gu hatha gwadi. Si ngu kodzega gu dzifilimi ni milongoloko nya televhizawu si hi vbungadzeya si bwe si hi hevbudza nya mba nyenyezisa mapimo yathu. Ganiolu gu vbwetega gu hi dzi woneya. Tepo hi hathago sivbungadzo, gwadi gu hi dzi wudzisa esi: ‘Ina filimi yeyi mwendro longoloko wowu nya televhizawu kha wu nyi kutsedzeyi gu landriseya gudogoreya gwangu nya nyama?’ (Gal. 5:19-21; Efes. 2:1-3) Ginani u yedego gu gira wa gu tugula gu khuwe longoloko nyo khaguri wu ngu kutsedzeya mapimo ya Sathane? Dzi vhikeye gwawo nga edzi u nga hadzi dzi vhikeya khidzo ga madwali ma thapheyanago!

8. Vavelegi va nga phasa kharini sanana sawe gu vhikeya myonyo yaso?

⁸ Vavelegi, mu na ni thumo nyo hathege nyo vhikeye sanana sanu ga Sathane gasi a si nyenyezisi myonyo yaso. Kha hi kanakani gu khethu mu ngu gira satshavbo mu si kodzago gasi gu vhikeya sanana sanu ga madwali. Mu ngu agisa dzindranga dzanu, mu bwe mu dzudzuga ni gevbini mu gi wonago gu khenu gi na tshuka gi vangeya madwali sanana sanu. Khu ndziya nyo fane, gu vbwetega mu vhikeya sanana sanu avba nya dzifilimi, milongoloko nya televhizawu, dzijogo, ni dzisayiti nidzo dzi phoredego khu mapimo ya Sathane. Jehovha mi ningide thumo nyo phase sanana sanu gu khala dzipari dzaye. (Mav. 1:8; Efes. 6:1, 4) Khu kharato mu nga thavi gu vega milayo ndrangani gwanu yi seketedwago omu nya matshina nya Bhibhiliya. Embeyani sanana sanu esi si yedego gu sixitiri ni esi si gu mba yela, mu bwe mu si phasa gu pwisisa sighelo si mi girago mu vega milayo yoyo. (Mat. 5:37) Tepo khiyo sanana sanu si dandrago, si hevbudzeni gu hatha sabune esi nya sadi ni esi nyo vivbe khu gu thumisa matshina nya milayo ya Jehovha. (Heb. 5:14) Nigu dundrugani gu khenu sanana sanu si nga hevbula nya singi ngudzu ga esi mu girago guvbindra esi mu ganeyago. — Dhet. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Khu levbini limwedo nya mawonelo ma kutsedzedwago khu Sathane, nigu khu ginani ma gu mhango?

⁹ Sathane a gu zama gambe gu senga myonyo yathu khu hi gira hi tumba wugengeyi nya vathu guvbindra owu wa Nungungulu. (Kol. 2:8) Limwedo nya mawonelo aya Sathane a kutsedzeyago vathu kheli nyo khilo gu thangisa dzithomba khiso si gu na ni lisima ngudzu guvbanyani. Ava va pimisago khu ndziya yoyo yimbe tepo va ngu dugeleya, yimbe tepo kha va dugeleyi. Gani va ngu dugeleya mwendro ne, avo vomo mhangoni. Khu ginani? Kholu va gu vega ngudzu gupima avba nya gu mane dzitsapawu nya dzingi nyo kala va vega mhangoni womi wawe, gupwanana nya dzindranga dzawe, ambari ni wupari wawe ni Nungungulu khu gu vbweta gu tadzisa misuwo yoyo yawe. (1 Thim. 6:10) Hi ngu mu bonga ngudzu Papayi wathu nyo gengeye wa ndzadzini a hi phasago gu manega ni mawonelo nya yadi khu dzitsapawu. — Muh. 7:12; Luka 12:15.

10-11. a) Ginani hi yedego gu gira gasi gu vhikeya monyo wathu? b) Ginani gi nga ba gi girwa khu mukhedziseyi wa dziteponi dza gale, nigu hi nga hevbudza kharini livhalo lathu kha nga li gu mukhedziseyi wathu?

¹⁰ Ha gu vbweta gu dugeleya guvhikeyani nya monyo wathu, gu vbwetega hi kodza gu tugula dzimhango hi bwe hi dzegeya gu gira gilogyo gasi gu dzi vhikeya. Isoso so hi dundrugisa thumo wu girwago khu mukhedziseyi. Matshiguni ya Pfhumu Solomoni, mukhedziseyi a di gu ema a ghadha mabhiyo nya lidhoropa a bwe a va tivisa a gu wona mhango na yi gu hidzimeya. Gipimaniso gyogyo gya gu hi phasa gu pwisisa esi hi yedego gu gira gasi gu thindrekisa Sathane tepo a vbwetago gu pengisa mapimo yathu.

¹¹ Dziteponi dza gale, mukhedziseyi a di gu thuma vbafuvbi ni vaghadhi nya mwanya. (2 Sam. 18:24-26) Vatshavbo, va di gu phasa gu vhikeya lidhoropa khu gu khedza gu khavo malimba ma segidwe gwadi mwendro ne va gu vbohedwa khu nala. (Neh. 7:1-3) Livhalo lathu li hevbudzidwego khu Bhibhiliya * li nga thuma nga mukhedziseyi li bwe li hi tivisa tepo Sathane a beleyago monyo wathu — khu mambe maganelelo, tepo a zamago gu kutsedzeya mapiyo yathu, gudzipwa gwathu, ni gudogoreya gwathu. Tepo yatshavbo livhalo lathu li hi tivisago gu khilo hi womo mhangoni, gu vbwetega hi li engisa, hi sega lidimba.

12-13. Ginani egi adzina hi nga lingwago gu gira, ganiolu hi yede gu gira ginani?

¹² Wona giyeyedzo gimwegyo nya edzi hi nga dzi vhikeyago khidzo gu kutsedzewa khu mapimo ya Sathane. Jehovha a ngu hi hevbudza gu khuye “wubhayi ni mithumo yatshavbo nya gunyenyeze, ni gu khumbugwa si nga khumbugwi vbakari [gwathu].” (Efes. 5:3) Ganiolu hi na rini dzo tshuka dzipari xikwatunu mwendro thumotunu dzi pheya gu bhula khu silo si gimbileyanago ni wubhayi? Hi ngu dziti gu khethu hi yede gu “diga mavbanyelo nyamba khodwa, ni gu navela silo nya mafu yaya.” (Tit. 2:12) Mukhedziseyi wathu, a gu livhalo lathu, a na hi tivisa ha gu ba hi hidzimeledwa khu mhango. (Rom. 2:15) Ganiolu ina hi na si engiseya? Vbavbandze nyo engiseye dzipari na dzi gu bhula khiso, si nga gira hi lingwa gu wona khu dzifoto dzakona va hi rumeleyago. Ganiolu iyoyo khiyo tepo nyo potse mhango yoyo khu gu vbindrugedza mabhulo mwendro gu hambana nadzo.

¹³ Sa gu vbweta gutiya-hwambo gasi hi potsa kutsedzelo nya dzipari dzathu nya gu dundrugeye mwendro gu gira silo nyo vivbe. Hongoleni hi tiyisega gu khethu Jehovha a ngu gu wona gudzigaradza gwathu, nigu a na hi ninga tshivba ni wugengeyi hi wu vbwetago gasi gu potsa mapimo ya Sathane. (2 Dzik. 16:9; Isa. 40:29; Jak. 1:5) Hi nga simama kharini gu gira gipandre gyathu gasi gu vhikeya monyo wathu?

14-15. a) Ginani hi yedego gu gi tuleya monyo wathu, nigu ginani hi gu mba yela gu gi tuleya? b) Mavingu 4:20-22 a gu hi phasa kharini gu phasega khu guleri gwathu Bhibhiliya? (Wona gambe kwadru “Ndziya nyo dundrugeye khesi hi si hevbulago.”)

¹⁴ Gu vhikeya monyo wathu kha si thuli basi gu himbedzeya gu wu beledwa khu mikutsedzelo nyo vivbe, ganiolu so thula gambe gu dzumeleya mikutsedzelo nya yadi. Nga dundrugeya gambe khu gipimaniso nya lidhoropa ri randrededwego khu mabhiyo. Ghadhi nya mwanya yi di gu sega malimba nya lidhoropa gasi gu va si beledwi khu nala, ganiolu dzimbe dzitepo yi di gu tula malimba gasi gu beya guhodza ni simbe silo nya sadi ndrani nya lidhoropa. Nari khatshi kha ma nga ba ma tudwa malimba, vavbanyi va di hadzi gufa khu ndzala. Khu ndziya nyo fane, hi yede gu tula monyo wathu tshigu ni tshigu gasi gu hakha mapimo ya Nungungulu.

¹⁵ Bhibhiliya yi na ni mapimo ya Jehovha, khu kharato tepo yatshavbo hi yi lerigo, ha gu dzumeleya gu khethu mapimo ya Jehovha ma kutsa mapimiselo yathu, monyo wathu, ni magirelo yathu nya silo. Hi nga phasega kharini tepo hi lerigo Bhibhiliya? Khu gu gombeya gupheya. Ndriyathu nyo khaguri nya nyamayi wari khuye: “Na nyi si gu pheyi gu leri Bhibhiliya, nyo gombeya ga Jehovha, nyi mu lomba gu kheni a nyi phasa gu wona gwadi silo nyo tsakise si gomogo omu nya Lito laye.” (Ndzi. 119:18) Gu vbwetega gambe hi dundrugeya khesi hi si lerigo. Tepo hi gombeyago, hi leri, hi bwe hi dundrugeya khesi hi si leridego, Lito la Nungungulu lo beya “ndrani nya monyo [wathu]”, khavbovbo hi ma gola mapimo ya Jehovha. — Leri Mavingu 4:20-22; Ndzi. 119:97.

16. Nya vangi va gu phasega kharini khu gu wona JW Broadcasting?

¹⁶ Yimbe ndziya nyo dzumeleye gu khethu mapimo ya Jehovha ma kutsedzeya mapimo yathu gu oloveya gu sixitiri dzivhidhiyu dzi gomogo omu nya JW Broadcasting^®. Patwa nyo khaguri wari khuwo: “Longoloko nya ngima ni ngima nya Broadcasting hlamulo nya milombelo yathu! Wa gu hi kutsa ni gu hi tiyisa ha gu ba hi vbede tshivba mwendro ha gu dzipwa na hiri mwalo wathu nyo lileye gwaye. Nigu dzindzimo nya Broadcasting khidzo dzi godwago ngudzu gu engisedwa ndrangani gwathu. Ha gu engiseya idzo na hi phula, na hi agisa, ambari ha gu ba hi seya tsaya.” Milongoloko yeyi yi ngu hi phasa gu vhikeya monyo wathu. Ya gu hi phasa gu pimisa nga edzi Jehovha a pimisago khidzo ni gu potsa kutsedzelo nyo dzumeye mapimo ya Sathane.

17-18. a) Ginani gi dugeleyago ha gu vbanya khesi hi si hevbulago khu Jehovha kha nga hi si wonidego ga 1 Dzipfhumu 8:61? b) Ginani hi nga gi hevbulago ga giyeyedzo gya Pfhumu Ezekhiya? c) Khu guya khu nombelo wa Dhavhidhe wu gomogo omu ga Ndzimo 139:23, 24, ginani hi yedego gu gi gombeleya?

¹⁷ Tepo yatshavbo hi wonago mihandro hi yi manago khu gira silo nya sadi, gukhodwa gwathu go engedzeya gu tiya. (Jak. 1:2, 3) Hi ngu tsaka kholu hi girago Jehovha a manega ni wuzundzo nyo khale Papayi wathu, nigu gudogoreya gwathu nya gu mu tsakise go engedzeya. (Mav. 27:11) Gilingo ni gilingo hi tshanganago nagyo lithomo nyo yeyedze gu khethu kha hi thumeyi Papayi wathu nya lihaladzo khu gu khethu hi na rini. (Ndzi. 119:113) Ganiolu, ha gu yeyedza gu khethu hi ngu mu haladza Jehovha khu monyo watshavbo, wu dzi emisedego gu engisa milayo yaye ni gu gira gugola gwaye. — Leri 1 Dzipfhumu 8:61.

¹⁸ Ina so thula gu khiso kha hi na gira sihoso? Hi na gira, kholu kha ha vbeleya. Ha gu tshuka hi tshunganeya hi thega, hongoleni hi dundrugani giyeyedzo gya Pfhumu Hezekhiya. Anuye giride sihoso. Ganiolu a dzi layide, a bwe a simama gu thumeya Jehovha khu “monyo wu agidego.” (Isa. 38:3-6; 2 Dzik. 29:1, 2; 32:25, 26) Khu kharato, hongoleni hi potsa dzindziya edzi Sathane a dzi thumisago gasi gu hi thapedzisa mapimo yaye. Hongoleni hi gombeleya gu khethu hi manega ni monyo nya guengise. (1 Dzipf. 3:9; leri Ndzimo 139:23, 24.) Gu diga satshavbo, hi nga simama gu tumbega ga Jehovha, ha gu vhikeya monyo wathu.